Vísir - 25.08.1934, Síða 2

VISÍ R
Jernbolaget Eskiistana.
JáFíivÖFUi* alslconaF,
lieimsfpæfjai* fyi»ÍF gædi*
Selt adeins til verslans.
Aðalumboð fyrir ísiaiid
Þdrðnr Sveinsson & Co.
Reykjavík.
I I III M lllnll m II IHIIIIIIIIIIUIII lil<IIII Mllll I HIIHIIHIMMI lllilimMlllilllili HilllllHll 1'illHiHm'IHHHIIIII
halda því fram, að í
pólsk-þýska verslunar-
samningnum séu hern-
aðarleg1 ákvæði. - Pólska
stjórnin neitar því, að
þetta hafi við rök að
styðjast.
Varsjá, 24. ágúst. — FB.
Það hefir vakið mikla undrun
stjórnmálamanna hér, að
Frakkar halda því fram, að í
pólsk-þýska verslunarsamn-
ingnum séu hernaðarleg ákvæði.
Þessu hefir verið neitað af
pólsku stjórninni. Líta menn
svo á liér, að fyrir Frökkum
vaki, að neyða Pólverja til þess,
að taka nýja stefnu gagnvart
liinum fyrirhugaða „Austur-
Locarno“-sáttmála.
(United Press).
De Valeya
hefir í hyggju að taka
upp samninga við Breta-
stjórn um deilumál Breta
og íra.
Dublin, 24. ágúst. — FB.
Samkvæmt fregn, sem birt
hefir verið i liinu opinbera mál-
gagni lýðveldisflokks írska frí-
ríkisins, hefir De Valera til at-
hugunar að taka upp samninga
að nýju við Bretastjórn um
deilumál Breta og fríríkis-
manna. Taldar eru horfur á því,
að Bretar mundu vilja sleppa
tilkálh til greiðslu á skuldum
þeim, sem deilt hefir verið um,
og De Valera hefir ekki viljað
viðurkenna, ef viðunandi samn-
ingar gæti tekist um stöðu Fri-
ríkisins innan Bretaveldis.
Solberg flogmaðnr
frestar Atlantshafsflugi
sínu til næsta sumars. —
Osló, 24. ágúst. — FB.
Frá Nev York er simað til
Aftenposten, að Solberg flug-
maður liafi sagt, að hann verði
ef til vill að fresta flugi sínu til
næsta sumars. Fluginu varð
hann að fresla vegna þess, að
setja varð nýjan mótor í flugvél
hans. Auk þess liafa flugskilyrði
á Labrador verið mjög óhag-
stæð upp á síðkastið.
Hollandsdrotning veik.
Haag, 24. ágúst. — FB.
Wilhelminu Hollandsdrotn-
ingu, sem er nú á ferðlagi í
Noregi, hefir verið skipað að
leita algerðrar hvildar um skeið
vegna lasleika.
(United Press).
Otto erkihertogi.
Osló, 24. ágúst. — FB.
Otto erkihertogi kom til
Bodö í dag og héít áfram norð-
ur á bóginn.
Bryggjogerð
í Hósavík.
23. ágúst. — FÚ.
Við bryggjugerð í Húsavílc
vinna í sumar 20 manns.
Bryg'gjan lengist um 70 metra
á þessu svæði til viðbótar 83
metrum á árinu sem leið. Alls á
bryggjan að vera 280 metra
löng eða ein lengsta bryggja á
landinu, og eiga skip á stærð
við Eimskipafélagsskipin að
geta legið við liana fullgerða. —
Skýrslu þá er liér fer á eftir, um
verkið frá upphafi, hefir frétta-
rilari útvarpsins á Húsavik lát-
ið útvarpinu í té, en skýrslan
er samin af verkstjóranum, Ey-
þóri Þórarinssyni frá Reykjavík
og borin undir vitamálastjóra.
