Vísir - 09.12.1934, Blaðsíða 2

VÍSIR

Sogs—
virkjunm.
Lánið til Sogsvirkjunarinnar fengið. Samn-
íngar undirskrifaðir — Lánsupphæð 5.5 milj.
sænskar krónur. — Vextir 4 /2 %. — Út-
boðsgengi 97/2. /
(Einkaskeyti til Vísis).
Stokkhólxni, ,8. des.
Gengið hefir verið til fulln-
ustu frá samningum um lán til
Sogsvirkjunarinnar, að upp-
hæð S/2 milj. sænskra króna.
Vextir verða , 4Vz%, útboðs-
gengi 97‘/i. \ Jafnframt voru
samningar undirritaðir við
þessi þrjú firmu: við Höjgaard
& Schultz um stíflugerðir og
byggingar við Sog o. fl., 2.050.-
000 kr. íslenskar, við A. S. E.
A. (Alm. Svenska Elektriska
Aktiebolaget), Vesteraas, um
Frá Alþingi
i g æ r.
Neðri deild.
Á föstudagskveldiö var fundi
haldið áfram til kl. 2 um nóttina
eða lengur. Að Iokinni umræðunni
um „RauSku", með þeim hætti sem
szrgt var frá í blaðinu í gær, tók
forseti fyrir frv. um fiskimála-
nefnd o. fl. Var þetta framhald
þriðju umræðu um málið, sem að
flestra dónú mun vera eittthvert
afdrifaríkasta mál, sem fyrir þessu
þiilgi hefir legið. Og þessi siðasta
utnræða fór íram í deiklinni eftir
kl. II síðdegis, eftir að þing-
menn voru margir horfnir af fundi
og deildin tæplega eða ekki álykt-
unarfær orðin. Meðal þeirra þing-
manna, sem horfnir voru af fundi,
var framsögumaður meiri hluta
sjávarútvegsnefndar, og verður
raunar að játa það, aö honum hafi
verið sæmst áð hafa sig á burtu
eftir frammistöðu sína áður í þessu
máli. — Undir umræðunum bar
atvinnumálaráðherra fram nokkrar
skriflegar breytingartillögur við
frv., og þurfti að leita afbrigða frá
þingsköpunum til þess að þær gæti
komið til atkvæða, og varð að gera
það áður en umr. væri lokið, þó að
atkv.greiðslu væri frestað. En þeg-
ar til þess kom. að þeirra afbrigða
átti að leita, var deildin ekki á-
lyktunarfær og var þá gripið til
þess, að smala saman þeim fylgis-
mönnum stjórnarinnar, sem farnir
vorp heim, og voru þeir sumir
rifnir upp úr rúmunum og teymdir
á þingfund tæplega alklæddir. Síð-
an var leitað afbrigðanna og þau
samþ. en atkvæðagr. var frestað.
Þá voru enn í skyndi tekin til um-
ræðu og lokið umr. um tvö önn-
ur mál: frv. um br. á ýmsum laga-
ákvæðum er varða fasteignaveös-
lán landbúnaðarins og frv. um
rafmagnsvélar við Sog, 972.000
kr. sænskar og við Verkstaden
Karlstad um túrbínur, 274.000
kr. sænskar. Auk þess eru
nokkurir smærri samningar.
Ósamið er um efni fyrir kring-
um 400 þús. kr. sem imá kaupa
í Svíþjóð eða í Danmörku.
Byrjað verður á verkinu taf-
arlaust og vonir um að rekstur
geti ibyrjað seint á hausti 1936,
en þó ekki fullvíst að það geti
orðið fyr en sumarið 1937.
Nánara eftir heimkomu mína
með Dettifossi þ. 22 des. j
Borgarstjóri.
gjaldeyrisverslun o. fl. og at-
kvæðagreiðslu frestað.
Allar Jiessar atkvæðagreiðslur
fóru svo fram i fundarþyrjun í gær
og tók atkvæðagreiðslan um fiski-
málanefndina nál. klukkutíma.
