Vísir - 06.07.1931, Qupperneq 2

VISIR
g?
íslenskar landlagsmyndir.
Þenna og næsta niánuð látum við heilan myndaflokk,
Nr. 55—100, af hinum fallegu brúnu Teofani ljósmynd-
um (landslagsmyndum)
fyrir 25 arðmiða
úr SWASTIKA cigarettum.
Að eins heill myndaflokkur afhentur í einu.
Gildir til 1. ágúst.
Þópðup Sveinssou Si Co.
Hafnarstræti 10.

Símskeyti
—o—
Wáshington, 6. júlí.
United Préss. FB.
Hoover og Frakkar.
Samkv. áreiðanlegri heimild'
liefir Hoover forséti, eftir að
hafa fætt við-Castle og Mills,
ákveðið að tilkynna frakknesku
stjórninni, út af orðsendingu
liennar viðvíkjandi greiðslu-
freststillöguin Hoovers, að am-
eriska stjórnin geti cklci fallist
á efni orðsendingarinnar. Mills
og Castle Iiefir verið falið, að
skýra Mellon fjármálaráðlierra, «
sem er í París, nánara frá áliti
forsetans, með tilliti til orð-
sendingar Frakka.
Hræddir viö
málstaöinn.
—o—
Það er liaft eftir sunnini
iiöfuðpaurum framsóknar, að
þeir tolji frágangssök að
brevla kjördæmaskipuninni
að neinu ráði i réttlátara
horf, sakir þess fvrst og frenist,
að þá muni mjijg jivorra eða
jafnvel hverfa með öílii álirif
jieirra á liiggjöf landsins og
stjórn. Þeir reisa valdadrauma
sína framvegis á káupfélögun-
uin og ranglæti kjördæmaskip-
unarinnar.
Kosning'arnar í fyrra mánuði
sýndu berlega J)að, sem menn
vissu raunar áður með öruggri
vissu, að framsóknarmenn eru
í miklum minni hluta nieðal
jijóðarinnar.
Þær sýndu, að jiriðjungur
kjósanda i landinu aðhyllist
stefhu framsóknarflokksins.
Þriðjungur kosningahærra
manna og kvenna \ill fylgja
stjórninni að j>vi höfuð-áhuga-
máli hennar, að níðast á öllum
stéttúm ]i jóðfélagsins, nema
bænduin.
Það er vitanlegt, að fjöl-
margir bændur eru fjötraðir á
skuldaklafa kaupfélaganna, og
mega sig hvergi hræra sem
frjálsir menn, að því er tekur
til afskifta af opinberum mál-
um. Þeir eru ofurseldir kau])-
félögunum með öllu, j)ora ekki
að brjótast undan okinu, og
geta það ekki heldur. Þeir eru
komnir í j)á „bóndabevgju",
sem örðugt verður úr að losna.
Margir bændur landsins.þeir
er ekki |>ora annað en fylgja
stjórninni að málum, eru and-
vígir henni í skoðunum og fara
ekki dult með jiað í kunningja-
lióp. En fvrir kosningar er svo
að þeim búið, að þeir eiga ekki
nema um tvent að veljaf að
kjósá eins og stjórnin vill, eða
sæla afarkostum.
Og skuldugum barnamanni
er naumast láamli, ])ó að hanu
gangi til hlýðni við harðstjór-
ann, er liann sér böðuls-öxina
reidda yfir höfði sér.
En jiað er áreiðanlegt, að
margir kaupfélagsbændanna
dansa nauðugir, ]>ó að þeir
verði að gera ]>að. Þeir skulda
meira en þeir eru menn lil að
borga. Þeim er sagt að uppvíst
geti oi’ðið, og ujipvíst skuli
verða, hvernig j>eir hafi kosið.
()g á kjördegi ganga jieir held-
ur frá sannfæringu siiíni, en
að eiga það á hæltu, að verða
að ganga frá búhokrinu og
jarðarkrílinu. Þcir revna að
verjast þvi i lengstu lög, að alt
verði af þeim tekið. Og þcir
afsaka sig fvrir ákærum sam-
viskunnar með neyð sinni og
vandræðum.
