Vísir - 01.02.1932, Side 2

v r s i«
Fáum daglega:
EGG, glæný frá Akranesi.
Sfmskeyti
—'é—-
Shanghai, 30. jan. Mótt. 31.
United Prcss. FB.
Bardagarnip í
Kína.
Kínverjar haía ekki sagt Japön-
urrí strí'S á hendur og munu forS-
ast þaS í lengstu lög. Hér er yfir-
leitt ekki gert ráð fyrir, a® til
styrjaldar komi, þótt horftirnar sé
ískyggilegar vegna Itardaganna aS
undanförnu.
Bandaríkjamönnum í Nanking
hefir verið rá'Slagt að vera viS
því búnir aS hverfa á braut úr
borginni meS tveggja stunda fyrir-
vara. Amerískir sjóliSsmenn hafa
handtekiS níu Japana, klædda
borgaralegum klæSum, sem skot-
iö höfðu yfir höfuð amerískra
hermanna á verði inn á svæði Kín-
verja.
Japönsku yfirvöldin hafa lýst
því yfir, að Jápanar í Kína, sem
gerst höfðu sjálfboðaliðar, verði
áfvopnaðir, og taki því ekki þátt
í bardögunum gegn Kinverjum, en
verið látnir aðstoða við skotgrafa-
gröft og fleíra, eftir þvi sem þörf
krefur.
Loyang gerð að höfuðborg Kína.
Seinustu fregnir: Loyang hefir
yerið gerð að höfuðborg Kina til
þráðabirgða, í stað Nanking. Ótt-
ast stjórnin, að Japanar muni gera
árás á Nanking.
Chiang-kai-shek og Wang-
fhing-wei eru farnir til Loyang.
- - ítalskur fallbyssubátur hefir sett
150 sjóliðsmenn á land, til aðstoð-
ar á forréttindasvæði Itala,-ef til
þess kæmi, að hætt væri við að
þardagar bærist þangað.
Lpndon, 30. jan. Mótt. 31.
United Press. FB.
Gengi sterlingspunds.
Gengi sterlingspunds, miðað við
pollar, 3.45^2. Hélst óbreytt.
New York: Gengi sterlings-
punds $ 3.43%—3.45J4-
f «■ * ‘
Nanking, 31. janúar.
United Press. FB.
Viðtal við utanríkismála-
ráðherra Kína.
-Utanrikismálaráðherra Nanking
.stjórnarinnar hefir lýst því yfir í
viðtali viö aðalfréttaritara United
Eress í Kína, að enginn fótur sé
fyrir því, að Nanking-stjórnin ætli
að segja Japönum stríð á hendur.
,,Kína thun- aldrei grípa til þeirra
,ráða"r sagði ráðherrann. Vara-ut-
anrikismálaráðherrann kvað einnig
rfregnirnar ósanar, en lýsti því hins
vegar yfir, að Kína væri undir það
búin, að verjast frekari árásum
.eftir megni.
London, 1. febrúar.
United Press. FB.
Nanking í hættu.
Kíaverjar grafa skotgrafir
1 varnaxskyni.
Tokio: Stjórnin hefir fengið
fregnir um það, að tilraunirnar til
að m-ynda hlutlaus svæði í Shang-
hai, hafi mishepnast. Bretar og
•Bandaríkjamenn höfðu-boðist til
að láta herlið sitt gæta þeirra
borgarsvæða, sem Japanar hafa á
sínu valdi, én þetta vildi hershöfð-
ingi Japana ekki íallast á, þar sem
fjöldi Japana er búsettur á þessu
svæði og Japönum sjálfum ber að
gæta hagsmuna þeirra og vernda
þá. Stjórnin telur því, að varan-
legt vópnahlé muni ekki komast á.
Síðari fregnir herma, að bar-
dagár séu byrjaðir á ný. Japanar
notá flúgvélar og hafa varpað
sþrengjum úr þeim á hörlið Kin-
verja.
