Vísir - 02.06.1932, Blaðsíða 2

V I S I H
ðtrýmið flagunum:
Kaupið okkar fengsælu flugnaveiðara
,,A—E—R—0—X—O—N“
Verðið óbreytt.
Messian
Bindigarn
Saumgarn
Þðrður Sveinssou & Co.
Símskeytf
—o---
Berlin, 1. júní.,
United Pres6. FB.
Ný stjórn í Þýskalandi.
von Papen lýkur sennilega
við stjórnarniyndun sína í
kyeld og leggur ráðherralistann
fyrir Hindénburg fórseta seini
í kveld eða í fyrramálið.
Síðar: von Papen hefir lokið
stjórnarmyndun sinni.
Bériin 2. júni.
United Préss. FB.
von Papen hefir lagt ráð-
herralistann fyrir Hindenburg
forseta. von Neurath er utan-
ríkismálaráðherra, von Schlei-
cher landvarnarmálaráðherra,
Warmbold prófessor verslun-
armálaráðherra, von Gayl liar-
ón innanríkismálaráðherra.
Fjármálaráðherra hefir ckki
verið útnefndur enn ])á. Bú-
ist er við að ríkisþingið verði
rofið innan skamms og. nýjar
kosningar fari fram í júlí eða
ágúst.
Ivliöfn, 1. júní.
United Press. FB.
Nýr Grænlandsleiðangur.
Stærsti Grænlandsleiðangur,
sem sögur fara af, fer frá Kaup-
mannahöfn í júlí. Foringi leið-
angursmanna verður Lauge
Koch. Leiðangursmenn verða
alls 95. Á meðal þeirra er Ifack-
lund prófessor.
Washington, 1. júní.
United Press. FB.
Frá Bandaríkjunum.
Öldungadeild þjóðþingsins
hefir samþykt tekjuaukafrum-
vörpin með 72 : 11 atkvæðum.
Rikistekjur samkvæmt frum-
vörpunum eru áætlaðar 1115
miljónir dollara. — Er nú að
eins eftir sameiginleg fullnað-
arafgreiðsla beggja þingdeilda,
en því næst fara frumvörpin til
Iloovers forseta til undirskrift-
ar.
Fjármálaráðherrann telur,
að ef áætlánirnar um ríkis-
tekjur samkvæmt frumvörp-
unum reynist ekki of lágar, leiði
af samþvkl þeirra, að tekju-
halli fjárlaganna Arerði jafnað-
ur.
í frumvörpnum eru gkvæði
sem fyrirskipa að gera upptæk-
an allan gróða af ólöglegri
slarfsemi og er talið víst, að
þau ákvæði muni hafa mikil á-
hrif i þá átt, að uppræla smvgl
og skipulagshundna glæpa-
starfsemi í landinu.
London, 1. júní.
United Press. FB.
Norðurflug ítala.
Flugmáláráðuneytið italska
ncitar því 'að það hafi nokkura
vitneskju um, að i ráði sé að
ítalskar flugvélar fljúgi til Is-
lands í júní. — Flugmálaráðu-
neytið breska kveðsl heldur
ekki hafa vitneskju um þetta.
(Eins og kunnugt er orðið,
fekk Hið íslenska steinolíu-
hlutafélag skeyti um þáð fvrir
nokkuru síðan, að von væri á
ítölslcum sæflugvélum, er væri
á vegum ítölsku ríkisstjórnar-
innar, hingað til la'nds, snemma
i júní. FB. hað þá United Press
um l'rekari upplýsingar og kom
þá skeyti um það, að.flug þetta
mundi standa í sambandi við
alhuganir, sem fram ætti að
fara um flugskilyrði á norður-
hveli jarðar. Um það leyti stóð
yfir flugmáláráðstefna í Róma-
borg og er eigi óliklegt, að
Unitcd Press hafi íengið þessar
upj)lýsingar frá einhverjum á
ráðstefnunni. 1 skeyti United
Press var þess getið, að flug-
vélarnar kæmi við í Amster-
dam og Londonderrv í Norður-
Irlandi. Vegna þessa skevtis
sendi FB. skeyti til United
Press nýlega og bað um, að
skeyti væri send,er flugvélarnar
færi frá Amsterdam og London-
derry. Ofanritað fréttaskeyti er
svar við því skeyti. Mun U. P.
