Vísir - 19.08.1928, Blaðsíða 2

V 1 S I R
Höfum tils
Hrísmjöl í 50 kg. pokum,
Kartöflumj öl í 50 kg. pokum,
Sagó í 70 kg. pokum.
Ágætar tegundir
Fypirligg Jandi s
Hin kunnu Rachals píanó og
píanó fpá konunglegrl píanó-
verksmlðju.
A. Obenliaupt.
M Kristín
kona Árna kaupmanns Einars-
sonar andaðist í fyrrádag eftir
langvinnan sjúkleik. Hún var
fædd hér í bænuxn 16. desem-
ber 1871. Faðir hennar var
Sigurður Friðriksson, en bróð-
ir hennar er Kristinn rnúrara-
meistari. Kristín sáluga var
mesta ágætiskona, fyrirmyndar
lxúámóðir og mjög hjálpsöm.
Þau hjón eignuðust þrjú börn
og eru tvö þeirra á lífi, Egill og
Sigríður, en einn son mistu þau
uppkominn og Ixét hann Sig-
urður. Þau liöfðu og alið upp
fósturbörn.
Minningar
frá Ungverjalandi.
Eftir Sigurbjörn Á. Gíslason.
XII.
Brot úr sögu Ungverja.
Niðurlag.
Fyrir ófriðinn mikla .var
Ungarn sjálfstætt konungsriki,
þótt konungur þeirra væri jafn-
framt keisari í Vín. Það var
325411 ferkílómetrar að stærð
og íbúarnir nærri 21 miljón.
En þetta Ixreyttist mjög við
ófriðarlokin. Sambandið roín-
aði alveg við Austurríki, og var
þeim það að vísu eldif neinn
harmur. Hitt var miklu alvar-
legra, að sigurvegárarnir kúg-
uðu Ungverja við friðarsamning
í Trianon (1920) til að sleppa
nærri % hI.landsins(71,5%),eða
um 232 þús. ferkm., með unx %
hluta allra íhúanna, í hendur
nágrannarík j aixna: Tsékkósló-
vakíu, Rúmeníu, Serbíu og
Austurríkis.
Kirkjur jxrótestanta urðu ærið
hart úti, einkum þar, senx þeirra
styrkur var mestur í austur
hluta lands, senx Rúmenar tóku
alveg og sýndu litla saixngirni.
Reformerta kirkjan ungverska
misti við þetta 1066 aðalsöfnuði
með ixærri miljón safnaðarfólks.
— Eftir urðu 1012 aðalsöfnuð-
ir með 1670144 manna.
Lúterska kirkjan, sem kölluð
er í Ungarn „evangeliska ung-
verska kirkjan" misti 484 aðal-
söfnuði með 843 þús. manna,
en átti eftir 286 söfnuði með
liálfri miljón safnaðarfólks.
Únitarar áltu um 120 aðalsöfn-
uði með um 75 þús. manns, en
eftir urðu 4 aðalsöfnuðir og 7
aukasöfnuðir með samtals 6224
meðlimum. Alt hitt fór til
Rúmeníu.
Sendinefndir frá evangelisk-
um kirkjum vestan hafs og í
Englandi, senx farið liafa unx
þar eystra, eru sammála um að
þessir söfnuðir, — sem skilja
urðu svo gersanxlega við uug-
versku kírkjurnar, að þeirn er
fyrirboðið að Iesa trúmálablöð,
lxvað þá önnur, frá Ungarn, —
verði fyrir margskonar ójöfri-
uði, einkum hjá Rúmenum. -—
Rómversk-kaþólsk kirkja kvart-
ar og sáran þar eystra og kann
því illa er Serbar ög Rúmenar
telja hana ,sértrúarfIokk‘. Sex-b-
ar segja að grísk-kaþólska kirkj-
an ein sé kirkja, liitt, þar á með-
al hin rómverska, sé ekki ann-
að en „trúmálafélög".
„Mesta ranglæti veraldarinn-
ar“ kalla Ungverjar þenna frið-
arsamning, sem þeir voru kúg-
aðir til að ganga að, — og nola
hvert tækifæri til að benda er-
lendum gestum á hve hart þeir
liafi verið leiknir. — Á stóru
torgi í Búdapest eru 4 tákn-
myndir úr steini til að sýna
hve hart íhúar þessara herteknu
héráða séu leiknir, og að þeim
sé ekki gleymt af ættjörð þeirra.
