Vísir - 16.04.1932, Blaðsíða 2

V I S I B
Hreinlaetisvörur:
RÆSTIDUFT — „VI-TO“.
ÞVOTTADUFT — „TIP-TOP“.
FÆGILÖGUR „MATADOR & FALCON“.
HANDSÁPA fl. teg.
RAKSÁPA — „ORAL“.
SÓDI.
BLÁMI.
Símskeyti
—o—
Rómaborg, 15. april.
United Press. FB.
Atvinnuleysið á Ítalíu.
Opinberlega tilkynt, aS tala
atvinnuleysingja í landinu liafi
í lok marsmánaðar verið
1,053,016. Til samanburðar má
geta þess, að í lok februarmán-
aðar var tala atvinnuleysingj-
anna 1,147,945.
Washington, 15. apríl.
United Press. - FB.
Bannmálið vestra.
Áskoranir um afnám Vol-
steadlaganna, undirritaðar af
5 miljónum manna, hafa verið
sendar fulltrúadeild þjóðþings
Bandaríkjanna.
Genf, 15. apríl.
United Press. - FB.
Fjárhagskröggur í Búlgaríu.
Fulljrúar Búlgaríu í Þjóða-
bandalaginu hafa tilkynt að frá
og með deginum í dag geti
Búlgaria að eins greitt mánað-
arlega lielming þess, sem henni
ber að greiða, af erlendum
skuldum í vexti og afborganir,
eða 35 miljónir leva, í stað 70.
— Hér með eru ekki taldar
skaðabótagreiðslur, sem Búlgar-
ía greiðir ekki nú og liefir ekki
gert um skeið.
London, 15. apríl.
United Press. - FB.
Gengi.
Gengi sterlingspunds er við-
skifti hófust, S,!!1/?,, miðað við
dollar, en 3,76Ví>, er viðskiftum
lauk.
New York: Gengi sterlings-
punds $ 3,76% til $ 3,76%.
Stokkhólmi 16. apríl.
United Press. - FB.
Kreuger-hneykslin.
Lögreglan hefir handtekið þá
Carl Lange, Sven Huldt og Vic-
tor Holm, forstjóra Kreuger-
sambandsfélaganna, að fengn-
um upplýsingum frá endur-
skoðöndum og' rannsóknar-
nefnd þeirri, sem skipuð var á
Kreuger & Toll. Verða liinir
ákærðu leiddir fjTÍr rétt í dag.
— Handtakan vakti fádæma
eftirtekt í Stokkhólmi. — Hin-
ir liandteknu eru ákærðir fyr-
ir að hafa aðstoðað Kreuger
með sviksamlegri bókfærslu o.
s. frv. Loks eru þeir ákærðir
fyrir að hafa liaft á hendi for-
stjórastöður í lítt þektum fé-
lögum, sem stofnuð voru til að
gera greiðari tilfærslur milli
bóka liinna ýmsu félaga í því
augnamiði að leyna liinu raun-
verulega ástandi innan félag-
anna. — Óreiðan í Kreuger-
félögunum hófst órið 1925.
Angiyslð í VÍSI.
Frá Alþingi
í gær.
—o—
Efri deild.
Þar voru 3 mál tekin fyrir.
Till. til þál. um skipun milli-
þingan. til þess að íhuga og
koma fram með tillögur um
mál iðju og iðnaðar. Till. var
samþ. og send Nd. með þeirri
brtt. frá Jakob Möller og Ein-
ari Árnasyni, að nefndarmenn
ynni kauplaust, en nauðsynleg-
ur kostnaður við nefndarstörfin
greiddist úr ríkissjóði.
Frv. til 1. um breyt. á 11. gr.
hafnarlaga fyrir Vestmanna-
eyjar, nr. 60, frá 10. maí 1913,
var samþ. og málinu vísað til 3.
umr.
Atkvgr. fór nú fram um
stjórnarskrárfrv. Fór hún svo,
að frv. var samþ. með 9 atkv.
gegn 3 og sent nd., ásamt. brtt.
þeirra Jóns Þorlákssonar og
Péturs Magnússonar, um að 50
verði liámarkstala þingmanna.
Þeir framsóknarmenn, sem at-
kvæði greiddu með frv. voru
Ingvar Pálmason og Jón i
Stóradal. Allar aðrar brtt. við
frv. voru feldar. Höfðu ein-
hverir framsóknarmanna í e. d.
orð á þvi, að samherjar þeirra
í n. d. mundu „laga“ frv. —
Vafalaust reynir stjórnarliðið
að koma máhnu fyrir kattarnef
með einhverju móti, þó að vit-
anlegt sé, að sumum framsókn-
armönnum standi ógn af slíku
verlci.
