Vísir - 04.03.1931, Blaðsíða 3

VJSIR
K3T Skrifstofustúllca
Stúlka, sem kann vélritun og getur annast símagæslu,
þarf lielst að kunna bókhald, getur fengið atvinnu nú þeg-
ar. Ríginhandar umsókn, með upplýsingunr og meðmælum,
ef til eru, sendist í pósthólf 875.
því þau lögðu af stað að heim-
an, í paradísarvistina.
Þessi maður hafði fengið sig
fullsaddan á að vinna i landi
þar sem líf hinna vinnandi
stétta er illþolandi þrældómur,
þar sem vinnukúgun er enn
íiðkuð, eigi síður en á dögum
Iteisaraveldisins, — munurinn
ar aðeins sá, að kúgararnir eru
aðrir og fonnið annað.
' (Þýtt).
Bflvepr eða járnbrant.
—o—
Sumarið 1925 dvaldi eg noltk-
ura mánuði á Englandi. Meðal
blaða þeirra, er eg las þá að
staðaldri, var Nottingham Guar-
(lian, eitt hinna þriggja við-
kunriu merkisblaða, er út koma
á Norður-Englandi. — Þá var
það einn dag, að í blaði þessu
birtist ritstjómargrein um
framtiðarhorfur jámbrautanna
þar í landi. Var blaðið þeirrar
-skoðunar og færði til margföld
rök, að járnbrautir hlytu óum-
flvjanlega að vcrða undir í sam-
kepninni við bílana. Þó eru,
æins og kunnugt er, járnbrautir
elstar þar i landi og auk þess
taldar betur úr garði gerðar en
í nokkuru öðru landi Norður-
álfunnar, Félögin sem eiga þær
..etu bæði auðug og voldug.
Þetta var álit blaðs, sem al-
þekt er fyrir vitsmuni, heiðar-
leik og einurð. Það styður
íhaldsflokkinn, en sem dæmi
þess, hve það er þó óháð má
geta þess, að eirimitt um sama
leyti og greín þessi birtist, tók
það eindregið i strenginn með
námamönnum i hinrii miklu
og harðvitugu kaupdeilu, sem
þá stóð vfir, þegar seg'ja mátti
að öll breska þjóðin stæði með
öndina i hálsinum nær hálfan
mánuð. Þeirri deilu lauk, eins
og allir vita, á þann hátl, að
kröfur námamanna voru sam-
þyktar, en ríkið lagði fram stór-
fé til stuðnings námuiðnaðin-
um. Þá sat ihaldsstjórn að völd-
um.
- Umrædd grein var svo rök-
föst og ítarleg, að mér yirtist
luin ærið umhugsunarefni okk-
ur íslendingum. Þvi ef svona
liorfði við á Englandi, hvaða
vit gat ])á verið i því, að lnigsa
til járnbrautarlagninga á ís-
landi ? Eg sendi hana því þáver-
-andi atvinnu- og samgöngu-
málaráðherra, Klemens Jóns-
svni. Þegar eg kom heim um
haustið (eg var þá starfsmaður
á skrifstofu ' ráðuneytisins)
þakkaði hann mér fyrir hana.
Þótti lionum sem mér, að hún
vera harla merkileg og kvaðst
ætla að þar mundi rétt á litið
framtið járnbrautanna.
Síðan þetta bar til, hefir
margt gerst einmitt í þessu
máli. Bilanotkun, bæði til
flutninga og mannaferða, hefir
aukist gífurlega á Bretlandi og
óraleiðir nýrra bílvega hafa
verið lagðar, eins og Notting-
ham Guardian gerði ráð fyrir
að verða mundi. Nú eru reglu-
bundnar bilferðir milli höfuð-
borga Englands og Skotlands,
að maður ekki tali um skemri
leiðir. Járnbrautirnar lieyja
vonlausa baráttu. FargjöW og
flutningsgjökl eni lækkuð, en
ekkert stoðar. Fyrir tíu árum,
nei, segjum sex árum, mundi
það liafa þótt fyrirsögn, að
kauplækkun járnbrautarmanna
kæmist i gegn, án þess að liið
öfluga og harðskeytta bandalag
þeirra dirfðist á móti að mæla.
’Þó hefir nú svo farið.