Nanking: Borgin lýst í hernað-
arástandi. Menn hafa lagt á flótta
í þúsundatáli. Sumir hafa leitað
hælis i- skipum á fljótunum. Kín-
verjar víggirða borgina og grafa
skotgrafir fyrir utan borgarvegg-
ina. Mikill undirbúningur fer fram
til að vérjast árás Japana. f Hang-
kovv cru taldar ískyggilégar horf-
uf. —■
Þjúðarhagsmnnir
og iannalækkanir.
—o--
Vertíð fer í hönd. Sá timinn, er
atvinna vanalega eykst að mikl-'
um mun á meðal verkafólks í
landi. En enn verðúr eigi með
vissu sagt, hvernig úr rætist með
atvinnuhorfur manna, meðan á
vertið stendur, að þessu sinni. At-
vinnuhor.furnar eru algerlega
komnar undir því, að samkomu-
lag náist um launagreiðslur. Náist
ckki samkomulag um þær, eru
horfurnar því miður þær að at-
vinnan verði lítil sem engin, ekki-
verði hægt að gera skipin út á
fiskveiðar.
Útgerðarmenn hafa að sogn kos-
ið nefnd máftna, til þess að koma
fram fyrir sína hönd í samningum
við Sjómannafélag Reykjavíkur,
„Dagsbrún" og Verkakvennafé-
lagið Framsókn. í nefndinni
cru þeir Ólafur Thors, Halldór
Þorsteinsson og Páll Ólafsson.
Nefndin hefir tilkynt stjórnum
íramannefndra félaga, aö útgerð-
armenn líti svo á, að nauðsyn
krefji, að laun lækki, verkafólks í
iandi um 26% og sjómánna um
T5%, og farið þess á leit, að slíkar
iaunalækkanir væri teknar til at-
hugunar af félögunúm.
Þess er að vænta, að reyút verði
aö ráða fram úr jtessu. friðsamlega,
málið verði athugað vel ;og vand-
lega frá öllúm hliðum, og ekki
flanað að fullnaðarákvöröunum.
Það er of mikið í húfi fyrir verka-
fólkið og alla þjóðina. Tillögur
um launalækkanir verða að sjálf-
sögðu lagðar fyrir félögin til al-
mennrar atkvæðagreiðslu, þegar
þar að kemur.
Þvi er ekki að neita, að dýrtíð
er hér mikil, ýmsir helstu út-
gjaldaliðir rnanna eru enn býsna
háir, svo seni itúsaleiga o. fk, og
kann því fljótt á litið, að líta svo
út, að launalækkanir geti ekki
komið til mála sem stéhdur. En í
annan stað er þess að gæta, að all-
ar horfur eru á, að útgerðin og
þar af leiðandi atvinnan, verði alis
engin, ef laun lækka ekki, þar sem
útgerðin getur ekki l>orið þau
laun, sem nú hvíla á henni.
Og eins . verða niénn vei að
minnast. Hér á landi, eins og al-
staðar annarstaðar, eru þeir. tímar
nú, að velferö heilla þjóða getur
verið í voða, ef eitthvað ber út af.
1 þeim flokki eru öll jiau lönd,
sem standa á völtum gruftdveili
fjárhagslega. ísland er eitt þess-
ara landa. Lands síns og þjóðar-
hagsins vegna verða menn að slaka
á kröfum sínum í bili, á slíkum
tímum sem nú eru. Og það er
ekki neitt vafamál, að íslending-
um verður þrátt fyrir alt affara-
sælast, að fara að dæmi annara
þjóða, og fallast á iaunalækkan-
irnar, þar sem nolekur tiltök eru
að lækka. Hvervetna berast að
fregnir um ])aö, að laun lækki.
Það er óhjákvæmiiegt, að þau
lækki. Og niðurstaðan hefir þá
alstaðar órðið sú, að laun liafa
lækkað, friðsamlega eða að und-
angengnum deilum. En mjög víða
liefir verkalýðurinn átt nægan
þroska til að sjá, að ekki var um
annað að gera én„ sætta sig við'
lægri laun.
