Vísir - 09.03.1933, Side 2

v f .S I H
Fypirliggjandi:
Netakúiur.
Notið tækifærið þar eð lítiö er óselt.
Sími: Einn — tveir — þrír — fjórir.
ææææææææææææææææææææææææææ
æ æ
1 „Norwalk" 1
æ ” æ
® bifreidagúmmí, 32x6, fyririiggjandi. 88
| Þórðnr Sveinsson & Co. 1
'æ æ
ææææææææææææææææææææææææææ
Símskeyti
Stokkhólmi 9. mars.
United Press. FB.
Sjómannaverkfall í Svíþjóð.
Sjómannaverkfalli hefir ver-
ið lýst yfir, þar eð sjómanna-
félögin liafa hafnað tillögum
um 10% launalækkun. 12 þús.
sjómenn taka þátt í verkfall-
inu.
Wasliington, 8. mars.
United Press. FB.
Bandaríkjamenn auka seðla-
útgáfuna.
Woodin fjármálaráðherra hef-
ir tilkynt, að hætt verði við
áform um útgáfu bráðabirgða-
ávísana, en í þess stað verði
seðlaútgáfan aukin til þess að
þjóðin geti unnið sigur á banka-
erfiðleikunum. Jafnframt er
búist við, að Roosevelt búi sig
til að taka sér einræðisvald i
hendur í þessum málum, ef
engin lausn önnur er fram-
kvæmanleg. Aukin seðlaútgáfa
er talin nauðsynleg lil þess að
koma nýju fjöri í viðskifti þjóð-
arinnar og hafa tólf helstu Fe-
deral Reserve bankarnir fengið
fyrirskipanir um samvinnu við
aðra banka í landinu til þess að
ráða bót á ástandinu.
féiagsins, EgiII Gr. Thorarensen
kaupfélagsstjóri og var haim
endurkosinn. — Varaformaður
Jason Steinþórsson bóndi i
Vorsabæ í Flóa. Endurskoðandi
var endurkosinn Valdimar
Bjarnason bóndi i Ölvisholti,
til vara Eiríkur Jónsson odd-
viti í Vorsabæ á Skeiðum.
Akureyri, 8. mars. FB.
Inflúensan er komin hingað.
Hafa þrjátíu nemendur í menta-
skólanum lagst undanfarna tvo
daga. Annarstaðar hefir henn-
ar ekki orðið vart liér um slóð-
ir. Ætla menn, að liún hafi bor-
ist hingað frá Norðfirði með
Súðinni.
Leikfélag Akureyrar leikur á
föstudagskveld tvö leikrit, Frö-
ken Júlíu, eftir Strindherg, og
frakkneskan gamanleik, Henrik
og Pernillu. Frú Regina Þórðar-
dóttir og Ágúst Kvaran leika
aðalhlutverkin í fyrnefnda leik-
ritinu.
Blöðin Islendingur og Al-
þýðumaðurinn liafa birt útdrátt
úr norsku samningunum. Mæl-
ast þeir mjög illa fyrir hér og
hafa ýms félög í bænum sam-
þykt mjög ákveðin mótmæli
gegn samþykt þeirra. Almenn-
ur borgarafundUr er í undir-
búningi til mótmæla samning-
unum.
var til andsvara, og tók með
köflum allomjúkum tökum á
vaðli flutningsmanns. — Að
lokum var þó frv. vísað til 2.
umr. og nefndar.
v Neðri deild.
Þar voru 11 mál á dagskrá.
1. Frv. til stjórnskipunar-
laga um breylingu á stjórnar-
slcrá konungsríkisins Islands.
Forsætisráðherra (Á. Á.)
fylgdi frv. þessu úr hlaði og
byrjaði ræðu sína með því, að
gera grein fyrir tildrögum
þess, að samsteypustjórnin var
mynduð. Sagði hann að Sjálf-
stæðismenn liefðu í fyrstu
gengið inn á að styðja lireina
framsóknarstjórn, gegn því að
þeir fengi kröfur sínar upp-
fyltar í kjördæmamálinu. En
samkomulag náðist ekki á
þann hátt, og endirinn varð sá,
að stjórn sú, sem nú situr við
völd, var mynduð, og þá um leið
ákveðið, að hún skyldi á næsta
þingi leggja fram frv. til stjórn-
skipunarlaga, sem miðaði að
viðunanlegri lausn kjördæma-
málsins. En höfuðverkefni
jiessarar stjórnar kvað ráð-
lierrann vera það sama og
höfuðverkefni þessa þings, að
greiða úr vandræðum kreppu-
málanna, eins og þann sagði í
fjárlagaræðu sinní, þegar fjár-
lfcgin voru til 1. umr. í þinginu.
