Vísir - 24.03.1933, Page 3

V 1 S I R
„Barnafataverslunin,
Laugaveg 23. Sími 2035.
Við höfum fjölbreytt úrval
af fallegu og ódýru GARNI.
T. d. ágætt garn í peysur, frá
kr. 0.50 pr. hespu.
ím livað sem um þetta er og
fleira, er vel hægt að fallast á,
að til aukinnar fjölbreytni sé
nokkur ávinningur að því, að
hafa þessar fréttir, enda næst
sennilega samkomulag um af-
not þeirra, ef þær fást hóflegu
verði. — í þessu sambandi skal
það tekið fram, að gefnu til-
efni, að engin ákvörðun hefir
verið tekin um það, að leggja
F.R. niður. Jafnvel þótt út-
varpsfréttirnar gæti komið í
:staðinn fyrir simskeytafréttirn-
ar, —- sem nær engri átt, og
enginn heldur fram nú, — væri
þar með aðeins fullnægt einu
hJutverki F.B. Mun og ekki
koma til þess, að F.B. liætti
stÖrfum, þótt revnt sé að svifta
hana ríkisstyrknum. En eigi
skal fjölyrt um það i þessari
grein. — Það verður fróðlegt
seinna meir, t. d. að áratug
liðnum, að líta uni öxl og rifja
upp fvrir sér í livaða átt þró-
unin varð í íslenskri blaða-
mensku, á því timabili, sem nú
er fram undan. Verði samvitin-
an góð, verður áreiðanlega um
framför og' þróun að ræða.
Axel Thorsteinson.
Leikhúsid.
Karlinn í kreppunni.
hess er ekki a'S dyljast, að leik-
nrinn er bráÖskemtilegur, eins og
allir gamanleikir Arnolds og Bachs,
en því verður þó ekki neitaÖ, að
fyetta er sá leikur þessara höfunda,
sem er sístur þeirra, er hér hafa
verið sýndir. Það eru á honum svo
einkennilcgir smiÖagallar, að það
gegnir furðu, að jafn þaulvanir og
bráðlagtækir leikritasmiðir skuli
hafa getið látið slíkt henda sig. Það
er gömul og auðskilin regla allra
gamanleikj ahöfutida, að láta glens-
ið vera sístígandi frá byrjun fyrsta
þáttar alla leið aftur í siðasta at-
riði síðasta þáttar, svo að þar nái
gáskinn hámarki, — þar komi aðal-
hvellurinn. Hér fer nokkuð á ann-
an veg, þvi að gáskinn fer stígandi
fram í annan þátt, og nær þar há-
tnarki sínu, þegar Pétur Mörland
birtist á nærbuxunum, — nærbux-
um, sem eru svo gamansamar og
•eitistakar í sinni röð, að vel er far-
andi í leikhúsið, til þess eins að
kynnast ]>eini. En í þriðja þætti,
sem í sjálfu sér er ekki óskemtileg-
ur, má segja, að komið sé aftur nið-
ur á jafnsléttu gáskans. Þetta getur
•orðið til þess, að áhorfendur, sem
eru orðnir vanir meira og viltara
glensi i fyrri þáttunum, taki ekki
-eftir Jteirri kátinu, sem Jjriðji Jjátt-
urinn hefir að geyma, og finnistr
hann blátt áfram daufur. ÞaÖ get-
ur aftur dregið þann dilk á eftir
sér, að leikendurnir, ])ó að þeir láti
ekkert standa upp á sig í leikslok,
missi, ef svo mætti segja, áhorfend-
tirna út úr höndunum á sér, og að
lokaundirtektirnar verði daufari en
leikur og leikendur eiga skilið, og
svo var einmitt fyi'sta leikkvöldið.
Sá, sem þetta ritar, hefir ekki séð
leikritið á frumrtiálinu, en á bágt
með að trúa Jm, að Joessi ágalli
sé svona áberandi frá höfundanna
hendi; nær virðist að láta sér detta
í hug. að hann hafi að minsta kosti
ágerst við staðsetninguna, sem svo
er kölluð. Til J>ess bendir eindregið
frásögnin i þriðja þætti af gistingu
Jíeirra Friðmundar Friðar og Mör-
lands i steininum, sent ekki má
lengri vera, en að ósekju hefði mátt
vera nokkru styttri, þvi að hún hlýt-
ur, samkvæmt efni sinu í öllum að-
alatriðum, að vera smíð Jtvðandans.
