Vísir - 04.10.1931, Síða 5

VlSIR
Sunnudaginn 4. október 1931.
LoknnartímiDn enn.
—o—
I-Ir. Björn Björnsson skrifar
„andsvar" gegn grein minni í Morg-
unblaðinu á sunnudaginn var, og
fer a‘ð dæmi stjórnmálamannanna,
a'ð klifa á því, sem hann hafi á<5-
ur sagt, en hafa að engu sannanir
mótstöðumannsins. Eg hafði sýnt
fram á það, að mjólk frá Mjólkur-
íélaginu, Thor Jensen, Ölfus- qg
Flóábúunum og fleirum stöðum,
kæmi nógu snemma, til þess að vera
afgreidd á sunnudagsmorgnana, og
að það væri mjög lítill hluti mjólk-
urinnar á Reykjavíkurmarkaðinum,
sem kæmi eítir þann tíma. Spenvolg
mjólk er svo óvíða fáanleg, að fáir
Reykvikingar munu hafa ástæðti til
þess að sakna þess að hún fáist
ekki á kvöldin. Allir vita, að sú
mjólk er holiust, eí nógu vel er
með hana farið, og geyma má slíka
mjólk (við lágan hita, innan 5 stiga)
í marga daga, jafnvel 2—3 vikur,
en það bíður liklega dálítið, að
hreinlæti verði komið hér á það
stig alment. Engar sérstakar kröf-
ur eru gerðar hér úm meðferð þess
konar mjólkur, og ekkert eftirlit
haft nieð henrii.
■ „Hrafn“ sá, sem skrifar í „Vísi“
um þetta sama efni, telur, að mjólk
ónýtist á' sumrum, ef hún bíður
næsta dags, og sýnir það best að
hann býst við að meðferð og
geymslu hennar sé eitthvað ábóta-
vant.
Það er dálítið broslegt, að for-
marini bakarafélagsins skuli verða
svo tiðrætt um mjólkina, en að hann
skuli ekki minnast á rj'ómakökurnar
sínar, því eftir því sem eg’ veit best,
hefir salan ekki minkað á neinu,
nema þessum kökutegundum.
Sunnudagasala á þeim mun hafa
minkað. En þegar þess er gætt, að
krepputímar fara í hönd, hefði
sennilega framleiðsla á rjómakök-
um minkað hvort sem var, og munu
ýmsar húsmæður ekkert sjá eftir
því, þó hr. „Hrafn“ virðist telja
það mikla búbót, einkanlega fyrir
fátæk heimili, að geta náð í kökur
í hakaríunum.
Þegar kvartað er yfir því, að
ekki sé hægt að ná í kökur og rjóma
handa gestum, sem komi óboðnir
eftir lokunartima, þá er þess að
gæta, að slíkir gestir koma oftast
ekki fyr en laust fyrir eða eftir 9,
og var þá orðið seint að ná i bak-
arí, áður en breytingiri komst á,
og lítið úrval. Mörgurn mundi þykja
vel farið, ef Imeyting þessi gæti orð-
ið til þess að menn létu sér nægja
að bjóða óvæntum gestum það, sem
heimilið befði að bjóða heimamönn-
um sínum,j flestir Reykvikingar
drekka kveldlcaffi, hvort sem nokk-
ur gestur kernur eða ekki. Erlendis
láta menn sér þetta venjulega nægja
og mættum við í því efni fara að
siðum annara þjóða. Gestrisni er
áreiðanlegTí öðru fólgin ,en sjálf-
um veitingunum.
„Hrafn“ telur það sem dæmi um
afturför þjóðarinnar, að stúlkum-
ar i búðum þessum vilji ekki vinna
6]/2 tíma á dag. Vinnutimi þeirra
er lengri en þetta, vegna þess, að
víðast hvar bætist við rneiri eða
minni hreingerning og reiknings-
hald. En aðalatriðið er ekki, að
vinnutíminn hafi verið svona lang-
ur, heldur að harin var óþarflcga
langur og illa- launaður.
Það er eingöngu fyrirkomulags-
atriði, að þessar búðir séu opnar
á svipuðum tima og aðrar búðir
(nema á sunnudagsmorgna), en
það er óhæfa, að bakarar eða nokkr-
ir kaupmenn komist upp með það
að borga afgreiðslustúlkum sínum
innan við 30 aura um klukkutím-
ann, helga daga jafnt sem virka,
og að meðalkaupið sé innan við 40
aura um tímann. Engin stúlka get-
ur lifað á slíku kaupi, nema hún
búi heima og borgi lítið eða ekk-
ert fyrir sig; fer það þá eftir á-
stæðum, hvort fieimilið getur hag-
nýtt sér vinnu hennar svo að gagni
komi. Þess ber að gæta, að annan
daginn er bún i búðinni fyrri hluta
dags, en síðari hlutann hinn dag-
inn, og er erfiðara að hagnýta sér
frítimann vegna þessarar skiftingar.