Allir framsóknarmcnn, þeir
er nokkurs eru verðir,*kannast
við, að k'jördæinaskipuniu sé
nú úrelt orðin og ranglát. Og
sumir jieir, sem „frjálslvnd-
astir“ ei’ii í j>\ í liði og gæddir
einhverjuin skilningi á því,
hver verða muni „laun rang-
lætisins“, er slundir líða, þykj-
ast vilja gera einhverjar breyt-
ingar. En jjeir eru ekki reiðu-
búnir að láta neitt uppí um
það, hvernig jieir hirgsí sér, að
j>ær brevtingar eigí að vera.
Þeir vita ]>að ekki enn j>á. Þeir
vita ekki annað en það, að þær
verði áð vera mjög litlar. Þacr
verði að vera svo litlar, að
minni hluli kjösanda geti ávall
náð meiri hluta þingsæta.
Verði frá því hopað, j)á megi
vel svo fara innan stundar, að
framsókn „sé búin að vera.“
Vitanlega sé ekki til j)ess að
hugsa, að framsóknarflokkur-
inn komist nokkuru sinni i
meiri hluta meðal kjósanda.
Kaupfélög'in sé nú þegar búin
að safna undir vængi sina
jieim hluta jijóðarinnar, sem
jiangað sé fáanlegur, og ]>ví sé
vonlaust um, að flokluirinn
geli vaxið til neinna muna úr
Jiessu. Og mönnuin skilst einna
belst, að þeir hugsi sér að
stjórna landinu framvegis í
„krafti skuldauiia14, jieirra
regin-skulda, sem nú lierða að
hálsi kaupfélagsbænda, og
ekki er sýnt að neitt lát geti
á orðiö fyrst um sinn.
En stjórnin er hrædd, og
margur framsóknarmaðurinn
gengur áreiðanlega nauðugur
tii ]>ess leiks, að slyðja hana
framvegis. Menn eru hrædd-
ir við málstaðinn. Þeir hal'a
enga von um, að ]>að blessist
til lengdar, að skulda-bágindi
kaupfélagsbænda ráði J)\í í
rauh og veru, bverir stjórni
landinu. En eins og nú standa
sakir, er J>ví óneitanlega jjann-
ig háttað. Kaupfélögin hafa
að sjálfsögðu ráðið úrslitum
kosninganna í mörgum kjör-
dæmum. Og skuldafjöturinn
liefir ráðið atkvæðum fjöl-
margra bænda. Þetta vita all-
ir. Og margir framsóknarmenn
kannast við, að skuldirnar og
samábvrgðin haldi flokki
jreirra saman. Án j>essara
„flokksgæða" nnindi alt liðast
sundur, þvi að framsókn hafi
ekki á stefnuskrá sinni nein
i ]>au mál, er til menningar
liorfi eðá framfara, sem aðrir
flokkar hal'i ekki. Fram-
sóknarflokkurinn sé i ]>vi cinu
fráhrugðinn sjálfstæðisflokkn-
um, að ])ar bindi skuldirnar
alla saman til sóknar og varn-
ar, en i sjálfstæðisflokkiniun
sé hvcr maður frjáls. Þar sé
engin skoðanakúgun, skulda-
kúgun né neitt j>ess háttar.
Framsóknarinenn eru hrædd-
ir við skuldirnar. Þeir vita
hversu örðug lífsbaráttan get-
ur orðið Jieim manni, sem er
ófrjáls og ánauðugur skulda-
jn’æll. Þcir eru hræddir' við
ríkisskuldirnar. Þær eru nú
orðnar meira en 40 miljónir
króna, en hefði getað verið
innan við 20 miljónir, ef fjár-
málmn landsins liefði verið
stjórnað af sæmilegu vili síð-
ustu fjögur árin. Hændum lirýs
liugur við jjessum ósköpum.
