Vísir - 02.07.1935, Page 3

VISIR
mér aftur á hreinríi íslensku. Eg
sagöi honum nú alt af létta, hvern-
ig eg hefði komið að manni þess-
um sofandi í skurSinum, og- spurSi
hann, hvort hann bæri kensl á
manninn, og kvaS hann svo vera.
Fór hann nú að rey.na á nýjan
leik a'8 vekja hann, en árangurs-
laust, hann tautaði a'Seins eitthvaö
fyrir munni sér, er ég ekki skildi.
Varö hann að hætta við svo búiö.
Spuröi 'ég hann þá hver þessi
maSur væri og sagði hann mér a'ö
hann væri yfirvald hér úr nágrenn-
inu, og þegar ég lét furöu mína
í ljósi á að drykkjumönnum væru
falin slík störf, sagöi hann eins
og viö sjálían sig: meö harö-
fylgi og hótunum komast styrktar-
menn valtrar stjórnar langt.
Eg sþurði hann hvort hann héldi
að hann hef'öi oltiö svona út af af
sjálfsdáðum, og taldi hann það aö
visu ekki ósennilegt, ,, en mér
skildist á því sem hann sagöi",
bætti hann við, „að kona hafi vér-
iðjrríéð í spilinu, mönnurrí hættir
s'vo 'við að flangsa utan í þær, í
svona ástandi, en þær eru ekki
aliar tij í tuskið, síst svona á al-
mannafæri."
Eg slóst nú i för með þessum
kunningja mínum, er hann kvaðst
vera'á leið til höfuöborgarinnar.
„Er ég“, sagði hann, „fulltrúi á
þingi þjóðarinnar, en haföi frí, til
]iess að gæta bús míns, sein er hér
skamt frá, en í morgun barst mér
skipun stjórnarinnar að mæta sem
fyrst til þess að greiða atkvæði um
mál, er stjórnin telur sig miklu
skifta, en ég sé að eg þarf ekki
að flýta mér, því maður sá, er við
skildum vxð áðan, er samherji minn
úr stjórnarliðinu, og án hans verð-
ur ekki geiigið til atkvæða um þau
mál, sem stjórnin vill fá fram-
■gengt“.
Þegar við höfðum gengið spotta-
korn, bar fyrir mig furöulega sjón.
Móti okkur komu þrir menn, var
sá fýrsti í hempu, sem frekar virt-
ist hafa verið notuö til skítverka,
æn prestslcgra starfa. Dró hann á
eftir sér handvagn, heldur hrör-
legan, með tunnu á, er mjög líktist
brennivínstunnu, enda lagði af
henni sterkan brennivínsþef. Hin-
ir tveir ýttu á 'eftir. Samferöamað-
ur minn talaöi við ]xá nokkur orð,
en ekki virtust þeir skilja kvéðju
mína.
Þegar við vOrum komnir af stað
aftur, spurði ég förunaút minn um
ferðir. þessai’a manna. Sagði hann
mér, að þetta v.æru eiginlega síð-
ustu leifar mjólkursamsölu þeirr-
ar, er sett hefði verið á stofn hér
fyrir nokkrum árum, „þvi þetta
var íormaður skipulagsnefndar
mjólkursamsölunnar og tveir sölu-
stjórar, enu þeir nú að sækja und-
ani-ennu upp í sveit, því aðra mjólk
fá þeir ekki“. Spurði ég hann þá,
hyort eitt skipulagsfarganiö geis-
aði hjá þeim. „Eg held þaö svari
því“, mælti harín. „Stjórn vor er
þannig gerð, að hún gleypir við
öilurrí skipulagshugsjónum, hvað-
an Sem er úr heiminum, og fram-
kvæmir þær út i yztu æsar, einkum
ef þær éru nógu vitlausár. Hún
hefir sem sé verið önnum kafin
síðustu árin við að framkvæma
allár skipulagshugsjónir íslensku
stjórríarirínar. Eg benti honurn á,
að varlá væri ár síðan þessar
skipulagshugsjónir íslensku stjórn-
arinnar héfðu komið fraxn og gæti
því ekki vérið um mörg ár að
ræða, érí hann svaraði því til, að
ég væri txú staddur í landi framtíð-
arinnar og vseri því kominn nokk-
ur ár á ríndan islensku tímatali.
