Vísir - 21.10.1935, Blaðsíða 3

VÍSIR
Jón Þorláksson
borgurstjóri.
I brjósti mínu bærist strengur hlýr.
Mér býður rödd svo ákveðin og skýr,
að minnast hans og meta hver hann var,
þó máli því ei gegni vitringar.
Eg man, er kvaddi’ hann föðurgarð sinn fyrst,
þá fann eg best, að vin eg hafði mist;
cg man það vel, þó væri’ eg ekki stór
og vissi ei neitt rié skildi livert hann fór.
i
Og nokkrum árum seinna hitti’ eg hann,
þá hvarf mér einurð við hinn lærða mann.
En fljótt eg sá og fann þá sömu hönd,
sem fyr mig kvaddi barn á æskuströnd.
Nú saknar þjóðin öll liins merlta manns;
hún man og þakkar lengi störfin lians.
Og margur einn, þó minna beri á, ,
nú mun sem harnið eftir honum sjá.
Og engum reyndist vinarorð hans valt,
þó virtist stundmn yfirborðið kalt.
Og jafnvel sá með heiðri krýnir hann,
sem honuin gagnstætt lands að málum vann.
I
t
Hann svars ei virti sorans kerskimál,
við svoddan leik þó mörg sé tungan þjál.
En vel í liönd hans vopnið altaf beit,
svo vandað mál, svo hreint og skýrt liann reit.
Sú forsjá þótti flestum trygg og góð,
um fjárliag lands er hann á verði stóð.
Og betur mundi borgið’ þjóðarliag,
ef byggi viða þvilik hygni og lag.
Hann unni’ af hjarta landi sínu og lýð,
og leit með lirygð á skaðlegt flokkastríð;
hann sá, hve mættu sundruð þjóðlífsöfl,
í sátt og eining vinna’ hin þyngstu töfl.;
Með geðið ríkt og sjálfstætt sjónarmið,
en sáttur þó, við andstæðingsins lið,
hann vann að málum, meðan stefnt var rétt
að marki því, sem hæst til góðs var seft,
Áð gera rétt og vilja öllum vel,
er vissust stefna gegnum líf og hel.
Að fylgja sínu fram í þyngstu raun,
það færir manni dýrust sigurlaun.
Hann brast ei kjark, þó Iieilsan væri’ ei liraust,
til liinstu stundar vann liann æðrulaust;
stórmennin ei störfum geta hætt,
né strangrar reglu’ um líf og heilsu gætt.
Þeim ástvini er sárt á bak að sjá,
það seg'ja fögru blómin gröf hans á.
En eitt er vist, þó séuð miklu svift:
Iians sál'um bústað liefir að eins skift.
Árni H. Halldórsson.
■.Sp.VÖ'U
í
IV.
Heimsstyrjöldin olli miklum
straumhvörfum í lífi Mussolini.
Hann lagði riú á aðrar brautir, tók
nýja stefnu, og hefir haldiö henni
étrauSur. Þegar heimsstyrjöldin
skall á, var hann, aS minsta kosti
aS nafninu til, socialisti, en hann
greindi á um þaS viS starfsbræSur
sína og félaga hvort Ítalía skyldi
taka þátt í heimsstyrjöldinni eöa
ekki meö bandamönnum. Þ. 20.