Þá vék ráðherrann að frum-
varpinu. Hann kvað það nauð-
synlegt, að koma á meiri jöfn-
uði á kosningarrétti þegnanna
i landinu, en nú væri. Höfuð-
atriðið til þess kvað hann vera
það, að réttlætistilfinniiígin
sameinaði menn svo, að þeir
kæmist að skynsamlegum á-
lyktunum og réttum niðurstöð-
um. Og kröfuna um jafnrétti
lcvað liann vera svo réttmæta,
að hún myndi sigra að lokum,
jafnvel þó að baráttan jtÖí
löng og erfið. Núverandi kosn-
ingafyrirkomulag væri þannig,
að nokkurir þingmannanna
væru kosnir hlutfallskosning-
um og væri það fyrirkomulag
til þess, að jafna með nokkru
órétt þann, sem sumir flokk-
arnir yrðu fyrir við kjördæma-
kosningarnar, enda væru þær
lieppilegastar, ef um aðeins
tvo stjórnmálaflokka væri að
ræða í landinu, en óréttlátari
eftir því, sem þeir væru fleiri.
Þar sem allir landkjörnir (hlut-
fallskosnir) þingmenn ættu nú
sæti i efri deild þingsins, kvað
hann það ráða úrslitum allra
mála í þinginu. Hinsvegar væri
það svo, að Framsóknarflokk-
urinn, sem ætti nú 36% allra
kjósenda í landinu, væri fjöl-
mennasti þingflokkurinn og
skipaði meiri hluta sameinaðs
þings, gæti ekki ráðið úrslitum
mála án aðstoðar hinna flokk-
anna. Hann kvað það því ekki
vera keppikefli fyrir þenna
flokk, að halda núverandi
kosningafyrirkomulagi, þar eð
hann þyrfti að eiga 28 þingsæti
til þess að liafa algerðan meiri
hluta í báðum þingdeildum,
enda ætti meirililutavaldið að
ríkja í þjóðfélaginu, þó á þann
hátt, að málefni og réttur minni
hlutans væru verndað „á þeirri
samkomu, sem úrslitum mál-
anna veldur“. Hann gat þess
einnig, að hann hefði i sam-
ráði við fulltrúa Sjálfstæðis-
manna í stjórninni (M. G.) lagt
þetta frv. fyrir þingið, og kvað
hann það vera „samkomulags-
tilraun", sem færi sem næst
vilja beggja flokkanna í þessu
efni. Hann sagðist ekki geta
sagt um það, hvort tekist hefði
að gera allar þær breytingar,
sem nauðsynlegar væru, en liér
miðaði samt í rétta átt, enda
væri á valdi þingsins, að breyta
frumvarpinu eftir vild. Að lok-
um gat liann þess, að með frv.
væri komið á samræmi milli
deilda þingsins.
Þá vakti liann athygli á því,
að frv. mælti svo fyrir, að fjár-
lög og fjáraukalög skyldi rædd
í sameinuðu þingi, og mundi
af því leiða talsvetðan sparn-
að, sem myndi nema meira en
því, sem fjölgun þingmanna
kostaði. Einnig sagði hann, gð
kosningarréttur væri rýmkað-
ur, aldurstakmarkið fært nið-
ur i 21 ár, og ýmiskonar rétt-
indamissir feldur niður, sem
skilyrði fyrir kosningarrétti.
Að lokum óskaði liann þess,
að þingið bæri gæfu til þess að
leysa mál iþetta á iviðunandi
hátt.
