Vísir - 21.04.1936, Blaðsíða 2

VISIR
ö> iteia «Ols m 4
Hrísgrjón
Spönsk
4Ay
pólepuð
og
ópóleruð.
Sporting
Cliewiíig Gum
ljúffengt, drjúgl, ódýrt.
Fæst hvarvetna.
Ábessiniumenn
fá enga bjálp
eftir öllum líkum að dæma, því að svo horfir
nú í álfunni, eftir að Þjóðverjar sendu her
manns inn á Rínarsvæðin, að „stuðnings Itala
er þörf Ráð bandalagsins gerði ekkert í gær
nema að samþykkja áskorun til ítala að lokn-
um umræðum, þess efnis, að binda enda á ó-
íriðinn.
London 21. apríl.
Ráð Þjóðabandalagsins kom
saman á fund í gær, eins og
ráð hafði verið fyrir gert, til
þess að ræða Abessiniustyrj-
öidina, og samkomulagsumleit-
anir um frið milli Ítalíu og A-
bessiniu. Fundurinn hófst ár-
degis og kom aftur saman síð-
degis. Ræður fluttu fulltrúar ft-
alíu og Abessiniu í Þjóðabanda-
laginu, Boncour og Anthony
Eden og fleiri. Lauk fundinum
loks kl. 9.45 í gærkveldi með
þeim árangri einum, að sam-
þykt var eindregin áskorun til
ítalíu um að binda enda á ófrið-
inn. Ráðið hefir því ekki séð sér
fært að taka til greina kröfur
Abessiniumanna um aukna að-
stoð, auknar refsiaðgerðir, og
hernaðarlegar refsiaðgerðir eru
ekki nefndar á nafn enn. Bendir
ályktun sú, sem ráðið sam-
þykti, ótvírætt til, að vegna
hættunnar, sem friðinum í álf-
unni er búin út af því að Þjóð-
verjar sendu her manns inn á
afvopnuðu svæðin í Rínarbygð-
um, sé þörf stuðnings ítala, og
komi því ekki til aukinna refsi-
aðgerða gegn þeim. (United
Press—FB).
Alvarlegri horfur
en simarið 1914
segir hermálaráðherra Breta, sem flytur harð-
orða ræðu og ræðst á kirkjunnar menn og
friðarv’ni og brigslar þeim um lævísi í friðar-
baráttu sinni, sem af hafi íeitt, að menn fáist
ekki lengur til sjálfboða-herþjónustu.
London 21. apríl.
Frá Manchester er símað, að
hermálaráðherrann hafi haldið
ræðu, sem hafi vakið allmikla
eftirtekt. Ræðuna flutti hann á
fundi, sem haldinn var til þess
að efla áhuga manna fyrir því
að ganga í landherinn sem sjálf-
boðaliðar. í ræðu sinni komst
hermálaráðherrann svo að orði,
að horfurnar í álfunni væri al-
varlegri en rétt áður en heims-
styrjöldin háfst sumarið 1914.
Ráðherrann var harðorður í
garð kirkjuíeiðtoga og friðar-
vina, því að af kenningum
þeirra hefði ilt leitt. Brigslaði
hann leiðtogum þessum um læ-
vísi og vildi kenna þeim um, að
baráttan til þess að fá menn til
þess að ganga í herinn sem
sjálfboðaliðar hefði ekki borið
þann árangur, sem herstjórnin
hefði gert sér vonir um. (Unit-
ed Press—FB).
Misheiting
gjaldeyrislaganna.
Það virðast nú allar liorfur á
því, að frumvarp það, sem þeir
Ólafur Tliórs og Sigurður Krist-
jánsson fluttu á Alþingi um
undanþágu frá gjaldeyrislögun-
um, að þvi er tekur til innflutn-
ings á nauðsynjavörum til út-
gerðarinnar muni ekki ná fram
að ganga, og hafði það þó, að
því er virtist, orðið að sam-
komulagi milli sjálfstæðis-
manna og framsóknarmanna,
að samþykkja frumvarpið með
þeirri breytingu, að undanþág-
an næði aðeins til kola, salts og
olíu.
Eins og kunnugt er, liafa soci-
alistar á þingi lagst á móti frv.