okt. hætti hann ritstjórnarstörfum
viö-Avanti og gekk úr jafnaöar-
mannaflokkinum. Hann stofnaöi
nú nýtt blaö, „Popolo di Italia1- og
kallaöi það socialista-blað. Popolo
di Italia var dagblað.En sá „sócíal-
ismi“, sem Mussolini boöaöi í
þessu blaði sínu, var ekki þess eðl-
Is'.að fyrverandi félögum hans félli
hann í geö, enda réðust þeir hvass-
léga á Mussolini fyrir skoðanir
þær, sem hann nú var farinn að
boða. — Ritstj órnargreinarnar í
Popolo di Italia vöktu afar mikla
eftirtekt, vegna þess hversu kraft-
miklar þær voru. í ritstjórnar-
greinum sínum hvatti Mussolini
eindregið til þess, að Italir færi í
stríðið á móti Austurríkismönnum
og Þjóðverjum. Skoðanir þær, sem
Mussolini flutti, þóttu sumar býlt-
ingarkendar, og var mikið um blað
hans og hann sjálfan rætt. Leyndi
sér ekki, að þar sem Mussolini fór,
var enginn meðalmaður, en fáa
grunaði þó enn hversu mikilli
orku hann bjó yfir. Hann var
sjálfur vafalaust farinn að hugsa
ærið hátt um þessar mundir. Dá-
læti hans á mikilmennum sögunn-
ar, slíkum sem Cæsari og Napoleon
var farið að koma oft í ljósoghann
valdi sér einkunnarorð slík sem
þessi: „Þanri, sem á stál, skortir
ekki brau’Ö" o. s. frv. Mussolini var
vafalaust um þessar mundir farinn
?.Ú kryfja til mergjar ýmislegt, sem
Kann hafði lengi verið að hugsa
um„en var ekki búinn að gera sér
grein fyrir, og síðar varð undir-
staða hinnar nýju hreyfingar: Fas-
ísmlahreyfingarinnar. — )Þeim,
sem unnu að því, að ítalir færi í
stríðiS með bandamönnum, varð
betur og betur ágengt með að afla
skoðunum sínum fylgis. Skáldið
D’Annunzio, gekk í lið meÖ hon-
um. Mussolini flutti svo kröftuga
ræðu þ. II. apríl 1915, að hann var
handtekinn, en hann var látinn
laiís aftur að heita mátti þegar í
stað.
Framh.
Ný bðk
„Þess bera menn sár“ eftir
Guðrúnu Lárusdóttur, I. og
II. hefti, er nú komið út,
304 bls. í stóru broti. Prent-
smiðja Jóns Helgasonar.
Þessi nýjasta saga frú Griðrún-
ar Lárusdóttur er sérprentun úr
blaðinu „Bjarmi“; hefir hún ver-
iö að birtast í því þrjú síðustu árin.
Verður þessi bók kærkomin öllum
þeim, sem fylgst hafa með sög-
unni og yfirleitt öllum þeim, sem
kynst hafa skáldsögum frú Guð-
rúnar. Hún hefir lagt fram mikil-
vægan skerf til íslenskra bók-
menta. Hún var ekki nema fjórtán
ára gömul stúlka, er hún réðist í
að þýða ágrip af hinni frægu sögu
„Uncle Toms Cabin“ (Tómas
frændi), eftir Harriet Beecher
Stowe, úr ensku. Margt hefir hún
skrifað J ýnis blöð, frumsamið og
þýtt, svo sem í „Fríkirkjuna", sem
sr. Lárus Halldórsson faðir henn-
ar gaf út og „Templar", blað stór-
stúku íslands og „Æskuna“, þýdd-
ar sögur og frumsamdar, þar á
meðal „Hvíta skipið“, sem „gerði
mikla lukku“, hjá börnunum á sín-
una tíma.
‘Flestar sögur frú Guðrúnar hafa
þó birst í „Bjarma", eru þar marg-
ar langar sögur og ganga gegnurn
marga árganga, t. d. „Hvar er
bróðir þinn “, hugðnæm saga, sem.
frú Guðrún hefir sagt mér að til
hafi orðið vegma einkennilegs
draums, sem hana dreymdi. Þá eru
sögurnar „Fátækt“, „Afi og
amma“, „Brúðargjöfin“ og „Sig-
ur“, báðar sérprentaðar o. fl.
í barnablaðinu „Ljósberinn“
hafa birst þrjár sögur, alllangar:
„Systurnar“, „Bi-æðurnir“ og
„Gamla húsið“. í „Jólakveðjunni“
birtust einnig sögur eftir frú Guð-
rúnu.
Ýmislegt, og eigi alllítið mun
hún eiga í handriti óprentað, bæði
þýtt og frumsamið.
Ef sögur hennar í „Ljósberan-
um“ væru komnar út í snoturri
barnabókarútgáfu, þá rnundu þær
verða einkar indælar, eins og þær
voru lesendum „Ljósberans".
Árið 1913 kom út skáldsagan „Á
heimleið", seldist hún mjög fljótt,
var uppseld á tveimur árum, og
þykir það góð sala á bók vor á
meðal. Sagan var síðar þýdd á
dönsku og þýsku. G. L. þýddi líka
uppeldisritið „Móðir og barn“, er
birtist á prenti í bókum „Kristi-
legsl bókmentafélags“. Það er bók,
sem allar mæður ættu að eignast
og lesa rækilega. •
Fjölda blaðagreina hefir frú
Guðrún skrifað urn kristindóms-,
isiðferðis- og mannúðarmál, svo að
ekki verður annað sagt en að henni
hafi orðið allmikið úr tímanum, og
að hún hafi ekki legið á liði sínu
eða grafið pund sitt í jörðu, en
iauk þess eru svo öll heimilisstörf-
in og starf hennar að ýmsum bæj-
ar- og þjóðfélagsmálum.