En íslendinga hefir dagað
uppi, eða þeir hafa sofið yfir
sig. Enn þá dreymir þá fagra
æfintýradrauma um jámbraut-
ir. Þegar lagt er fram laga-
frumvarp um bílveg austur yfir
Hellisheiði (það er svo gaman
að setja lög um það, hvað næsta
kynslóð skúli gera þegar hún er
búin að græða á skuldunum,
sem við eftirlátum henni), þá
segir þingið „ekki þenna, gef oss
Barrabas“. Tveir „þingvitrir“
Magnúsar standa upp og vitna
á hermannavisu um staðfestu
sina, i þeirri barnatrú, að á
austurvegum verði enginn sálu-
hólpinn, nema hann fari á járn-
braut. Og þriðji Magnúsinn —
saklausastur allra þessara
barna og á kjósendur fyrir aust-
an f jall — spyr („sælir eru ein-
faldir“), hvort ekki megi nota
ný.ja pappirsveginn undir járn-
brautina. Eg vona að í hinni
virðulegu samkundu liafi eng-
inn brosað. Sagt er að liann hafi
gert samgöngumálaráðherrann
orðlausan — og margt hefi ág'
heyrt, sem eg átfi erfiðara með
að trúa.
Englendingur, seni nokkuð
hefir ferðast liér á laridi, er
æðsti stjórnandi tveggja stór-
vaxinna iðnaðarfyrirtækja og
hefir verið valinn i ábyrgðar-
miklar virðirigarstöðúr i þjóðfé-
lagi sinu, sagði við mig fvrir 2
árum: „Iceland will never liave
a railway; the idea is preposte-
rous.“ (Á íslandi verður aldrei
lögð járnbraut;. hugmyndin er
fjarstæða).
Þetta er satt. Járnbrautaröld-
in fór fram hjá íslandi. Járn-
brautarhjalið er orðið að barna-
ska]). Þetta er réttast að við för-
um að gera okkur Ijóst hvað
svo sém kosningrim og atkvæð-
um liður.
Sn. J.
Bánarfregnir.
Þann 8. þ. m. andaðist að
heimili sínu, Njálsgötu 33, Sig-
urður Vilhjálmsson, húsameist-
ari, eftir áll-langa legu, tæplega
82 ára að aldri.
Andrés Ólafsson, lireppstjóri,
á Neðra-Hálsi í Kjós, andaðist
i Landakotsspitala í gærkveldi.
Þessa mæla manns verður nán-
ar minst siðar.
Níutíu ára
er i dag Valgerður Eyjólfs-
dóttir, Bergstaðastræti 30.
Veðrið í morgun.
f Reykjavik : 1 stig, ísafirði
1, Akureyri -4-3, Seyðisfirði
.-4-2, Vestmannaeyjum 2, Stykk-
ishólmi —1, Blönduósi -4-2, Hól-
um i Hornafirði -4-1, (skejdi
vantar frá Raufarh. og Grinda-
vík), Færeyjum -4-2, Juliárie-
haab -4-5, Jan Mayen -4-7, Ang-
magsalik -4-12, Tynemouth 3,
Kaupmannahöfn -4-4 st. (skeyti
vantar frá Hjaltlandi). Meslur
hiti í Reykjavík í gær 0 stig,
minstur -4-4 stig. Úrkoma 13,3
mm. Yfirlit: Lægð fyrir sunn-
an land á hreyfingu norður eft-
ir. Hæð fyrir austan land. —
Horfur: Suðvesturland, Faxá-
flói: Suðaustan stormur eða
rok og snjókoma i dag, en batn-
ar sennil. heldur i nótt og gerir
þíðviðri. Breiðafjörður, Vest-
firðir, Norðurland, Norðaustur-
land, Austfirðir: Suðaustan
hvassviðri eða stormur. Snjó-
koma víða, en frostlítið. Suð-
austurland: Suðaustanstormur.
Snjókoma eða slydda.
68 ára
er í dag Jón M. Melsted, Von-
arstræti 12.
Þingmenn
eru margir lasnir þessa dag-
ana og munu 9 eða 10 hafa boð-
að forföll i gær. Á meðal þeirra
sem eru veikir, eru ráðherrarnir
Ti-j'ggvi Þórhallsson og Jónas
Jónsson. Þessir þingmenn aðr-
ir voru lasnir í gær: Pétur
Magnússon, Héðinn Valdimars-
son, Bernh. Stefánsson, Magnús
Jónsson, Magnús Guðmundsson,
Sigurjón Á. Ölafsson og Ásgeir
Ásgeirsson, en Guðm. ólafsson
i Ási, sem og hefir verið lasinn,
mun hafa komið á þing í gær.
Heyrst hafði nú i vikunni, að
J)ingmenn ætluðu að skrej)pa í
„eldhúsið44 nú í vikulokin, þótt
fjárlögin verði enn um stund í
nefnd, a. m.'k. ef samkomulag
na'ðist um útvörpun frétta úr
eldhúsinu. Það samkomulag
hafði ekki náðst, er siðast frétt-
ist. Þar sem nú við bætist las-
leiki margra þingmanna, fara
eldhúsumræður fráleitt fram
fvr en í næstu viku i fvrsta lagi.
