Vísir - 29.04.1936, Blaðsíða 2

ViSIR
Nýjar refsiaðgertir?
Breska þjóðabandalagsfélagið vill, að breska stjórn-
in banni olíuútflutning til Ítalíu — og að þjóða-
bandalagið samþykki að loka höfnum fjrir ítölsk-
um skipum. —
Oslo 28. apríl.
Breska þjóðabandalagsfélag-
ið hefir ákveðið að leggja það
lil við ríkisstjórnjna, að hún
leggi þegar í stað á bann við út-
flútningi olíu til Ítalíu. Enn-
fremur leggur Þjóðabandalags-
félagið til, að öll ríki, sem eru
i Þjóðabandalaginu, loki höfn-
um sinum fyrir ítölskum skip-
um. (NRP—FB).
Farouk konungur á
Cgiptalandi.
Eftir andlát Fuads konungs í gær var kunngert í
Cairo, að Farouk væri konungur Egiptalands. —
Kosningar fara fram í Egiptalandi næstkomandi
laugardag og verður ráð til þess að hafa með hönd-
um stjórn landsins fyrst um sinn ekki valið fyrr en
að þeim loknum.
London 29. april.
Fregnir frá Cairo herma, að
kunngert hafi verið, að Farouk
ríkiserfingi sé konungur Egipta-
lands. Faðir lians, Fuad kon-
ungur, andaðist i gærmorgun,
eftir langvinn veikindi og erf-
iða legu nú að undanförnu.
Skipun ráðs, til þess að fara
með stjórn landsins, þangað til
Farouk verður 18 ára að aldri
(hann er nú 16), hefir verið
frestað þar til kosningarnar,
sem fram eiga að fara næst-
komandi laugardag, eru um
garð gengnar. (United Press—
FB).
Fuad
konungur
Fuad settist á konungsstól í
„ríki faraóanna“, Egiptalandi,
fyrir eigi, mörgum árum.
Egiptaland var þá gert að kon-
ungsríki að ráðum og óskum
Breta. Fuad varð konungur 15.
mars 1922. Hann óskaði aldrei
neins frekara en að vera ein-
valdskonungur í húð og liár og
alla sína valdatið barðist hann
gegn því, að kröfur lýðræðis-
sinna væri teknar til greina.
Nútíma liugmyndir um þjóð-
ræði og jafnrétti voru honum
eigi að skapi. Um tíma var að
nokkuru leyti stjórnarskrár-
bundin stjórn í Egiptalandi —
liann var til neyddur að fallast á
stjórnarskrá fyrir Egiptaland.
En seinustu árin var í rauninni
komið á illa gríinuklætt einræði
i landinu. En það voru tvö
sterk öfl að verki, sem livort á
sína Iilið togaði í Fuad og kom í
veg fyrir, að hann gengi lengra
í einræðisátt en raun varð á,
annars vegar bresk áhrif, bins-
vegar áhrif wafdistanna eða
þjóðræknissinnanna egipsku.
Fuad konungur var nógu hygg-
inn maður til þess að sjá, að best
væri að eiga stjórnmiálalegt
vinfengi Breta, en undir niðri
var hann sárgramur yfir af-
skiftum þeirra af innanríkis-
málum Egipta og einkum var
hann gramúr yfir því, að þeir
notuðu aðstöðu sína til þess að
fá hann til þess að fallast á
stjórnarskrána 1923, en með
henni rýrði Fuad sitt eigið vald.
Barátta hans við wafdistana var
opinberari og beiskari. Helstur
mó tstöðumaður Fuads var Zag-
hloul Pasha, leiðtogi þjóðernis-
sinna, en hynn var mjög dáður
af allri alþýðu manna í Egipta-
Iandi. Eftir andlát hans 1927,
fór þjóðernissinnum að ganga
miður í baráttunni við Fuad,
sem þó álti við margt annað að
stríða (samningarnir við Breta
1928 og ’29) og var jafnvel bú-
ist við því, að Fuad mundi
verða að fara frá.