Það mun hráölega koma i ljós,
hverjar undirtektir tillögur út-
gerðarmaftna fá hjá verkalýönum.
ifr þess að vænta, að verkalýður-
inn athugi vel sitt ráð, með hag
sjálfs sin og allrar þjóðarinnar
fyrir augum, því í rauninni velt-
ur alt á því fyrir þjóðina, að frið-
ur haldist í landinu og atvinnan
geti gengið sinn gang óhindrað.
i.aunalækkanir eru nauðsynlegar
til þess að atyinnulífið lamist ekki
að fullu. Byrðarnar af launalækk-
unum yrði sjálfsagt mörgum þung-
ar. En enn þyngri yrði liyrðar al-
gers vinnuleysis. Og enn er þess
;.ð geta, að þær byrðar, sem menn
taka á sig sjálfir, eru léttari en
hinar, sem menn taka á.sig nauð-
ugir. — Ef til vill mætti vænta
j)ess, að atvinnurekendur og
verkafólk mætist nú á miðri leið,
l'áðir slaki til og sýni i því þroska'
og drengskap.
R.
Enn nm sköiatíma
barna.
Herra ritstjóri!
Leyfið mér að gera nokkrar at-
liugasemdir í heiðruðu blaði yðar
við ritsmíð þá, sem í því birtist í
gær, eftir „fáskiftna húsmóðúr".
Ritsmíð hennar er urn skólatíma
barna, en eg hefi látið mig það
mál nokkru varða, og m. a. gert
það að umtalsefni í Vísi; Vona eg,
ah mér verði þvi véitt rúfti fyrir
nokkurar viðbótaráthugasemdir,
ekki síst þar sem þessi „fáskiftna
húsmóðir" víkur að greinum míu-
um og aiuiara um þetta tftál. Finst
henui lítiö tii um hve okkur, sem
um Jætta mál höfum -skrifað, hef-
þr orðið litið ágengt að fá viðun-
aftdi lausn á ináliftu. Nú ætti hús-
móður þessari að vera það ljóst,
eigi síður en okkur, sem urn málið
höfum skrifað, að viðuuancli lausn
á slíku máli sem þessu fæst ekki
með blaðaskrifum einum. Fyrir
mér eg sjálfsagt öðrum, sem um
þetta. mál höfum skrifað, vakir
fyrst og fremst að vekja áhuga
fyrir þessum málúm og knýja þá
menn, sem stöðu sinnar vegna
hafa mest afskifti af þeim, til þess
að taka þátt í þeim umræðum. Eri
sú er von okkar, að af þessum
umræöum kunni að leiða, að þess-
um málum verði meira sint en
ýtrið héfir, bæði af bæjarfélaginu
og ríkinu. Tilraun greinarhöf. til
fyndni í upphafi -greinar sinnar er
mjög svo mishepþnuð. Mætti nú
ætla, að þegar skrifað er jafn
drýgindalcga og „fáskiftin hús-
móðir" gerir, að ekki standi á til-
lögu frá henni, svo að viðunanleg
lausn fáist á málinu. Það virðist
svo sem ekki hætta á, að hún
„þagni í ráðaleysi", eftir andanum
í skrifi hennar að dæma. En áður
en eg vík að hinni rniklu umbóta-
tillögu „fáskiftinnar húsmóður",
vil eg minna hana á, að eg stakk
upp á bráðabirgðafyrirkomulagi
á kenslutilhögun í skólunum, sem
eg veit að margir telja til bóta, og
það er. að nota jþ hluta núver-
andi matarhlés (kl. 12—12JJ) til
kensíti. Kensla gæti þá byrjað kl.