Það má og tilfæra annað, sem smog-
ið hefir inn við þýðinguria og orð-
ið til J)ess að þyngja niður glensið
i léiknum, eins og höfundarnir hafa
frá þvi gengið. Allir leikir Arnolds
og Bachs eru gamanleikir, gleðileik-
ir, eða hvað menn vilja kalla það
— Þjóðverjar kalla J)á „Posse“, en
Frakkar „farce“. Það er glens, sem
byggist á skringilegri atburðaflækju
og skringilegu fólki, en beinist ekki
að neinum einstökum manni eða
málum, og er alveg græskulaust.
Hinsvegar hafa gamanleikir þcir,
sem kallaðir eru „revyur“ kosíð sér
það hlutverk, að veitast að raun-
verulegum atvikum liðandi sturidar
og mönnum, sem í opinberu lifi vas-
ast, og glotta framan i þá, Jæim til
viðvörunar, og almenningi, sem
skilur ekki fyrri en skellur í tönn-
um, til greinisemi. Það eru mjög
ólíkar leikritatcgundir þessar, og
báðar kunnar ‘ f rá því á dögum
Grikkja, — og að kalla óskildar.
„Revyurnar" fljóta á laglcga mið-
uðum hnútum, en samhengi er lítið
haft í þeim, svo að ])að skyggi ekki
á háðið og háðið ekki á það. Þýð-
andinn hefir, er hann sneri leiknum
reynt að gera hann að „revyu“, með
])vi að fella inti í hann, stundum
nokkuð smellnu, en stundum lika
harla ósmellnu, háði um eitt og ann-
að i islensku lífi nú. Fyrir bragðið
er ])að, að „revy“-brotið eftir J)ýð-
andann og leikrit Arnolds og Bachs,
sem })ýðandinn sýnist hafa afrækt
nokkuð „revyunni“ i vil, flækist
stöðugt hvað fyrir öðru, og alt verð-
ur full sundurlaust og grautarlegt.
Þetta spillir vafalaust nokkuð. Þó
að margt })að, sem hér dróst inn
i, mætti, að hyggju })ess, sem J)ettá
ritar, fá á baukinn, fanst manni ])ó
i mörgu ketina frekar nepurðar en
gáska. Það voru mörg andlitin í
leikhúsinu, sem brostu að sumu, en
óvist er, hvað þau bros hafi rist
djúpt, eða hvað undir J)vi hafi búið,
])ví að sumir voru ])arna staddir,
er stærstu hnúturnar áttu. Það er
álitamál, hvort leikfélagið eigi að
vera að Jtessu, enda þótt „revyur“
séu harla góðar, ef vel er til vand-
að; í J)eim efrium erum við að visu
ekkr góðu vanir. Skal nú útrætt unt
Jtetta, en J)ví bætt við, að i heild
sinni er Jæssi samsetningur bráð-
skemtilegur, og hægt að fá sér
hressandi hlátur J)ar yfir rnörgu,
enda drundi við og við i húsinu
af sköllunum.
Frammistaða leiðbeinanda og
leikara var hins vegar lýtalaus og
ágæt. Það auðkendi J)etta leikrit
sarna sem öll leikrit, er Indriði
Waage gengur frá,' að allir leika
])ar vel, en hvergi bregður fyrir lé-
legri frammistöðu. Það er hvort-
tveggja, að Indriði virðist vera frá-
l)ærlega naskur á að finna getu-
mennina og sjá hvers ])eir megna,
svo og hitt, a'ð leiðbeiningahæfileik-
ar hans eru mjög miklir, og meiri
en við eigum hér að venjast. Hef-
ir })etta ])ó sjaldan, að eg man, kom-
ið betur fram en hér. Þessi meðferð
Jæssa leiks hefði verið boðleg i
hverju góðu leikhúsi og hvar, sem
væri.
