Vísir - 03.04.1937, Síða 3

VISIR
<y
Fpumvöppin eru meinlaust kák.
E inn af þingmönnum Framsóknarflokksins bar í
gær fram á Alþingi tvö frumvörp út af vinnumál-
unum.
Frumvörpin munu vera borin fram í þeim tilgangi að
láta svo sýnast gagnvart kjósendum, sem flokkurinn vilji gera
málinu skil, en þau leysa á engan hátt þau vandræði, sem nú
ríkja í vinnumálunum og eru mikil afturför frá frumvarpi
Sjálfstæðismanna um vinnulöggjöf.
Frumvörp framsóknarmanna
eru tvö og er Gdsli Guðmunds-
son flutningsmaður þeirra. —
Þessi þingmaður átti sæti í
nefnd þeirri, sem atvinnumála-
ráðherra skipaði í vetur til að
alhuga málið. I þeirri nefnd var
enginn fulltrúi frá atvinnurek-
endunum, en ástæðan til þess
að sósialistarnir og Tímamenn i
nefndinni gátu ekki orðið sam-
ferða um flutning frumvarps
var sú, að sósíalislar vildu ekki
hreyfa málinu að svo komnu.
Annað frv. Framsóknar-
manna nefnist frv. til laga um
Félagsdóm. Svarar það frv. að
mestu til þess kafla i frv. Thor
Tliors og Gárðars Þorsteinsson-
ar, sem fjallaði um Vinnudóm-
stól íslands. Ákvæðin í frv.
Sjálfstæðismanna eru þó mun
fyllri og nákvæmari í flestu.
Flutningsmaður segir í grg.
frv. meðal annars, að heppilegra
hafi þótt að nefna dómstólinn,
sem um er að ræða, Félagsdóm,
lieldur en Vjnnudómstól. Á-
stæðuna telur íiann þá, að í
meðvitund manna hafi það orð
fengið þá merkingu, að dóm-
stóllinn skyldi ákveða kaup og
kjör verkamanna, og sé það
misskilningur. Þetta styðst við
það, að svo gegndarlaus og
ósannur hefir rógurinn verið
um frv. Sjálfstæðismanna um
vinnulöggjöf, að einstök orð í
frv., sem eru í alla staði eðlileg,
eru orðin ónotliæf, sökum þess
að búið er að koma því inn lijá
vissum hóp manna, að orðin
þýði annað en þau þýða í raun
og veru. Sósíalistar æstu fylgis-
menn sína upp gegn frv. Sjálf-
stæðismanna á þeim grund-
velli m. a., að í lögunum væri
ákvæði um dómstól, sem skyldi
ákveða kaup verkamanna.
Tímamennirnir, sem koma á
eftir og taka upp hugmynd
Sjálfstæðismanna telja sig
neydda til að breyta eðlilegum
orðum sem sósíalistar eru búnir
að ljúga rangri merkingu í.
Þetta dæmi sýnir m. a. hvers-
kyns umbætur Tímamenn telja
að gera þurfi á frv. Sjálfstæðis-
manna.
Síðara frumvarpið sem, G. G.
flytur er frv. um sáttasemjara í
vinnudeilum. Er það mjög svip-
að kafla i frv. Sjálfstæðismanna,
sem fjallar um sættatilraunir,
en þó er sá munur á, að í frv.
Tímamanna er valdsvið sátta-
semjara mjög takmarkað og
getur það að því leyti ekki kom-
ið að iiotum.
I bæði frv. Tímamanna vantar
öll ákvæði um vinnusamninga
og um óréttmætar vinnustöðv-
anir en í grg. frv. er gert ráð
fyrir, að þau atriði verði lögfest
síðar og segir flm., að það sé
„eðlileg þróun“ að þessi atriði
verði útundan og ekki tekin
upp nú.
Það mun vera óhætt að segja
það um þessi frv. Tímamanna,
að þau eru meinlaus það sem
þau ná, en hitt er einnig jafn-
vist, að þau eru allsendis ófull-
nægjandi til að leysa það vanda-
mál að trvggja sem best vinnu-
friðinn i atvinnulífi lands-
manna. Frv. þeirra Thor Thors
og Garðars Þorsteinss. er bygt
á reynslu annará þjóða, einkum
nágrannaþjóða vorra á Norður-
löndum, og Tímamenn bæta
fáu nýju við þær rannsóknir
'sem lágu fyrir til grundvallar
frv. Sjálfstæðismanna. I grein-
argerð og fylgiskjölum frum-
varps Tímamanna kemur fátt
nýtt fram nema skrá um fjölda
vinnustöðvana í ýmsum lönd-
um, sem nefnd atvinnumálaráð-
herrans liefir fengið hjá vinnu-
málaskrifstofunni í Genf.