9 að morgni og kenslan styttist að
eins um stundarfjórðung. Agnúar
eru sjálfsagt á Jiessu fyrirkomu-
lagi, en þó hygg eg að það væri
til lióta, að breyta til í þessa átt,
og þangað til fram koma góð og
gild rök fyrir ]iví, að ekki sé hægt
að haga kénslunni Jiannig til
bráðabirgða, lít eg svo á, að þau
• sé erfitt að finna, TJm það virðast
allir sammála, að kenslan ætti ekki
að byrja.. fyrr eu kl. p að ntorgni.
Og allar umbótatillögur miða að
, þyi, að hægt verði áð koma því
ti! leiðar. En seinasta ráðið, sein-
asja umbótatillagan, sem fram
hefir komið, ét áreiðanlega ónot-
hæfust allra, sem sé tillaga: „fá-
skiftinnar húsmóður". Sú- tillaga
her ]>að méð sér. að „fáskiftna
húsmóðirin" er alls ekki kunnug
því, hverjar eru ástæður manna
hér, a. m. k. ekki alþýðu ntarina.
Hún miðar við ]iað, að erlendis er
sumarleyfi barna að eins 2 mán-
uðir. En það er engin sönnun fyr-
ir þvi, þótt það þyki hentugt er-
lendis, að það sé einu sinni kleift
að hafa þá tilhögún hér á landi,
Og það er það heldur ekki. Sum-
artíminn, bjargræðistíminn, er
stuttúr hér á landi. Fyrir fjölda
alþýðufólks er svo ftstatt, að það
fer að heiman að vori eða snemma
sumars í atvinnuleit, tekur börn
sin með sér i sveitavinnu eða kem-
ur börnum sínum fýrir í sveitum
vor og sumartímann, annaðhvort
vegna ]iess, að enginn er héima
hábjargræðistímann eða 1>örnin
eru send 5 sveit til að venjast
vmftu, hjálpa þar til bgWiiina ’fyr-
ir mat sínum. Og ]iað er -ekki ein-
göngu alþýðufólkið sem þetta ger-
ir, heldur eru börn send í sveit
snemma vors, eða undir eins( og
skóla lýkur, af fjölda efnamanna-
beimila, áf því mönnum er orðið
Ijóst hvert gagn börnin hafá af
sveitarverunni, af ]iví að venjast
vinnu og vera úti.
Það eru engar skýrslur til um
það, live ínörg börn fara til sveit-
arveru héð.an á sumrum, en það
vita allir, að sú tala skiftir mörg-
um hundruðum. Og hvað svo sem
gert er erlendis, þá er enginn efi
?i, að það mundi verða rnjög óvin-
sælt hér og illa jiakkað, ef farið
væri að lengja skólatímann frá því
sem er, fram á sumarið. Þrátt fyr-
ir styttri skólaveru harna hér. en
erlendis yérður eigi séð, að islensk
börn séu ver tthdir lífið búin h'eld-
ur en hörn erlendis. Framlenging
skólatímans sámkvæmt uppá-
stungu „fáskiftinriar húsmóður"
rnundi éiftnig íeiða það af sér, að
sá tími er iengdur að mun, sem
fjöldi húsmæðra væri til neyddur
að hafa börn sin á götunni að
meira eða minna leyti. Eg þori
óhikað að bera það itndir dóm
hvaða íslenskrar konu setn er, að
sá tími sem börnin eru í sveit, frá
lokum og fram undir réttir, er
bömunum þroskatími sem gerir
])au hæfari ttndir skóiaveruna að
iiaustinu. Það cr ftill ástæða til að
taka nágrannaþjóðirnar sér til
fyrirmyndar í ýmsu, en þess verða
menn vel að gséta, að^ef menn
vilja iæra af erlendum þjóðurn, þá
mega nienn aldrei ganga fram hjá
því, að aðstæður og skilyrði eru
hér liýsna ólík því sem er víðast
annarsstaðar. Sumarleyfið er síð-
ur en svo of langt eins og er.