hafa reynt að afla sér frekari
upplýsínga, er skeytið kom frá
F. B. um að síma brotlfarar-
tíma flugvélanna. Jafnframt
óskar U. P. teftir frekari upplýs-
ingum. — Hefir FB. í gær sím-
að fréttastofunni, að D. D. P. A.
i Kaupmannahöfn liafi senl 28
tunnur af flugvélabensíni til
Reykjavikur til notkunar ít-
ölskum sæflugvélum, er vænt-
anlegar séu hingað, og hafi
flu-gvélabensín þetta komið
hingað í gær. — Frekari fregna
má þvi vænta þá og þegar um
þetta mál).
Stokkhólmi, 1. júní.
United Press. FB.
Skuldgreiðslufrestur.
Ríkisstjórnin hefir veitt
sænska eldspýtnalelaginu
skuldgrciðslufrest þangað til i
ágústmánaðarlok.
I.ómlon 2. júni.
United Press. FB.
Tillaga um hækkun verðtolls
á nýjum fiski.
Samband breskra botnvörpu-
skipaeigenda hefir farið fram
á ])að við iiinflutnings-ráðgjaf-
arnefndina, að lmn leggi það
til, að hækkaður verði verðtoll-
ur á innfluttum, ferskum fiski,
þar sem i ljós sé komið, að nú-
gildandi ákvæði um verðtoll á
innfluttum liski hafi ekki haft
tilælluð áhrif, þ. e. að draga úr
innflutningi á fiski frá erlend-
um þjóðum.
Frá Alþingi
i gær.
—o—
Efri deild.
Deildin afgreiddi sem lög frá
Alþingi frv. til 1. um b.vggingar-
samvinnufélög.
Önnur mál voru ekki á dag-
skrá og stóð fundur að eins í
nokkurar mínútur.
Neðri deild.
í Nd. var á dagskrá frv. til 1.
um náttúrufriðun, friðun sögu-
istaða o. fl.
Umr. um málið var frestað,
og málinu vísað lil allshn.
Fundur stóð um stundar-
fjórðung.
Ritfregn.
—o—
Úrvals greinar. Guðm.
Finnbogason þýddi. -
Reykjavík 1932. Út-
gef.: Menningarsjóður.
Bókin er úrval úr enskum
greinum (essays), sem tíðkast
hafa með Bretum, að minsta
kosti síðan er Pope skrifaði í
ljóðum Tilraunina um mann-
inn, sem síra Jón Þorláksson á
Bægisá þýddi. Málið á þýðing-
unni ,er þýtt aflestrar, vorra
daga íslenska, og þar sem bók-
in er þýðing á erlendum hug-
myndum, liefir þýðandinn tek-
ið fram, að hann vonist til að
nýyrðin fari fram hjá lesandan-
um, án þess að þau meiði eyr-
að. Eitt þeirra oi'ða. sem eg hefi
rekið mig á, og kann ekki við,
er „leiksmaður“ yfir „amateur“.
„Leikmaður“ hefir Freysteinn
Gunnarsson yfir það i dönsku
orðabókinni, og kann eg bctur
við það, úr því að „amatör“ er
ekki tekið upp í málið, eins og
svo mörg önnur mál.
Bretar hugsa líkt enn í dag
og þeir gerðu fyrir 50—00 ár-
um. Þá var það, að livert viku-,
hálfsmánaðar- og mánaðar-
tímarit, hafði cinatt einhverja
grein um heimspekilegt, eða
sögulegt efni meðferðis. Marg-
ar af þessum greinum voru á-
gætar, og sýndu uni livað Bret-
ar voru að hugsa, þtegar þeir
sátu i ró og næði við arineld-
inn. Þessar greinar eru af sama
tagí og þá var titt. Alls liefir dr.
Guðmundúr hér þýtt tóll' grein-
ar af ýmsu tagi og er ekki ætl-
un min að tala um þær allar,
heldur að henda á tvær eða
þrjár að eins.
