Vísir - 20.01.1930, Side 2

V I S í R
Höfum fyrirliggjandi:
Tólg,
verulega góða. — Ef yður vantar tólg, þá talið við okkur, og
þér munuð sannfærast Uin að við höfum þá bestu og ódýr-
ustu tólg, sem fáanleg er í borginni.
Símskeyti
London, 20. jan. FB.
Flugslys í Californíu.
United Press tilkjnmir: Frá
San Clemente Californiu er símaö :
Stór farþegaflugvél eign Maddua
Airline, brotnaöf í nauSlendingu,
t'iu mílum fyrir sunnan San Clem-
ente. FlugvéJin kom niöur í plægtS-
án akur. KviknaS liaföi í flugvél-
itini. Nokkur lík hræöilega lemstr-
uö og brunnin, hafa fundist i rúst-
unum. Óvíst hve margir í flug-
vélinni. — Siöar: San Clementine
lögreglan hefir tilkynt, aö sextán
hafi farist i flugv’élaslysinu, þar
af níu konur.
Upphlaup f SuÖur-Afríku.
Frá Jóhannesburg er sírnaö:
Fjórtán innfæddir menn voru
drepnir, en eitt hundraö særöir í
orustu, sem háö var i Fordsburg-
námunum. Hinir innfæddu voru
vopnaöir hnífum. Lögreglan hefir
aö því er síöast fréttist, skakkaö
leikinn. — Nánara um skærurnar
ókomiö.
Ulviðrin í Bandaríkjunum.
Frá Chicago er simaö: Sima-
samband er nú aftur komiö á víö-
ast hvar i miövesturríkjunum. —
Komiö hefir í ljós, aö tuttugu og
einn maöur hefir frosiö í hel, en
fólk í hundraöatali líöur vcgna
kuldanna, sérstaklega ílndianaþar
sem flóö voru áöur en brá til lculd-
anna og ísinn nær sumstaöar upp
á aöra hæö húsanna. í Arkansas
eru þrjú þúsund heimilislausir.
Prestamorð.
Undanfarin ár hafa erlend
blöð \dð og við biil greinir urn
ástandið í Rússlandi. Meðal
annars hefir iðulega verið skýrl
frá taumlausri harðstjórn binna
ráðandi manna þar í Iandi og
ægilegum trúarbragða-ofsókn-
um. Ráðstjórnin mun nú að
vísu lítt hafa óskað þess, að
sönn tíðindi af framferði lienn-
ar bærist iir landi, en alt af lief-
ir þó tekist að fá þaðan nokkurt
hrafl af fréttum.
Meðal þess sem einna mest-
um tiðindum hefir jþótt sæta
hin síðari árin, eru trúarbragða-
ofsóknimar. Virðist hafa verið
gengið að því með oddi og egg,
að þagga niður hugmyndir
manna um annað líf og ódauð-
leika sálarinnar. Fólkinu hefir
verið sagt, að til hafi verið einn
guð að visu — aðeins einn.
Hann hafi heitið Karl Marx, en
Lenin hafi verið spámaður.
Otto Hoetzsch, prófessor við
Berlínar-háskóla, var staddur i
Rússlandi fyrir skömmu. Hann
hcfir skýrt svo frá, að vilji
rússnesku stjómarinnar til þess,
að útrýana öllum kirkjudeildum
úr landinu, sé alveg vafalaus.
„Félag hinna guðlausu“ er op-
inber stofnun. Það kennir með-
al annars, að Karl Marx sé liinn
eini sanni guð og að á hann beri
að trúa. Að þrem árum liðnum
á að vera búið að taka allar
kirkjur Rússlands til verald-
legra nota, ef „Félag hinna
guðlausu“ fær að ráða.
Erlend blöð liafa þrásinnis
skýrt frá því, að fjöldi manna
i Rússlandi hafi verið af lífi tek-
inn af trúarlegum ástæðum. —
Virðist lítil ástæða til að efast
um, að þær fregnir sé sannar,
þar sem vitanlegt er, að stjórn
hins mikla ríkis hefir varpað
öllum trúarbrögðum fyrir borð
og telur þau hégóma eða vit-
leysu. — líinsvegar mun stjórn-
in fljótlega hafa orðið vör mik-
illar mótstöðu frá trúuðum
mönnum, og þarf þá líklega
ekki um það að spyrja, liver
orðið hafi afdrif forvígismann-
anna, þeirra er til náðist. „Þar,
sem enginn guð er til, er alt
leyfilegt“, hefir einliver sagt.