Svo hélt hárín áfram: „Vér skip-
uðum állskonar skipulagsnefndir
eins og íslénska stjórnin og ineðal
annai-s *völduri-i við einn af æðstu
prestríin stjórríarinnar sem for-
mann mjólkursölunefndar. Var
hann ötull óg'óvæginrí, enda várín
hann jáfrí.framt seríi nokkurskonar
pólitíák ryksríga, er saug í síg alt
pólitiskt sórp samherja sirína, og :
spúði iþýí s-vo yfir viðskiftamerín
samsölunnar, ef þeir óskuðu ein-
hverra bóta á því sem aflaga fór“.
Eg spurði hann ])á, hvort þessi
skipulagning mjólkursölunnar
hefði orðið að tiiætluðum notum,
en hann svaraði ])ví til, aö þaö
eina gagn sem af henni heföi hlot-
ist mundi þa'Ö, aö nú notuðu bænd-
ur alla sína mjólk sjálfir. „Við
gintum l)ændur eins og þursa til
að trúa ])vi, að þetta væri gert
þéim í hag, og neytendurna að ])að
væri gert af hei 1 brigöis 1 eguni á-
stæ'ðnm, en þegar fram i sótti,
vildu menn ekki kaupa mjólkina,
,sem auðvitað var gerilsneydd, og
þegar mjólkin hætti að- ganga út,
hættu bændur að senda hana, en
báðir aðilað fengu svo nokkurs-
konar pólitískt steypibað úr ryk-
sugu klerksins. Loks hættu rnenn
aíveg að flytja nijólk til höfuð-
staðarins, og nú er svo komiö, aö
ekki fæst annað en undanrenna, ef
hún er sótt“.
„En því voru mennirnir gang-
andi, hafiö þiö ekki bíla?“
„,Víð höfðum þá, eins ög þú hef-
ir víst séð, en það er af sem áð-
rír var. Stjóm vor tók einkaleyfi á
innflutningi bíla og flutti inn
nokkur stykki af lökustu tegund-
um, sem til voru, en þegar fáir
vildu kaupa þá, var reynt við þær
verksmiðjur, er áður höfðu selt
hingað góða bíla. Neituðu þær að
selja stjóniinni, þar sem hún hefði
gengið frarn hjá þeim í byrjun,
en svo þegar búið var að skipu-
leggja afui-ðasöluna til fulls, hafði
landið engan gjaldeyri afgangs af-
borgununi á erlendum skuldum,
svo hvorki var unt aö kaupa, bila,
né bensín til þess að knýja þá með,
og því standa þeir nú eða liggju
þar sem eldsneytið þraut“.
„Það virðist þó vera til vín, eða
er það bruggað í landinu sjálfu?
spurði ég.
„Það er lika eina varan, sem
nægilegt flyst af til landsins, enda
hefir stjórnin leigt útlendingum
landhelgina til þess að fiska í, fyr-
ir brennivín, því þegar stjórnin
hafði lokið viö að skipuleggja
fisksölu landsmanna við erlenclar
þjóðir og framleiðslu landsmanna í
því augnamiði, voru ekki eftir
nema eins rnanns fleytur, svo út-
gerðarmenh skyldu ekki arðræna
sjómenn né verkamenn, enda hafði
■hún mist alla markaðsmöguleika
út úr höndunum á sér, í stað þess
að auka þá, eins og hún hafði lof-
að“.
' „Iiafa nú bæridúr og vei-kamenn
■tekið þessu með þögn og þolin-
mæði?“ spuröi ég.'
„0,' sei, sei, nei“, sváraði hann.
„Við höfum orðið að lofa þeim að
bera fram íillögrír á þingi þeim í
hag íþessum málum, en svo höfum
vér látið stuðningsmenn vora bera
fram „rökstudda dagskrá", er eytt
liefir þeím umbótum, sem í tillög-
unum hefir falist, svo við þyrftum
ekki að greiða atkvæði um þær
sjálfar, því bændur og búalið áttar
sig ekkí á því, sérstáklega, ef inn
í þessar „dagskrár" er fléttað
dálitlum dylgjum í garð stjórnar
andstæðínga; halda þeir þá að það
,sé þeim að kenna að breytingin
hafi ekki fengist“.
