Vísir - 01.04.1932, Page 3

y I s i r
StySp „Islenzku vikuna".
Notið islenzkar vörur og islenzk skip.
Hugsid ykkurl
Glænýtt kjötfars á 0.60 y<> kg.
— fiskfars á 0.40 % kg.
— liakkað kjöt á 0.80 y>
kg. — Nautakjöt af ársgömlu
-0.50—0.70 ý> kg. — Frosið
JHvammstanga dilkakjöt er það
allra besla.
Verslunin
KJÖT & GRÆNMETI,
Bjargarstig 16.
Sími 1416.
-.jem gleymdir voru, eöa timábil
tnaniikynssögunnar, sem fátt eöa
„ekkert var vita‘8 um áSur. Eigi er
þa'Ö minna virði jarðsögunni, þegar
jarSlög finnast, er mikilvægan
író’Sleik birta um æfiskeið heils
lands eða landa, sem enginn haföi
þugmynd um áður. Sumarið 1902
var dr,- Helgi á rannsóknarferð á
Snæféllsnesi og staldraði við i Bú-
iandshöfða. Hann lcleif upp á
hamrabrúnina fyrir ofan einstigið
framan i höfðanum, þar sem Bú-
.Íandsgi! fellur ni'ður af berginu.
Ilamrabrúnin er 130 m. há yfir
sjó og þangað upp nær blágrýtis-
grunnur landsins, sem víða á land-
inu hefir að geyma leifar af suð-
rænum gróðri (surtarbrand), lík-
; an þeint er nú vex í Mið-Evrópu.
Ofanvert við bergbrúnina tekur
-við hnullungaberg og steinhörð
jökulurð, og hærra uppi lagskiít
jög af sandsteini, leirsteini og lá-
börðu grjóti, er náðu ca. 180 m,
yfir sjó. Lög þessi höfðu jaröeld-
;ar innsiglað, rent yfir þau grá-
grýtislagi, sem jöklar liafa síðar
gengið yfir, fágað og sett á fanga-
mark sitt (jökulrispur). í rnola-
bergsmynduninni ntilli blágrýtis-
ins og grágrýtisins (130—180 m.
yfir sjó) fann dr. Helgi sjávar-
skeljar, Þarna var merkileg saga
-skráö, scm enginn þekti áður.
Þarna höf'ðu jöklamir, ImfiS og
jardcldarnir hittst fyrir hundrað
þúsundum ára og í sameiningu unn-
íð a'ð því, a'ð skrásetja merkilega
sögu um tiniábil, sem ef til vill
hvergi* íinnast menjar eftir annars-
staðar i hciminum. Hér sjást glögg-
íega fingraför jöklanna, sjávarins
,og jarðeldanna. Skeljarnar segja
,oss frá lífsskrlyr'ðtim og loftslagi
hins liðna tíma, og í fjörulögunum
sjást förin eftir fjörumaðka, sem
smogið hafa sandinn. Það er óra-
jangur tími siðan þetta var. Þar á
, eftir hlóðti eldgosin 700 tn. þykkri
jarðmyndun ofan á þessi fróðlegu
lög í Búlandshöfða, og því næst
grófu jöklar niður únörg hundruð
metra djúpan dal í þessar gos-
myndanir, mótuðu lielgrindur og
einangruðu Kirkjufell og Stö'ð. —
Þessi fundur dr. Helga veitti mik-
ilsverða fræðslu um jarðmyndanir
þær, sem hér hafa skapast á Jökul-
tímanum.
Fossvogur inst. i Skerjafirði, er
kunnur flestum Réykvíkingum. Þar
,eru forn sand- og leirsteinslög, með
skeljum, sem myndast hafa'í sjó.
Undir þeirn er jökulfágað grágrýti.