Bæ jarstjórnarf undur
-verður haldinn á morgun á
venjulegum tima. Vegna kvef-
sóttarinnar verður fundurinn að
líkindum haldinn fvrir luktum
dyrum.
Stórhríð
var hér í mörgun og varla
fært milli húsa, er verst var.
Ófærð er mikil i bænum, sum-
staðar stórskaflar á löngum
svæðum, og má heita, að bif-
reiðum sé að eins fært um mið-
bæinn og fáeiriar gö'tur í öðr-
um basjarhlutum. Undir eins
og veður lægir, ])arf að hefja
snjómokstur af kappi og setja
nægilega márga menn i vinnu,'
svo farartálmi verði eigi lengi
að snjónum. M.
Mannfjöldi í Reykjavík
var við manntalið ]). 2. des.
síðastl. 28.182 (Skildinganes,
sem er utan lögsagnarumdæm-
isins, er ekki með talið). Töltir
])essar byggjast á lauslegri sam-
talningu manntalsskrifstofunn-
ar og kunna að reynast
nokkru hærri, þvi 1776 voru
hér „staddir“, er manntalið fór
fram, en sumt af því fólki mun
hafa ætlað að setjast hér að, en
vantaði liúsnæði.
Þingeyingar
hafa ákveðið samgöngubann,
til þesk að verjast inflúensunni.
Á Húsavík er samkomubann.
Flensborgarskólinn.
Búið er að mæla fyrir liinu
nýja skólaliúsi í Hamarkots-
túninu og byrjað að grafa fyrir
grunninum. Starfa að því vcrki
daglega, þegar veður leyfir, 10
—20 menn. (Brúin).
Deltifoss
fer frá Hull i dag.
Selfoss
fór frá Hamborg þ. 2. mars.
Brúarfoss
kom til Akureyrar i gær.
Esja
fór frá Akureyri i gær.
Gullfoss
kom til Gautaborgar þ. 28.
febr. Fer þaðan sennilega i dag
áleiðis til íslands.
Goðafoss
var væntanlegur liingað í nótt
eða morgun, en lá í dag út af
Akranesi, vegna óveðui'S.
Lagarfoss
var á Norðfirðí í gær.
Þýskur botnvörpungur
kom í gær með fjóra slasaða
menn. Einn þeirra hafði lent í
skipsvindunni og slasast all-
mikið.
Af veiðum
komu í gær Geir og Bragi,
báðir mcð fullfermi. Þeir lögðu
af stað áleiðis til Englands, eft-
ir stutta viðdvöl.
Enskur botnvörpungur
kom i gær að leita sér að-
gerðar.
Primula
kom að norðan i gær. Fer
utan í kveld ef veður leyfir.
Ólafur
kom frá Englandi i nótt.
„Skipaskagi“.
Helstu villur í þeirri grein í
Vísi 27. f. m. eru: „Hvorledes
— ágællega“ á að vera:
„Hvorledes liar du det“, verður:
Hvernig hefir þú það? (—
hvernig líður þér?), og svarið:
„Eg hef það voða gott“ (= mér
líður ágætlega). — „ísl. líkl.:
Akranes“ fyrir: islénskuliki:
Akranes. — Merkið -4- (á und-
an Ytri-Akraneslir.), fvrir: ==.
B. B.
Ath.: — Handrit að þessari
grein B. B. var óvenju slæmt:
letrið örsmátt, skrifað með rit-
blýi, dauft og máð. Má höf.
sjálfum sér um kenna, að
hvorki prenturum né öðrum
tókst að öllu að ráða fram úr
slíku. Ritstj.
Útvarpið í dag.
Kl. 18: IJtvarpsföstuguðsþjón-
usta (sr. Fr. Hallgrímss.). — Kl.
19,25: Hljómleikar (grammó-
fón). — Kl. 19,30: Veðurfregn-
ir. —- KI. 19,40: Baruasögur
(frk. Sigrún Ögmundsdóttir).
— Kl. 19,50: Hljóml. (Þór. Guð-
mundsson, Emil Tliorodösen):
Tor Aulin: Idvl. -— Tor Aulin:
Hunioreske. Kl. 20: Ensku-
ketísla í 1. flokki (Anna Bjarna-
dóttir, kennari). —- Kl. 20,20:
Hljóml. (Þór. Guðmundsson,
Emil Thoroddsen): Raff: Cava-
tine. — Wieniavski: Mazurka.