Fyrsta greinin er um Gildi
Grikklands fyrir framtíð heims-
ins. Ilöfundurinn var prófessor
í grísku við Glasgow háskóla og
síðar Oxfordháskólann ' og tal-
ár um það, sem hann þekkir
út i æsar. Hann bendir á hvern-
ið þjóðsál Grikkja vaknar eftir
sigrana vfir Persum á Mara-
thon, við Salamis og Platæa, því
])á er eins og alt, sem áður var
óbugandi, verði vfirunnið. Þá
verður vart við grísku fegurð-
ina í skáldskap og listum, sem
höfundurinn segir, að komi að
nokkuru leyti af þvi, að Grikk-
ir segja hlátt áfram, frúlega og
einfáldlega það, sem þeir bera
fyrir brjósti, og að nokkuru
leyti af sérstökum næmleik og
tign málsins. í listum forðast
,þeir allan íburð og skraut. Þeir
eignuðust þá heimspekinga, eins
og Plató, reíkningsmeim eins og
Euklid, sem samdi reiknings-
bók sem notuð var í 2000 ár.
Nú eru þær skólabækur gaml-
ar, er hafa náð 10 ára aldri.
í stjórnarfari fóru Aþeningar
allan þann Iiring, sem þjóðirn-
ar hafa farið síðan.
Sál dómkirkjunnar er grein
um ýmsar kaþólskar dómkirkj-
ur, með fínustu lýsingum á
byggingu þeirra, skrauti og
helgitáknum, sem alt er gert
guði og guðshúsi til dýrðar, og
til að vekja lotning hjá þeim,
sem þangað koma. Þar er held-
ur ekki gengið þegjandi fram-
hjá kirkjuklukkunúm. Sá, sem
hefir komið inn í dómkirkjuna
á Hóluin, áður en hún var svift
útskurði og ýmsum myndum,
hefir eflaust fundið til ])ess, að
jafnvel mótmælenda dómkirkja
— rúin og snauð — hefir sál.
Það er lieilagleikinn, sem ligg-
ur í loftinu þar inni, þó það
titri hvorki af Jólnaglöð né
Líkaböng. ’
Sebastian Bach og Shakes-
speare er ein greinin. Báðir
ganga uin á jörðinni nokkurn-
veginn óþektir. Báðir borga
hverjum sitt og deyja cfnaðir.
Bacli langar til að fá titil frá
konunginum í Póllandi. Shake-
speare sækist eftir að fá aðals-
skjöld lianda föður sinum (og
sér). Samtiðarmenn hafa litla
hugmynd um þessi andans stór-
menni. Höfundurinn, George
Sampson, segir, að leyndarmál-
ið við þessa menn sé það: „Hinn
mikli skapara andi kemur yfir
þann, sem hann vill.“ — Ilvor-
ugur þeirra stökk upp á hæstu
grindur og galaði þar eins og
liani yfir sínum eigin mikilleik.
Enda er það að jafnaði vottur
um, að „haninn“ sé litilmenni
samt. —- Þó þeir gengju um
göturnar með hvitu dúfuna á
öxlinni, ])á sá samtíðarfólkið,
seín mætti þeim, að eins þá, en
dúfuna sá það ekki.—
Arnold Bennett liefir skrifað
um skáldsagnaritun. Skáldsög-
urnar spretta upp nú á dögum
eins og mýflugnahópar, og yfir-
gnæfa aðrar listgreinar. Tveir
eiginleikar eru sjálfsagðir fyrir
skáldsagnahöfundinn, fcgurðar-
skyn, og ástríðuþrungin sjón.
Hver geðshræring, sem lesand-
inn finnui', verður að liafa ver-
ið fyrst í sál höfundarins. En
alt verður það ónýtt, ef höfund-
inn vantar sálargöfgi: mikið
söguskáld verður að hafa mikla
andans kosti. Höfundur þessar-
ar greinar leggur mesta áherslu
á sálargöfgi sagnahöfunda; sög-
ur þeirra höfunda lifa, en hin-
ar falla niður, eins ög' mýflug-
ur fyrir kuldagjósti.