Og svo er nú þessi síðasta bók
hennar: „Þess bera menn sár“,
sem mér virðist vera einhver sú
besta.
Það er nútímasaga. Aðalper-
sónur sögunnar eru: Hildur, dóttir
prestsins og Sigurður, munaðar-
laust barn, sem presturinn, sr. Ein-
ar, tók og ól upp og fórst síðan við
hann eins og hann væri sonur
lians. Hildur er eftirlætisbarn og
elst upp við mikið dálæti. Hún
missir móður sina á ungum aldri,
en stjúpa hennar skilur hana ekki;
hún vill henni vel, en er ströng og
siðavönd og athvarf hennar verður
altaf hjá föðurnum og hjá — Sig-
urði, uppeldisbróður hennar; þau
unnast svo heitt og eru svo sam-
rýmd, sem nokkur systkin geta
verið, nrega hvorugt af öðru sjá.
Svona líða æskuárin eins og sól-
skinsdagar eða fagur draumur, og
þroskaárin byrja. Þó er altaf eins
og skuggi hvíli yfir lífi Hildar,
því að hún ann ekki stjúpu sinni
og unar illa valdboðum hennar, þó
öll séu þau vel meint. Hún tekur
því fegins hendi því Ixiði, sem hún
fær frá frænku síra Einars í Kaup-
mannahöfn, þess efnis, að hún
vildi koma til hennar og dvelja
þar vetrarlangt.
En þá, er að skilnaðarstundinni
dregur, verður þeim það ljóst, Sig-
urði og Hildi, að æskuvináttan
hefir breyst í ást tveggja sálna, og
áður en hún fer, hafa þau heitið
hvort öðru æfilöngum trúnaði.
Svo kveður Hildur ástvini og
æskustöðvar og hverfur út i hring-
iðu stórborgarlífsins, þar sem
hætturnar eru svo margar.
Þar kynnist hún Agli Kristjáns-
syni, sem hún hefir aðeins einu
sinni dansað við nokkra dansa í
sveitinni sinni heima. — Það var
ungur og fínn veraldarmaður.
Hann er fulltrúi og málsvari hins
nýja tíma, guðsafneitari sein dáir
„frjálsar ástir“ og getur fyllilega
tekið sér í munn: „Farið vel fornu
dygðir“. Honum tekst svo að trylla
þessa ungu, saklausu stúlku, að
hún gleymir æskuvini sínum og
unnusta. Alt, sem henni var svö
kært í æsku, fölnar fyrir hinu nýja,
sem hún nú kynnist, og þegar hún
svo kemur heim eftir þrjú ár, þá
er hún trúlofuð Agli, sem kemur
heim með henni og heitír þá „hr.
Kristjánsson“,.en hún „fröken Ein-
arsson". Sigurður ber vonbrigði
sín með karlmensku og hugsar um
það eitt að hlynna að fóstm sinni,
sem þá er orðin ekkja og flutt aö
eignarjörð sinni Gili. En leið Hild-
ar liggur til Reykjavíkur, þar á
hún von á rikmannlegu heimili
með öllum nýtísku þægindum og
vera borin á höndum af sínum
elskulega unnusta og tilvonandi
eiginmanni. En þar mæta henni sár
og ömurleg vonbrigði. „Hr. Krist-
jánsson" er alræmdur kvennabósi,
sem hvorki skeytir um skömm né
heiður, óreglusamur iðjuleysingi.
Þar verður hún að þola inikið sál-
arstríð og fátækt og veikindi.
Sagan endar með því, að hún
kemst heim — heim til ástvinar
síns og æskuvinarins, sem altaf
beið hennar og hafði ætíð vakandi
auga með hanni, og hún fann aftur
þá perlu, sem hún hafði fleygt frá
sér í gáleysi sínu og léttúð.
Sagan er ágætlega sögð á hreinu
og látlausu máli.
Ungar stúlkur eiga að lesa þessa
sögu, hún á erindi til þeirra, svo
sem kaflinn um dauða Hildar á
sjúkrahúsinu í Reykjavík. Þar er
ærið efni til alvarlegrar ihugunar
fyrir ungar stúlkur.
