Vísir - 07.05.1931, Page 2

VISIH
Kaupmenní
Ef vkkur vanlar: j
S-A-G-Ó-G-R-J-Ó-N, •&
H-R-í-S-G-R-J-Ó-N, ; ?
H-R-í-S-M-J-Ö-L.
V-I-C-T-O-R-l-U-B-A-U-N-I-R,
K-A-R-T-Ö-F-L-U-M-J-Ö-L o. fL
}) á h i i n g i ð í s í m a 4 5 ,
(þrjár línur).
Sviftir
fjánfoprædi ?
Menn hafa vitað það, að
kjörin á enska Iáninu, seni rík-
isstjómin tók síðast liðið haust,
voru slæni. —- I>að er alþjóð
kunnugt, að vaxtakjörin voru
verri, lilutfallslega, heldur en
á enska láninu frá 1921. Það
er líka kunnugt orðið, að
eignir og tekjur landsins voru,
að ininsta kosti samkvæml
orðalagi lánssamningsins,
bundnar á þann hátt, sem ekki
mun tíðkast um þjóðir, sem
taldar eru færar um, að stjórna
fjármálum sínum. Og það er
altaf að koma betur og betur í
ljós, að þetta orðalag láns-
samningsins muni eiga að liafa
fult gildi og í svo víðtækri
merkingu, sem það verður
frekast teygt og togað.
Það er kunnugt, að i ráði var
að koma hér upp talsamhandi
við útlönd, i stað símasam-
bandsins, sem nú er. Land-
simastjórinn fór utan i liaust
þeirra erinda að semja um
kaup á stuttbylgju-loftskevta-
stöð til þeirra nota. Hverjar
framfarir iiefðu orðið að
Jiessu, livílik fyrirgreiðsla það
hefði orðið fyrir öll viðskifti
landsins við aðrar þjóðir, því
þarf ekki að lýsa. En skyndi-
lega var liorfið frá þessu ráði,
og' í þess stað samið á ný mn
gamla sæsímasambandið, við
„Stóra norræna ritsimafélag-
ið“, sem hefir aðsetur sitt i
Danmörku. Þessi ráðabreytni
vakti hér hina mestu undrun
og óánægju. Mönnum var ó-
skiljanlegt, hvað gæti valdið.
—- í fyrstu kom mönnum ekki
til hugar, að þetta gæti á nokk-
urn hátt staðið í sambandi við
lántökuna ensku, sem þá hafði
verið komið í kring alveg ný-
lega. Ýmsum getum var að þvi
leitt, liver orsökin væri. Meðal
annara tilgátna var sú, að þessi
framfaraviðleitni vor íslend-
inga hefði rekist á danska
hagsmuni, i sambandi við
„Stóra norræna“, svipað þvi,
sem síðar kom i ljós um vá-
tryggingarsamninga Eimskipa-
fclags íslands. En svo vitnaðist
það, um lánssamninginn
breska, að í lionum var ákvæði
um það, að engar eignir rikis-
sjóðs mætti veðsetja, fyrir öðr-
um lánum, nema þá þanríig, að
lánveitandi þessa enska láns
fengi hliðstætt veð i sömu cign-
um, Nú var svo ráð fyrir gert,
að stuttbylgjustöðin y-rði veð-
sett fyrir sérstöku láni, sem
taka átti til greiðslu á andvirði
hennar, en það virðist nokkur
vafi geta leikið á þvi, hvort slík
veðsetning sé heimil, sam-
kvæmt þessum enska láns-
samníngi, og gæti þá þar verið
fimdin ástæðan til þess, að rik-
jsstjórnin hætti við að koma
upp stuttbylgjustöðinni og
samdi á ný við „Stóra nor-
ræna“. Þetta hefir þó verið
talið lieldur ólíklegt. En það
virðist þó svo, sem þessi lán-
taka „Framsóknar“-flokksins
muni jafnvel geta átt það eftir
að verða þrándur í götu fleiri
framfaramála á landi hér.