Frumvarp Sjálfstæðismanna er
svo mjög fyllra og nákvæmara
og bygt á svo traustum rann-
sóknum, að einsætt er að leggja
verður það til grundvallar við
samþykt íslenskrar vinnulög-
gjafar en ekki þau brot, sem
Tímamenn bera nú fram.
Framsóknarmenn hera það
fyrir sig, að þeir vilji láta virinu-
löggjöf þróast hér á landi og
láta hana koma á smátt og
smátt. Því vilja þeir fella úr
frv. Sjálfstæðismanna m. a.
ákvæði, sem koma í veg fyrir að
vinnustöðvanir skelli á fyrir-
varalaust og áður en fullreynt
er, hvort ekki verði komist lijá
þeirri röskun sem slíkar stöðv-
anir valda.
En það er augljóst, að sú þró-
un sem setning vinnulöggjafar
hér á landi á að fylgja er sú
þróun sem nú er orðin í verk-
fallsmálunum, I landi þar sem
vinnustöðvanir koma eitt ár
fyrir svo að segja mánaðarlega
og annað ár að meðaltali annan
hvern rnánuð, dugar ekki að
setja önnur ákvæði um þessi
mál en þau, sem best fullnægja
því markmiði að afstýra slíku
Frá Keflavík.
Keflavík 1. mars.
Nokkrir bátar réru héðan í
fyrradag og var afli 8—14 skip-
pund á hát. Síðan hefir ekki
gefið á sjó.
Síðasta hálfan mánúðinn fyr-
ir páskana aflaðist vel hér, og
virðist útkoma vertíðarinnar í
Kéflavík ætla að verða sæmi-
leg. Talið er, að meðalafli hát-
anna muni nú vera kring um
300 skippund.
Útvarpið í kvöld.
19.10 Veðurfregnir. 19.20 Hljóm-
plötur: Létt lög. 19.30 Þingfrétir.
20.00 Fréttir. 20.30 Kvöldvaka: a)
Guðmundur Friðjónsson ' skáld:
Kvæðalestur; b) ungfrú Rannveig
Tómasdóttir: Frá rústúm Pompei-
borgar; c) Frá Grímsey til Akur-
eyrar, hrakningasaga eftir Björn
Guðmundsson i Lóni (Björn Har-
aldsson) ; d) frú Anna Guðmunds-
dóttir: Saga eftir Þ. Þ. Þ. Enn-
fremur sönglög. 22.10 Danslög (til
kl. 24).
böli og beina viðskiftum deilu-
aðilja á heilbrigðari grundvöll.
Það verður ekki annað sagt
um frv. Tímamanna en að þau
eru kák, að vísu meinlaust kák,
en einnig lítið annað, þegar þau
eru borin saman við frv. Sjálf-
stæðismanna.
Það var einkennilegt atvik, að
einmitt sama daginn, sem Tíma-
menn bera fram frv. sitt á Al-
þingi, eða í gær, kom tU rysk-
inga sumstaðar og lá við rysk-
ingum annarstaðar, á ýmsum
vinnustöðvum húsgagnasmið-
anna hér í bæ, út af verkfalli,
sem nú stendur yfir í þesari iðn.
Þetta sýnir það stig, sem þró-
unin í verkfallsmálum er komin
á hér á landi.
En engin önnur lagasetning
er í samræmi við þessa þróun,
heldur en sú, sem á bestan hátt
rejmir að afstýra að slíkt geti átt
sér stað, og miðar að þvi í
lengstu lög að fresta þess, að.
samkomulag náist milli aðila
svo að til vinnustöðvana þurfi
ekkí að koma.
Þess vegna ber að leggja frv.
Sjálfstæðismanna til grund-
vallar við setningu vinnulög-
gjafar en ekki kákfrumvörp
Tímamanna.
*Í*
Einar M. Jónasson.
I dag var Einar M. Jónas-
son, fyrverandi sýslumaður,
jarðsettur. Hann var fæddur hér
í bænum liinn 3. júní 1872 og
var þannig 64 ára er hann and-
aðist 23. mars s.l.