Af þvi höfðti jarðfræðmgar áður
tali'ð, að lögin væru mynduð eftir
Jökultímann. Dr. Helgi sá, a'ð ofan
á sjávarlögunum voru einnig jökul-
minjar, — jökulurð með jökulfág-
uðum steinum. Með þvi var sann-
að, a'ð í tvö skifti hef'ðu skriðjökl-
ar falli'Ö yfir nágrenni Reykjavikttr,
en þess á ntilli hefði sjórinn fallið
hér yfir jökullaust land og mynd-
a'ð lögin í Fossvogi.
Eg hefi hér a'ð eins nefnt þrent
af rnörgu, sem dr. Helgi hefir leitt
í ljós, me'ðan hann vann að jarð-
fræðirannsóknum hér á landi. Af
því vænti eg að mönnum skiljist, a'ð
rannsóknir hans haíi bori'ð nokkurn
árangur, ]jví a'ð þetta þrent er svo
mikilsver'ð viðbót vi'ð jarðsögu ís-
jands, a'Ö það mun ekki gleymast
þeiin, er um jarðlög íslands rita í
framtíðinni.
Síðan dr. Helgi hvarf frá jar'Ö-
fræðinni, hefir hann rita'Ö „Nýal‘‘
og „Ennýal“, sem aflað hafa hon-
um mikilla vinsælda meðal margra
manna hér á landi. Að vísu get eg
ekki aðhylst þær kenningar, sem
þar koma fram, eit þó þykja ntér
margar slcoðanir höf. hugnæmar og
fagrar, og margt er þar gullfallega
sagt. Blærinn á frásögn hans er a'ð-
la'ðandi og ntáli'ð víða nte'ð því feg-
ursta, sem ritað hefir verið á ís-
lensku.
Méðah eg var a'ð rita þessar lín-
ur, blaðaði eg í „Ennýal" og kom
niður á kaflann : Um tilgang heims-
ins og lífsins. Fanst mér þar margt
fallega sagt og umhugsunarvert fyr-
ir þá, sent nokkurs meta íhuganir
slikra verkefna. —; En um þetta
getur hver og einn dæmt frá sínu
sjónarmiði því a'ð Ennýall fæst hjá
bóksölum, og ættu vinir höfundar-
ins að minnast sextugsafmælis hans
me'ð því að katipa Ennýal og lesa.
Eg get eigi slept pennanum, án
])ess að geta um fyrstu viðkynningu
pkkar dr. Helga. -— Sú vi'ðkynning
var'ð mér mikilsverð og fyrnist mér
aldrei. Vegna alvarlegs heilsubrests
varð eg að hætta nánti, áður en
'eg náði stúdentsprófi. Læknar, er
eg leitaði til, höfðu rá'Öið mér ein-
dregi'ð til að taka mér hvíld um
óákveðinn tírna, til að ná heilbrigði
aftur. — Þá var eg búinn a'Ö fá
áhuga á jarðfræði, og haf'ði auk
])ess gert ýmsar jarðfræ'Öilegar at-
huganir nor'ður i Strandasýslu, sem
eg hafði skýrt Helga írá og hann
taldi þess verðar, að birtar væru á
prenti. L’m þær mundir var hann að
semja doktorsrit sitt um íslenska
jarðfræði og gaf eg honum heimild
til að geta um athuganir mínar í riti
sínu, þar sem hann tók fyrir svipað
efni. Því eg bjóst vi'Ö þvi þá, að
öll sund yr'ðu lokuð fyrir mér með
nám og störf í náttúrufræði fram-
vegis. Það var seint i janúar 1905,
sem við áttum tal saman um ])etta
efni. Fám dögum siðar lagðist eg
á spitala og lá þar fram yfir sumar-
mál. Meðan eg lá á spítalanum,
kom dr. Helgi til mín og var þá
á förum me'Ö doktorsrit sitt til
Hafuar. Kvaðst hann vera hætt-
ur við að taka athuganir mínar í
rit sitt; hann teldi þa'Ö ekki rétt af
sér, að nota á þann hátt það, sem
eg hefði fundi'ð. Hvatti hann mig
eindregið til ])ess aðnotatímannþeg-
ar eg hrestist til þess a'Ö rita sjálfur
grein um þennan fund minn. Bauðst
hann til að lesa hana yfir fyrir mig,
laga á henni málið og koma henni
á framfæri i erlendu timariti. Eg
hafði eigi veri'ð svo djarfur, a'Ö láta
mér detta slikt stórræ'ði í hug. —•
En eg tók brýningunni og fór að
ráðum hans. Þá um sumarið samdi
eg greinina og kom dr. Helgi henni
á framfæri, og var hún prentuð i
dönsku tímariti veturinn eftir. Varð
hún tilefni til þess, að eg, fyrir
miíligöngu dr. Helga, fékk nokkurn
styrk til frekari rannsókna úr
dönskum sjóði ári'ð eftir. — Þetta
réði stefnuhvörfum hjá mér. Þegar
dr. Helgi kom til sögunnar, var eg
búinn a'ð leggja árar í bát og hætt-
ur a'ð vona, a'ð eg næði þar höfn,
er eg helst vildi kjósa, en hvatning
hans og liðsinni varð til þess, að
eg herti róðurinn aftur og stefndi
'sem áður horfði.