í dönsku blaði, sem út kom
snemma i þessum mánuði, er
nokkuð rætt um tréiarbragða-
ofsóknirnar í Rússlandi. Meðal
annars er þar slcýrt frá því, að
„undir ýmiskonar >’firskyni“
hafi 28 biskupar og 1215 prest-
ar verið myrtir í Rússlandi árið
sem leið. — Má hver sem vill
trúa þvi, að meiri hluti þessara
manndrá|)a liafi ekki verið
framinn af trúarlegum ástæð-
um. —: Danska blaðið, sem
fregnina birti, virðist ekki vera
í miklum vafa um það, hver
veríð hafi höfuðástæðan til
þessa mikla kennimanna-dráps.
Tvö atriði.
—o—
Dómsmálaráöhérrann er nú tek-
inn aö raupa af því í kosninga-
blaöi sínu, hvílíkur drengur hann
liafi reynst jæssum bæ alla tíö.
Telur hann upp í laugardagsblaö-
inu allmörg atriöi, sem eiga aö
taka af allan vafa um hugarþel
ráöherrans til bæjarfélagsins og
Lorgaranna. Væiá nógu garnan aö
athuga þann lestur allan, en eg
hefi nauman tíma aö sinni og
verö því aö láta mér nægja, að
minnást lauslega á tvö atriöi:
barnaskólann 1 Reykjavík og um-
Jsyggju stjórnarinnar fyrir mentun
unglinga.
Mér skilst, sem ráðherrann telji
sig eða Framsóknarflokkinn hafa
gert einhver ósköp til þess, aö
bæta og fullkomna barnaskólann.
A þetta einkum að hafa verið gert
með einhverskonar „samræmingu“.
Auk }>ess minnist hann á kenslu-
áhöld. Gæti hugsast, aö þar væri
átt viö fræöslumálastjórann nýjá,
þó að eg hafi nú aö vísu ekki orö-
ið til muna var viö hann í bania-
skólanum, eöa haft spurnir af
honum þar. Kunnugir menn hafa
sagt mér, aö þeir hafi ekki oröið
varir neinnar breytingar í bama-
skólanum, svo a'ö eg er gróflega
hræddur urn, aö saga ráðherrans
um endurbæturnar þar, sé bara
mont og skrök. Er leiðinlegt fyrit
ráöherrann, aö vera aö búa til
slíkar sögur, því aö ætla mætti, að

Hin ágæta margeftirspurBa
Soya frá Efnagerð Reykja-
vfkur fæst nú í allflestum
verslunum bæiarins.
Húsmæður ef þiS
viljið fá matinn bragðgóðan
og litfagran þá kaupiS Soyu
frá
H/f Eftiagerð Reykjayíkur.
Kemisk verksmiSja.
Sími 1756.
hann gæti haft eitthvað þarfara
fyrir stafni. En nú em góð ráö
dýr, og betra er logið hrós en ekki
neitt, hugsar stjórnin og Fram-
sókn.
Hitt atriöið er ungmennafræösl-
an í bæniun. Er þar skemst af aö
segja, að umhyggja stjórnarinnar
fyrir framhaldsmentun unglinga,
er barnaskólanámi sleppir, hefir
birst meö Jæim hætti, að stjórnin
hefir lokaö tíl hálfs eöa nieira
gagnfræöaskóla þeim, sem til var
hér i bænum. Og hún hefir ekki
sýnt neina viöleitni í þá átt, aö
setja neitt nýtilegt í staöinn. Hún
hróflaði aö vísu upp svonefndum
ungmennaskóla, aöallega til þess,
aö því er séð veröur, að korna þar
aö skólastjóm einum grimmasta
kommúnista landsins. Það er nú
reyndar sagt, aö skólastjórinn telji
sig „hægfara“ í seinni tíð og mun
jiaö hafa þótt öllu haganlegra í
bili, En kunnugir telja, aö full-
yrða megi, aö skólanum sé ætlað
aö veröa jrólitísk uppeldisstofnun
enda mun nú aö því stefnt, að
öfgamenn þjóöfélagsins nái yfir-
ráöum í öJlum skólum Iandsins.