Samþyktar voru flestar breyting-
artillögur Ásgeirs Ásgeirssonar
(með breytingum atv.m.rh.) en
feldar allar tillögur Jóh. Jósefs-
sonar og Jóns Óafssonar. Samþykt
var tillaga meiri hluía sjávarút-
vegsnefndar um miljónarframlagið
til að efla útgerðarmenn til til-
breytni í verkun og annara að-
gerða, til að auka sölumöguleika
afurða sjávarútv. — Margir þing-
manna gerðu grein fyrir atkvæðum
sínum um lireytingartillögur og
málið sjálft, og lýstu þær greinar-
gerðir aðallega ugg manna út af
aðförum stjórnarinnar og flokks-
manna hennar í þessu máli og því
ábyrgðarleysi sem kæmi fram í því
að taka þatinig með löggjöf ráðin
af atvinnurekendum. — Var síðan
frv. vísað til efri deildar með 17
atkvæðum stjórnarliða gegn 15 at-
kvæðum sjálfstæðismanna og
Hannesar Jónssonar.
Atkvæðagreiðslan unt frv. um
gjaldeyrisverslun fór þannig, að
feldar voru tillögur þeirra Jak. M.
og Ól. Th. og frv. síðan samþykt
og afgreitt aftur til e. d., vegna
ákvæða um greiðslu á kostnaði af
framkvæmd laganna (helminga-
skifti milli bankanna annarsvegar
og ríkissjóðs) sem bætt var inn i
frv.
Þá var tekið fyrir frv. um ferða-
mannaskrifstofu ríkisins og hóf
Þorbergur Þorleifsson umræður
um það mál. Flytur Þorbergur
gagngerðar lireytingar á frv., en
hefir ekki fengið stuðning nefnd-
arinnar við þær tillögur. Kvaðst
Þorb. hafa tekið sér fyrir hcndur
að „byggja upp“ frumvarpið og
liyrjað á byrjuninni og endað á
endirnum og las síðan upp allar
]>essar tillögur sínar. — Garðar
Þorsteinsson andmælti frv. f. h. !
minni hluti allsherjarnefndar, en |
Bergur Jónsson hafði framsögu af
hálfu meiri hlutans og sakaði liann
Garðar um Jiað, að hann hefði i
fyrstu lofað fylgi við frv. og sló
í hart með þeim Garðari út af
Jiessu. Var umr. um Jietta mál ekki
lokið fyrr en á framhaldsfundi um
kl. 6 og var atkvæðagreiðslu um
málið frestað.
Enn voru rædd nokkur mál önn-
ur, þ. á. m. frv. um varðskip lands-
ins og skþiverja á Jieim óg ríkis-
útgáfu skólabóka, en varð ekki
gengið til atkvæða. — Um varð-
skipafrv. ^jerði Pétur Ottesen Jiá
tillögu, að þvi yrði visað' frá með
tilvísun til Jiess, að endurskoðun
allra launalaganna yrði senn lokið
og væri rétt að lá'ta afgreiðslu
Jiessa máls verða samferða henni.
Efri deild.
Frv. Péturs Magnússonar um br.
á 1. um kreppulánasjóð var samþ.
umr.laust með 10:3 (social.) Yms
smámál voru og afgreidd umræðu-
laust. Afgreidd var Jiingsályktun-
artillaga frá Guðr. Lárusd. um
vistarskóla fyrir vanheil börn og
unglinga. —• Miklar umr. urðu um
frv. til 1. um aldurshámark opin-
berra embættis- og starfsmanna.
Engar br.tillögur, sem máli skiítu,
höfðu komið frá allsh.nefnd, þó að
hún hefði hálft í hvoru boðað slík-
ar br.tillögur. Mikill heimsku-
vindur og gorgeir var að vanda í
Hermanni og lét haiin mikið yfir
Jiví, hve fús hann væri til sam-
komulags og tilslakana í Jiessu
máli og hélt hann að andstæðingar
hans inundu mikið geta lært af
sér í Jieim efnum!! — Á fund-
inum komu fram margar breyting-
artillögur, Jiegar menn sáu að
nefndin bar engar bótatillögur
fram. Þegar að atkvæðagreiðslu
var komið gafst Hermanni tæki-
færi til Jiess að sýna samkomulags-
vilja sinn og skilning á málinu.