2. þingm. Rvíkur (H. V.) tók
næstur til máls. Hann sagði, að
frv. þetta væri íangt frá þvi, að
fullnægja ítrustu kröfum jafn-
aðarmanna. Hann spurði for-
sætisráðh. um það, livort liann
hefði trygt sér nægilpgt fylgi
síns flokks i þinginu, til þess
að málið næði fram að ganga,
en lét hinsvegar ekkert uppi
um afstöðu sinna samflokks-
manna til málsins.
Tryggvi Þórhallsson kvaðst
ekki geta greitt frv. atkvæði ó-
breyttu.
3. þingm. Rv. (Magnús Jóns-
son) sagði, að töluvert brysti
hér á, að kröfum Sjálfstæðis-
manna væri fullnægt í þessu
efni, en liinsvegar væri þetta
spor i rétta átt, og vafalaust
yrði a'ð* telja, að stjórnin liefði
nægilegt fylgi á þinginu til þess
að koma málinu fram, því að
öðrum kosti myndi hún ekki
geta setið við völd, þar sem
samsteypustjórnin væri bein-
línis til orðin fyrir þetta mál,
og þeir þingmenn, sem ekki
treystu sér til þess að styðja
liana að lausn þess, yrði að
bera ábyrgð á því sem af því
leiddi.
Forsætisráðlierra lagði til, að
sérstök stjórnarskrárnefnd yrði
kosin þegar á þessuin fundi, og
var það gert.
I nefndina voru kosnir: Ól-
afur Thórs og Magiiús Jónssoii
(S.), Bergur Jónsson, Bernharð
Stefánsson, Bjarni Ásgeirsson
og Tr. Þórhallsson (F.), og héð-
inn Valdimarsson (J.).
Málinu var síðan vísað til 2.
umr. með 18 samlilj atkvæð-
um.
2. mál, frv. til l. um brcyt. á
l. um sjúkrahús, var tekið út
af dagskrá.
3. mál, frv. til hjúkrunar-
kvennal., var einnig tekið út af
dagskrá.
4. mál var frv. til l. um al-
þýðutryggingar. 1. flm., H. G.,
gerði stutta grein fyrir efni frv„
og var því síðan visað til 2.
umr. og allsherjarnefndar.
5. mál var frv. til l. um
sjúkrahús. Frv. var samþ. eins
og það nú lá fyrir og umræðu-
laust vísað til 3. umr.
6. mál var frv. til l. um nátt-
úrufriðun, friðun söguslaða o.
fl. Flm. frv., Magnús Jónsson,
gerði grein fyrir efni þess og
var þvi síðan umræðulaust að
öðru leyti vísað til 2. umr. og
allslierj arnef ndar.
7. mál, frv. til l. um lögreglu-
stjóra í Kcflavík (flm. Öl.
Tliórs). Flutningsmaður sagði,
að frv. þetta væri fram komið
eftir ósk hreppsnefndar Kefla-
vikur, þar eð störf oddtita
væri orðin svo víðtadc, að nauð-
synlegt þætti, að fá þangað lög-
reglustjóra.
Málinu var vísað til 2. umr.
og allsherjarnefndar.
8. mál, Frv. til l. um. greiðslu
víxilskulda Síldareinkasölu Is-
lands á Austfjörðum (flm.
Sveinn Ólafsson). Frv. var eft-
ir stutta greinargerð frá flutn-
ingsm. vísað til 2. umr. og fjár-
veitinganefndar.
9. mál, frv. til l. um heimild
fyrir landsstjórnina til að tak-
marka eða banna innflutning
á óþörfum varningi, var tekið
af dagskrá.
10. mál var till. til þál. um
breyt. á leyfisbréfi um sæsíma-
samband (hvernig ræða skuli).
Samþykt var að hafa eina umr.
skv. till. forseta.
11. mál var till. til þál. um
innfl. Karakúlsauðf jár (hveni-
ig ræða skuli), og var samþ.
að liafa eina umr.
Viðskifti
íslendiiiga og
Nordmanna.
Norski sammngurinn.
—o—
Stjórnin hefir nú lagt fyrir
Alþingi „frumvarp til laga um
lieimild fyrir rikisstjórnina til
þess að láta öðlast gildi ákvæð-
in í samkomulagi um viðskifta-
mál milli íslands og Noregs“
(flm. Ásgeir Ásgeirsson).