Skýrslan er á þessa leið:
í fyrravor var byrjað á
bryggjugerð og uppfyllingu á
Húsavik. Var byrjað á að gera
uppfyllinguna, sem er 45x34
metrar. Er steyptur veggur
meðfram sjónum, en tréþil upp
frá sjó, sem gerð eru til bráða-
birgða þar sem hugsað er um
að stækka þessa uppfyllingu
siðar. Fyllingin er sandur og af
fletinum voru steyptir 340 fer-
metrar og flórað yfir um 700
ferm. með 40 cm. þykku grjót-
lagi. Er því uppfyllingin ekki
fullgerð enn. Siðan var byrjað á
bryggjunni sjálfri og lokið við
í fyrra 83 metra að öðru leyti
en því að steypa yfir. Bryggjan
er gerð á þann hátt, að reknir
eru niður tveir samsíða staur-
veggir með 45 cm. bili milli
slaura í línu, og mynda þessir
samsíða veggir svo breidd
hryggjunnar, sem er 7 metrar.
Uppfylling er grjót. Utan á
þessa staurveggi eru svo boltuð
tré, 20x20 cm., tvær láréttar
lengdir á Iivorn vegg með 1.4
metra millibili og á annan hvern
staur eru boltaðir lóðréttir
trjábútar 20x20 cm. og utan á
þá settar slitflögur 6 centi-
metra þýkkar. Til þess að halda
þessum staurveggjum saman,
eru settir galvaniseraðir bollar
úr 35 mm.járni í gegn um þvera
bryggjuna á aðra livora staura-
samstæðu. 1 vor var verkinu
haldið áfram og eru nú full-
gerðir til viðbótar þvi, sem gert
var í fyrra, 70 metrar sem þó
er eftir að steypa yfir. En öll
bryggjan af þessari gerð verður
um 220 metrar og dýpið við
endann, þar sem þessi gerð end-
ar, verður 5 metrar um fjöru.
Framan við þetta á svo að
sökkva steinskipi, sem lengir
bryggjuna uin 60 melra, svo öll
verður hún 280 metrar. Geta þá
öll skip Eimskipafélagsins og
öll skip af líkri síærð lagst við
bryggjuna. Hún verður raflýst
og vatni veitt fram á enda henn-
ar. Þetta verður ein hin lengsta
bryggja landsins.
Verkinu er stjórnað frá Vita-
málaskrifstofunni og hefir
Finnbogi Rútur Þorvaldsson
liafnarverkfræðingur sagt fyrir
um gerð bryggju þessarar.
I sumar hafa unnið við verk-
ið um 20 manns.
Verkstjóri er Eyþór Þórar-
insson frá Reykjavík.
Skoðanafrelsi
I Evrtipn.
Blaðið Boston Herald, sem
gefið er út í Boston, Mass., U.
S. A., gerði fyrir nokkuru að
umtalsefni i ritstjórnargrein,
hversu miklar liömlur séu lagð-
ar á skoðanafrelsi manna í Ev-
rópulöndum nú á tímum. í 10
Evrópulöndum, segir í grein-
inni, er strangt frétta- og blaða-
eftirlit, og í þessum löndum
búa yfir 300 miljónir manna. í
6 öðrum Evrópulöndum er tak-
markað eftirlit með blaðaút-
gáfu. íbúatala þessara 6 landa
er um 60 miljónir. I þessum
löndum öllum liafa því stjórn-
arvöldin meiri eða minni af-
skifti af því — ekki eingöngu
livað menn megi ekki lesa, lield-
ur hvað menn skuli lesa. Menn
eru með öðrum orðum sviftir
skilyrðunum til þess að geta
skapað sér sjálfstæðar skoðanir
um menn og mál, af því að
blaðaeigendur og blaðamenn í
þessum löndum hafa verið svift-
ir réttinum til þess að birta það,
sem þeir vilja; þeir eru háðir
vilja stjórnarvaldanna í öllu
starfi sínu. Þau 10 lönd, sem að
framan er minst á, telur blaðið
þessi: ítalia, Þýskaland, Rúss-
land, Portúgal, Austurríki,
Búlgaría, Júgóslavía, Ungverja-
land, Albanía og Litliaugaland,
en hin telur það vera: Pólland,
Rúmeníu, Grikkand, Spán,
Eistland og Lettland. „Á einu
ári hafa 500 þýslc blöð orðið að
hætta að koma út. í Austurríki
hefir útgáfa 100 blaða og tíma-
rita verið bönnuð. í Rússlandi
komu út 500 fréttablöð fyrir 10
árum, en nú um 4000, en þau
birta ekkert annað en það, sem
þeim er skipað að birta. Að eins
% hluti íbúa Evrópulanda hýr
við þau skilyrði að geta daglega
lesið blöð, sem engar hömlur
hafa verið lagðar á. I 11 Ev-
rópulöndum er svo áslatt og þar
búa 136 miljónir manna, þar af
% á Englandi og Frakklandi.