Eg hygg, að saga þessi sé góð
til fermingargjafa, bæði handa
drengjum og stúlkum. Hún mun
fást hjá bóksölum nú fyrir haust-
fermingarnar, sem fara í hönd,
bundin í snoturt band.
J. H.
Henderson látino.
London í dag.
Arthur Henderson, forseti af-
vopnunarráðstefnunnar, er lát-
inn. Hann hafði verið mikið
veikur undanfama tvo sólar-
hringa og lést í gær 72 ára að
aldri. Henderson var einn af
kunnustu stjómmálamönnum
Bretlands og verkalýðsleiðtogi,
en á síðari árum var hann kunn-
astur sem forsieti afvopnunar-
ráðstefnunnar. — (FB.).
Enn. ný fregn, um að sókn sé í
vændum af ítala hálfu.
London 20 okt. (FÚ).
Badoglio er væntanlegur til
norður-vígstöðvanna í Abessiniu, í
eftirlitsferð til ítalska hersins, inn-
an fárra daga. Alt virðist bera vott
um það, að ítalir séu í þann veg-
inn að hefja sókn sína á þessum
slóðtim. Flugvélar hafa haft sig'
mjög í frammi í gær og dag, og
kastaö niður flugmiðum.
ítölsk hersveit einangruð.
Frá Dessié kemur sú fregn, að
Danakil-kynflokkur einn hafi ein-
angrað ítalska hersveit 500 tif. 700
manns, nálægt Mussali-f jalli, og að
ítalirnir líði vatnsskort.
Frá vígstöðvunum.
Er Vinci í ósátt við Mussolini?
(Brussel 19. okt. (FÚ).
Frá Djibouti er símað, að A-
bessiniuherdeildir hafi náð að
skilja ítalskar hersveitir við meg-
inherinn, Franski sendiherrann í
Addis Abeba heimsótti Vinci
greifa i gær, og líður honum vel.
Orðrómur gengur um það að Vinci
greifi sé í ósátt við stjóm sína og
sé það ástæðan til þess að hann
fer ekki heim.
Uppreist meðal Danakilmanna?
Fregn frá Róm hermir, að flokk-
ur manna af Danakil kynflokki
hafi gert uppreist gegn keisaran-
um.
□ EDDA 593510227 = 5.
Veðrið í morgttn.
í Reykjavík o stig, (Bolung-
arvík o, Akureyri — 7, Skálanesi
— 5, Vestmannaeyjum 2, Sandi
1, Kvígindisdal — 1, Hesteyti o,
Gjögri — 1, Blönduósi — 5, Siglu-
nesi — 3, Raufarhöfn — 6, Skál-
um — 2, Fagradal — 3, Papey —
3, Hólunt í Hornafirði — 3, Fag-
urhólsmýri — 1, Færeyjum o st.
Skeyti vantar írá Grímsey og
Reykjanesvita. Mestur hiti hér í
gær 3 st„ mest frost 2 stig. Yfirlit:
Lægð að nálgast suðvestan af hafj.
Horfur: Suðvesturland, Faxafiói,
Breiðafjörður, Vestfirðir: Vax-
andi suðaustan og austan átt. Víð-
ast hvassviðri og úrkoma með
kveldinu. Norðurland: Vaxandi
suðaustan átt, Úrkomulaust, Norð-
austuriand, Áustfírðir: Stilt óg
bjart veður í dag, en vaxandi suð-
austan átt í nótt. Suðausturland:
Hægviðri í dag, en síðan vaxandi
suðaustan eða austan átt með snjó-
komu eða slyddu.
Verslunin Gullfoss,
Austurstræti lo, efnir til sýn-
ingar á kjólum á Hótel Borg í
kveld kl. 8y2. Fimm ungar meyj-
ar ganga milli borðanna, klæddar
sýningarkjólunum. Kjólamir eru
allir saumaðir í Versl. Gullfoss,
samkvæmt nýjustu tísku, og gefst
íólki ]iarna kostur á að sjá alls-
konar kjóla, sem notaðir verða í
vetur, svo sem hádegiskjóla, te-
samkvæmis-kjóla, „cocktail“-kjóla,
og samkvæmiskjóla. — Síðastlið-
ið vor efndi versl. Gullfoss til sýn-
ingar á Hótel Borg, til þess að
sýna vor- og sumartískuna. Tókst
sú sýning prýðilega og vakti mikla
othygli, ' x.
Lausa stöðu
auglýsir Blindravinafélag Ss-
lands í Lögbirtingablaðinit við
blindrakenslu og umsjón með