þessu af mikilli ákefð, og benda
allar líkur til þess, að það séu
sérstaldega hagsmunir olíufé-
laganna, sem þeir beri fyrir
brjósti. Ef frumvarpið næði
fram að ganga, mundi af þvi
leiða, að innflutningur á olíu
yrði frjáls, og er þá vitað, að
olíuverðið mundi lækka. Mundi
um það fara svipað því, sem nú
er orðið um bensínið. En verð
á þvi liefir nú verið lækkað,
sakir aulcinnar samkepni. Verð-
ur þannig ekki um það deilt, að
verðinu á þessari nauðsynja-
vöru útgerðarinnar hefir verið
haldið uppi með innflutnings-
og gjaldeyrisliöftunum.
Það má nú furðulegt heila,
ef stjórnarflokkarnir áræða
það, að lialda þannig áfram að
níðast atvinnurekstri lands-
manna í þágu erlendra auðfé-
laga. Flokkar þessir hafa látið
það í veðri vaka, að þeir bæri
mjög fyrir hrjósti hag „smáút-
gerðarinnar“. Að sjálfsögðu er
nú engu minni nauðsyn á þvi
að halda liinni svokölluðu „stór-
útgerð“ uppi, því að ekki velt-
ur minna á lienni hlutfallslega,
fyrir alla afkomu þjóðarhú-
skaparins. En núverandi stjórn-
arflolckar munu líta svo á, að
afkoma hennar varði flokks-
liagsmuni þeirra minna, en af-
koma smáútgerðarinnar, sem
mikill fjöldi kjósenda í land-
inu sé við riðinn og þeir liirða
því síður um að gera nokkurar
gælur við hana. Hinsvegar er
nú sýnt, að gælur þeirra við
smátútgerðina eru fláttskapur
einn, og að hagsmunir liennar
eru ekki virtir meira en svo, að
þeir eru látnir lúta í lægra lialdi
fyrir einkaliagsmunum gráð-
ugra flokksmanna, sem ekki
fyrirverða sig fyrir það, að lifa
eins og snikjudýr á sliguðum
atvinnuvegum þjóðarinnar. En
þegar hagsmunir slikra manna
eru í veði, þá er jafnvel ekki
hikað við að misbeita neyðar-
ráðstöfunum, sem talið er að
ekki liafi orðið komist hjá að
grípa til, þeim til liagshóta.
Menn hugðu nú, að flokkur
Héðins Valdimarssonar mundi
verða einn um það, að slá
skjaldborg um þessa hagsmuni.
En mönnum hefir þó sést yfir
það, að annað flokkur er til í
landinu, ennþá lítilsigldari.
Framsóknarflokkurinn hefir
opinberlega viðurkent þá nauð-
syn, sem er á því, að tryggja
innflutninginn á brýnustu nauð-
synjum útgerðarinnar, með þvi
að láta útgerðarmenn fá frjáls
umráð yfir erlendum gjaldeyri,
til að greiða andvirði þeirra. En
hann virðist nú liafa látið kúg-
ast til að fórna þeirri nauðsyn
alþjóðar, fyrir samstarfið við
socialista.
Og fyrir þetta samstarf
sljórnarflokkanna er þá svo
komið, að alt er í óvissu um
það, livort innflutningur á kol-
um og salti ekki lcann að stöðv-
ast þá og þegar, því að gjaldeyr-
isleyfum innflutnings- og gjald-
eyrisnefndar treystir nú enginn
erlendur seljandi, þó að veitt
séu, sakir þess, að engin trygg-
ing er fyrir því að við þau verði
staðið. — Um oliuna er ef til
vill öðru máli að gegna, ef að
eins er trygt, að verðið á henni
þurfi ekki að lækka.
Alþini
1 gær.
Efri deild.
1. Frv. til 1. um breyt. á 1. um
bráðabirgðatekjuöflun til ríkis-
sjóðs. Samþykt sem lög frá Al-
þingi.
2. Frv. til 1. um framl. á gildi
I. um verðtoll og bráðabirgða-
verðtoll. — 3. umr„ Samþ., sem
lög frá Alþingi.
3. Frv. til 1. um br. á 10. gr.
tilskipunar um fjárforráð ó-
myndugra á íslandi. — Gekk til
3. umræðu.
4. Frv. til 1. um framl. á gildi
ýmsra lagaákvæða um tekju-
öflun fyrir ríkissjóð. — 2. umr.
Fór til þriðju.
5. Frv. til 1. um heimilisfang.
— 1. umr. Flm. Magnús Guð-
mundsson.