Þeir húast við a'ð fátæk ])jóð,
sokkin í stói’skuldir, verði að
sætta sig \ið svi]>uð lcjör og
eignalítill og stórskuldugur
einstaklingiir, og J)eir vita af
reynslunni livernig slíkum
manni vcgnar. Þeir vita, að
hoiniin er ekki tit neins að
ínögía. Hann verður að v'era
hlýðinn og bljúgur og þægnr,
því að annars kostar er svip-
an á lofti. Og ]>eir fvllast skelf-
ingu, er Jjeir hugsa til J)ess, að
J)j()ðin öll verði ef til vill að
sætta sig við hlutskifti hins
skulduga, örsnauða smælingja.
Stjórnin lætur borginmann-
lega yfir kosniiigasigrinum í
fvrra niánu'ði, en samt er beyg-
urinn auðsær. llún veit að sá
„sigur“ er reistur á eintómu
ranglætí. Hún veil með sjálfri
sér, a'ð hún hefir ekki unnið
nokkurt ]>að verk á úndanfar-
inni tíð, er réttlæft geti, að hún
fari með umboð þjóðarinnar
framvegis. Itún veit ennfrem-
ur, að dómur jjjóðarinnar er
genginn yfir liana, j)ó að skuld-
ír kaupfélagsbænda Iiafi veitt
henni meírihluta-aðstöðu á
jiingi.
Málstaður stjörnarinnar er
svo slæmur, að hún er orðin
hrædd við Iiann. Hún öltast af-
leiðíngar ráðsmensku sinnar
og er ekki grunlaus mn, a'ð
„verkin“ kunni að „tala“ ó-
jiægilega Iiátt henni til dóms-
áfellis uin j)að er lýkur.
Menniii gar star fs emi
útvarpsins.
—o
Nýstárlegur fréttaburður.
—o—
Mikið og dýrlegt menning-
artæki er útvarpið okkar,
og útvarpsstjórinn, að mað-
ur nú ekki tali um hann! Má
mcð sanni segja, að livort liæfi
öðru, útvarpið og stjórinn, en
j>ó hvorttveggja framsóknar-
stjórninni. Að vísu hefir sú
andlega fæða og j)á s.érstak-
lega fréttirnar, sem bor-
in hefir verið á borð fyrir
hlustendur, hinga'ð til þótt liálf-
gerður „peruvellingur". — En
aldrei fór þó svo, að ekki
slæddust með einhver „minn-
isverð tíðindi". Þessar miklu
og nýstárlegu fréltir sem hér
er átt við, er klausa nokkur,
sem einhver af sknifnögluin
útvarpsins las up]) síðastliðið
fimtudagskveld. Þar var j>að
upplýst, sem enginn vissi áður,
að nýbakaðir stiidentar værii
vanir að bregða sér austur að .
Þingvöllum, að afloknú prófi,
og gera sér ]>ar gla'ðan dag við
drykkju og dans. ,!a, livern
skyldi hafa órað fyrir jiessu!
Utvarpsnotöndum til sárra
vonbrigða, ])á fór nú hvorki
betur né \ er en svo, að þulin-
iim varð bumbult á Jjessum
fróðleik og varð Iiann ]>vi að
hætta og' boða forföll, en fram-
liald næsta kveld. Loforðið vai
baldið, framhaldið kom næsta
kveld, og gekk nú leslurinn
stvndruiaust. .Iá, og meira að
segja fyrri parturinn var lesinn
upp aftur, svo að örugt væri
að enginn misti nii neitt úr.
Mun marga hafa sett hljó'ða er
]>eir lieyrðu sagt att af létta um
þennan hneykslanlega sið stiid-
enta. Það var svo sem ekki nóg
nreð það, að Jæir höfðu drukk-
ið áfenga drykki, heldur höfðu
þeir framið einhver ]>au f'á-
heýrðuslu helgispjöll sem sög-
iir fara af, sem sé brotið tvær
eða þrjár rúður í Þingválla-
kirkju,” hvernig svo sem það
hefir atvikast. Flestir muiiu nú
samt vera sammála Guðmundi
á Sandi um ])að, að „uin liér-
aðsbrest ei gelur, j)ótt hrökkvi
sprek i tvent“, né heldur þö a'ð
rúða fari sömu leiðina, — mi
en þetta voru auðvilað heilag-
ar rúður, svo að j>að er öðru
máli að gegna.