Kvennadeild Merkúrs hefir geng-
ist fyrir þessari breytingu, vegna
þess, að hún var fyrsta sporið til
kaupha'kkunar íyrir stúlkur þessar.
Ekki höfum við sannfrétt enn, að
stúlkum hafi verið sagt upp af
þessari ástæðu, né að kaup þeirra
hafi verið lækkað. En þó svo færi,
að stúlkum yrði fækkað í einhverj-
um búðum af þessum ástæðúln, þá
væri það þar, sem ein stúlka gæti
afkastað verkinu, og yrði þá stað-
an lífvænlegri fyrir hana. Eins og
er, getur þetta starf ekki kallast
atvinnuvegur.
Eins og mönnum er kunnugt, fór
„Kvennadeild Merkúrs" ekki fram
á það, að sölutíminn yrði eins stutt-
ur og orðið er, heldur lagði hún
til að opið væri til kl. 2 á sunnu-
dögum og til kl. 8 virka daga, þá
3 sumarmánuði; sem mest er fisk-
vinna. Við búumst þó við að ekki
sé nauðsynlegt að sölutíminn sé
lengri cn nú á sér stað, en úr þvi
mún reynslan skera, þegar húsrnæð-
urnar eru farnar að venjast hrejd-
ingunni.
Svo er að sjá, sem að við þetta
hafi mikið rót komist á huga bak-
aranna, og að það haf.i leitt til
gagngerðrar breytingar og sálu-
hjálplegrar iðrunar á öðrum svið-
um, því sjá: Nokkrum dögum eft-
ir breytingu lokunartímans lækkuðu
brauðin um fimtung! Ekki hefir
þó heyrst, að mjólkurfélagið hafi
tekið neinum sinnaskiftum.
f. h. stjómar
Kvennadeildar Merkúrs.
Laufey Váldimarsdóttir.
, ,Tað á tnn“.
í XXXVII. árgangi Eimreið-
arinnar (1931), bls. 142—143,
minnist Sigurður prófastur
Gunnarsson nokkuð ^kynbor-
innar hagmælsku meðal manna
í MúM)ingi, og getur sem niðja
liadyi-ðinga þar Guðfinnu á
Teigi i Vopnafirði, i fimta lið,
og mælir svo: „Var Guðfinna
snemma fjörmikil, glaðlynd og
spaugsöm, og hagmælskan
henni mjög nærtæk.“
Lætur Sigurðúr prófastur,
sem að góðra manna dómi mun
talinn einn af vammminstu og
virðulegustu klerkmönnum
þjóðar vorrar, ennfremur svo
mælt:
„Hegar Guðfinna lieyrði fyrst
tiðrætt um það, að farið væri
að vinna áburð úr loftinu, hraut
henni af munni þessi visa:
Mörg sú nú er ráðin rún,
sem rökkrið áður faldi,
guðs frá englum tað á tún
taka þeir nú með valdi.“
Þó að visan sé allsnjöll, eins og
prófastur hermir liana, þá þyk-
ir okkur, sem Guðfinnu þekkj-
um, bagan fara betur, eins og
við höfum numið hana, og er
hún á þessa leið:
Mörg sú nú er ráðin rún,
rökkrið áður faldi.
Guðs frá englum tað á tún
tekið er með valdi.
Sver visan sig mjög svo til
Guðfinnu i þessu gervi — og er
þá óskökk ferskeytla.
Prófastur drepur á það, að
Guðfinna eigi mörg hörn, „sem
lítt eru komin til aldurs enn,“
og eru börn þeirra Teigshjóna
8. Veitir hún þeim ein alla for-
stöðu á kvenhöndina. Mun það
starf ærið, og fæstar eftir leika.
— Þegar hún sat undir s j ö-
u n d a barni sínu, urðu henni
þessi stef á vörum:
Markið háa horfi’ eg á,
hika má ei við að ná:
Unga þrái’ eg sjö að sjá
svifa’ í bláinn hreiðri frá.
Vart verða brigður á það
bornar, að saman fari í stöku
þessari slétt og mjúk kveðandi,
heykjuhtill vilji og þrá til þess,
að inna af höndum móður-
skylduna, svo að i nokkuru
mætti við hlíta.