Þegar lokun Mentaskólans varð
kunn, hófust Reykvíkingar jiegar
handa og stofnuöu fullkomiinn
gagnfræöaskóla. Var þetta lofleg
og sjálfsögð ráðstöfun, því aö
kenslumálaráðherrann (dómsmála-
ráöherra) hafði svo um hnútana
búið, aö reykvískur æskulýður var
aö stjórnarboði sviftur öllu at-
hvarfi um skólavist og framhalds-
nám, er barnaskólanámi væri lok-
iö. En hvernig tók nú stjórnin og
sálufélagar hennar, jafnaöannenn-
irnir, Jæssari nauösynlegu skóla-
stofnun ?• Þeir hafa fjandskapast
gegn skólanum frá upphafi og
reynt að koma í veg fyrir, aö hann
yröi nokkurs styrks aönjótandi
úr bæjarsjóöi eöa ríkissjóði. Hefir
sú framkoma veriö jafnaöarmönn-
um og kenslumálaráðherra til
maklegrar skammar. Vitanlega
getur ekki komiö til neinna mála,
aö ungmennaskólinn veröi almenn-
ur slcóli Reykvikinga, meðan hon-
um er stjórnaö af þeim manni,
sem nú liefir þar skólastjórn meö
höndum. fíanri verður ekkert
annaö en flokksskóli, eldrauö
klíkuhola, meöan stjóm hans er
óbreytt.
Afreksverk stjórnarinnar og
Framsóknar í skólamálum höfuö-
staöarins eru jiví fyrst og fremst
J)au, aö hafa svift æskulýöinn
möguleíkanum til þess, aö afla sér
naúösynlegrar gagnfræöamentun-
ar, og í annan staö, aö hafa sett á
stofn klíkuskóla, þar sem gera má
ráö fyrir, aö mikil stund veröi a
þaö lögð, aö ala menn upp við
ákveönar og óhollar stjórnmála-
skoöanir.
Læt eg svo staöar numiö aö
sinni, en minnist kannske síðar á
fleiri afreksverk nafna míns, þau
er hann hefir unniö fyrir þennan
bæ.
Jánas.
99
Sunrise
6Í
æ
æ
æ
æ
ávaxtasulta
fæmt hvapvetna,
HeildsölubirgðiF hefip:
Þðrður Sveinsson & Co.
Alþyðusæla
jafnaðarstefounnar.
Eftir Sigmund Sveinsson.
Frh.
i>egar nú litiö er á })að vega-
nesti, sem Jón alþingismaður Ol-
afsson og systkini hans höföu með
sér úr foreldrahúsunum, og svo
á kenningar ýmsra Jæirra, sem nú
vilja leiöa æskulýðinn, t. d. aJ-
þýðuflokksleiötogana, þá er auð-
sær munurinn.
Hjá flestum þessum nýju leiö-
tpgum er það efst á blaði, aö menn
sktdi hata alla þá, sem dugnaö
sýna og framtakssemi, því að þeir
vilji allir hagnýta sér auösupp-
sprettur náttúrurinar, til ]>ess aö
geta kúgaö alþýöumanninn.
Næsta boöorð er þaö, að menn
skuli reyna aö gera þessa menn
tortryggilega í augum almennings,
til J>ess aö hnekkja fyrirtækjum
}>eirra og íramtaki, ])vi aÖ meöan
Jreir hafi atvinnutækin í höndum
sér, ])á reyni }>eir aö eyða hinni
fögru hugsjón jafnaöarstefnunn-
ar, sem sé þeirri, aö gjörbreyta
því Jijóöskipulagi, sem nú er, meö
byltingu.
Þriöja hoöorö þessara leiötoga,
er það, aö hin nýja kynslóð skuli
útrýma úr huga sér allri trú á
guð, því aö hún geti ekki sam-
rýmst skoöunum sannra gjörbylt-
ingamanna.
„Þegar vér eruiii búnir aö
steypa“ burgeisunum, og taka at-
vinnutækin i vorar hendur þá
skal renna upp gullöld al]>ýöu á
Islandi. Þá annast rikissjóður all-
ar Jjarfir hennar.
I’etta eru tónarnir, sem alþýöu-
Iciötogar vorir láta hljóma si og
æ i eyrum alþýöu, i blööum sín-
um.
Nú skulum vér athuga, hvort
niiklar líkur séu til, að efndir veröi
á loforöum þessara forsprakka al-
J>ýöu til handa, }>egar þeir eru
komnir að stjóm.
Þess er þá fyrst að geta, aö
aldrei hafa þessir lýöskrumarar
haft áræöi til aö sýna J>aö í verk-
inu, aö atvinnufyrirtækjununi sé
betur l>orgið í þeirra höndttm. —
Aldrei hafa J>eir t. d. gert út svo
rnikiö sem einn togara, til aö sýna
almenningi í verki, hvort útgerö-
arntenn togaranna hafi haft svo
mikið af verkamönnum sínum,
eins og Al]>ýðublaöiö hefir löng-
um Iátið í veöri vaka.