A'eit eg, a'ð flestir muni viður-
kenna, a'ð ]>etta hafa veri'ð dreng-
skaparbragð vi'ð óreyndan ungling,
sem stóð á tvísýnum vegamótum.
Enda þekki eg fáa eða enga, sem
meiri drengskaparmenn sé og vel-
viljaðri í annara garð en dr. Helga
Pjeturss.
Laugarnesi 3T. mars 1932.
Guðm G. Bárðarson
Breskar
loftskejtafregnir.
—o—
London, 26. mars.
B. \V. S. — FB.
Frá Frökkum og Bretum.
Forsætisráðlierra Frakklands
er væntanlegur til London inn-
an tiu daga lil ])ess að ræða við
bresku stjórnina um hið fyrir-
hugaða viðskiftabandalag milli
þeirra rikja, sem liggja að
Dóná. Síðar er ráðgert, að til-
lögu Bretlandsstjórnar, að hald-
in verði f jórveldastef 11 a. í ræðu,
sem Tardieu hélt i öldungadeild
þingsins, sagði liann m. a.: —
„Stefna Frakklands i utanrikis-
málum byggist á samkomulagi
\dð Bretland“. — Var Tardieu
hyltur hyltur margsinnis meðan
á ræðu hans stóð.
Stuttgart, 22. mars.
B. W. S. — FB.
Seðlafölsun í Stuttgart.
Lögreglaii liér i borg hefir
ljóstað upp einhverri mestu
seðlafölsun seinni ára, sem sög-
ur fara af. Gerð var lögreglu-
rannsókn í prentsmiðju nokk-
urri hér og fundust þar 2 milj-
jónir marka í fölsuðum seðl-
um. Talið er liklegt, að alls séu
8 miljónir marka af fölsuðum
seðlum í umferð. — Áður en
„Graf Zeppelin“ lagði af stað
frá Friedrichsliaven i gær, voru
póstsekkir loftskipsins rannsak-
aðir, því grunur lék á, að
smygla ætti miklu af fölsuðum
seðlum út úr landinu, Árangur-
inn af rannsókninni á póstsekkj-
unum liefir ekki verið birtur.
Alþjóðabófar eru talclir standa
að seðlaprentuninni. Maður að I
nafní Streiíhef tók þfúntsmiöj-
una á leigu fyrir þremur mán-
uðum síðan og lét útbúa liana
með nýtísku tækjum. Vann
liann þar sjálfur ásamt þremur
mönnum öðrum. — Seðlaföls-
unin komst ]>annig upp, að mað-
ur nokkur átti erindi í prent-
smiðjuna, en þar var eriginn
viðstaddur og dyrnar ólæstar.
Fór hann inn og' sá seðlalirúg'-
ur miklar og grunaði livar fisk-
ur lá undir steini. — Tólf menn
hafa verið liandteknir og búist
við, að enn fleiri verði teknir.
Aþcnuborg' 27. mars.