Einar M. Jónasson nam lög-
lræði við Hafnarliáskóla, og að
því loknu stundaði hann mál-
flutningsstörf hér í bænum til
ársins 1918, er liann var skip-
aður sýslumaður í Barða-
strandarsýslu.
Einar var kvæntur Ragnheiði
Hall, sem lifir mann sinn. Eign-
uðust þau 7 börn, sem öll eru
á lífi og stunda þrjú þeirra há-
skólanám.
Einar M. Jónasson var að
ýmsu leyti mæðumaður, en bar
alt andstreymi með hugrekki,
og lét ekki bugast.
Friður sé yfir moldum lians.
Messur á morgun.
1 dómkirkjunni: Kl. 11, síra
Friðrik Hallgrimsson. Kl. 5, síra
Bjarni Jónsson.
Messað í Laugarnesskóla kl. 2
e. h., sira Garðar Svavarsson.
BarnagúSsþj ónusta í Laugarnes-
skóla í fyrramálið kl. 10.30.
1 fríkirkjunni kl. 2, síra Sigur-
geir Sigurðsson prófastur á Isá-
firði.
Veðrið £ morgun.
1 Reykjavík 4 stig, Bolungarvik
3, Akureyri 3, Skálanesi 5, Vest-
mannaeyjum 5, Sandi 3, Kvigindis-
dal 4, Hesteyri 4, Gjögri 3, Blöndu-
ósi 4, Sigluuesi 6, Grimsey 3, Rauf-
arhöfn 5, Fagradal 7, Hólum í
Hornafirði 7, Fagurhólsmýri 7,
Reykjanesi 3 stig. Mestur hiti hér
í gær 9 stig, minstur 2. tJrkoma
0.5 mm. Sólskin 0.8 st. — Yfirlit:
Grunn lægð fyrir vestan land. —
Horfur: Suðvesturland, Faxaflói,
Breiðafjörður, Vestfirðir: Sunnan
og suðvestan gola. Smáskúrir.
BJÖRN ÓLAFSSON:
IJ t v ar p serindi
Fyrir skömmu kom hér út
bók, er nefnist: „Álit og til-
lögur frá Skipulagsnefnd at-
vinnumála.“ Er í bók þessari
gerð allítarleg grein fyrir öll-
um helstu atvinnuvegum þjóð-
arinnar, látið uppi álit á hrest-
um þeirra og gefið i skyn hvað
betur mætti fara. Virðist all-
mikil vinna liggja bak við út-
gáfu bókarinnar að því er
snertir skýrslur um ýmsa at-
vinnuvegi en um álit og niður-
stöður er eins og oftast vill
verða í slíkum ritgerðum, um
vandasöm og margbrotin efni,
að þar er margt sagt af minni
þekkingu en skyldi.
Eg mun ekki minnast á ann-
að efni jbókarinnar þessarar en
það er verslunina snertir, og þá
að eins það er einhverju máli
skiftir innan þeirra marka er eg
ætla að halda umræðuefni mínu.
Þess getur enginn varist, sem
bókina les, að finna það, að
köldu andar þar til verslunar-
innar. Ekki verður annað skilið
en að hún sé talinn æði óþarfur
atvinnuvegur og að hún eigi sök
á gjaldeyrisvandræðum þjóðar-
innar og þeim erfiðleikum er
af þeim vandræðum stafa. Kem
eg að því síðar. Það er að vísu
ekki nýtt að slíkt lieyrist hér á
landi frá vissum flokki manna,
sem einkis óskar frekar en að
þjóðnýta verslunina og aðra at-
vinnuvegi þjóðarinnar. En þeir
menn lialda því lítið á lofti
livert þrekvirki hefir verið af
hendi leystsíðasta mannsaldur-
inn með því að gera verslunina
innlenda. Þar eiga bæði kaup-
menn og samvinnumenn lieið-
urinn. Fátt hefir orðið þjóðinni
að meira gagni en umskiftin í
versluninni. En þó er verslunar-
stéttin að líkindum rægð og of-
sótt meira hér en í nokkuru
öðru landi.
Er slíkt illa farið og óvitur-
lega. Það hefir jafnan sýnt sig
að velgengni þjóðanna byggist
mjög mikið á yerslun þeirra og
viðskiftum, og að fáu er einu
landi meiri styrkur en að eiga
duglega, heiðarlega og fram-
kvæmdarsama verslunarstétt.