Eg hafði nú orð á því, hvað mér
þætti þessi móða, er væri í loftínu
einkennileg. „Hún er af manna-
höndum gerð“, svaraði hann, og af
heilbrigðislegum ástæðrím. Svo er
mál með vexti, að fyrir nokkrum
árum drapst kýr skamt fyrir utan
höfuöstaðinn, og taldi stjórnár-
skepnulæknir vor, að hún heföi
drepist af sólstungu. Sá-stjórn vor
þá að nú voru góð ráð dýr, því hér
væri hætta mikil á feröum, sem
jafnvel gæti orðiö henni sjálfri
að aldurtila. En meðal liðstnanna
stjórnarinnar er þjóöhagi einn
mikill, ér vefur svónefndan blekk-
ingavéf, er hann fagur álits í aug-
um hinna trúuðu. Var hans nú Ieit-
að og kvaðát hanrí geta bætt úr
þessu í snatri. óf hanrí ríú dálitla
pjötJu (en þar sem efríi þessa vefs
er teygjanlegt í hið óendanlega,
því efni hans er aðallega taliö:
lygi, rógur, loforö og svik m. m.
cn gæta veröur ])ess vel aö enginn
sannleiksþrá flækist með, enda
er taliö sjaldgæft að slíkt efni
finnist á vinnustofu hans) og var
hægt aö þenja hana yfir stórt
svæöi, og hygst stjórnin aö þenja
slíkan vef yfir alt landið innan
skamrns".
Mér þótti þetta kynlegt því ég
sá engar stoðir er gætu haldiö uppi
])essu tjaldi, sem mér fanst alt ann-
að en glæsilegt,
Það var sem förunautur minn
læsi hugsanir mínar því hann hélt
áfram: „Stoðirnar, sem halda
])essu uppi, eru sumpart gerðar úr
sama efni og sumpart úr hatri
og hefnigimi, hégómaskap og
valdafýkn, auk margs annars af
satna sauðahúsi ;þó maður sjái þær
ekki, rekur maður sig hvarvetna
á þær, jafnvel á miðjuml veginum.
Dregur þetta mjög úr áhrifum
sólar, en öll birta. er þyrnir í aug-
um þeirra, er að þessu standa.
Þessi satni ntaður hefir líka fundið
upp nokkurskonar pólitískt talna-
band, sem hann notar oft á mann-
fundum, flytur hann þá við hverja
tölu, sem flestar hlaupa á miljón-
um, dálítinn skammarpistil til ein-
hvers manns, sem er fjarstaddur,
jafnt livort setn hann er dauður
eða lifandi. Eru þetta bænir hans.
Lolcs rekur maður þessi nokk-
urskonar pólitískt refabú; geta
refir þessir, er þeir eru fullþroska,
slvift um lit, líkt og refirnir í ís-
lensku dýrafræðinni hans Jónasar
frá Hriflu, þó ekki eftir árstíðum,
heldur eftir umhverfi. Upp um
sveitir landsins eru þeir hvítir sem
■sakleysið sjálft, en í kaupstöðum
og kauptúnum eru þeir oft blóð-
rauðir. Refum þessum er ekki ætl-
að að leggjast á fé bænda ein-
göngu, heldur og á þá sjálfa, eins
og þjóðsagan segir að refunum
liafi verið ætlað, er.þeir voru fyrst
fluttir til Islands.
Þó eg sæi margt fleira, og föru-
náutur minn segði mér margt fleira
merkilegt, v'erð eg að láta það
bíða rúmsins vegna. Skrifa það
tríáske síðár ríiér til dægrastytting-
ar i atvinnuleysinu.
Áður en við skildum spurði eg
förunaut minrí, hvar eg væri stadd-
tir.
„Hvar annarsstaðar en í paralis
skipulagsins —- og heimskunnar“,
bætti hann viö dálítið lægra. Svo
rak hann upp skellihlátur og við
þaö vaknaöi eg.
Þorst. Fínnbogason.
Nickelframleiðsla
Canadamanna.
Tillögur um að takmarka
útflutning á nickel, sem
ætlað er til hergagnagerðar.