Nei, alþýöuleiötogarnir hafa
elcki hætt fé sínu í nein atvinnu-
fyrirtæki. Þeir hafa falið þa'Ö.
Danska og rússneska gnlliö hef-
ir verið notaö til aö rægja þá, sem
lagt hafa fé sitt í atvinnufyrir-
tæki, til blómgunar ]>essum bæ og
öllu landinu, svo aldrei hefir hag-
ur ]>jóöar vorrar veriö betri en
nú á síðustu árum.
Þaö er sárt aö sjá athafnalausa
leiötoga fulla af öfund og hatri
ti! allra ]>eirra, sem haft hafa dáð
og löngun til aö bjarga sér og öör-
um, meö-framtaki og dugnaði, —
sjá þá reyna meö öllu móti aö
hnekkja áliti amiara, til þess aö
þeir geti því betur svalað ágirnd
simii til fjár og valda. —
Tökum dæini til að sýna, hvort
útgeröarrnenn togaranna hafi leg-
ið á fé sínu.
Thor Jensen er einna mestur
framkvæmdamaöur Jæssa lands.
Hefir hann, og synir hans, fali®
peninga sína, ]>á er þeir ltafa afl-
að sér úr auðsuppsprettum nátt-
úrunnar með liyggindum og dugn-
aði? Hver getur neitað, aö þeír
hafi veriö þarfir meiui og bætt
efnahag fjölda manna?
Þeir, sent nú eru komnir á full-
oröins árin, muna fullvel hvem-
ig hagur almemiings var hér í bæ,
áöur en framsæknir og þjóðhollír
dtignaöarmenn þessa bæjar hófu
framtak sitt; má þá ekki gleyma
að minnast Geirs Zoéga, Tryggva
Gunnarssonar og margra fleiri.
Fyrir 4x3—50 árum var hér ekkí
að ræöa um neina atvinnu frá vet-
urnóttumi fram til vertíðar. Margt
ár var fisklaust meö öllu, hér inn-
fjaröa. iFiskuðu þá engir, nema
þeir einir, sem höföu hug og dug
til aö sækja fisk sttöur í Garösjó.
Þær ferðir voru oft langar og
slrangar. Væri veðrátta vond, þá
urðu ]>essir fiskimenn oft aö liggja
í skinnklæömn allan tímami, í útí-
liústtm á þangi eða hálmi. Þetta
kom ]>ó alls ekki af því, aö fólkið,
sem fyrir var vildi ekki hlynna
aö þeim, lieldur af því, aö flestir
bæir yoru fullir af fólki, einkunt
þegar austanrok gerði og Vatns-
leysustrandarmenn urö.u aö liggja
]'ar syðra líka.
Mér er þaö í barnsmimii, þegar
eg sá þessa sjómenn vera aö
berja'st við ltöfuöskepnurnar til að
ná einliversstaöar landi á litlu
opnu fleytunum sínum, oft meö
sárlítinn afla, en þó búnir aö strita
á sjónum í 16—20 klukkustundir.
Og annað er minnisstætt. Okk-
ur systkinunmn var falið aö gæta
aö, hvort þessi skip, sem oft voru
aö ,,berja með landsteinunum“,
eins og kallaö var, (]>. e. soguö-
ust aftur á bak jafmnikið og vanst
á i áratakinu) lentu hjá oklcur,
svo aö hægt væri aö hressa menn-
ina lítilsháttar. áfóöir mín var
fljót að skenkja á kaffikönnuna.
Og aldrei gleymi eg hlýju haiid-
tökunum sem hún fékk hjá þess-
tnn sjóhröktu mönnum i flæðar-
málinu. Móöur minnar naut eg
siöítn aö hjá þessum mönnum og
nýt enn.
Þetta er þá lítið'sýnishorn af lífi
sjómanna við Faxaflóa fyrir 40—
50 árum. Eftir þessu fór viður-
væri almenniugs. Ef • cnginn fisk-
ur íékst á grunnmiðum, ]>á var aö-
al maturinn: úrgangsfiskur, rúg-
brauö, smjörlíki eða tólg og
grjónagrautur, og hjá efnaöra
fólki kjöt 1—2 á vilcu. Hveiti-
brauö var mjög litiö notaö; kök-
-ur sáust varla nteö kaffi, nema
á hátíðum og tyllidögum.
Veit cg þaö, aö sjómenn vorír
bafa nú oft stranga og hrakninga-
sama vinnu á sjónum. En mundti
þeir vilja taka upp háttu fyrri
tímanna um mataræöi? — Mér er
seml eg sjái fyrir mér unga fóIkitS
I