Neðri deild.
Fjögur frv. voru þar samþ.
og vísað til 3. umr.
Frv. til 1. um breyt. á 1. nr.
16, 20. júní 1923, um varnir
gegn kynsjúkdómum, frv. til 1.
um gjaldfrest bænda og bátaút-
vegsmanna, frv. til 1. um breyt.
á 1. nr. 42, 14. júní 1929, um
rekstur verksmiðju til bræðslu
síldar, og frv. til 1. um breyt. á
hafnarlögum fyrir Reykjavík-
urkaupstað, nr. 19. 11. júlí
1911.
Níu málum var visað til 2.
umr. og nefnda.
1) Frv. til I. um greiðslu sölt-
unarlauna úr búi Síldareinka-
sölu íslands, 2) frv. til 1. um
breyt. á skiftalögum, nr. 3, 12.
apríl 1887, 3) frv. til 1. um
breyt. á 1. nr. 70, 27. júní 1921,
um útflutningsgjald (samkv.
frv. er ætlast til, að af síld og
síldarmjöli verði tekið sama út-
flutningsgjald og af öðrum út-
flulningsvörum, í stað liins af-
arháa gjalds, sem nú er tekið
af þessum vörum). 4) Frv. til I.
um breyt. á 1. nr. 15, 14. júní
1929, um breyt. á 1. um útflutn-
ingsgjald af síld o. fl. (Frv.
þetta er í samræmi við frv. það,
er á undan getur). 5) Frv. til 1.
um, að efni í tunnur, sem ætl-
aðar eru undir innlenda fram-
Ieiðsluvöru, skuli undanþegið
innflutningstollum, 6) frv. til 1.
um, að efnivörur til skipa- og
bátasmíða skuli undanþegnar
innflutningstollum, 7) frv. til 1.
um heimild fyrir ríkisstjómina
til að reka síldarbræðslu á
Raufarhöfn, 8) frv. til 1. um
byggingarsamvinnufélög* og 9)
frv. til 1. um viðauka við 1. nr.
14, 15. júní 1926, um breyt. á
1. nr. 43, 3. nóv. 1915, um at-
vinnu við vélgæslu á gufuskip-
um.
Framhaldslíf.
—o—
Það liafa orðið orðahnipping-
ar milli þeirra meislaranna
Jakobs Jób. Smára og Guðna
Jónssonar út af listgildi í síð-
ustu leikritum Einars H. Kvar-
ans.
Eg ætla nú ekki að gera það
að umtalsefni, en að eins um
leið og eg minnist á það láta i
ljösi, að eg get ekki skihð að
íistin biði hneklci af því, að
listamanninum sé gjarnt á, að
beita henni ó hugðarefni sín, og
það liygg eg að fleiri ritsnill-
ingum en Einari H. Kvaran
verði tíðhvarflað til áhugamál-
anna.
En það sem eg vildi minnast
á er það, er mag. Guðni Jóns-
son segir, að „þótt sjálfur hann
(E. H. Kv.) lifi í skoðun, þá
verður framhald lífsins senni-
lega aldrei annað en trú alls
þorra manna“. Eg veit ekki
livaðan honum kemur, að segja
þetta „sennilega“ svona alment,
annað en að lionum þyki það
sennilegt. Þetta er nú fyrir
miljónum manna ekki lengur
sennilegt trúaratriði, lieldur
þekking; þar á meðal fyrir sæg
af visindamönnum — mér er
víst óhætt að segja — í flestum
vísindagreinum, fyrir skáldum,
heimsspekingum og djúpvitr-
ingum á öllum sviðum.
Þegar stjörnuspekingurinn
Tycho Brahe dó, þá trúði hann
því ekki, að jörðin gengi lcring-
um sólina, og þá var þó Koper-
nicus búinn að finna liið sanna
liklega fyrir 60—80 árum.
Sennilega liefði T. Brahe ekki
þurft að lifa mörg ár til, til
þess að komast að raun um
sannleikann og með tímanum
hlaut hann auðvitað að gera
það. Eg veit svo ekki frá hvaða
tíma á að telja það, að þetta var
orðin fullkomin þckkingareign
mannanna, að jörðin gengur
umliverfis sólina, svo að það
mundi sennilega koma um það
skrítla í einhverju blaði, ef
drengur í barnaskóla lcæmi upp
um sig, að hann vissi það ekki.