Ottawa i. júlí. FB.
Tillögur hafa komiö fram um
það, að banna útflutning á nickel
til hergagnaframleiðslu og hafa
tillögur þessar verið ræddar mikið
i blöðum og á þingi, Mestu nickel-
nátnur heims eru í Canada og
niestu nickelbirgðir. Útflutningur
nickels frá Canada nam að verð-
mæti yfir 25 milj. dollara 1930,
en fór svo minkandi og nam ekki
að verðmæti nema $7.500.000
1933. Síðan hefir útflutningur á
nickel aukist að miklum mun og
fjárhagsárið 1934 nam hann
$28.198.238, en á síðastliðnu fjár-
hagsári $28.422.859. Um það er
deilt hvort útflutningsaukningin
undanfarin tvö fjárliagsár stafi af
því, að tímarnir hafi batnað og
meira af þessutn málmi sé notað
til iðnaðar en áður, eða þá hvort
ástæðan sé sú, að hergagnafram-
leiðslan hafi aukist. Canadiska
stjórnin segir, að hún geti ekki
liaft afskifti af því, hvað sé gert
við málminn, þegar búið sé að
selja hann út úr landinu, en bendir
auk þess á, að hann sé notaður í
margskonar augnamiði aríríars en
til hcrgagnaframleiöslu. Þar aö
auki hefir ríkisstjórnin hagsmuna
að gæta, bæði ríkissjóðs, fram-
leiðenda og þeirra, sem vinna aö
framleiðslunni. Eins og horfir eru
því erígar líkur til, að ríkisstjórnin
geri neitt til þess að takmarka út-
flutning á nickel, en umtal það,
:sem um þetta hefir orðiö hefir
einkanlega valdið framleiðendum
nokkrum áhyggjum, því að kröf-
urnar um takmörkun útflutnings
eiga sér marga fylgismenn, er
berjast ósleitilega fyrir þeim. —
(United Press).
Frá Siglufirðl
Sildveiðarnar.
Fjöldi skipa kom inn í gær,
öll með ágælan afla.
Verksmiðjurnar á Siglufirði
ltafa nú fengið rúm 50 þúsund
mál.
I gær og í nótt og í morgun
komu þessi skip:
Þorsteinn, Kjartan Ólafsson,
Kolbeinn ungi, Hafaldan, Geir
goði, Pétursey (Hafnarf jarðar),
Ármann (Reykjavikur), Ólafur
Bjarnason, Gunnjörn, Skagfirð-
ingur, Jakob, Þór, Kári, Hrönn,
Björninn, Sæborg, Svanur, Sæ-
fari (Norðfjarðar), Hvítingur,
Huginn og auk þess nokkurir
bátar aðrir.
Allar þrær síldarverksmiðj-
atma eru nú fullar eða samá
sem fullar.
Losun eða „Iöndun“ síldar-
innar hefir gengið mjög gi’eið-
lega, því að engin skip hafa
þurft að biða svo að neinu nemi
eftir afgreiðslu.
Nýja verksmiðjan vann í nótt
með hér um bil fullum braða.
/Veður er liagstætt og veiði-
borfur liinar bestu.
Síldin hefir verið veidcl á svæð-
inu frá Siglufírði að Skaga. í gær
sást allmikil síld austan Langa-
ness.
Gengi veribréfa
(Skýrsla frá Kauphöllinni).
—o—
Veðdeildarbréf:
Samkvæmt fengnunt upplýsing-
um frá Landsbanka Islaríds, Rvík,
hafa veriö gefnar út.frá 1. jánú-
ar 1935 eítirtaldar upphæðir í
Veðdeildarbréíum :
I janúarmánuði ... kr. 165500.00
- febrúarmánuði .. — 140500.00
- marsmánttði.....— 77700.00
- aprílmánuði .......— 111000.00
- maímánuði.......— 66000.00
Eins og ofantaldar tölur bera
með sér, hefir verið minna af Veð-
deildarbréfunt á markaðinum í ma't
mánuði en undanfarana mánuðí,
en eftirspum eftir þessum bréfum
hefir einnig verið frekar litil.
Gengið hefir verið hjá oss í
þessum mánuði frá 76% til 77%,
miðað við 10. flokk.