Heimildarmaður útvarpsins
fyrir þessum stórtíðindum
mun vera Guðmundur Davíðs-
son, sem er nokkurs lconar
verndarengill sögustaðarins,
fyrir guðs náð og Jónasar.
Einnig er hann af náð liins sið-
arnefnda launaður kennari við
barnaskólann í Revkjavík.
Mun hann þó koma þar litið
nærri, heldur sitja eystra öllum
stundum við kál-át og forn-
minjaverndun. Mun Guðmund
hafa tekið sárt til rúðnanna, en
þóst hefir hann fá smyrsl á
sár sín, með ]>vi að hreyta úr
sér ónotum til stúdenta og
revna að sverta þá í augum al-
mennings.
En þessi rúðubrot og þélta
púrítauska eðli G. I). eru auka-
alriði í þessu máli. Verra er
j)að, að úlvarpið skuli nú vera
lagst svo lágt, að Jnið álítur
virðingu sinni samboðið að
nota starfskrafta sína til )>ess
að þefa upp „fylliríissögur“
austan úr sveitum og bera á
borð fyrir hlustendur. — En
eigi á annað borð að fara að
stunda slíkan gróusöguflutn-
ing, j)á er útvarpsstjórinn sér-
lega vel settur með efni, að
minsta kosti fvrst um sinn.
líann þarf alls ekki að fara
lengst austur í s\reitir til þess
að afla sér slíks góðgætis, langt
frá j)ví, liann þarf meira að
segja ekki að fara út fyrir her-
biiðir útvarpsins sjálfs, hann
þarí' ekki einu sinni að vera
upp á aðra menn kominn um
efni í slíkar sögur. Já, allir
erum vér breyskir!
Maður skyldi nú adla að ekki
væri frekar ástæða til að birta
fylliríissögur af stúdentum
heldur en öðruin borgurum,
eins og t. d. útvarpsstjóra. -
En hvað veldur þá j>cssu at-
hæfi hins hlutlausa útvarps?
Því er auðsvarað. Það er hið
ríkjandi skriðdýrseðli beinliá-
karla Framsóknar og löngtmin
til að þóknast herra sínum,
.Tónasi frá Hriflu. Menn gela
gert sér i hugarlund, hvort
Slúðursögumeistara íslands
heí'ir ekki þólt niatur í því, að
dreift væri óhróðri lit um alt
land um þessa stúdenta, seiii
auðvitað voru Reykvíkingar,
flestir hverjir. — Og yfirleitt
cr svo mikill Hrifluþefur af
])essu máli öllu saman, áð eng
an mvndi undra, þótt llriflu-
maðurinn hefði sjálfur verið
nálægur og hvislað orði og orði
að þeim sem klausuna samdi.
xx.
Ritfpegn.
Eftir Guðbrand Jónsson.
—o—
(Framh.)
Giiðmimdur Kumbtin: Jóm-
frú Ratjnheiðnr.
-Guðmundur Kamban liefir
hér tekið sér fyrir liendur, að
semja skáldsögu sanusögulegs
efnis (históriskan róman), og
er |)\í rétt að atlmga livaða
skyldur hann bindur sér á lierð-
ar með sliku efnisvali, og hvern-
ig liann innir j>ær af liendi.
Skáldsagnahöfundur, er slík
vrkisefni velur, teksl á hendur
tvennskonar skyldur, listarleg-
ar skyldur, liinar sömu og önn-
ur sagnaskáld, og fræðilegar
skyldur, sem ekki eru alveg
ósvipaðar þeim skyldum, sem á
sagnfræðingum hvila. Efnisval-
ið getur verið með tvennu móti,
annað livorl svo, að lýst sé sann-
sögulegum persónum í sann-
sögulegum atvikum, eða upp-
gerðum persónum í hugsana-
lega réttum atvikum þess tíma,
sem þeim er gerl að lifa á.
Sé liaft tiið fyrra efnisval,
verður höfundurinn að vinna
tvenn sögustörf. Hann verður
að kynna sér mennina og atvilc-
in, sem fjalla skal um, eins
gaumgæfilega og heimildir ei’U
til, svo að í því efni verði alt
sem réltast, það sem í almenn-
ingsmunni myndi verða kallað
viðburðasaga, og hann verður