Það mun satt, að enn er fram-
hald lífsins ekki annað en trú
alls þorra manna, eins og mag.
Guðni segir. En það eru heldur
ekki nema 60—80 ár síðan far-
ið var að reyna að sanna fram-
haldslífið vísindalega. Og nú
er komið svo langt að sannan-
irnar eru fengnar og eru til eins
áreiðanlegar eins og sannanir
Kopernicusar fyrir hringrás
jarðarinnar voru, þegar Tycho
Brahe dó, eða jafnvel enn áreið-
anlegri. Eg er að vísu ekki fróð-
ur um sögu stjörnufræðinnar,
en eg held samt að eitthvað liafi
enn verið ófundið, sem gerði
það afsakanlegt, að T. Bralie ef-
aðist. En mér vitanlega er ekk-
ert ófundið um sannanirnar
fyrir framhaldslifinu. Þekking-
in um það er orðin fullkomin
vissa, sem aldrei getur framar
glatast, fremur en þekkingin um
jarðsnúninginn. Sú þekking
felst nú þegar óafmáanlega
geymd i stórkostleguni bók-
mentum, í skjalfestum og stað-
festum rannsóknum stórmerkra
vísindamanna, sem fyllilega má
setja á bekk með Kopernicusi,
Galilei og öðrum slíkum. Einn
þeirra manna, sir Oliver Lodge
ritar svo:
„Hvort sem heiminum líkar
það betur eða ver, þá nálgumst
vér þann tíma, er mennirnir
verða neyddir til að viðurkenna
þá staðreynd, sem svo mjög er
um deilt, að líf mannlegs per-
sónuleika eftir dauðann hefir
verið sannað ó óhrekjandi hátt,
og að sambandið milli liinna
sýnilegu og ósýnilegu heima
hefir til fullnustu verið sýnt
með vísindalegum sönnunum,
sem fengist hafa með nákvæm-
ustu rannsóknum.“
Spurningin er að eins, live
langan tíma þarf til þess, að fá
viðurkenning á því, sem þegar
er sannað. Hve lengi mun rétt-
trúnaður, livort heldur vísinda-
legur eða trúarlegur spyrna á
móti, eins og forðum móti
Kopernicusarkenningunni og
reyndar fleiru? G. J. segir að
það hætti „sennilega" aldrei, en
eg vil skjóta þvi til hans, hvort
ekki muni sennilegra þegar alls
er gætt, að þess verði ekki ýkja-
langt að bíða. Þó að núverandi
kynslóð lifi það ekki, fremur
en T. Bralie að sannfærast um
nýju kenninguna, þá koma nýj-
ar kynslóðir og sannanir sálar-
rannsóknanna geymast vísar,
eins og forðum sannanir Koper-
nicusar, og munu enn og eru
enn að aukast og staðfestast.
Þá segir mag. Guðni: „Þótt
það sé án efa mikilsvert, að
hugsa um hvað við tekur eftir
þetta lif, er þó hitt oss öllum
nær, að reyna að taka þetta
jarðneska lif réttum tökum, og
þar til eiga skáldin að leggja
lið.“ Við þetta er það að athuga,
að ef gert er ráð fyrir, að nokk-
uð taki við eftir þetta lif, þá má
ekki slíta það úr sambandi við
það, hverjum tökum þetta líf er
tekið. Þegar það sem við tekur
er framhald, þá er þetta undir-
búningur, sein ekki gildir einu
hverjum tökum er tekinn.
Og „þar til eiga skáldin að
leggja lið“, að taka lífið réttum
tökum, segir G. J. Þykir mér
það vel sagt og finst allir eigi
að vera sammála um það, að
listin eigi að vera fyrir lifið, en
ekki að eins listin fyrir sjálfa
sig (l’art pour l’art).
Þannig beitir Einar II. Kvar-
an list sinni, og hygg eg það
vera almannadóm, að sama
listarhandbragð sé á þessum
síðustu ritum hans og engu
síðra en á fyrri skáldritum hans.
Kristinn Daníelsson.
Bindindi
og æskalýðurinn.
Það hefir verið furðu liljótt
um alla bindindisstarfsemi í
landinu undanfarið og hér er þó
um stórmál að ræða, sem þess
er vert, að því sé sýnd liin fylsta
alvara. En allar hugsjónir eiga
blómaskeið og svo koma tímar,
sem þeim er ekki veitt athygli.