Framleiðsla og aukin velmegun
kemur jafnan í kjölfar við-
skiftanna. Hnignandi viðskifti
leiða jafnan af sér hnignandi af-
komu fyrir hverja þjóð. Þess
vegna er það óviturlegt að leit-
ast við með öllum ráðum, að
hnekkja versluninni og hneppa
hana í fjötra sem varna henni
að leysa af hendi hlutverk sitt í
þjóðfélaginu.
Skipulagsnefndin kvartar
undan því að mikið fé sé bundið
i versluninni, það er að segja, fé
eigendanna en ekki fé bank-
anna. Fyrsta skilyrði til þess að
hægt sé að reka atvinnuveg
sómasamlega og á liagfeldan
hátt, er að hann hafi nægilegt
rekstursfé. Hér hefir það jafn-
an viljað brenna við, að aðalat-
vinnuvegirnir hafi barist í bökk-
um með rekstursfé og sjaldan
liaft annað en lánsfé. Árangur-
inn hefir orðið sá, ef tap hefir
orðið á rekstrinum, að tapið hef-
ir lent á lánardrotnunum, sem
oftast hafa verið bankarnir.
Bankarnir hafa á undanförnum
árum tapað stórfé á útgerð og
landbúnaði, en á versluninni
hafa þeir sama og engu tapað,
enda hafa þeir þurft lítið fé að
festa í þessum atvinnurekstri.
Eg fæ ekki betur séð en að það
sé talsverð skammsýni, að
æskja þess, að verslunin verði
sjálfri sér ónóg með rekstursfé
og lifi að mestu á lánum. Ekki
mundi hennar lilutur þá verða
betri. Ekki mundu allir þegja
ef það fréttist að lánsstofnan-
irnar töpuðu stórfé á verslun-
inni. Frjáls verslun mundi nú
vera hrunin í rústir liér á landi
ef liún liefði eingöngu lifað á
lánsfé á undanförnum árum.
Það væri eðlilegt að fé versl-
unarinnar leitaði til iðnaðarins,
en það er því að eins eitthvað
unnið við það, að iðnreksturinn
sé heilbrigður og geti orðið þ j óð-
in.ni til varanlegs gagns og geti
staðið á eigin fótum án stuðn-
ings stórfeldra tolla, er að eins
hækka nauðsynjar fólksins í
óeðlilegu lilutfalli. Slíkur iðnað-
ur er ekki til frambúðar. Nú
þýtur upp i skjóli innflutnings-
haftanna hver iðngreinin á fæt-
ur annari. Sumt er gott og mun
lifa, annað er ólieilbrigt og mun
hverfa með höftunum. Þeir, sem
af skorti á framsýni liafa lent í
hinum ólieilbrigðu iðngreinum,
herjast af alefli fyrir áfram-
haldi haftanna. Þannig myndast
stétt manna ,sem hefir hag af
því að hinu núverandi sjúka
verslunarfyrirkomulagi sé við-
haldið.
Heilbrigð verslun er hin
mesta blessun hverri þjóð. Þeir
sjá skamt sem hyggja að þjóðar-
lieill krefjist þess, að frjáls
verslun sé upprætt í landinu.
Heilbrigð verslun fylgir jafnan
i kjölfar viturlegrar fjármála-
stjórnar. Öll fjármálaspilling
kemur ofan frá. Þegar fjármál-
um ríkisins er viturlega stjórn-
að og öll framkvæmd ríkisvalds-
ins er réttlát og samviskusöm,
þá koma hin sömu einkenni
fram á atvinnuvegum þjóðar-
innar. Á sama hátt kemur það
fram þegar miður fer. Þegar at-
vinnulífið og framleiðslan í
landinu er reist á heilbrigðum
grundvelli þá þarf engar höml-
ur á verslunina. Þá mun hún af
sjálfsdáðum falla inn í hina
eðlilegu rás þjóðlífsins. En þeg-
ar eittlivað liefir verið sett út úr
jafnvægi er ekki hægt að lag-
færa það með þvi að setja lilut-
ina enn meira úr jafnvægi.
Sumir menn eru nú lialdnir
þeim geðbresti, að trúa því, að
frjáls verslun sé ein mesta liætt-
an fyírir þjóðfúlag nútimans.