Svo er því farið, að við, sem
kunnum Guðfinnu á Teigi, vil-
um með vissu, að eftir hana eru
til ótalvísur umýmiss efni,lang-
flestar svo fimar, bragðslyngar
og snjallar, að eigi er víst, að
slík ljóðasmíð liggi á vörum
fjölmargra alþýðukvenna, er
sýkna daga og særa verða ein-
yrkja að stritast fyrir lífi sinu
og fjölda barna. Mundu ljóð-
mæli hennar, stökur og sam-
feld kvæði, sóma sér litlu mið-
ur fyrir sjónum alþýðu manna,
en sumra þeirra, sem alstaðar
þurfa að breiða úr kvæðagerð
sinni, einstaka sinnum liorn-
skakkri að hugsun eða þá að
smástiklótt er kveðandin.
Mundi til þess gripið að sýna
sumar stökur Guðfinnu, en til
þess skortir lof liennar.
Við, sem kynst höfum Guð-
finnu og lífskjörum hennar,
kunnum Sigurði prófasti vildar-
þakkir fyrir að hafa drepið á
hana og Ijóðhæfi hennar úr ætt-
um fram.
Því einu má bæta við, að okk-
ur, sém best höfum þekt Guð-
finnu á Teigi, er löngu síðan
ljóst, að hún er kona frábær-
lega greinagóð og bragðvís, víð-
sýn og um margt göfug að
hugsun.
Vf.
Hitt og þetta.
Lloyd George
og verkalýðsflokkurinn.
David Lloyd George, leiðtogi
írjálslyndaflokksins, hefir að und-
anfömu átt við veikindi að stríba
enda tók hann eigi ráSherrasæti í
þjóSstjóminni, sem mynduð var á
dögunum. LundúnablaSiS Evening
News birti nýlega þá fregn, að
Lloyd George stæöi til boða aö
veröa leiötogi verkamanna í stað
Hendersons, sem tók viö forystu í
þingflokki verkamanna, er aöeins
lítill hluti verkamanna fylgdi Mac
Donald aö málum. — Að vísu hafa
cngar símfregnir borist um þetta
og auðvitað kann að vera lítið á
því að byggja, þótt eitthvert blað
birti slíkar fregnir. En þó má vera,
að D. L. George sé í ýmsu ákjós-
anlegur leiðtogi í augum verka-
manna, hvort sem þeir alment fall-
ast á að taka hann fyrir leiðtoga
— eða hann felst á að verða leið-
togi þeirra. Hann hefir, eins og
kunnugt er, lýst þeirri skoðun
sinni í ræðu, að atvinnuleysisstyrk-
irnir séu nauðsynlegir og oft veist
harðlega að fjármálamönnum
Bretlands og stefnu þeirra, og
kváðu sumar ræður hans vera eins
og talaðar út úr hjarta verka-
manna. D. L. George hefir ýmsa
yfirburði fram yfir leiðtoga verka-
manna flesta, t. d. afburða mælsku
og hæfileika til að vinna málstað
sínum fylgi. Óhugsandi er það
ekki, að verkamenn og einhver
1-luti frjálslynda flokksins samein-
aðist gegn þjóðstjórninni undir
forystu hans. Mun bráðlega koma
i ljós, hvort nokkuð er hæft í fregn
Læknavörður L. R.
í október—desember 1931.
Halldór Hansen ...............
Magnús Pétursson . ...........
Ólafur Jónsson . •. ..........
Gunnlaugur Einarsson .........
Daníel Fjeldsted .............
Arni Pétursson ...............
Guðm. Guðfinnsson ............
Friðrik Björnsson ............
Kjartan Ólafsson .............
Katrín Thoroddsen ............
Halldór Stefánsson ...........
Hannes # Guðmundsson ..........
Ólafur Helgason ............'..
Sveinn Gunnarsson ............
Valtýr Albertsson ............
Björn Gunnlaugsson ...........
Óskar Þórðarson ..............
Karl Jónsson .................
Kristinn Bjarnarson ..........
Bragi Ólafsson ...............
Október. Nóvember. Desember.
6. 26. 14- 4- 24.
/• 27- 15- 5- 25-
8. 28. 16. 6. 26.
9- 29. J7- 7- 27.
10. 30. 18. 8. 28.
11. 3* 1- 19. 9- 29.
12. 1. 20. 10. 30-
i3- 2. 21. 11. 3i-
14. 3- 22. 12.
iS- 4- 23- i3-
16. 5- 24. H-
i7- 6. 25- 15-
18. 7- 26. IÓ.
J9- 8. 27. i7-
20. 9- 28. 18.
I. 21. 10. 29. 19.
2. 22. 11. 30- 20.
3- 23- 12. I. 21.
4- 24. 1.3- 2. 22.
5- 25- 3- 23-
Næturvörður í Reykjavíkur apóteki og lyfjabúðinni Iðunn vikurn-
ár sem byrja 11. og 25. okt., 8. og 22. nóv., 6. og
20. des.