En aftur rísa þær upp voldugar
og þrýsta sér inn í huga manna,
svo þeir eru neyddir til að veita
þeim eftirtekt. Bindindi er liug-
sjón, semrfkomin er fram af
brýnni þörf til þess að lagfæra
það, sem miður fer. Og sú hug-
sjón hlýtur að sigra og hún á að
sigra.
Nú vona eg, að líf sé að fær-
ast í gamlar glæður. Líf sem er
varanlegt og kemur einliverju
til leiðar. Æskulýðurinn hefir
tekið þetta mál á sínar herðar.
Og þar sem æskan er að verki,
þar er líka kraftur og starfsþol,
sem lætur sér ekki alt fyrir
brjósti brenna. En liann verður
líka að berjast innan sinna eig-
in herbúða. Því miður er það alt
of mikill sannleikur, að æsku-
lýður þessa lands hefir lieldur
verið andvígur bindindisstarf-
semi. Ungir menn gorta jafnvel
af því, að þeir séu ekki bindind-
ismenn og liafi vín um liönd.
Það er jafnvel gengið svo langt,
að sá sem ekki drekkur áfengi
er ekki samkvæmishæfur, eins
og það er orðað.
Hér er verkefni fyrir þá, sem
finna fjörið brenna í æðum sér
og liafa löngun til þess að vinna
þrekvirki. Það þarf þrek til að
ráðast á móti tiðarandanum —
hefðinni. Það er liún, sem getur
eyðilagt dómgreindina og þyrl-
að ryki í augu manna, svo þeir
sjá ekki það, sem rétt er. Hér er
verkefni fyrir unga menn, að
uppræta þá gömlu og rótgrónu
liefð, að það sé fínt að drekka.
Æskulýðurinn verður að skilja
tilgang sinn í þessu efni og taka
upp sverð og skjöld móti Bacc-
usi, sem því miður virðist vera
farinn að verða nokkuð fastur
í sessi meðal okkar Islendinga.
I skólum víðsvegar út mn
land alt, liafa verið stofnuð
indindisfélög. Markmið þeirra
er að vinna að bindindi meðal
skólafólks og sýna því fram á
með skýrum rökum, livað á-
fengi raunverulega er.
Iiér í bænum eru starfandi 5
slík félög. Mentaskólinn reið þar
fyrstur á vaðið. Þeir, sem stóðu
að stofnun þessa félags, skildu
það, að þaðan varð að hefj-
ast bindindisalda. Ekki af því,
að drukkið sé svo mikið í þeim
skóla, lieldur til þess að reyna
að skapa áhuga og fá nemend-
ur til að verða virka þegar úr,
skólanum kæmi. I þessu félagí
eru nú þegar 63 nemendur.
Félag þetta skrifaði bréf til
skóla um alt land. Árangurinn
varð sá, að búið er að stofna 5
félög hér í bænum og heldur
fleiri úti á landi.
En meira varð að gera, ef átti
að lyfta Grettistakinu. Til þess
þurfti samvinnu allra þeirra,
sem áliuga liafa á þessum mál-
um. Varð það úr, að Samband
bindindisfélaga í skólum íslands
var stofnað 16. mars s. 1. Áð
sambandsstofnuninni stóðu
bindindisfélög þessara skóla:
Mentaskólans, gagnfræðaskól-
anna beggja, Kennaraskólans
og Samvinnuskólans. En brátt
bættust einnig við Bindindisfé-
Jag Flensborgarskólans í Hafn-
arfirði, Bindindisfélag Gagn-
fræðaskólans i Vestmannaeyj-
um, Bændaskólinn ó Hólum í
Hjaltadal og Alþýðuskólinn á
Núpi í Dýrafirði. — Má búast
við því, að þau bindindisfélög,
sem eru starfandi 1 skólum ut
um land gerist einnig þátttak-
endur.
Tilgangur sambandsins er að
safna öllum bindindismönnum
í skólum undir merki sitt og
reyna að mynda félög. Hvernig
þetta tekst verður tíminn að
skera úr.
Þátttakendur geta öll bind-
indisfélög i skólum orðið, enn-
frcmur þeir bindindismenn,
sem eru i skólum þar sem ekki
eru starfandi bindindisfélög og
svo allir bindindismenn, sem
liafa verið i skólum. Þeir sem
vilja, geta einnig orðið æfifélag-