Aðalhlutverkin voru i höndum
Haralds A. Sigurðssonar og Brynj-
ólfs Jóhannessonar. Haraldur fór
með sitt hlutverk með þessari lipru
og léttu kýmni, sem honum er lag-
in, en annars er ekki algeng hjá
íslendingum, enda veltust menn um
af hlátri yfir leik hans. Hann er
vafalaust besti kýmnileikari lands-
ins, að öðrum ólöstuðum. Brynjólf-
ur fór og ágætelga með sitt hlut-
verk, en má J)ó muna tímana tvo
í því nú, og í „Karlinn í kassanutn“,
því að nú er hlutverkið svo gengið
i sjálft sig, að það er erfitt fyirr
hann að koma sér við í því, J)rát't
fyrir ágæta viðleitni. Báðum J)ess-
um leikurum hefði verið betur gert
að gcfa J)eim færi á að ska]>a nýja
menn í nýjum hlutverkum, heldur en
að láta þá endurtakajtarnasjálfasig.
„Non bis idem“ stóð í skjaldar-
merki Bajaralands hins forna, —
ekki tvisvar sarna. Alfred Aridrés-
son lék „revy“-höfundinn af hreinni
snild. Framsögn, hreyfingar og alt
hans athæfi var svo, sem írekast
varð á kosið, og er hann vafalaust,
ef rétt er á haldi'ð, efni í ágætan
leikara. Indriði Waage lék gamlan,
skringilegan skrifstofuþjón einstak-
lega skemtiiega, og Valur Gíslason
lék sama fimtardómarann, sem hann
lék í „Karlinn i kassanum", og gerði
])að með sama góða handbragði og
þá. Haraldur Björnsson lék banka-
stjóra, sem ekki er við eina fjöl
feldur, og gerði það ágætlega, en
Gestur Pálsson lék togaraútgerðar-
stjóra, sem heldur ekki er allur })ar,
sem hann er séður, og fór vel úr
hendi. Af kvenþjóðinni ber fyrst
að minnast frú Mörthu Kalman,
sem lék hárgreiðslukonu, sent tal-
aði annaðhvort dönsku eða íslensku,
hvort heldur var, er ekki ljóst. Leik-
hæfi frúarinnar er fádæma frjó-
samt, og blátt áfrarn Shakespeare-
blær yfir gáska hennar. Ungfrú
Arndís lék heldur en ekki dúðáða
sveitastelpu með hnitmiðuðum hætti
og útreikningurinn var viss hjá
henni, — hann er það altaf. Ung-
frú Þóra Borg og frú Magnea Sig-
urðsson gerðu sínum hlutverkum
góð skil.
Þa'ð er hver maðúr ósvikinn aí
að sjá ])etta leikrit. En það verður
eindregið að ráða leikfélaginu til
þess að fara varlega í það, að láta
vinda leikritum mjög við i þýðing-
unni. Eigi það vel að fara, þarf
að leggja i ])að mikla vinnu, meira
en sýnist hafa verið gert hér. En
það er síst fyrir að synja, áð þýð-
andinn gæti sjálfur búið til gamau-
leik, hann er áð minsta kosti fjöl-
hæfur maður.
G. J.
Frð Veslur-íslenflinaum.
—o—
FB. 23. mars.
Þorbjörn Bjamason (Þorska-
bítur), vestur-íslenska skáldið,
lést að heimili sínu, Pembina,
Nortli Dakota, þ. 7. febrúar.
Atliugavept.
Fræðigreinar í blöðum og
ritum eru því að eins til gagns,
að rétt sé með farið. Gildir þetta
einnig um smámuni.
Oft hefi eg rekið mig á það,
sérstaklega nú á síðari tímum,
að hroðvirknislega er frá slik-
um greinum gengið. — Fólk,
sem auðsjáanlega hefir fengið
þá undirstöðumentun, sem lýð-
skólar veita, Jieldur, að það hafi
mcð þvi orðið alviturt og vill,
án frekari aðgerða, fara að
fræða aðra. —
Eg tek til dæmis grein úr
vikuhlaði einu. I því er grein,
sem lieitir: „Hvað varð af
þeim“. Er þar, í ýmsum smá-
munum farið með skakt mál.