Greinarnar eru hver annari
hugðnæmari. Winston Churc-
hill skrifar um það þegar hann
byrjar að mála sér til skemtun-
ar, og brosir að byrjun sinni á
þcirri braút, og lýsir innilegri
gleði vfir hvernig áframhaldið
opnaði augu lians fyrir ljósi og
litum. Georg Santayana skrifar
grein um hreska skaplyndið, sú
grein er gullkorn. Ýmsir skrifa
ferðalýsingar, sem Bretum er
éiginlegt, þvi þeir eru altaf að
fcrðast.
Brelar eru breyttir hið vtra.
Þar sem áður mátti heita að
dans og leikhús væri bcinnuð af
guðrækilegum ástæðum, eru nú
risnar upp danshallir, og kvik-
myndahúsin liafa þotið upp eins
og gorkúlur, við liliðina á leik-
húsunum. Bresku konurnar
hafa stytt pilsin sín frá mjóa-
legg upp á hné, til að sýna hve
miklu karlmannlegri þær sé en
ömmur þeirra og langömmur,
sem ekki máttu ganga án
mannverndar yfir þveran dans-
sal. Enskir karlmenn cru eins
og þeir voru fyrir 50 árum.
Þeir fara alskinnaðir inn undir
Niagarafossinn, þeir fara í
böndum og höggva sér spor i
jöklana í Sviss, til að komast
uj)j) á Finsteraar-tind, og þeim
er eins létt um að bregða sér í
ferð kringum hnöttinn, eins og
röskum Islending er, að setja
upp járnaða skó til að fara í
3—4 daga göngutúr. En Bretar
liafa svo rika sannleiksþrá, að
þeir sitjá við að hrjóta til
mergjaic lieimspekileg vanda-
mál, og hafa orð á sér fyrir það,
að engin þjóð greiði betur úr
flókinni gátu í heimsþeki, vís-
induin og hversdagslífi.
Þessar úrvalsgreinar sýna
okkur í spegli hið andlega at-
gerfi Breta, tómstunda-vinnu,
karlmensku og ferðaþrá. Dr.
Guðmundur Finnbogason hafi
þökk fyrir að liafa gert þær að-
gcngilegar fyrir landsmenn.
Indr. Einarsson.
Hvað er að gerast?
-ú—
Þingið hefir nú staðið 108
daga og mun vera orðið lengsta
þing, sem háð hefir verið hér
á landi. En afkastamikið hefir
það ekki verið, enda ræður
framsókn vinnúbrögðúnum.
Margir dagar eru liðnir, síð-
an er forsætisráðherra símaði
konungi lausnarbeiðni ráðu-
neytisins og konungur fól Ás-
geiri Ásgeirssyni að mynda
nýja stjórn. En sú stjórn er ó-
fædd enn, þegar þetta er ritað.
Það er liaft fyrir satt, að
Jónas Jónsson, dómsmálaráð-
herra, liafi gengið um eins og
grenjándi ljón undanfarna daga
(og jafnvel nætur) og reýnt að
sjnlla því á allar lundir, að Ás-
geiri tækist stjórnarmyndunin.
Hafa og verið nafngreindir þrír
menn, er að þessu þjóðþrifa-
verki hafi unnið með honum.
Verða nöfn þeirra ekki birt að
sinni, enda má það vel híða
betri tíma. Forsætisráðherra
liefir verið veikúr og ekki mátt
sækja þingfundi eða flokks-
fundi, en það hvggja menn, að
liann sé því lilyntur, a'ð Ásgeiri
takist stjórnarmyndunin, hvort
sem heldur Væri hrein fram-
sóknarstjórn eða samstevpu-
stjórn.
Hvað er að gerast? Þánnig
sjiyrja menn nú og ekki að á-
stæðulausu. Hvernig stendur á
þvi, að Jónas Jónsson og liðs-
menn hans fara nú hamförum
gegn Ásgeiri Ásgeirssvni og
öðrum gætnum mönnum, sein
greiða vilja úr vandræðum
þjóðarinnar? Er'J. J. og félag-
ar hans, með aðstoð kommún-
ista og æstustu jafnaðarmanna,
að undirbúa byltingu hér á
landi? — Mönnum dettur það
í hug.
Því var lýst yfir fyrir mörg-
um ámm af gáfuðum jafnaðar-
manni,- þaulkunnugum hugar-
fari og stjórnmálastefnu Jónas-
ar Jónssonar, að framsóknar-
flokkurinn, sem .1. J. telur sig