í greinargerðinni segir: í lög-
gjöf vorri eru engin almenn á-
kvæði til um heimilisfang eða
lögheimili. Skv. frv. er liverjum
manni skylt að eiga heimilis-
fang á einum ákveðnum stað,
eftir þeim reglum, sem þar eru
seítar. Brot gegn því varðar alt
að 1000 kr. selctum.
Vísað til 2. umr. og allslierj-
ar nefndar.
6. Frv. til 1. um landsmiðju.
— Frli. 2. umr. Vísað til þriðju.
7. Frv. til I. um ríkisfram-
færslu sjúkra manna og ör-
kumla. 2. umr. Vísað til 3. umr.
Neðri deild.
1. Frv. til I. um breyt. á lög-
um um útsvör. Afgr. sem lög
frá Alþingi.
2. Frv. til 1. um breyt. á lög-
um um bæjargjöld í Vest-
mannaeyjum. Visað til 2. umr.
og fjárhagsnefndar.
3. Frv. til 1. um breyt. á vega-
lögum. — 1. umr. Vísað til 2.
umr. og til samgöngumála-
nefndar.
4. Frv. til 1. um breyt. á lög-
um um Menningarsjóð. Vísað
til 3. umr.
5. Frv. til 1. um viðauka við
og breyt. á I. um greiðslukostn-
að af Skeiðaáveitunni o. fl. — 2.
umræða.
Það upplýstist við umræðurn-
ar að skuldir þær, sem farið er
Prestakalla
samiteypan,
Þar eð búast má við að all-
mörgum hlaðalesendum sé ekki
fullljóst hvað er að gerast í
þeim efnum lijá löggjafarvald-
inu, tel eg rétt að rifja það
nokkuð upp.
Milliþinganefndin í launamál-
um lagði til að prestaköllin yrðu
59 og þjónandi þrestar 61, áttu
2 að vera í Reykjavík og 2 á
ísafirði, en þeir 2 áttu að þjóna
7 kirkjum, þar sem eru 4 presta-
köll nú!
Þessar tillögur vöktu al-
manna óánægju um land alt.
Kjósendur í nærfelt öllum
prestaköllum, sem sameina átti,
sendu skrifleg andmæli. Safn-
aðarfundir tóku í sama streng
og til kirkjufundarins almenna í
fyrravor komu fulllrúar viðs-
vegar frá, er aldrei liöfðu fyr
sótt slíka fundi, komu auðsjá-
anlega fyrst og fremst til að
andmæla „samsteypunni“ en
enginn rödd þeim meðmælt í
því fjölmenni,nema Arnórs Sig-
urjónssonar eins. Taldi hann
sig eiga mestan þátt í þessum
tillögum launamálanefndar, og
reyndi því að verja þær.
Flestir munu liafa búist við
að alþingismenn myndu taka
svo mikið tillit til þessarar al-
mennu andúðar gegn fækkun
prestakalla, að engin líkindi
væru til, að tillögur launamála-
nefndar í þessu efni næðu nokk-
uru fylgi á Alþingi — enda var
ekkert í málinu gert á siðasta
þingi.
Hitt vakti bæði undrun og
gremju víða hvar, að ríkis-
stjórnin skyldi ekki láta aug-
lýsa til umsóknar ýms presta-
köll, sem losnuðu árið sem leið
— þvert öfan í lög og venju.
„Samsteyputillögurnar hljóta
því að vera alveg úr sögunni,“
liugsuðu flestir. — En svo var
þó ekki, því að þær hafa komið
margar og mildar fram á Al-
þingi í vetur, sem kunnugt er.
Jörundur í Skálholti tók í vet-
ur upp frumvarp launamála-
nefndar að miklu leyti. Er þar
ætlast til, að prestaköllin verði
65 og prestar 66(2 í Reykjavík)
— en þvi bætt við, að öll pró-
fastsembætti skuli Iögð niður,
og veit enginn hvað prófastar
hafa unnið sér til ólielgi! Eftir
því frv. áttu 2 prestar að þjóna
9 kirkjum livor, 3 átta kirkjum,
1 sjö kirkjum, 8 sex kirkjum o.
s. frv.!
Þeir Guðbr. ísberg og Jón
Páhnason fluttu breytingartil-
lögu við þetta frv., og er þar
gert ráð fyrir, að prestaköllin
verði 92, en þjónandi prestar
95 — 4 í Reykjavík.