í útvarpsræðu þeirri, sem
Tryggvi Þórhallsson flutti,
núna i vikunni, skýrði liann
frá því, í sambandi við afstöðu
stjórnarinnar til Sogsvirkjun-
arinnar, að sljórnin hefði
fengið „aðvönm“ um það frá
erlendum f jánnáúamönnum, að
takast ekki á hendur rikis-
ábyrgðir. Það virðist nú svo,
sem ríkisstjórnin liljóti að liafa
liaft mjög rikar ástæður til
þess, að taka aðvörun þessa
til greina, þar sem luin einmitt
telur fyrirsjáanlega samþykt á
ríkisáhyrgð fvrir láni til Sogs-
virkjunarinnar eina af höfuð-
ástæðunum til jiess, að hún
rauf þingið. Nú þarf engum
getum að því að leiða, hvaðan
„aðvörun“ jiessi muni vera
komin. Hún er auðvitað frá
ensku lánveitendunum. í fyrra
bárust Tryggva Þórliallssyni
mjög' ákveðnar aðvaranir frá
sömu rnönnum, út af meðferð-
inni á íslandshanka. Stjórnin
lét sér jí>á fátt um finnast að-
varanir jiessara manna. fin
hafa j)á þcssir sömu crlendu
fjármálamenn einhver önnur
og fastari tök á islensku stjórn-
inni nú? Er hún ennþá liáðari
Jieim, heldur en kunnugt er
orðið, samkvæmt lánssamn-
ingnum um „óskapa-lánið“?
Var lánið bundið skilyrðum
um J)að, að rikissjóðui* tæki
engin frekari lán og engar á-
hyrgðir á lánum, til nauðsyn-
legra framfara- og j)jóðnyt ja-
framkvæmda í landinu? — A
j)etta „óskapalán" „Framsókn-
ar“-stjórnarinnar að verða
þröskuldur i vegi allrar fram-
sóknar þjóðarinnar á næstu
áratugum?
Nú er vert að athuga j)að,
að ef stjórnin, sem farið hefir
með völd síðustu þrjú árin,
hefði farið gætilega með fé
landsins, ef hún hefði með ráð-
deild og varúð gagnvart láuar-
drotnum landsins stundað það,
að auka traustið á landinu, J)á
hefði hún getað komist lijá því,
að taka þetta lán, að meira eða
minna levti, og áreiðanlega
getað fengið jiað lán, sem hún
þurfti, með góðum kjörum. En
í þess stað hefir stjómin nú
slundað J)að mest, að eyða sem
mestu fé. Hún hefir með ógæti-
legum og óverjandi aðförum
sínum gagnvart íslandshanka
og lánardrotnum hans, spilt
trausti landsins eriendis. Og
þess geldur þjóðin uú. Hún
geldur þess á þann hátt, að hún
verður að greiða miklu hærri
vexti af erlendu lánsfé, en ella
hefði orðið. Iíún geldur þess á
þann hátt, að hún getur ekki
fcngið nauðsynlegt lánsfé til
þjóðnvtjafyrirtækja, sem gætu
geit landsmönmnn það kleifl.
að risa undir þeim hyrðum,
sem á þá hafa verið lagðar.
Það er þó óhærilegast, cf
J)jóðin verður látin gjalda
Jiessa luittalags stjórnarinnar á
þann hátt, að hún verði sett á
bekk með þeim þjóðum, sem
eklci eru taldar færar um að
stjórna fjármálum sinum, og
raunverulega eru sviftar fjár-
ráðum, af lánardrotnunum.
Og hvað er það, sem gert
hefir verið, með lánssamningn-
um um l)reska óskapalánið,
annað en einmitt þetta, að
svifta þjóðina fjárráðum? Hún
er ekki lengur frjáls að J)vi, að
taka þau ríkislán, sem hún þarf
til nauðsynlegra framkvæmda
nema samþykki hinna er-
lendu lánardrotna komi til!
Ríkissjóður er ekki frjáls að
þvi, að ábyrgjast lán fyrir
sveita- og bæjarfélög til fram-
kvæmda, scm nauðsynlegar eru
fyrir atvinnurekstur borgar-
anna, -— nema samþvkki hinna
erlendu lánardrotna komi til!
El' })að er salt, sem Tryggvi
Þórhallsson sagði i útvarj)S-
ræðu sinni, um „aðvörun“ er-
lendu fjármálamannanna, og
ef sá skilningur, sem stjórnin
virðist liafa lagt í J)essa aðvör-
un, er réttur, ef þessir erlcndu
fjármálamenn eru J)ess um-
komnir að „aðvara“ islensku
ríkisstjórnina á þann hátt, sem
ráða má af orðum Tryggva
Þórhallssonar, })á verður að
lita svo á, að islenska þjóðin
hafi verið svift fjárforræði og
henni verið skipaðir fjár-
lialdsmenn - J)essir söniu er-
lendu fjármálamenn, sem Tr.