Samningurinn eða „sam-
komulggið“ er sem liér segir:
Undirritaðir, sem hafa til
þess fult umboð ríkisstjórna
sinna, hafa orðið ásáttir um
eftirfarandi samkomulag:
I. kafli. Fiskveiðahagsmunir
Norðmanna og íslendinga.
1. gr. Hinar norsku sildar-
verksmiðjur, sem nú eru á ís-
landi, er heimilt að reka áfram.
2. gr. Auk þess, sem íslensk-
um síldarverksmiðjum er al-
ment heimilt að kaupa við og
við nýja sild af erlendum fiski-
skipum (að svo miklu leyti sem
þetta getur samrýmst 3. gr.
fiskiveiðalaganna), er norsku
sildarverksmiðjunum, sem
nefndar eru í 1. gr., heimilt að
gera samninga, er gilda ákveð-
Washington 9. mars.
United Press. FB.
Hátt settir embættismenn
liafa í viðtali við United Press
lýst yfir þeirri skoðun sinni,
að sambandsstjórnin í Banda-
ríkjunum hafi ekki horfið frá
gullinnlausn, þrátt fyrir bann-
ið við að láfa gull af liendi,
vegna þess, að ákvæði um gull-
magn myntar er óbreytt, og að
meiri gullförði er á bak við
seðla í umferð, en krafist er
i löguin.
Utan af landi.
FB. 8. mars.
Aðalfundur Mjólkurbús Flóa-
manna var lialdinn að Skeggja-
stöðum þriðjudaginn 28. febr.
Árið 1932 hafði búið teldð á
móti 1848623 lítrum af ný-
mjólk. Meðalfita mjólkurinnar
var 3.65%.
Selt var á árinu af skyri 105
tonn og af smjöri 26 tonn. —
Framleiðslan af ostum nam 60
tonnum.
Netíóverð mjólkurinnar var
17,8 aura á lítra. Reksturs-
kostnaður að meðtöldum flutn-
ingum 7.4 aurar. Starfandi fé-
lagar 242. Fjölgun á árinu 40.
Á árinu hefir félagið bygt osta-
búr 21.5x10 m. á stærð, enn-
fremur skyrbúr 9x5 metra.
Báðar þessar byggingar kosta
31.000 kr. Samþykt var á fund-
inum hentugra fyrirkomulag á
flutningum á mjólkinni til bús-
ins er verið hefir.
Úr stjórninni gekk formaður
Frá Alþingi
í g æ r.
—o—
Efri deild.
Þar voru þrjú mál á dagskrá.
1. Frv. um heimild til að
afmá veðskuldbindingar úr
veðmálabókum var afgreitt
umræðulaust til neðri deildar.
2. Frv. um innlenda tóbaks-
vörugerð. Flutningsmaður, Jón
Þorláksson, gerði grein fjæir
frv., sem er þess efnis, að kom7
ið verði á fót innlendri vindla-
og vindlingagerð, í sambandi
við tóbakseinkasöluna, og er
gert ráð fyrir því, að það fyrir-
tæki verði rekið sem hlutafé-
lag, er eipstakir menn geti lagt
fé í. Frv. var umræðulítið vís-
að til 2. umr. og nefndar.
3. mál var frv. Jónasar Jóns-
sonar um eignarnámsheimild á
býlum á Hvaleyri við Hafnar-
fjörð. Tilefnið til flutnings
þessa máls erþað, að Hafnfirð-
ingar telja sig slcorta land til
ræktunar, aðallega grasræktar,
og vilja fá land það, sem Jón-
as lét vildarmenn sína fá í lok
stjórnartíðar sinnar. Þetta vill
Jónas ekki fallast á, en vill í
þess stað láta taka Hvaleyrar-
prasbýlin eignarnámi af þeim
Hafnfirðingum, sem nú hafa
afnot af þeim, og fá þau í liend-
ur öðrum Hafnfirðingum til
garðræklar. Talaði Jónas all-
lengi fyrir þessari spaklegu til-
lögu sinni, og voru ræður hans
að miklu leyti svívirðingar um
einstakff menn, lífs og liðna,
eins og oft vill verða hjá hon-
um. — Bjarni Snæbjörnsson