(B. W. S. FB.)
Þjóðstjórn í Grikklandi.
Leiðtogar stjórnmálaflokk-
anna hafa náð samkomulagi í
grundvallaratriðum um mynd-
un þjóðstjórnar.
Nairobi 30. mars.
(B.W.S. FB.)
Líflátsdómur.
Sextíu Wakamba-búar voru
fyrir nokkru dæmdir til lífláts,
fyrir að hafa myrt „galdra-
konu“. Höfðu þeir áfrýjað
dóminum, en úrskurðað var í
gær, að áfrýjunin yrði ekki tek-
in til greina. Aftökurnar fara
fram bráðlega. — Hinir dæmdu
eru flestir úr sama þor])i, og
er trú þeirra á göldrum og
gjörningum mjög rótgróin.
(Nairobi er höfu'úborg Kenya-ný-
lendunnar í Austur-Afriku).
Loiulon 30. niars.
(B.W.S. FB.).
Glæpir aukast.
Samkvæmt nýbirtum skýrsl-
um innanríkismálaráðuneytis-
ins um glæpi, er um stöðuga
aukningu glæpa að ræ'ða, eink-
anlega á meðal yngri kynslóð-
arinnar, og á stöðum, þar sem
atvinnuleysið er mest. Lögregl-
unni er kunnugt um, að 147.03]
glæpur voru framdir ári'ð 1930,
eða fleiri en á nokkuru öðru
ári á þessari öld. Glæpirnir
voru 12.450 fleiri 1930 en 1929,
og 62.784 fleiri en að mcðaltali
árin 1900—1904. Tvö atriði úr
skýrslunum eru sérstaldega eft-
irtektarverð. Af liinum aulcnu
glæpum var méira cn helming-
urinn innbrot og þjófnaðir.
Tveir fimtu lilutar þeirra, sem
dæmdir voru fyrir glæpi, voru
innan við 21 árs aldurs, og tveir
þriðju innan við þrítugt, aðeins
einn fjórði milli 30 og 50 ára,
og aðeins 7% yfir 50 ára aldur.
— Heimsstyrjöldin og kreppan
eru taldar meginorsakirnar til
glæpa-aukningarinnar. — Af
glæpa-aukningunni hefir það
lcitt, að nú eru kveðnir upp
liarðari dómar en áður, fyrir
hverskonar afbrot.
Fidluleikm*
Einars Sigfússonar.
—o—
Þótt margir væru áheyrend-
ur að fiðluleik Einars Sigfús-
sonar í Gamla Bíó á annan
páskadag, hefði mér þótt
skemtilegra að sjá húsið fult,
því að það verðskuldaði liinn
ungi fiðluleikari fyrirfram eft-
ir frammistöðuna i vetur, ei*
hann lék liér í fyrsta sinni op-
inberlega. — Skráin hófst nú á
gullfallegri sónötu eftir franska
tónskáldið Senaillé, jafnaldra
Baclis. Bar hún öll merki liins
gamla og' góða tíma. ^ÞessSci
sónötu gerði Einar liin bestu
skil, lék liana óþvingað og stíl-
hreint, með fögrum og örugg-
um tón, eins og vera bar. Mis-
fellur voru engar, er orð væri
á gerandi, svo að hægt var að
leggja aftur augun og njóta ró-
legur þessa dásamlega tónverks.
— Bruch-konsertinn er meira
lagaður fyrir fiðlusnillinga nú-
timans. Þar á ekki við að fara
í neinn samanburð, en að eins
geta þess, að þetta þunga verk-
efni leysti Einar af hendi með
þeim heiðarleik og dugnaði, að
auðheyrt er, að hann liggur ekki
á liði sinu við æfingarnar. Því
skal auðvitað ekki gleyma,
hvern stuðning Einar liefir liaft
við æfingarnar og hafði á þess-
um konsert af hinum nákvæma
og örugga undirleik móður
sinnar, frú Valborgar. — Líkt
var að segja um smálögin á III.
lið skrárinnar og brotið úr
spönsku symfóníunni eftir Lalo.