Þ. fékk aðvörunina frá.
Og hver er J)að J)á, sem leitt
hefir J)etta yfir íslensku J)jóð-
ina? Það er Tryggvi Þórhalls-
son. Og liann liefir notað þrjú
mestu góðæri, sem gcngið hafa
yfir þetta land, þrjú mestu
tekjuárin, sem ríkissjóðurinn
hefir átt að fagna, til J)ess, að
koma hag Jijóðarinnar í ])etla
horf, hann hefir gert það með
sinni alkunnu, glæfralegu fjár-
málastjórn.
Kappreiöar.
—0—
Þótt eg hafi valið eftirfarandi
línum ])essa yfirskrift, ])á fjalla
þær um ýmislegt annað fleira,
en alt snertir }>að liesta, enda
skiftir titillinn minstu máh.
Á nýafstöðnum fundi í Hesta-
mannafélaginu Fákur var sam-
þ} kt, að heyja fyrstu kappreiðar
þessa árs á annan i hvitasunnu
(25. maí n. k.).
Nokkurum hreytingum til
hins betra verður komið á við
þessar kappreiðar. T. d. er i
ráði, að hafa fjögur aðal hlaup,
og verður þeim komið fyrir
sem hér segir:
I. StökkJiestar, 350 metrar.
II. Stökkhestar, 300 metrar.
III. Skeiðhestar, 250 metrar.
IV. Folahlaup, 250 melrar.
300 metra hlaupið var tekið
upp vegna þess, að ýmisir liest-
eigendur kynokuðu sér við að
leggja hesta sína i lengra hlaup-
ið á móti alþektum og æfðum
lilaupahestum, töldu það þýð-
ingarlaust, en þetta fyrirkomu-
lag á að bæta þar úr. Nú blaupa
jafnari hestar saman, og fyr-
irfram úrslit því óvissari en áð-
ur, og um leið nokkurn veginn
víst» að þátttakan verður meirí.
Hér eru margir vel Hklegir
hestar, lil að vera i 300 metra
blauþimi, og sveitameuu hafa
ofl kvartað undan lengra
hlaupinu, talið það of langt fyr-
ir sína hesta, sem þeir hafa tal-
ið að væru ekki eins vel æfðir
og hestar hér; nú er úr þessu
bætt og er því vonandi að þeir
telji ekki eftir sjálfum sér né
hestunum að koma á þessar
kappreiðar.
Annars er það furðulegt hvað
ýmsir sveitamenn eru farnir að
liafa horn i siðu hestanna; það
sést varla svo fréttabréf úr
sveitunum í blöðunum, að elclci
sé verið að fjargriðrast yfir, að
hestarnir séu orðnir of marg- [
ir liér á landi, það er helst út- ,
lit fyrir, að þeir hinir sömu séu j
búnir að gleyma i bílaskröltinu, (
hvað hestarnir hafa verið fyrir |
íslendinga á umliðnum öldum, j
og hvaða gagn þeir enn gera á '
mörgum stöðum hér á landi. ■
En satt cr það, að sumir bænd- |
ur liafa of marga hesta, sýnir
það bcst uppeldi þeirra, og vist
er um ]>að, að nær er fyrir })á
söinu að hafa ])á færri cn fara
betur með þá, þvi ])á gera þeir
betra gagn og cru útgengilegri
innan lands og utan.
Nú um J)essar mundir er kon-
súll Chr. Zimsen að senda liesta
til Danmerkur, en ósagt skal eg
láta hvort þeir hafa verið sú
rétta tegund hesla, ef vinna
ætti upp reiðhestamarkað með
þeim þar. Að visu höfðu þeir
sæmilégan vöxt, en hold og
Iiáralag vantaði marga þeirra,
og um gæði þeirra sem reið-
hesta er mér ókunnugt.