En hvað sem þessu líður var
Fuad konungur sannur nútíma-
maður á marga lund, sem beitti
sér fyrir margvíslegum fram-
förum á Egiptalandi. Hann var
vel mentaður maður og áhuga-
samur um mörg fræði og merk
mál þjóðar sinnar, menningar-
leg og verkleg, lét hann til sín
taka, löngu áður en nokkurar
líkur voru fyrir því, að hann
mundi setjast á valdaslól í land-
inu. Hann átti manna mestan
þátt í stofnun egipska háskól-
ans 1906 og liann var fyrsli for-
seti hans og rektor (til 1913).
Ahmed Fuad var fæddur 26.
mars 1867 i Giza-liöll í Cairo og
var hann yngsti sonur Ismail
Pasha, egipsks khediva, sem
stjórnaði Egiptalandi 1863—
1879 og var maður höfðinglynd-
ur og örlátur og músikvinur
mikill, en það var liann, sem
víða er kunnugt, sem skip-
aði Verdi að semja „Aida“,
en um það leyti var Suezskurð-
urinn opnaður og við hátiða-
höldin fékk heimurinn fyrst að
heyra „Aida“. Móðir Fuads var
Ferial Hanim prinsessa. Ment-
un sina hlaut Fuad i Evrópu, m.
a. á herskólanum í Turin. —
Bretar gerðu Fuad að soldán
yfir Egiptalandi 9. október
1917. 1922 settist hann á valda-
stól sem konungur sem fyr get-
ur. Fuad gekk 1899 að eiga
Chivekier prinsessu, en skildi
við hana. Þau áttu eina dóttur.
Árið 1919 gekk hann að eiga
Nazli prinsessu og átti með
henni einn son, Farouk, og
fjórar dætur, Fewzieh, Faiza,
Fika og Fathia.
Fuad konungur var hár mað-
ur vexti og fríður sýnum og var
orðinn allgildvaxinn, en hann
var lengstum hinn glæsilegasti
maður á velli. Vegna æsku Far-
ouks er búist við, að skipað
verði ráð til þess að fara með
stjórn landsins, og mun Fuad
hafa svo ráð fyrir gert, að for-
seti þess verði Yehia Ibrahim
Paslia, forseti egipska senats-
ins. (United Press. — FB.).
Hambpos-
banki
blómgast.
Oslo 28. apríl.
Samkvæmt símskeytum frá
London til Sjöfartstidende hef-
ir tekjuafgangur Hambro’s
Bank í London numið 339.000
stpd. Grciddur verður liagnað-
ur, sem nemur 18% á 10 stpd.
hlutabréfum og 6% á 1 stpd.
hlutabréfum. — í breskum
fjármálablöðum er mikið skrif-
að um bankann og vaxandi
gengi lians og er það talið bera
vott um batnandi hag í Bret-
landi og á Norðurlöndum. —
(NRP—FB).
Hlerana
málin.
Sjálfstæðismenn krefjast
, rannsóknar.
Frá því var skýrt hér í blað-
inu í gær, að fram væri komin
í neðri deild Alþingis tillaga til
þingsályktunar um skipun
fimm manna nefndar, er kosin
skyldi hlutfallskosningu, og
fengið það verkefni, að rann-
saka „að live miklu leyti og í
hverju augnamiði símaleynd
liefir verið rofin og að liverra
lilhlutan.“
Krafa þessi er ekki ófyrir-
synju fram borin. Símaleyndin
hefir verið rofin að ástæðu-
lausu og hver og einn símanot-
andi getur átt á hættu, að á
liann sé hlustað, er hann lalar i
síma.
Slikt er vitanlega með öllu
óviðunandi. Skýlaus réttur
þeirra, sem leigt hafa síma er
sá, að þeir fái að liafa hann í
friði, Kieðan þeir brjóta ekki af
sér og standa í skilum með leig-
una.
Hitt, að fyrirskipa hleran á
símtölum borgaranna og láta
hlusta á þau, er ósæmilegur
verknaður. Það eru svik við
símanotendur og ber slíkt fram-
ferði vitni um óvenjulegt menn-
ingarleysi og skrælingjaliátt.
Þvættingur Hermanns.
Hermann Jónasson dóms-
málaráðherra var að burðast
við að verja þetta athæfi í þing-
ræðu nýlega.
Hann þóttist ætla að sanna,
að það væri svo sem ekki nýtt,
að hlerað væri á viðræður
manna i síma hér í þessum bæ.
Það hefði verið gert 1921.