Atkvæðagreiðslan fór svo, að ó-
merkilegasta br.tillagan fékst sam-
Jiykt, hún var frá Bern. Stefáns-
syni og var aðallega orðabreyting.
Hinsvegar var feld með 8:6 tillaga
frá Þorst. Briem, Jiess efnis, að
prestar skyldu undanþegnir lögun-
um, Jiar sem Jieir væru kosnir af
almenningi, eins og t„ d. Jiingmenn.
Sömuleðis var feld tillaga frá
Magn. J., um að þeir embættis-
og starfsmenn, sem látnir væru
fara frá fyrir 70 ára aldur, skyldu
fá full laun til þess aldurs, og var
meiningin sú, að menn yrðu þá
síður látnir fara frá að óþörfu.
Feld var með 9:6 tillaga frá Jóni
A. Jónss. Jiess eftiis, að aldurshá-
markið yrði fært úr 65 árum í 68.
Einnig var feld méð 9:6 dagskrá
frá J. A. J. þess efnis, að fresta
málinu til næsta Júngs (þrjá mán-
uði) til frekari undirbúnings. Enn-
íremur var feld tilaga frá Magn.
Guðtn. þess efnis, að þessttin ent-
bættis- og starfsmönnum skyldi
ekki verða sagt upp fjrrirvaralaust
eftir rtunan hálfan mánuð. Loks
var neitað lx:iðni um að fresta mál-
inu tii mánudags (!!!), til Jiess að
gefa allsherjarnefnd tækifæri til
þess að koma með breytingartil-
lögur. — Svona reyndist vilji Her-
manns „til samkomulags og til-
slakana“!! — Hver einasta
samkomulagstillaga andstæðinga
stjórnarinnar var strádrepin! En
hinn asnalegi hræsnisgorgeir Her-
manns er með þeirn fádæmum, að
hann er jafnvel fratnsóknarflokkn-
um til stór skammar, og er Jió ekki
„hvítt að velkja“ Jiar. Það er hald
manna, að Jónas spani vesaling
þennan út í allskonar vitleysu og
gleðjist í hjarta sínu, er hann
verður sér til sem mestrar skamrn-
ar. — Það er ekki ósennilegt að
Jónas muni enn meðferðina á sér
í surnar, er heimskir montrassar
og rosabullur ruddust fram fyrir
hann nieð taumlausri frekju.
HitFregn.
—o—
Hjálmar og Ingibjörg
(Hjálmarskviða). Eftir
Sigurð Bjarnason. Út-
gefandi Snæbjörn Jóns-
son. Reykjavík 1934. —
Sigurður skákl Bjarnason
var af húnvetnskum ættum
kominn, sonur Bjarna bónda
Sigurðssonar frá Katadal á
Vatnsnesi og Náttfriðar Mark-
úsdóttur, Arngrímssonar, lög-
sagnara Jónssonar á Reykjum
í Miðfirði. Bjarni bóndi var tal-
inn vel viti borinn, mikill gleði-
maður og skáldmæltur. —
Sigurður skáld mun bafa
verið elstur systkina sinna og
borinn fyrsta sumardag 1841.
Svo var lalið i Húnavatnssýslu
löngu eftir bans daga, að liann
befði verið afbragðsmaður um
flesta bluti eða alla. Manna
glæsilegastur að vallarsýn,
drengur i raun og gáfaðri miklu
og fljótskarpari en flestir ung-
ir menn aðrir, er þá voru uppi
í liéraðinu. — Hann var og svo
bráðþroska að undrun þótti
sæta. Fór þar mjög saman and-
legur þroski og líkamlegur.
Undruðust menn liversu skjót -
lega bann nam það, er bann
las eða beyrði frá sagt, en
minni hans var trútt í besta
lagi. — Snemma varð Jiess vart,
að bann væri gæddur mikilli
bagmælsku og ljóðgáfu og til
eru eftir liann fagrar stökur, er
bann kvað um fermingaraldur.