Vil eg telja upp það, sem eg í
fljótu bragði, rakst á i þessari
stuttu grein, sem rangt er. —
í kaflanum um Kitehener lá-
varð cr sagt, að „uppreisnar-
menn liafi drepið Gordon hers-
hörðingja þegar Kitchener náði
borghini Khartum. Heldur höf.
auðsjáanlega að Ivitchener hafi
að eins komið nokkurum dög-
um of seint, til þess að bjarga
Gordon. En sannleikurinn er sá,
að Gordon var drepinn 1885,
en Kitcliener braut á bak aftur
veldi „Mahdistanna" árið 1898
eða 13 árum síðar! Þess ber og
að geta, að vafasamt er, að beri
að nefna „Mahdistana" „upp-
reistarmenn“. —
Sagt er, að þegar Kitchener
fórst með beitiskipinu Hamps-
liire, að engar sögur fari af því
skipi; þetta er rangt. Nokkurir
menn komust af og vissu þeir,
auðvilað, að skipið rakst á
tundurdufl eða var skotið í kaf
af þýskum kafbát, svo sem
Þjóðverjar nú segja að verið
liafi. Vissu þeir og, að Kitche-
ner fór í bát, er sldpið var að
sökkva, en sá Mtur hefir farist,
þvi rok var og stórsjór. -—
Sagt er, að Nungesser og Coh
hafi verið með þeim fyrstu
„eða allra fyrstu“, sem tilraun
gerðu til þess að fljúga yfir
Atlantshaf. — Þetta er rangt.
— Alcock og Brown flugu yfir
liafið frá Newfoundland til Ev-
rópu mörgum árum áður en
áðumefndir menn reyndu að
komast það. — Hawker liafði
þar áður reynt að fljúga yfir
liafið og k'omsl all-langt áleið-
is. —
Þótt litið sé, er það einnig
rangt, að bensíngeymir úr „Lat-
liam“ hafi rekið við Noreg. Það
er óvíst að svo hafi verið, en
aftur á móti fann skip annað
flotholtið undan vélinni á reki
í hafi. —
Eg Iiefi ekki tekið fyrir þessa
smágrein af þvi, að hún sé lak-
ari en fjölda margar aðrar.
Ónákvæmni og hroðvirkni virð-
ast oft fvlgifiskar nútima menn-
ingarinnar.
Er ilt að svo skuli vera. —-
t FrændL
gp*sr>o<==»oo<s»o<s>iA
| Bæjarfréttir
«x=>o OOOi
I.O.O.F. 1 = 1143248 /z == I. 9.
Dánarfregn.
Ólöf Sigurðardóttir, skáld-
kona frá Hlöðum, andaðist á
Elliheimilinu Grund kl. 4 í gær.
Hafði hún átt við langvinna
vanheilsu að stríða.
Veðrið í morjjun.
Hiti um land alt. I Reykjavík 3
st„ Isafirði 2, Akureyri 4, Seyðis-
firði 5. Vestm.eyjum 6, Stykkis-
hólmi 2, Blönduósi 4, Raufarhöfn
3, Hólunt í Hornafir'ði 6, Grímsey
4, Grindavík 5, Færeyjum 8, Juli-
anehaab — 6, Jan Mayen — 1,
Hjaltlandi 6. Tynemouth 4 st.
(Skeyti vantar frá Angmagsalik).
Mestur hiti hér i gær 8 st., minst-
uf 2. Úrkoma 1,7 mm. Sólskin í
gær 3,3 stundir. — Yfirlit: Víð-
áttumikil, en kyrstæð lægð fyrir
suðvestan Island. —Horfur: Suð-
vesturland og Faxaflói: Vaxandi
suðaustan kaldi í dag, en allhvast
með nóttunni og rigning. Breiða-
fjörður og Vestfirðir: Sunnan og
suðaustan kaldi. Úrkomulítið. Norð-
urland, norðausturland og Austfirð-
ir: Hægviðri. Úrkomulaust. Suð-
austurland: Sunnan og suðaustan
kaldi. Smáskúrir.