Ráðherrann var þá spurður
að því, hvernig þeim hlerunum
hefði verið háttað.
Hann kvað vandalaust að
skýra það mál. — Hleranir
1921 hefði farið fram með þeim
hætti, að ákveðnum símanúm-
erum (tveimur) hefði verið
lokað! Og þegar búið hefði ver-
ið að loka þeim eða „taka úr
sambandi“, þá hefði náttúrlega
verið hlustað í krafti!! —
Þetta væri auðskilið mál, en þó
þætti rétt að láta þess getið,
skýrt og skorinort, að svona
hefði hlustanirnar gengið til á
þeirri tíð!
Kom þá upp hlátur mikill um
þingsali og palla, en ræðumað-
ur botnaði vitanlega ekki neitt
i neinu. Hann þóttist auðsjáan-
lega hafa staðið sig prýðilega.
Og það er víst engin ástæða til
að efast um, að hann sé þeirrar
skoðunar enn í dag.
Stórsalinn.
Ragnar Jónasson er maður
nefndur. Þykir liann verið liafa
einna mikilvirkastur allra
leyni-vínsala hér í þessum bæ.
— Það er nú talið örugt, að vín-
sala þessum hafi verið gert að-
vart um lilustanina í tæka tið,
er leyniherförin var ráðin að
hifreiðastjórunum. Þykir það
all-merkilegt fyrirbrigði, ef
tilgangur „hernaðarins“ liefir
verið sá, að reyna með lilerun-
um að verða einhvers vísari um
ólöglega vínsölu hér í bænum.
Sumir þykjast mega fuRyrða,
að Ragnar þessi hafi verið svift-
ur síma-sambandi meðan hlust-
anirnar færi fram, svo sem til
enn frekara öryggis. Virðist
þetta, ef satt reynist, benda til
þess, að einhverjum, sem þarna
liafði nokkur völd, hafi þótt
máli skifta, að Ragnar lenti
ekki í neinum vandræðum með
„alvinnu“ sína.
Hver var sá, sem ekki mátti
til þess hugsa, að stórsalinn
Ragnar Jónasson lenti í basli,
er lierjað var á bifreiðastjórana,
þá er líkindi þóttu til, að selt
hefði kannske flösku og flösku
af áfengi?
Menn vita það ekki. — Og
sennilega verður í lengslu lög
reynt að halda því leyndu.
Urskurðirnir fást ekki birtir.
Því er haldið fram, að lileran-
irnar hafi farið fram sam-
kvæmt úrskurði lögreglustjóra.
Það skal ekki i efa dregið liér,
að svo muni vera. — En hvern-
ig stendur á því, að úrskurðir
þessir skuli ekki fást birtir?
Haraldur Guðmundsson ráð-
lierra var krafinn sagna um
það á fundinum í barnaskóla-
garðinum á sunnudaginn,
hvernig á því stæði, að úrskurð-
um lögreglustjóra í hleranamál-
unum væri haldið leyndum.
Mönnum skildist einna lielst
á svari ráðherrans, að það væri
af einhverskonar hlífð við lög-
reglustjóra, því að vitanlega
gæti honum yfirsést, ekki síður
en öðrum. —
Ber að skilja þetta svo, sem
ráðlierrann búist við þvi, að
lögreglustjóranum hafi yfirsést
i þessum sökum og að úrskurð-
irnir sé ekki birtingarhæfir?
Það skiftir töluverðu máli að
fá úr því skorið. Rósaipál ráð-
herrans varpar óþægilegu
skringiljósi á lögreglustjórann.
Landráð og stórglæpir.