Sigurður mun bafa alist upp
við venjuleg sveitastörf og ver-
ið lialdið mjög til vinnu að
þeirrar tiðar bætti. — Ilann
gekk suður liingað á vetrum og
stundaði sjóróðra. En vor og
liaust mun liann liafa róið
nyrðra, en gengið að heyvinnu
um sláttinn. Hann átti bát norð-
ur þar og stýrði honum sjálfur.
Reri bann frá Bergsstöðum á
Yatnsnesi, en þar bjó þá bóndi
sá er Eiríkur hét Arason. Feldi
Sigurður hug lil elstu dóttur
bónda, Helgu að nafni, og’bund-
ust þau hjúskaparlieitum. Yar
Helga liinn besti kvenkostur,
gáfuð vel og skáldmælt.
Sigurður Bjarnason varð
skammlífur. Hann druknaði
fyrir Heggstaðanesi við níunda
inann um bjarla vornótt og í
besta veðri, 27. júní 1865. Hefir
það slys verið í minnum haft
nyrðra og Jiótt eitt bið börmu-
Iegasta, er að böndum liefir'
borið þar um slóðir. (
&. B. var að eins tuttugu og
fjögurra ára, er liann féll í val-
inn. Og bann varð öllum harm-
dauði, þeim er nokkur veruleg
kynni höfðu af lionuin baft.
Segja svo gamlir Miðfirðingar
og Vatnsnesingar, að hann bafi
verið óvenjulega ástsæll maðu.r
og að skarð það, er varð við lát
bans bafi lengi síðan staðið
ófult og opið. Hann hafði verið
innilega trúbneigður maður,
hreinn í lund og aldrei efast um
liandleiðslu drottins. — Höfðu
og þau orð hans verið síðust, er
bann sökk í djúpið, að þeir sem
eftir væri i bátnum, skyldi fela
sig drottni.
Sigurður Bjarnason féll í
valinn á morgni þroskalífsins
— um dagmálabil, ef manns-
ævinni ei' likt við eyktir. Sami
auðnaðist bonum að ná þvi,
sem mörgum mun þykja eftir-
sóknarvert, en fæstum blotn-
ast: „að eiga, þegar aldir renna,
eittbvert spor við tímans sjá“,
eins og tíið spaka skákl kemst
að orði.
Sigurður befir margt vel
kveðið og sumt með miklum
ágætuiji. En kunnastur eða
frægasíur hefir liann orðið fyr-
ir rímuna um Hjálmar og Ingi-
björgu, þá er nú er út komin
! liið fjórða sinn. Og Jiað eru
engin líkindi til Jiess, að sú
ríma gleymist meðan nokkurr-
ar íslenskrar rímu er getið, og
nokkur maður eða kona befir
gaman af Jiess háttar kveðskap.
-—- Þegar Hjábnarskviða er
dæmd, verður vitanlega að liafa
i huga, livernig rímur voru
kveðnar og bvernig til þeirra
vandað um efni og búning um
og laust eftir miðja öldina
sem leið. — Gera má ráð fyrir,
að S. B. liafi verið nákunnugur
kveðskap höfuð-rímnaskáldsins
fyrir sína daga, Sigurðar Breið-
fjörðs. Hann var frábær maður
í sinni grein, rímnakveðskapn-
um, og mætti því ætla, að ung-
um rímnaskáldum eftir lians
daga, befði þótt gott að feta í
föíspor bans. Yitanlega böfðu
Jieir binir ungu menn áfellis-
döm Jónasar Hallgrímssonar til
viðvörunar, en Jiað nægði fæst-
um. Fjölinargir, og Jiá vitanlega
ekki Iivað sísl rímnaskáldin
sjálf, litu svo á, sem gagnrýni
Jónasar væri allskostar ómak-
leg. Rímnaskáldin ætti ekki
Jiessa meðferð skilið, og Jónasi
liefði gengið ilt eitt til eða jafn-
vel öfund. — En Jiað sýnir
smekkvísi Sigurðar Bjarnason-
ar og skilning á góðum kveð-
skap, að hann virðist beinlínis
bafa reynt að varast kenninga-
Jivæluna og leirburðar-staglið,
sem J. H. álelur maklega og
miskunnarlaustírímnakveðskap
Sigurðar Breiðfjörðs. Og Jiað
sýnir berlega, Iivílíkri smekk-
vísi Jiessi ómentaði sveitapiltur
hefir verið ''gæddur. Fyrir kem-
ur Jiað að visu, að S. B.
gripur til kenninganna í rím-
um sínum, en hann beitir Jieim
oftast varlega og af mildu meiri
smekkvísi, en þá tíðkaðist.