— Satt var það að vísu, að meiri
hluti þeirra rúmra 13 miljóna
manna, sem urðu að hverfa
unílir erlend ríki, voru ekki
Magyarar að ætterni, en 3 nxilj.
og 300 þús. þeirra voru sanxt
þeirrar ættar, og því er síst að
furða að þjóðræknunx mönnum
svxði, og að þeir voni að nýtt
réttlæti komi með nýjum mönn-
um. — Væri elcki alþjóðabanda-
lagið nxeð stórveldin að baki sér,
hýst jeg við að UngVerjar gripu
brátt til vopna, — enda þótt
þeinx sé bannað að liafa meir
en 35 þús. manna lier undir
vopnum.
Enskur prestur, senx dvaldi 2
ár i Búdapest nýlega, segist
hvergi hafa kynst þjóð, er liafi
verið jafnalment gagntekin af
ættjarðarást, senx Ungverjar
séu. Nefnir hann þá til þetta
dæmi.
„Eg var staddur við jólahátið
í stærsta fangelsi Ungverja,“
segir Iiann. „Það eru sungnir
jólasálmar og í'æður fluttar,
börn komx> og færðu föngunum
jólagjafir og „dönsuðu“ kring
unx jólatré að þeim áhorfandi.
En ekkert af þessu virlist snerta
þá nokkra vitund, harðneskju-
svijxurinn á sumunx og sljóleika
og örvæntingarsvipurinn á öðr-
um var sainur og jafn, og varla
nokkur tók undir jólasönginn.
Að lokum var sungin „þjóðar-
játning Ungverja“, sem samin
var eftir friðarsamninginn. —
En þá var eins og allir fangarn-
ir vöknuðu af draumi,- Iiana
sungu þeir við raust, og virtust
fyllast eldmóði, er gleymdi öll-
um fangaþrautum. — Og þá sá
eg hcst hvað það er óliklegt að
unt verði að kúga Ungverja til
Iengdar. — Friðarsamiiingarnir
hljóta að verða endurskoðaðir.“
„Þjóðarjátningin“, sem hér
var nefnd, er svo að efni tiT:
„Eg trúi á einn guð. Eg trúi
á einingu Iands míns. Eg trúi á
eilíft guðdómlegt réltlæti. Eg
trúi á endurreisn Ungverja-
Iands“.
Bréf til Vísis.
Mr. Howard Little hefir sent
Vísi neðanskráð brél' til birt-
ingar, en þýðinguna Ixefír VisiT
Iátið gera:
17th. August 1928.
To: The Editor, Vísir.
Dear Sir,
May I beg tlie hospxtality of
your pages for the following
explanation wlxich I think due
to my friends in this Couníry?
I lxave resigned my appoint-
ment as Corresjxondent in Ice-
land of The Times'.
My reasons for taking this
step were as follows:
Within the jxast eighteen
nxontlis The Times has publis-
hed several statements which,
in my opinion, were far from
courteous to Iceland and in
some instances tended to keep
alive the impression tlxat Ice-
land is a mere dependency of
Denmark. Certain of tlxese
statements were i'ejxrinted in
The Times Weekly Edition
which lias a wide circulation in
Foreign Countries. I lxave re-
jieatedly asked that corrected
statements upon tliese mattei’s
sliould be printed. Upon the
last occasion I desTed tlxe said
Journal to niake it clear that I
was in no way responsible for
what had been published in this
way. Tliis was not done, lxence
nxy resignation.
I propose to forward a cojxy
of this letter to The Times.
With every ajiology for thus
troubling you,
I am Sir,
Yours faithfully,
Howard Little.
Til ritstjóra Vísis.
Kæri Ixerra,
Má eg biðja yður að ljá rúm
í blaði yðar neðanskráðri skýr-
Mveiti
ýmsar tegundir.
Hafpamj el
(Flaked Oats).
Fypipligg|aii di.
ÞÓRÐUR 8VEIN880N & GO.
ingu, sem mér finst að eigi er-
indx fil vina minna hér á landi?
Eg Iiefi sagt Iausu fréttarit-
arastarfi því, sem mér var fal-
ið á íslandi fyrir hlaðið Times.
Þetta hefi eg gert af þeinx
ástæðum, senx nú skal greina:
Undanfarin þrjii misseri hefir
Times birt nokkur ummæli, sem
voru að minni ætlan fjarri því
að vera kurteísleg i garð Islands
og virtust stundum til þess fall-
in að styrkja þá skoðun, að ís-
land sé ekki annað en lxjálenda
Danmerkur. Sum þessi unx-
rnæli voru endurprentuð í viku-
útgáfu Times, sem mjög er út-
breidd í öðrum Iöndum. Eg befi
livað eftir annað beiðst þess, að
Ieiðréttingar væri birtar á þess-
um ummælunx. Þegar þetta
kqnx síðast fyrir, æskti eg þess
af nefndu blaði, að það lýsti yfir
þvi afdráttai'laust, að eg ætti
engan þátt i því, sem blaðið
liefði birt í þessa átt. Því var
ekki gaumur gefinn, þess vegna
hefi eg sagt af mér.