Sínu máli til .sönnunar reyna
þeir að lialda fram ýmsum ann-
mörkum sem nú lýsi sér þegar
verslunin er frjáls. Þessir menn
gera sér ekki grein fyrir, af
liverju þeir annmarkar stafa
sem koina fram í versluninni á
óvenjulegum tímum, eins og
þeim, sem yfir standa. Þeir ann-
markar stafa af því að allur at-
vinnurekstur þjóðarinnar liefir
verið settur út úr eðlilegu jafn-
vægi. Það mætti eins undrast
yfir því að sóttliiti gerði vart við
sig hjá sjúkum iriaririi. En í stað
þess að ná jafnvæginu er alt
gert til að raska því.
Það er þjóðinni fyrir bestu að
verslunin sé frjáls. Hún á að
vera háð skynsamlegri laga-
setningu og hyggilegri f jármála-
stefnu þjóðbankans, en ekki að
vera leiksoppur ríkisstjórnar-
innar eða stjórnskipaðrar, ein-
valdrar nefndar. Það er næstum
broslegt þegar sumir menn i há-
tiðlegri alvöru bollaleggja það,
að nauðsynlegt sé að halda versl-
uninni í skefjum, svo að liún
fari ekki með landið á höfuðið.
Og þó er það staðreynd, að
verslunin stjórnast ætíð af
ástandinu á hverjum tíma. En
af hverju segja þeir þá að versl-
unin, sem að eins stjómast af
Norðurland, norðausturland, Aust-
firðir: Sunnan og suðvestan gola.
Víðast úrkomulaust. Suðausturland:
Hægviðri. Skúrir.
Maður og kona.
Á annan dag páska hóf Leikfé-
lagið á ný að leika hið vinsæla al-
þýðuleikrit „Mann og konu“ eftir
hinni þjóðfrægu sögu Jóns Thór-
oddsens. Svo sem kumiugt er, hefir
Emil Thorddsen búið söguna fyrir
leiksvið, í samvinnu við Indriðá
Waage, en hann hefir einnig haft
leikstjórn á hendi. Leiknum var á-
gætlega tekið nú se'm áður og
skemtu áhorfendur sér hið besta,
enda hafa hin alþýðulegu íslensku
leikrit jafnan náð mestum vinsæld-
um meðal almennings hér.
Armenningar
fara í skíðaferð á morgun og
verður lagt af stað kl. 9 frá Iþrótta-
húsinu. Farmiðar verða seldir á
skrifstofunni kl. 5—9 í kveld.
verðnr sýnd í Nýja
Bfó á morgnn.
Sagan af Shirley
Temple fæst hjá hók-
sfilnm. Lesið hana áð-
ar en þér sjáið myndlna
ástandinu, sé að setja landið á
höfuðið? Af þeirri einföldu
ástæðu, að þeir koma ekki auga
á það öfugstreymi sem veldur
þvi að þjóðin hefir ,ekki gjald-
eyri til þess að greiða fyrir það
sem hún vill og getur keypt frá
útlöndum. Verslunin 'hefir af
þessum mönnum verið gerð að
einskonar syndasel, sem allri
sökinni er varpað á, alt sem af-
laga fer á að vera henni að
keiina.
Skuldasöfnunin við útlönd er-
orðin 1000 kr. á livert manns-
harn í landinu. Skipulagsnefnd-
in segir: „Þessi skuldasöfnun á
upptök sín í versluninni við út-
lönd.“ Eg segi: nei. Þessi skulda-
söfnun á upptök sín í rangri
stefnu í opinberum fjármálum*
Þessi skuldasöfnun á upptök
sin i þeirri stefnu opinberra
fjármála sem hefir eytt um efni
fram, sem liefir ekki sniðið sér
stakk eftir vexti, sem hefir kent
mönnum að lita til opinberra
styrkveitinga i stað atvinnu.
Þessi stefna sem eykur eyðsluna
og þörfina fyrir innflutninginn
en örvar ekki hina náttúrlegu
framleiðslu þjóðarinnar, hún er
undirrót þess ástands í gjald-
eyrismálunum sem nú er að
vaxa rikisstjórn og bönkum yf-
ir liöfuð. Það ástand er nú svo
alvarlegt, að liætt er við að
skipulagningar-spilaborg gjald-
cyrisins hrynji i rústir fyric
hinni eðlilegu rás viðburðanna.
Niðurl. á mánudag.