Kreppulánasjóðsbréf:
Samkvæmt fengnum upplýsing-
um frá Kreppulánasjóðnum hafa
hinn 1. júní þ. á., verið sam-
þyktar alls 2353 lánbeiðnir að upp-
hæð alls krónur 7.531.469,29, en í
maímánuði þ. á. voru samþyktar
36 lánbeiðnir að upphæð krónur
110.666.47.
Lán þessi sundurliðast þatmig:
Til greiðslu á veð-
skuldutn ......kr. 1.832.309.87
Til greiðslu á
vöxturn ........ — 452.147.60
Til greiðslu á
forgangssk. .. — 110.112.06
Til greiðslu á ,
lausaskuldum . — 5.136.899.76;
U Bæjarfréttir 0
Veðrið í morgun:
í Reykjavtk 12 stig, Bolungar-
vík 9, Akureyri 12, Skálanesi 8,
V'estmannaeyjum 10, Sandi N,
Kvígindisdal 10. Hcsteyri n.'
Gjögri 9, Blönduósi 11, Siglunesi
10, Grimsey 10, Fagradal 11, Pap-
Cy 9, Hólunt í Hornafirði 11, Fag-
urhólsmýri 10, Reykjanesi 9, Fær-
eyjum 10 stig. Mestur hitj hér í
gær t4 stig, minstur 8. Úrkoma
2,4 mm. Sólskin 0,6 st. Yfirlit:
Grunn lægð og nærri kyrrstæð
slcaint suður af Reykjanesi. Horf-
ur : -Suðvesturland : Stinningskaldi
á suðaustan og austan. Dálítil rign-
ing. Faxaflói, Breiðaf jörður:
Austan- og norðaustan gola. Víð-
ast úrkomulaust. Vestfirðir: Hæg
norðaustanátt. Sumstaðar dálitil
rigning eða þokusúld. Norðttrland :
Hæg suðaustanátt. Úrkomulaust.
Norðausturland, Austfirðir, suð-
austurland: Suðatistangola. Dá-
lítil rigning. ’
Arinbjörn hersir
fór á síldveiðar i nótt. Eru þá
allir togararnir, setn síldveiðar
stunda í sttmar, farnir ltéðan.
Innbrotsþjófur handtekinn.
Fyrir nokkuru var brotist inn í
gríllsmíðavinnustöfu, Jóns Eyjólfs-
sonar, Vallarstræti, og stolið gull-
og silfurmunum. í gær komst upp
hver valdur var að innbrotinu, er
gerðar voru tilraunir til þess að
selja hringa, sem voru meðal hinna
stolnu muna. Var innbrotsþjófur-
inn handtekinn í gærkveldi og
meögekk hann þegar brot sitt.
Hann hefir oft veriö tekinn fyrir
þjófnað áður.
Skip Eimskipafélagsins.
Gttllfoss fer í kveld til Leith og
Kaupmannahafnar. Goðafoss fer
vestur og norður annað lcveld.
Brúarfoss fer frá Leith í dag.
Ðettifoss fer frá Hull i dag. Lag-
arfoss er í Kaupmannahöfn. Sel-
foss fer frá Antwerpen i dag.
Norska söngkonan
frú Bokken-Lasson, sem dvaliö
hefir langvistum í Indlandi og
kynst þar ýmsum merkustu for-
ingjum Indverja, m. a. Mahatma
Gandhi, flytur í kveld fyrirlestur,
sem hún nefnir „'Bros og tár Aust-
urlanda". Skýrir hún þar frá á-
standi því, setn ríkir austur þar
og baráttu þarlendra ntanna gegtt
erlendri kúgun og yfirgangi. Fyr-
irlestrinum fylgja skuggatnyndir
og’ indversk músík á grammófón
og auk þess syngur frúin kveld-
söng Gandhi á Sanskrít, hinu forn-
helga rnáli Brahmatrúarmanna.
Frú Bokken-Lasson hefir skrifað
stóra bók um Indland, ,,'0stens
srnil og tárer“, sem er til sölu
hér í bænum. n. i
E.s. Súðin
var á Akureyri í tnorgun.
„LincoInshire“ náð út.