Þar er eins áslatt og í Banda-
ríkjunum, að því er þetta snert-
ir. I þessum löndum telja menn
sjálfsagt, að blöðin séu frjáls, að
engar hömlur séu lagðar á
skoðanafrelsi manna. „En bæði
á Englandi og í Bandaríkjunum
varð að heyja liarða baráttu til
þess að gera blöðin frjáls og
það hefir stöðugt orðið að
vernda frelsi þeirra. Ástandið í
flestum Evrópulöndum ætti að
vera Bandarikjamönnum hvatn-
ing lil þess að kveða niður
hverja tilraun, sem kann að
verða gerð, til þess að gera blöð-
in liáð eftirliti stjórnarvald-
anna.“
Suður-Afríka greiðir upp
styrjaldarlán.
London, 24. ágúst. — FB.
Samkvæmt opinberri til-
kynningu ætlar ríkisstjórnin í
Suður-Afríku að greiða að fullu
það, sem eftir stendur af ófrið-
arláni því, sem Suður-Afríka
fékk hjá Bretlandi. Eftirstöðv-
ar lánsins nema 7]/2 miljón
sterlingspunda. (United Press).
Meistaramót í. S í.
hefst í dag og eru þátttakendur
mjög margir. Er búist við, aö þeir
verði 30—40 frá 6 félögum, þ. e.
Knattspyrnufélagi Reykjavíkur,
íþróttafélagi Reykjavíkur, Glímu-
félaginu Ármanni, Knattspyrnufé-
laginu Víkingi, Fimleikafélagi
Hafnarfjaröar og Knattspyrnufé-
lagi Vestmannaeyja. Keppendur úr
félögunum utan Reykjávíkur eru
10 alls, sjö Vestmannaeyingar og
þrír Hafnfirðingar.
MótiS hefst kl. 5.45 og veröur
þá kept í þessum íþróttagreinum:
100 m. hlaupi, 800 m. hlaupi, þrí-
stökki, kringlukasti, 4x100 m. íboð-
hlaupi og 5000 m. ihlaupi.
I 100 metra hlaupinu veröa 6
lceppendur og eru þeirra meöal
hlaupagarparnir Garöar S. Gísla-
son (K.R.) og Daníel Loftsson (K.
V.), sem taldir' eru líklegastir til
þess aö vinna hlaupið. Bá'Sir hafa
þeir náö isl. methraða í sumar (11.3
sek.). En hinir keppendurnir eru
líka vel æfSir og ekki er víst, að
GarSar eða Daníel vinni, þó lík-
legastir þyki. — I 800 metra hlaup-
inu ver'Sa 8 keppendur og er með-
al þeirra Gísli Kjærnested, en
hann vann þetta hlaup í vor. Ól-
afur GuSmundsson (K.R.) verSur
honum þó skeinuhættur, íslenskt
met er 2 mín. 2.2 sek. — í 5000
metra hlaupi verSa einnig 8 kepp-
endur. Skæöastir veröa þar Karl
Sigurhannsson (K.V.) og Sverrir
Jóhannesson (K.R.). Má búast viö
regdulegu kapphlaupi milli þeirra,
þvi aS Sverrir er nú fljót-
ári en nokkru sinni fyr. ísl.
met er 15 min. 23 sek., sett af Jóni
Kaldal í Kaupmannahöfn fyrir
12 árum. — I þrístökki veröa átta
keppendur, þar á meðal Karl Vil-
mundsson (Á.) og methafinn Dan-
iel Loftsson. •—- í kringlukasti eru
sex þátttakendur hver öörum betri,
þar á meðal núverandi meistari,
Júlíus Snorraso'n (K.V.) og met-
hafinn, Þorgeir Jónsson (K.R.).
í þrístökki er ísl. met iJ.o8 m., en
i kringlukasti 38.58 m., og má fast-
lega búast viö nýjum metum í báö-
um þessum greinum í kveld. —
Síðast en ekki síst veröur 4x100
metra boðhlaup milli Ármanns og
K.R. og' er metið þar, 47.3 sek., í
stórri hættu.