Ef takast á að vinna upp
markað fyrir reiðhesta héðan
til Danmerkur eða annara landa
verður vel að gæta þess, að
senda-ekki annað1 en rciðhesta,
og þá vcl tanida og útlitsfallega,
alt annað sj)illir fyrir sölu hest-
anna. Það er móðgun rið ís-
lendinga, að senda illa limaða
og illa tamda hesta til útlanda
og selja ])á ]>ar undir nafninu
íslenskir reiðhestar, cf J)að ei*
gert, ná ísl. hestarnir þar aldrei
hylli.
Bændur mega ekki eiga sök á
]>essu, þeir mega ekki vlnna
fyrir fárra króna hagnað, að
selja sem reiðhesta, þá liesta,
sem ekki geta einu siúni talist
sæmilegir smalahestar hvað þá
meira.
Það eru enn þá til á íslandi
góð hestefni og góðir hestai*, en
mönnum þeim er að fælík.a,
sem yndi hafa af þeim, og eiös
mun vera að fækka tamninga-
mönnum til sveita, og er bænd-
mn þvi nokkur vorkmm, þó
þeir oft selji illa tamda hesta
sem þeir þó kalla reiðhesta,
Það er litill vandi að temja
lalan hest, cn aftur á móti er
mikill vandi að temja gæðing,
J)á fyrst reynir á tamningar-
hæfileika þeirra manna, sem vjð
áhka hesta fást, þá cr nauðsyn-
legt að geta gert sér grein fyrir
hverjum tökum éigi að talta
folann. en alla jafna er vissast,
að gera það með gætni, og' viss-
asl mun vcra að fara eftir vísu-
liendingunni:
„Notaðu ei hrolta hendurnar,
hafðu ei skottu lækningar.“
Ekki alls fyrir löngu skrifaði
eg smá grein, er eg nefndi
„Rafurmagn og eldhætta“. í
þeirri grein minnist eg á hest,
er eg á. Út af J)eim ummælttm
minum héldu stöku menn, að
cg með því væri að auglýéa
hestinn, en svo var ekki, en eg
gat hestsins af því, að hann tók
eftir snarkinu í eldinum og ótt-
aðist það. Og vegna misskiln-
ings þessara sömu manna vM
eg enda á, að sannir góðhestar
eru alla jafna meira og mitiöa
taugaveiklaðir (nervösir), og
likjast þar í mörgum skáldúm
og' listámönnum. Góðhestar eru
afar næmir fvrir, og ber því að
meðhöndla ])á með nærgætni.
Þeir menn, sem á kappreiðar
ltafa komið, hljóta að hafa tek-
ið eftir því, að fjörhestar og
gæðingar eru ætið ókvrrastir á
markinu, og mun það oftast
stafa af þvi, að taugakerfi þeirra
er finna og skilningur þeirra er
næmari á hvað til stendur,
vegna }>ess tapa oft slíkir hest-
ar á kappreiðum, ekki af því,
að }>eir séu seinni en hinir lat-
ari og skilningsminni, hcldur af
þvi, að þeir komast fljótara út
úr jafnvægi, og reyna meira á
sig á marklinu, og eru þvi oft
I — HVERJUM — PAKKA — AF „SWA-
STIKA“ — OG — „TEOFANI-FINE“ CIGAR-
ETTUM — ER — EINN — „ARÐMIÐI“ —
ER — GEFUR — MÖNNUM — KOST —
Á — AÐ — EIGNAST — ÝMSA — NYT-
SAMA — MUNI — FYRIR — ÁKVEÐNA
— TÖLU — ÞESSARA — ARÐMIÐA ....
ÞESSIR — MUNIR — ERU — MARGVÍS-
LEGIR — OG — ER — TIL — SÉRSTÖK
— HLUTASKRÁ — SEM — ALLIR — GETA
— FENGIÐ.......TALA — „ARÐMIÐ-
ANNA“ — SEM — HEIMTAÐ — ER —
FER — EFTIR — VERÐGILDI — HLUT-
ANNA — OG — ER — ÞAÐ — FRÁ —
20 — MIÐUM — OG ALLT — UPP — 1
— 1100.....VANDAÐIR — MUNIR —
FÁST — FYRIR — 25 — TIL — 50 — MIÐA
Til TEOFANI, Hafnarstræti 10, Revkjavík.
Gerið svo vel að senda mér „Hlutaskrá“ — ásamt
5 arðmiðum, ókeypis.
Nafn .............................................
Heimili .......................................
Klippið þetta úl og sendið i opmi umslagi.
æceæroæffiæææææææææææeefflffigsææesæ