Börnin þarfnast hinnar þroskandi
útiveru liðlangt sumarið. Og það
get eg sagt „fáskiftinni ltúsmóð-
ur“, að eg og fjöldi húsmæðra mun
aldrei taka þvi þegjandi og bar-
áttulaust, ef farið verður að hlaupa
eftir vanhugsuðum tillögum um að
lengja skólatímann fram á sumar.
Út í launamál kennaranna ætla
eg ekki að fara að ráði, því að um-
mælum „fáskiftinnar húsmóður“ x
sambandi við það mái, , er ekki
beint til min og annara kvenna,
sem tekið hafa til máls utn skóla-
tíma barnanna. En eg ltygg, að
laun kennaranna séu of lág, enda
þótt þeir stundi ekki kenslu alt
árið.’ „Fáskiftin húsmóðir" er nú
svo nærgætin að gefa í skyn, að
kennararftir: gangt' iðjulausir hálft
árið. En eg veit ekki betur en að
kensla byrji 1. qkt. og skölunum
sé sagt upp 14. maí. Það,.verður
y/ inánuður, sem kennararnir
hafa kenslustörfum að gegna.
Þetta er nú aukaatríði, en-það er
þó munur á 6 og J'/z, En hitt ætti
„fáskiftin húsmóðir" að gera sér
ljóst, að keftála-er mjög þreytandi
starf. Kennururium þer því að
laftna sómásamlega og þeir eiga að
fá' iangt sutparfrí. Þeir eiga að fá
nægilega góð laun til þess að þeir
geti livílst á sumrin og gengið
glaðir að starfi er háustar, pn ekki
eins og nú á sér oftast stað, að
þeir verði að fara í atvinnuleit er
skólaveru lýkur og verði, ef þeir
geta fengið vinnu, að þræla alt
' sumarið.
Ummæli „fáskiftinnar húsmóð-
ur“ utft það, hve verslanir og
skrifstofur séit seint opnaðar; hafa
við rök að styðjast. En þess ber
að gæta, að svo litil viðskifti fara
hér franí snemma á morgnana, að
frá viðskiftalegu sjónarmiði hefir
litla þýðingu að vera að opna
verslanir fyrr en á níunda tíman-
um og skrifstofur kl. 10. Ef hægt
væri að koma því til leiðar, að
menn alment risi úr rekkju fyrr
eti nú tiðkast,'yrði það til bóta, og
þá mundi það leiða af sjálfu ser,
að verslanir og skrifstofur yrði
opnaðar kl. 8 og kl. 9, eða klukku-
stund fyrr en nú tíðkast. (Sumar
verslanir eru þó opnaðar kl. 8 á
morgnana pg sunxar skrifsjtdfur
. kl* ?)•
28.'janúar 1932.
Húsmóðir.
CJtan af landi.
—o—
Keflavík, 1. febr. FB.
Sáttasemjari, Björn Þórðarson
lögtnaður, kom hingað á laugar-
dag, og hélt fund með útgerðar-
niöftnúin,' út aí' deilumálúnum.
Þrír meitn úr Útger-ðarmanna-
félagi Keflavíkur, hafa verið kosn-
ir í nefnd til þéss að ræða deilu-
. tnálin við Alþýðusamband'íslands.
í neíndina voru kosnir þessir
: Elías Þöjrsteins'S'on, Kefla-
vík, Valdimar Björnsson, Völluni,*
;EgilI Jónásson, Ytri-Njarðvíkum.
Eru þeir staddir í Reykjavtk.
Einn bátur, Snarfari, reri í nótt.
Annars hamlar olíu- og saltleygi
ílestum frá að róa. Vertíð byi'jar
hér vanalega fyrir og um 10. jan„
ert í þetta skifti stóð ekki til að
býrja fyr en nú ttm mánaðamótin,
];ótt deilan hefði ekki komið til.
Bátar í Sandgerði reru á aðfara-
ftótt laugardags. Ferigu 10—12 og
ait upp t 16—18 skpd.
Úr Húnaþingi.
31. desember. FB.
Tíðarfar í nóvember og deáem-
bermánuðum frekar frostavægt.