K.R. sér um mótiö og þarf ekki
aS efa, aS því ferst þaö prýöilega
úr hendi, eins og vant er,
íþ.
Morðtilraun.
Samkvæmt símfregn frá Dublin
6. þ. m. var gerð tilraun til þess
aS myrða Eamon Cronin, einn af
aSalmönnum blástakka O’Duffy.
Var Cronin á ferS í bifreið aSfara-
nótt 6. ágúst, ásamt konu sinni,
skamt frá Thomastown, Kilkenny,
og var þá skotið sex skammbyssu-
skotum á bifreiöina. Cronin og
kona hans sluppu ómeidd
Islensk vika
í Berlín.
Fyrir nokkru birtist smáklausa
í Alþbl. um „íslenska viku“ í
Þýskalandi og var frásögn þess
eftir erlendu blaSi. Margir hafa
spurt mig um hvaS hæft sé í þessu
sem þar er frá skýrt og þykir rétt
aö skýra máliö aS nokkru.
í haust sl. er eg var á ferö í
Þýskalandi var af hálfu Norræna-
félagsins þýska (Nordische Ge-
sellschaft) leitaS til mín meS und-
irbúning aS „íslenslcri viku“ senr
halda ætti ]>ar í landi haustiö 1934.
Var allmikill undirbúningur haf-
inn um þetta mál bæSi í Þýska-
landi og' hér. Var boðist til ,af
hálfu ÞjóSverja aö greiSa mestan
eöa allan kostnaS sem af þessari
„viku“ yröi, en þó gert aS eins
konar skilyrSi aö: íslenska ríkiö
tæki á sig einhverja fjárhagslega
ábyrgö í sambandi viö „vikuna".
Var sú upphæð ekki stór, 10 þús-
und krónur, sem ætlast var til af
hálfu íslands. Ekki fékst fyrver-
andi fjármálaráSherra til þess aö
leggja fram ])essa upphæö, kvaS
sig skorta til þess heimild, og
strandaSi þá undirbúningur og
önnur störf. Þó er ekki ennþá loku
fyrir það skotiö, aS sýningar verSi
í Berlin í vetur og íslenskar söng-
skemtanir, en þó mun þaS verSa
meö öSru móti en upphaflega var
ætlast til.
Er það mjög miöur aö ekki
fékst fjárframlag þaö, eöa trygg-
ing um þá uþphæS, ef halli yrði
á „vikunni". Vita flestir hversu
mikiísvert þaS er fyrir þjóS vora,
þeg'ar hún er vel kynt erlendis,
þar sem þaö verSur til þess aS
auka og bæta öll viöskiíti þjóSa
milli aS miklum mun. ,,íslenska
vikan“ i Berlín hefSi áreiSanlega
gert mikiS gagn í þessu efni þar
sem hér átti aS vanda vél til „vik-
unnar“ svo aS hún gæti á allan
hátt orSiS íslandi til sóma. ÞaS
sem 1 raöi var aS gerSist í sam-
bandi viö „íslensku vikuna“ var
í stuttu rnáli þetta: Listsýning,
(gull-, silfur- og leir-munir),
málverkasýning og höggmynda-
sýning, ljósmyndasýning, vörusýn-
ing, íslenskar útflutningsvörur,
skýrslur um útflutningsverslun ís-
lands. Ennfremur sýning á þjóS-
búningum, eftirlíking gamalla
húsa, nýtísku framkvæmdum o.
fl. Allar þessar sýningar átti aS
hafa í sambandi viS1 „íslensku'vik-
una“ og ennfremur aS flytja sum-
ar þeirra til annara borga. Marga
fyrirlestra um íslensk mál átti og
aS halda. Voru til þess greindir
ýmsir merkir menn íslenskir og
þýskir og ýmsar ráSstafanir þeg-
ar geröar um þá. íslenskir söng-
menn og tónskáld áttu heldur ekki
aS gleymast, átti aS halda ýmsa
hljómleika og söngskemtanir í
sambandi viS „vikuna“. Þá var og
í ráSi aS sýna á einhverju stærsta
og frægasta leikhúsi í Berlín
„Fjalla-Eyvind" eftir Jóhann Sig-
urjónsson. Einnig var gert ráö fyr-