Hér verður ekki rakið efni
rímunnar af Hjálmari og Ingi-
björgu. — En rétt Jiykir að
birta fáein sýnisborn kveð-
skaparins, svo að menn fái
nokkur kynni af íjirótt liöfund-
arins og meðferð bans á efn-
inu.
Höf. segist liafa kveðið rím-
una 19 vetra gainall eða Jiví sem
næst. Og liann mælist til, að
menn liafi Jiað í huga, er Jieir
dæmi verkið:
Kvæðalýti min ei má
mjög ávíta’ og lasla, (
þvi nú flýl eg yfir á
árið tvítugasta. -—
Yisa Jiessi er hvergi nærri
gallalaus, eins og menn sjá, og
til eru í rímunni fáeinar vísur,
sem vart mega beita allvel
kveðnar. En mikill meiri hluti
allrar rímunnar er liinn prýði-
legasti kveðskapur. — Skulu nú
birtar nokkurar vísur, teknar
víðsvegar úr rímunni og nokk-
uð af bandabófi:
Hugumstóri Hjálmar var
heitinn Þórinn skjalda; ,
víða fór sá frægðir bar
fleins við óra kalda.
Hetjan svinna hreysti bar
Jijörs í vinnu stími,
borinn linna lundur var
loðinkinna Grimi.
Dóltur cina öðling snar
átti, greina sögur;
eðalsteina ekran var
andlitshrein og fögur.
—x—
Logi flaug sem leifturský,
loft er smaug um varma,
bjartataugar liennar í
hans frá baugum hvarma.
Hallar-mengi fríðu frá
flokkur gengur Sóta.
— Beiddi enginn ýta þá
auðnu lengi njóta. (
—x—
„Hlýt eg ganga fljóði frá
fram á ranga liundinn“.
Hans í fangið fellur Jiá
fögur spanga lirundin.
—x—
Eg mun beygja hrika hold
hels að vegi’ og pínum;
kvíð þú eigi falda-fold,
feigðardegi mínum.
—x—
Æstu bölvað hark og hróp
huldir Sölva skikkjum,
skipin mölva, bölda hóp
Heljar ölva drykkjum.
Værðar synja geira grönd,
grund með kynjum skelfur,
klofna brynjur, bilar rönd,
benja dynja elfur.
—x—
Kringum miklu dreyra dý
dauða stikla nornir,
búkar sprikla blóði í, (
benjalyklum skornir.
Stríð eg báði tvisvar tólf/
tíðum gljáði vigur,
flýða þjáði fleins um gólf,
friðan Jiáði sigur.
—x—
Haugs við smíði liætti þá
hulinn prýði seggur;
braustar síðan herðar á
Hjálmar fríðan leggur.
—x—
Sýnishorn Jietta verður að
nægja, en öll er ríman 232 er-
indi. — Aftan við hana eru birt
nokkur kvæði eða kvæðabrot
eftir böf. — Þar er þessi vísa:
Lífernis að lögum gá
líst mér fara betur;
eg bef fyrir sál að sjá,
sem ei dáið getur.
—x—
Snæbjörn Jónsson hefir rit-
að æviminningu höfundarins
og bjrt framan við rímuna. Er
Jiar alt borið i einn slað,er menn
vita nú með vissu um Sigurð
skáld. Minningarorð þessi eru
rituð af mikilli áslúð og virð-
ingu fyrir hinu unga og merki-
lega skáldi.
Vel er til útgáfunnar vandað
að öllu og frágangur binn prýði-
legasti.
P-