Varðskipiö Ægir hefir nú,
að afstöðnum björgunartilraun-
um, sem hafa staðið yfir
síðan 17. apríl, náð út togar-
anum „Lincolnshire“, sent strand-
aði á Skerjafirði í vetur. Kom
bingað maður sérfróður um björg-
unarmál, Doust kapteinn i sjó
lternum, og lagði hann til, að gerð
yrði tilraun til þess að ná út skip-
iirít, en það er nýtt. hafði aðeins
farið 6 veiðiferðir hingað til lands,
er það strandaði. Dró varðskipið
iGengi á þessttm bréfum liefir
veriS hjá öss í maímánuði 1935
nokkuð lireytilegt eins og fyr, frá
74% til 77%.
Reykjavík, 1. júnt 1935.
Kauphöllin.
HEINRICH MANN
þýski rithöfunduriríri heimsfrægi.
var sviftur borgararéttindum í
Þýskalandi af nazistastjóniinni
þýsku. Hann er nú að reyna að fá
borgararéttindi i Tékkóslóvakíu. ;
togarann inn á Gufunesfjöru í gær-
kveldi og fer þar fram athugun
á skipinu með aðstoð kafara. Fór
fyrsta athugunin fram snemma í
morgun.
75 ára
verður í dag frú Þorbjörg Jóns-
dóttir, Strönd, Eyrarbakka.
Íslandsglíman
var liáö á Iþróttavellinum i
gærkveldi. Bar Sigurður Tlior-
arensen sigur úr býtum og er
því áfram glimukonungur ís-
lands. Ágúst Kristjánsson lilaut
Stefnuhornið fyrir fagra glímu.
Áhorfendur voru um 2000, þrátt
fyrir frekar óhagstætt veður.
Nýr bæjarbátur.
í gær var settur á flot nýr
hæjarbátur, v.b. Jón Þorláks-
son. Báturinn ct rúniar 50 smá-
Iestir að stærð og smíðaður af
Daníel Þorsteinssyni skipasmið.
Skipstjóri verður Guðmundur
Þorlákur Guðmundsson.
E.s. Nova
fór héðan i gær áleiðis vestur
og norður unt land.
Gengið í dag.
Sterlingspund ........ kr. 22.15
Dollar................ — 449.00
100 ríkismörk ...... — 181.20
— franskir frankar . — 29.91
— belgur ............. — 75.99
•—• svissn. frankar . . — 147-44
— hrur ............... — 37.75
— finsk mörk ......... — 9.93
— pesetar ............ — 62.37
— gyllini............. — 306.89
—■ tékkósl. krónur .. — 19.18
— sænskar krónur .. — 114.36
— norskar krónur .. — 111.44
— danskar krónur .. — 100.00
Farþegar á Goðafossi
frá útlöndum. Anna Claessen, Pét-
ur Guðmundsson, frú Guðmunds-
son, Ilörður Jónsson, Þóröur Þor-
bjarnar, Guðmundur Jörgensson,.
Anna Einarsson, Nanna Proppé,.
Finnur Ólafsson, Gísli Halldórs-
son, frú Halldórsson Ingi Bjarna-
son, Gunnar Böðvarsson, Harald-
ur Hannesson, Ingigerður Sigfús-
dóttir, frú Sveinsson og Sigur-
björg Steindórsdóttir.
Hjúskapur
Nýlega voru gefin saman í
hjónaband af síra Friðrik Hall-
grímssyni ungfrú Þóra Guð-
mundsdóttir frá Brekku í Þykkva-
bæ og /Guðni ;Skúlason frá Hala
Ásahreppi.
Glímufélagið Ármann
fór skemtiferð í Þjórsárdal síð-
astliðinn laugardag. Legið var í
tjöldum i gjá í Þjórsárdal að-
faranótt sunnudags, erí sunnudag-
urinn notaður til ferðalags um dal-
inn og fóru þá sumir þátttakenda
upp að Háafossi. Um 60 Ármenn-
ingar voru með t ferðinni. Komið
var heitn á sunnudagskvöld kl. 11
og létu nienn ágætléga yfir ferð-
iríni, sem tókst hið prýðilegasta í
alla staSi. GlaSa sólskin og gott
veSttr var bæSi laugardag og frar.t
á sunnudag þar eystra. íþ.