Næturvörður í Laugavegs apóteki og Ingólfs apóteki, vikurnar sem
byrja 4. og 18. okt., 1., T5. og 29. nóv. og 13. og
27. des.
Bílstjóri varðlæknis: Gunnar Ólafsson, Vatnsstíg 4. Sírni 391.
Evening News. Skeyti þ. 28. sept.
bera með sér, að þingrof og nýjar
kosningar virðast ekki eins nærri
og búist var við. Mun og bráðlega
koma í ljós, hvort dráttur verður
á nýjum kosningúm vegna afstöðu
nokkurs hluta frjálslyndaflokksins
og hvort D. L. George skipar sér í
sveit með verkamönnum eða styð-
ur þjóðstjórnina, eins og áður hafa
borist fregnir um.
Fólksfækkun í Þýskalandi.
Fólksfækkunin í Þýskalandi
vekur mikið umtal í blöðum og
tímaritum erlendis um þessar
mundir sem eðlilegt er, því fólks-
fækkun í Þýskalandi hlýtur að
hafa mikil og viðtæk áhrif. Er nú
svo komið að um tiltölulega meiri
fólksfækkun er að ræða x Þýska-
landi en Frakklandi, en Frakkar
bafa um langt skeið haft rniklar
áhyggjur af fólksfækkuninni hjá
sér og reynt á margan hátt að
stemrna stig-u fyrir henni, en án
árangurs. Arið 1913 komu 27,5
fæðingar á 1000 ibúa í Þýskalandi,
en 17,9 1929 og 17,5 í fyrra. í
Frakklandi konxu 19,0 fæðingar á
1000 íbúa 1913 og 18,1 í fyrra
(Alsace-Lorraine þá meðtalið).
Sömu söguna eða svipaða er raun-
ar að segja í fleiri löndum. Áður
íyr fjölgaði fólkinu svo ört í ítal-
íu, að mestu vandi'æði hefðu af
orðið, ef ítalir hefðu ekki flutt til
annara landa í tugþúsuudatali.
Fólksflutningar þaðan hafa mikið
minkað, aðallega vegna innflutn-
ingshafta í Bandaríkjunum og
Canada. En barnsfæðingum hefir
fækkað í Ítalíu á síðari árum. Ár-
ið 1930 voru barneignir hjóna i
Ítalíu að meðaltali 4,3, en 3,2 1930.
Á Englandi eru fæðingar 16,2 á
tooo íbúa. — Barneignir h jóna i
Þýskalandi eru nú að meBaltali
1.94 og er það alls ekki álitið
nægilegt til þess að þjóðin við-
haldi eðlilegri þróun, 3 börn á
hjón er álitið lágmarkið. Þá veld-
ur það einnig áhyggjum, að sá
hluti þjóðarinnar sem sist skyldi
leggur meiri áherslu á takmörkun
barnsfæðinga en aðrir, sem verri
skilyrði hafa til þess að sjá sóma-
samlega fyrir börnum og alia upp
hrausta kynslóð. Sagt er einnig að
vísir sjáist til þess í Rússlandi, að
eins fari þar. Eftir nokkura ára-
tugi, segja hagfræðingarnir, verð-
ur ástandið í heiminum orðið svo
breytt vegna fólksfækkunar, að
mikill skortur verður á fólki til
þess að vinna að nauðsynlegri
Sk áta r.
Drengjaskátar þessa bæjar
hafa fengið leyfi til að selja
merki einu sinni á ári, til ágóða
fyrir félagsskap sinn. Félags-
skapur þessi vinnur, eins og
kunnugt er, gott og gagnlegt
starf fyrir æskulýðinn, bæði
með kenslu á vetrum og útivist-
um á sumrurn. Ættu bæjarbúar
að sýna það að þeir kunna að
meta starfsemi félagsskaparins
með þvi að kaupa merld þau,
sem verða seld á götunum í dag.
Mjdikarbá Flðamaona
Týsgötu 1. — Sími 1287.
Yesturg. 17. — Sími 864. .
Jónas Bergmann,
við Skildinganesveg.
1. flokks mjólkurafurðir. Skjót
afgreiðsla. Alt sent heim.
íramleiðslu. Og fjármagn þjóð-
anna til þess að láta vinna fyrir
verður í hlutfalli við þetta miklu
minria en á undanförnum árum og
nú, vegna þess hve langtum minna
verðmæti skapast.
Graf Zeppelin.
Þýska loftskipið Graf Zeppelin
kom fyrir skömmu síðan til Þýska-
lands frá Suður-Ameríku. Var það
i 8. sinni, sem Graf Zeppelin flaug
yfir Atlantshaf. Á leiðinni vestur
í þetta sinn, frá Friedrichshaven
til Pernambuco, var loftskipið 71
klst. og 50 mín.