Það hoð var látið út ganga, er
uppvíst varð um hleranirnar nú
fyrir skönnnu, að til þeirra
hefði ekki verið gripið og yrði
ekki gripið, nema í hinni mestu
nauðsyn, t. d. ef liafa þyrfti
hendur i liári landráðamanna,
f \
upplysa stórglæpamál og ann-
að þessháttar. —
Það er nú jálað, að lilerað
liafi verið i bílstjóaverkfallinu,
einhverju friðsamlegasta verk-
falli, sem háð hefir verið á
þessu landi. Bílstjórarnir hófu
verkfallið í þeim tilgangi ein-
um, að reyna að verjast fjár-
hagslegu áfalli. — Er það nú
landráðastarfsemi eða stór-
glæpur, að fátækir menn reyni
að verjast kauplækkun með
vinnustöðvun? —
í annað sinn var „síminn
opnaður“ er yfirvöldin telja sér
hafa hugkvæmst, að komast
að því með hleran. hvort ekki
gæti verið, að bifreiðastjórar
einhverjir kynni að leggja fyrir
sig ólöglega áfengissölu. —
Ólögleg áfengissala er nú ekki
með öllu óþekt fyrirbrigði hér á
landi. En ekki hefir borið á því,
svo að menn viti, fyrr en nú, að
sá verknaður sé lagður að
jöfnu við landráð og aðra stór-
glæpi.
Aldrei óhultir.
Simanotendur eru, svo sem
líklegt má þykja, ærið gramir
stjórnarvöldunum fyrir þær til-
tektir, að rjúfa leynd símans. —
Átjdlur þær til hleranar, sem
fram eru bornar, bilsljóraverk-
fallið og brennivínssalan, eru
þess eðlis, að enginn trúir því,
að þær sé annað en tylli-ástæð-
ur. Hleranirnar muni vera af
pólitískum rótum runnar og
enginn geti, að órannsökuðu
máli, um það sagt, liversu víð-
tækar þær kunni að bafa verið.
— Þeim muni og verða lialdið
áfram, ef linlega verði á
hneykslinu tekið. —
Það er nú auðvitað mál, að
Símanjósnirnar.
Afstada símamanna.
Á fundi i Félagi Isl. Síma-
manna, mánudaginn 27. þ. m.,
var gerð svofeld fundarsam-
þykt, — sem þér, herra ritstjóri,
góðfúslega eruð beðnir að hirta
í blaði yðar. ,
„Út af því, sem komið hefir
fram í blöðum og á Alþingi, um
hlustanir á símasamtöl manna,
sem farið hafa fram í Lands-
símahúsinu skv. úrskurði lög-
regluvaldsins, vill fundurinn,
að gefnu tilefni lýsa yfir því, að
símafólkinu hefir, yfirleitt, ekki
verið kunnugt um, að slík starf-
semi ætti sér stað, enda ekki
liaft aðstöðu til að vita það,
fremur en starfsfólk annara
þeirra stofnana, sem í húsinu
eru.
Jafnframt samþykkir fundur-
inn, að lýsa megnri vanþóknun
sinni á því, að valdir skuli hafa
verið menn í þjónustu símans
til slíkra starfa, með því að
hann lítur svo á, að það geti
veikt traust það, sejn nauðsyn-
legt er, að starfsfólk símans
njóti undantekningarlaust hjá
almenningi.
Skorar fundurinn því á stjórn
Prá Alþingf
í gær.
—o—
Efri deild.
Þar var m. a. á dagskrá:
Frv. til 1. um að mjólkursam-
salan í Reykjavík og Sölusam-
band ísl. fiskframleiðenda skuli
vera undanþegin útsvari og
tekju- og eignarskatti. 2. umr.
Samþ. og vísað til 3. umr.
Frv. til 1. hm klaksjóð, heim-
ild fyrir ríkisstjórnina til að
reisa klakstöðvar og til leigu-
náms í því skyni. 2. umr. Með
frv. þessu mun eiga að koma
„á gras“ nokkurum jiólitiskum
þurfalingum stjórnarflokkanna.
Neðri deild.
Mörg mál voru á dagskrá,
m. a.:
Frv. til I. um samþ. á lands-
reikningnum fyrir árið 1934.