Eg ætla að senda afrit af
Ixréfi þessu til Times.
Afsakið að eg geri yður þetta
ónæði.
Eg er yðar einlægur
Howard Little.
Utan af landi.
..o
Stykkishólmi, 18. ágústt, F.R.
RifreiSaferSir á nxilli Stykkis-
hólnxs' og Borgarness eru orönar
tíSar. Um síSustu lxelgi koniu 2—3
Tifreiöir þaSan og í dag er von á
tveinxur bifreiðunx fullsetnum.
Láta ferSamenn, sem hingatS koma
i hifreiSunx, inikiö af ]xví liva^)
leiSin sé skenxtileg, en einkanlega
bykir nxönnum fagurt útsýni af
Kerlingarskaröi yfir BreiðafjörS.
BifreiöaferSinxar hafa gengiS
ágætlega, enda er vegurinn tor-
færulaus í þurkunum, senx venö
hafa.
Nýting á heyjum í besta lagi.
Hér er verið að byggja íshús, senx
aðallega verður notað til beitu-
geynxslu. Er það hlutafélag, senx
stendur að byggingxxnni. Er út-
gerð hér að aukast og niikil þörí
á. að geta geynxt beitu í ís.
Lestrarfélagið í Stykkishólnxi er
a'ð láta byggja hús, sem aðallega
verður notað fyrir bókasafn fé-
lagsins og lestrarstofur.
Refaræktunarstöðvar vortt sett-
ar á stofn hér í Stykkislióhrri og
i lilliðaey í: vor.
Til mikilla bóta
má það teljást, að nú er farið
aö hafa gát á því, að bifreiðir sé
ekki oíhlhðnar af fölki. Á fyrstu
árum bifreiðanna hér á landi, var
það altitt, að svo væri troðið í
bifreiöarnar, að bver sæti ofan á
öðrum að kalla mátti. Og oft var
líka allskonar skrani haugað i bíl-
aha, svo að farþegar voru í
hreinustu vandræðum og gátu sig
hvergi' hrært. þaðan sem þeir voru
komtiir. Eg man til dæmis eftir því
eitt sihn, að eg varð að hafa báða
fætur niöri í bhkkfötu alla leið
liéðan úr Ixænunx og austur að
Ægissíðu, en ofan á mér sat stálp-
aður unglingur alla leið. Fyrir
,.sætið“ varð eg samt að greiða
fult gjald og' það var víst nxeira en
helnxingi hærra, en eg þurfti að
borga núna xtnx daginn fyrir sæti í
fyrirtaks-bifreið sönxu vegalengd.
Mér þötti slæmt að verðá að sitja
undir stráknum og hafa báða fæt-
ttr skorðaða í blikkfötunni, en
verra var þó hitt, að tveir blind-
fttllir náungar voru samferða-
menn nxínir í bílnurn og orðbragð
þeirra og háttsenxi var með þeim
hætti, að skapraun og viðbjóður
var að sjá og heyra. En núna í
stnnar hefi eg ekiki haft af ölvuð-
unx mönnunx að segja í bifreíðum
og þykir mér ekki lítið vænt unx
það. En í einni ferð minni austur
var þó niikið talað unx „drykkju-
reglur Jónasar" og héldu nokkrir
tmgir menn og kátir, senx í bíln-
um sátu, að þeir mundu verða
augafullir, ef þeir færu að drekka
„Spánarvínin" eins og mjólk eðá
kaffi. E11 ]xað sögðu þeir að Jónas
hefði sagt í „Tímanum", að hver
nxaður ætti að gera, ef hann vildi
vera niaður nxeð niönnum og „sam-
kvænxishæfur". — Annars er það
nokkuð undarlegt, úr því að opin-
ber vínsala er til í landinu, að
hvergi skuli mega bragða á drop-
anum að ósekju, nenxa í heimahús-
um eða jafn vel í rúminu. Og samt
er predikað fyrir landslýðnum, að
hann eigi að þamba þessi vín eins
og nýnxjólk eða kaffi! Eg di-ekle
aldrei minna en 8—10 bolla af
kaffi á dag og er gróflega hi'ædd-
ur um, að eg yrði eiiihverntíma
„laglega slompaðnr", ef eg þamb-