Bifreiðarslys
varð kl. yy2 í morgun, á gatna-
mótunum við skrautgripaverslun
A. B. Björnssonar. Var hált mjög
á götunni og rann bifreiðin til og
á dyrnar. Varð maður nokkur, sem
þarna var á gangi, fyrir bifreiðinni
og mciddist nokkuð. Var hann flutt-
ur á Landspítalann. Hann heitir
Sveinn Mósesson og á heima á
Hverfisgötu 64. — Dyraumbúnað-
urinn í verslun A. B. B. laskaðist
eitthvað, og annar sýningarglugg-
inn brotnaði. Nokkrar skemdir urðu
á vörum þeim; sem í glugganum
voru.
Eldhúsumræður.
Framhald 1. umræðu fjárlaga
i neðri deild hefst kl. 9 í kveld.
Umræðunum verður útvarpað,
Nemendahljómlcikur
Tónlistarskólans, er haldinn verð-
ur i Gamla Bíó næsta sunnudag,
mUn að mörgu leyti verða athyglis-
verður. Slíkir hljómleikar eru altaf
skeintilegir, en lítið er um þá hér.
sem við er að búast. Þótt gaman
sé að heyra til þeirra, er lokið hafa
námi og eru að taka sér sæti meðal
þroskaðra listamanna, þá er hitt í
ýmsuin atriðum ekki síður, að hlusta
á þá, sem eru enn við nám og geta
sér til hvað búa muni í hverjum
'einstökum nemanda, eftir }>eim sér-
einkennum, sem þegar eru farin að
koma í Ijós. Og samanburðurinn
verður einriig gleggri, þegar fleiri
en einn leika á sama hljómleiknum,
enda þótt ekki séu allir jafn langt
á veg komnir. — Að loknu næsta
skólaári geta fyrstu nemendurnir
tekið burtfararpróf við Tónlistar-
skólann. Kemur þá í ljós þýðing
skólans fyrir tónlistarlíf okkar, og
þá nemendur, sem verða að búa að
þeirri kenslu, er fæst hér heima, og
stunda námið jafnframt daglegum
störfum og öðrutn hindrunum. Eft-
ir hljómleikinn á sunnudaginn,
munu áheyrendur geta gert sér
gleggri hugmynd en áður urn það,
hvers megi vænta af þessari starf-
semi í framtíðinni. B.
„Þegar dauðir rísa upp“.
Alþýðublaðið hæðist mjög áber-
andi að erindi Sig. Einarssonar með
þessu nafni. Blaðið segir: „Var það
svar til Guðm. FYiðjónsonar. Er-
indið var með afbrigðum skörulegt
og vel samið, og þykjast menn varla
hafa heyrt jafn skarpa og glögga
gagnrýni bæði á manninum sjálf-
um, persónuleik hans og einkenn-
um, ritum hans og félagslegri af-
stöðu.“ Sigurður sagði það, sem
allir vissu, að „Ekkjan við ána“
væri gott kvæði, og „Gamla heyið“
væri góð saga. Að öðru leyti var
fyrirlestur hans ekkert annað en
strákslegt níð um G. F., fyrst og
fremst manninn, og urn verk hans
að svo nriklu leyti sem hann glefs-
aði í þau. Viðhafði hann eftirherm-
ur og önnur óknytta-brögð siðlauss
manns, en rökfærslur allar voru
teknar af sömu hillu og dómar S.
E. um tímaritið „Jörðu", sem er
frægasta ritverk hans, bæði í ljóð-
um og óbundnu máli. Það er því
ekki undarlegt, að söfnuður sira
Sigurðar óski að heyra þessa pré-
dikun hans á ný. Hitt er eftir að
vita, hvort ])etta verður „banabiti"
Guðmundar, eins og Alþýðublaðið
giskar á í háði sínu. J.
Es. Gullfoss
fór áleiðis vestur og norður í
gærkveldi með fjölda far])ega.
Leikhúsið.
Hinn sprenghlægilegi skop-
leikur: „Karlinn í kreppunni“,
sem Leikfélagið er nú nýlega
byrjað að sýna, var leikinn í
gærkveldi við mjög mikla að-
sókn. Áhorfendur veltust um af
hlátri, og má óhætt fullyrða, að
aldrei liafi verið hlegið meira
í leikhúsinu, heldur en að þess-
um nýja leik. — Næst verður
leikið á stmnudaginn. L.