3. umr. — Umræður urðu tölu-
verðar út af því, að Sigurður
Kristjánsson taldi að setja yrði
nákvæmari reglur fyrir endur-
skoðun á landsreikningunum,
þar sem rikið væri farið að reka
mjög umfangsmikil verslunar-
fyrirtæki. Alþingi hlyti að gera
þá kröfu, að geta fengið glögt
yfirlit yfir livernig þeim rekstri
væri liáttað, og að ekki væri
færðar óeðlilegar útgjaldaupp-
liæðir á þær stofnanir, er ekki
bæri að bera þær. Sein dæmi
nefndi hann, að á reikning
skipútgerðar ríkisins væru
færðar um 16'/2 þás kr. til út-
gjalda, sem væri bilakostnaður,
og væri aðal-sundurliðun þessi:
Laun bílstjóra 5406 kr., við-
simanotendur liafa leigt sím-
ann með þeim sjálfsagða skiln-
ingi, að þeir yrði ekki brögðum
beittir eða á þá hlustað af hálfu
stjornarvalda né í þágu ein-
hverra stjórnmálaflokka eða
annara. Þetta liggur i hlut-
arins eðli. — Það er þvi ekki að
undra, þó að þeir telji sig
svikna á hinn lúalegasta og
tudclalegasta hátt, er upp kemst,
að hleran hefir verið tíðkuð að
ástæðulausu og þar með brotið
og rofið liið sjálfsagða örjrggi,
sem þeim var heitið, er sjálf-
virka stöðin tók til starfa.
félagsins og simastjórnina að fá
úr því skorið, hvort símafólk-
inu beri, án áfrýjunar, að lilíta
fyrirskipun lögreglunnar um
að lilusta á símasamtöl manna,
svo sem gert liefir verið og bera
vitni um það, fyrir lögreglu-
rétti, er viðkomandi þannig
verður áskynja um.
Reynist svo, að símafólkið
hafi rétt til að áfrýja slikri
fyrirskipun, til æðra dómstóls,
væntir fundurinn, að póst- og
símamálastjóri geri ráðstafanir
til þess, að starfsfólki símans
verði gert skylt að nota þann
rétt í slíkum tilfellum, — og —
að landssíminn beri þann kostn-
að, sem af því kann að leiða.
En komi það hinsvegar í ljós,
að sá réttur sé ekki fyrir liendi,
væntir fundurinn þess, að póst-
og símamálastjóri beiti álirif-
um sínum til að koma i veg fyr-
ir, að lögreglan taki símafólk í
þjónustu sína til slíkra starfa“.
Reykjavík, 27. apríl 1936.
Guðm. Sigmundsson,
fundarstjóri.
Ingólfur Einarsson,
fundarritari.
gerðarkostnaður 5088,84 kr.,
gúmmí 1403,50 kr. og bensín
3607,85 kr. Ennfremur mintist
hann á að auglýsingagostnaður
Áfengisverslunarinnar væri
5646 kr.
Eysteinn ráðherra reyndi að
afsaka þetta, en tólcst illa. Hann
kannaðist við að auglýsinga-
kostnaðurinn væri einskonar
styrkur til rauðu hlaðanna. Bíl-
inn kvaðst liann liafa selt, en
húið væri að kaupa tvo í stað- *
inn!!
Bjöpgunar-
afrek.
Oslo 28. apríl.
Á bæ nokkrum í Norður-
Noregi vann húsmóðirin björg-
unarafrek nýlega, sem mikla
athygli hefir vakið. Aðfaranótt
sunnudags síðastliðins, er bóndi
konunnar var að heiman i sjó-
róðri, kviknaði í húsinu, og
hreiddist eldurinn ört út. Kon-
an var ein heima með níu börn.
Henni tókst með miklum erf-
iðismunum og með því að
leggja líf sitt i hættu margsinn-
is, að bjarga átta af börnunum.
Einu barninu, tveggja ára,
varð hún að kasta út um glugga
á efri liæð hússins. Eitt barnið,
11 ára drengur, brann inni.
Flest börnin fengu slæm bruna-
sár og hafa nú verið flutt i
sjúkrahús. (NRP—FB).
Ferðir norska utanríkisráð-
herrans.
Oslo 28. apríl.
Koht, utanríkismálaráðherra,
liefir í viðtali um ferð sína til
útlanda látið svo um mælt, að
liann væri persónulega mjög
vel ánægður með árangurinn af
ferðinni, án tillits' til þáttök-
unnar i sagnfræðingafundinum
i Bukarest. Tilgangur fararinn-
ar var að kynna sér gang utaii"
ríkismálanna í löndum þeim,
sem heimsótt voru, og er þetta
fyrsta slík ferð norslcs utanrik-
isínálaráðherra, sem farin hefir
verið. Koht var allstaðar liið
besta tekið og varð hvarvetna
var velvildar og góðs skilnings
i garð Norðmanna. (NRP—FB)