í henni cru þungir kaflar, sem
sýndu það ljóst, að Einar Sig-
fússon er á góðri leið til að yf-
irbuga erfiðleikana. — Og' þess
vegna spyr eg: Væri það ekki
synd og skömm fyrir okkar fá-
skrúðuga tónlistalíf, sem ein-
mitt liefir svo brýna þörf fyrir
duglega fiðlara, ef ekkert annað
lægi fyrir nú fyrir svona hæfi-
leikum, en að leika á kaffihús-
um og dansleikjum? — Landið
styrkir nú margskonar nám og
sumt i meira lagi vafasamt,
livort sem litið er á liæfileika
nemanda eða þörf þjóðarinnar.
Hér eru ótvíræðir hæfileikar og
brýn þörf — hér er óþarfi að
IJtsala.
Nokkur, afarfalieg
Japönsk kaffistell
verða seld i dag og
næstu daga meö
20% afslætti*
Notið þetta
einstaka tækifæri.
Signrðar Kjartansson,
Laugavegi og Ivlapparstíg.
(Gengi'ð inn frá Klapparstíg).
vera í vafa um hvort spara skulí
svo sem tveggja ára námsstyrk
til að slá fallegt smiðshögg!
Þóx*arinn Guðmundsson.
I. O. O. F. 113418'Á.
Veðrið í morgun.
Frost um land allt. í Reykjavík
4 st., ísafirði 6, Akureyri 4, Seyð-
isfirði 4, Vestmannaeyjum 7; Styick-
ishólmi 5, Blönduósi 5, Hólum í
Hornafirði 5, Grindavík 6, Juliane*
liaal) hiti 1 st., Jan Mayen -f- 4.
Ángmagsaiik -f- 8, Hjaltlandi -f- i.
(Skeyti vantar frá Raufarhöfn,
Tynemouth og Kaupmannahöfn).
Mestnr hiti hér í gær -f-1 st., minst-
ur -f- 6. Úrkoma 0,2 mm. Sólskin
í.gær 1,2 st. — Yfirlit: Lægðiu,
sein var vestan við landið í gær,
er nú komin suðaustur fyrir storrn-
sveipinn við Jan Mayen, og há-
þrýstisvæði yfir Norður-Grænlandi.
— Iiorfur: Suðvesturland, Fax-i*
flói: Allhvass norðan, léttskýjað,
Breiðafjörður, Vestfirðir: Stinn-
ingskaldi á norðaustan. Úrkomu-
•laust að mcstu. Norðurland, norð-
austurland,,Austfirðir: Hvass norð-
an og snjókoma í dag. en lygnir
heldur með nóttunni. Suðaustur-
land : Hvass norðan. Léttskýjað.
Afrnæli dr. Helga Pjeturss.
Náttúrufræðifélagið hefir afherit
,dr. Helga Pjeturss mynd af Bú-
landshöfða, í tilefni 60 ára afmæl-
is hans í gær.
Dansk-íslenska félagið
heldur aðalfund siun á Hótel ís-
lands í kimld kl. 8)4. Auk venju-
legra aðalfundarstarfa flytur for-
maður félagsins hér, dr. Jón Helga-
son biskup, érindi um Dani á ís-
landi fyrr og síðar.
Eimskipafélagsskipin.
Goðafoss er væntanlegur í nótt,
að vestan og norðan. Brúaríoss fór
í gærmorgun frá London, en þang-
að fór hann með farm af frystu
kjöti af höfnum norðanlands. Frá
London fór Brúarfoss til Kaup-
mannahafnar. Lagarfoss fór frá
Vestmannaeyjum i gær, áleiðis tií
Leith. Dettifoss kom til Leith í gæf.
Mun lagður af stað þaðan, áleiðís
hingað til lands.
Höfnin.
Enskyr hotnvörpungur konÚinn
í morgun, vegna bilunar. Frakk-
neskur botnörpungur kom i morg-
un, og færeysk skúta.