— - Kl. 20,30: Erindi: Frá Breiða-
firði (Ólína Andrésdóttir, skáld-
kona). — Kl. 20,50: Óákveðið.
— Kl. 21: Fréttir. — Kl. 21,30
-21,35: Grammófónhljómleikar
(Kórsörigur): Rússn. þjóðlag:
Söngur ferjudráttarmanna á
Volgu. Rússn. þjóðlag: Litla
bjallan, sungið af Don-Kósakka
kórnum. — Rússn. Vögguljóð,
sungið af Chauve souris.
Wágner: Pílagrímssöngur úr
„Tannháuser“, sungið af B.B.C.
kórinu. — Wagner: Mars úr
„Tannháuser“, sungið af B.B.C.
kórinu.
Til konunnar á Vesturgötu,
aflient Vísi: 5 kr. frá N. N.
og 5 kr. frá G. Ó.
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 10 kr. (gamalt
áheit) frá E. J., 13 kr. frá K.
og 5 kr. frá gamalli konu, 10
kr. frá Á., 2 kr. frá G. M.
Launamál
verslnnarmanna.
—o—
Það mun óhiætt að fullvrða,
að erigin stétt liér á landi muni
hafa eins litla samvinnu og
samtök og verslunarmanna-
stéttin. — Það skal strax tekið
fram, að í grein þessai’i, þcg-
ar talað er um verslunarmanna-
stétt, er átt við þá, sem hafa
starfa við verslun eða fyrirtæki,
sem aðrir eiga.
Það mun hverjum manni
Ijöst, að stétt, sem ekki er sam-
hent, mun sjaldan og seint geta
hrundið fram málum sínum,
mun sjaldan geta komið fram
réttmætum og sjálfsögðum
réttar- og hagsmunabótum.
Enda þótt máí verslunar-
mannastéttarinnar hér á lanrli
séu öll í hinni mestu óreiðu, þá
er eitt ])eirra — aðalmálið —
hagsnnmamálið —, íaunamál
þeirra, i slikri óreiðu, að leng-
ur verður ekki við unað. Það
hljöta allir skynbærir merin að
sjá, að launamál heillar stéttár
má ekki, cf vel á áð fara, láta
afskiftalaust með öllu, eins og
hingað til hefir verið um launa-
mál verslúnarmaririástéttar
])essa lands.
I fáum löndum riiunii tiltölu-
lega, miðað við fólksfjölda, vera
jafnmargir verslunarmenn og
hér og hvergi riiunu laun ])eirra
vera misjafnari. — Verslunar-
mannafélög hafa verið talin
starfandi liér- um lengri tíma,
en þau hafá látið aðalmálið —-
launamálið — afskiftalaust með
öllu, — liafa liklega ekki „séð
sér fært“ að hreyfa ])essu erf-
iða viðfangsefni. — Þó er skvlt
að geta þess, að verslunar-
mannafélagið Merkúr hreyfðí
])essu máli fyrir nokkrum ár-
um, og streymdu menn þá í fé-
lagið, sem var ljós sönnun þess,
að verslunarmenn hafa áliuga
á að bæta úr mestu göllum
])essa máls, enda ])ótl þeir,
veg'na samtakaleysis, liafa enn-
þá ekki borið giftu til að þessu.
Verslunarmannafélagið Mer-
kúr hefir i vetur verið að safna
skýrslum um laun verslunar-
manna hér í bæ, og hefir nefnd
])eirri sem að því starfar, þegar
borist mikið af skýrslum og
upplýsingum um þessi mál. Er
það ætlun nefndarinnar að
halda starfi sínu áfram og
leggja siðan álit sitt fyrir félög
kaupmanna (atvinnurekenda)
og verslunarfólks, í þeirri von,
að takast megi að koma á föst-
um lágmarkslaunum.
Um laun verslunarmanna hér
i bæ má ])að seg'ja, að þau eru
mjög lág víðast hvar — en laun
verslunarstúlkna eru þannig, að
lengur verður ekki við unað. —
I þessari grcin mun eg eingöngu
tala um láun verslunarstúlkna
og sýna fram á með óhrekjan-
legum dæmum, liversu lág þau
em, svo að furðu gegnir, að
nokkur atvinnurekandi geti ver-
ið þektur fvrir að greiða þau.
Það mun ekki vera dæma-
laust eða jafnvel fátítt, að stúlk-
um, sem vinna við afgreiðslu í
verslunum frá kl. 9 að morgni
til 7 að kveldi séu grelddar 60
—100 krónur á mánuði, eðö