Er eftirtektarvert, að kirkju-
vinir í neðri deild Alþingis töldu
sér ekki annað fært, en að
greiða þessu siðasttalda frum-
varpi atkvæði til að koma í veg
fyrir að frumvarp Jörundar
næði fram að ganga. Stendur
málið þvi svo í svipinn ,að við 2.
fram á að gefa eftir nema 380
þús.. kr. en upp í þær er gjört
ráð fyrir að fáist á 30 árum hér
um hil 90 þús. kr. Vísað til 3.
umr.
6. Frv. til I. um fræðslu barna.
Frli. 3. umr. Enn urðu töluverð-
ar umræður um málið. Atkv.gr.
frestað og málið tekið af dag-
skrá.
umræðu í Nd. var samþykt að
fækka prestaköllum í 93, liafa
4 presta í Reykjavik, en leggja
prófastsembættin niður. Presta-
köllin, sem eiga að hverfa sam-
kvæmt þessu eru: Reynivellir,
Stafliolt, Brjánslækur, Kolla-
fjarðarnes, Tjörn á Vatnsnesi,
Auðkúla, Glaumbær, Hof á
Höfðaströnd, Háls í Þingeyjar-
sýslu, Grenjaðarstaður, Sauða-
nes, Hofteigur, Landeyjaþing og
Hruni.
, Mjög munu skiftar skoðanir
um, hvort ekki hefði verið unt
að finna önnur prestaköll, þar
sem liægra væri að koma við
samsteypu en í sumum þessara
prestakalla, ef endilega á að
fækka prestum. M. m. finst mér
það frágangssök, að leggja nið-
ur prestaköllin, sem lcend eru
við Stafholt, Kollafjarðarnes,
Háls og Grenjaðarstað, og
hreint ófært að ætla presti á
Raufarhöfn að þjóna Sauðanes-
prestakalli, fremur vit að sam-
eina Sauðanes við Skeggjastaði,
cins og Gísli Guðmundsson
lagði til — ef Sauðanes, með 2
sjávarþorpum innan sóknar,
má ekki lengur vera sjálfstætt
prcsfakall!
Yfir höfuð virðist í engum
þessum samsteypufrumvörpum
þess vera gætt, hvað snjóþyngsli
og illviðri valda miklum erfið-
leikum um allar samgöngur
mikinn hluta árs á Norðurlandi
og á flestum útnesjum. En sýni-
lega er gert ráð fyrir, að störf
presta séu varla önnur en að
flytja ræður í hálftómum kirkj-
um og jarða dána. Sálgæsla er
talin úr sögunni og kristindóms-
fræðsla barna fyrir fermingu
einskis metin.
Hefir prestastétt íslands
varla fengið nokkuru sinni jafn-
harðan dóm um áhugaleysi
eins og hjá þessum róttæku
samsteypuvinum*á Alþingi.
Það er svo sem ekki því að
heilsa, að þeir séu ánægðir með
að 14 prestaköll og allir prófast-
ar hverfi úr sögunni, eins og
samþykt var við 2. umræðu í
ræðri deild nýverið með litlum
atkvæðamun. Páll Zophonias-
son, sem mest hefir harist með
Jörundi fyrir samsteypumálinu,
flytur nú nýja breytingatillögu,
þar sem l'arið er fram á, að 8
])restaköll í viðbót við þessi 14,
skuli niður lögð!
Hins vegar fékk engan byr að
verða við óskum Dýrfirðinga,
sem vilja fá að liafa prest
áfram, sinn hvoru megin fjarð-
ar, og mjög óvíst um hvað gert
verður um prestafjölgun og
sóknaskiftingu i Reykjavík —
þótt flestir játi, að það sé engin
forsjálni að ætla 2 prestum 26
þús. manna söfnuð!
Yfir höfuð virðist mikill hluti
alþingismanna fúsari til að taka
tillit til vilja Iiáttvirtra kjósenda
í flestum öðrum málum en
kirkjumálum, en þá ætti skiln-
aður að vera betri en vond sam-
húð. S. Á. Gíslason.
E. S. Það er mörgum sérstök
forvitni að fá vitneskju um,
hversvegna alþingismenn vilja
útrýma próföstum. Þessi 36 ár,
sem eg hefi verið nákunnugur
flestum próföstum þessa lands,
hefir mér virst að þeir, lang-
flestir, liafi verið sómi presta-
stéttarinnar og rækt störf sín
vel, margir ágætlega. Því skil
eg ekkert i livers vegna þing-
menn láta þá ekki í friði.
Sami.
vini yöar veg-
lega suma^
gjöf, þá gefið