Vísir - 16.04.1937, Blaðsíða 2

VlSIR
Tilefnið er brottrekstur
Nikulásar prins.
Fascistar láta ófridlega
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Símfregnir frá Vínarborg í gær herma, að horfur sé
mjög ískyggilegar í Rúmeníu, vegna þess að Niku-
lás prins, bróðir Karls konungs var sviftur tilkalli til
ríkiserfða og skipað að fara úr landi. „Járnvarðliðið“
svo kallaða eða rúmensku fascistarnir hafa reiðst mjög
illa þessu tiltæki Karls konungs og ríkisstjórnarinnar.
Nikulás hafði neitað að skilja við konu af ótignum
ættum og vildi fá hjónaband þeirra milli viðurkent, en
því var neitað, og valdi Nikulás heldur útlegð og að
sleppa tilkalli til ríkiserfða.
Codreanu, leiðtogi fascista, og aðrir leiðtogar,
nota þetta mál mjög í baráttunni gegn Karl konungi og
ríkisstjórninni.
I llll llllf II —■HIBH IHI— II■ ■M I Tr~nnTn——
VtSIR
DAGBLAÐ
Otgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I Austurstræti 12.
og afgr. J
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 kr. á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
,Góðu börnin‘
Umvandanir þær, sem komm-
únistablaðið beindi til stjórnar-
flokkanna á Alþingi í fyrradag,
fyrir „framkomu“ þeirra alla
og „skripaleik“ i mjólkurstöðv-
armálinu og verksmiðjumálinu,
liafa borið skjótan og góðan ár-
angur.
í gær fór fram úrslita-
atkvæðagreiðsla í efri deild um
bráðabirgðalögin um leigunám
mjólkurstöðvarinnar og í neðri
deild um bráðabirgðalögin um
skipun sildarverksmiðjustjórn-
arinnar. Var nú enginn ágrein-
ingur milli stjórnarflokkanna
um þessi mál, og samþyktu þeir
þau hvort um sig með öllum at-
kvæðum sínum. Þvi ákvæði var
þó skeytt við lögin um verk-
smiðjustjórnina, að þau skuli
falla úr gildi um næstu óramót.
Hvorugt málið er þó með
þessu samþykt til fullnustu, þau
eiga, livort um sig, eftir að
ganga í gegnum hreinsunareld
annarar deildar þingsins. Hins-
vegar getur kommúnistablaðið
þó stært sig af þvi, að áminn-
ingar þess hafi reynst að vera
orð í tíma töluð, og að stjórnar-
flokkarnir hafi látið sér segjast
af þeim, eins og góðurn börnum
sæmir að bregðast við umvönd-
unum lærifeðra sinna og siða-
meistara. Og væntanlega þarf
ekkert að ótlast um það, að þeir
taki aftur upp óknytti sína í
meðferð þessara dýrustu áhuga-
mála kommúnistablaðsins.
Að visu verður því ekki neit-
að, að þeir Bernhard og Ehiar
þíngmenn Eyfirðinga, eigi um
allsárt að binda, með því að nú
virðist sem örlög frumvarps
þeirra um stjórn síldarverk-
smiðjanna, séu ráðin, og það fái
ekki aftur að sjá dagsins Ijós.
Og þungt mun þeim, að búa
undir reiði framsóknargoðans á
Siglufirði, sem fyrir rangsleitni
sosialista og ofstopa var sviftur
tign sinni og völdum með bráða-
birgðalögum Haralds. En það
mun ætlunin, að kúga þá til
hlýðni við socialistana í þessu
máli, og þeim fyrirhugað að
ganga undir það „jarðarmen“,
að verða að lokum að beygja sig
fyrir ofbeldinu og gjalda því
jákvæði sitt við atkvæðagreiðsl-
una sem eftir er að fara fram i
efri deild um bráðabirgðalögin.
En lilutskifti „góðu barn-
anna“ og hlýðnu er oft þyngra
en menn gera sér ljóst. Og þó
að hlýðni og undirgefni séu
fagrir eiginleikar, í fari liinna
„ómyndugu“, þá er það mikill
ábyrgðarliluti að þvinga þá
fram með ofbeldi, og geta þeir
beðið af því tjón á sálu sinni,
sem fyrir slíku verða. Verður
því jafnan að gjalda varhuga
við, að þær kröfur um hlýðni
og undirgefni, sem þannig eru
gerðar til þeirra ómyndugu,
misbjóði ekki réttlætiskend
þeirra og meðfæddri ást á öllu
sönnu og góðu.
En „hvað er réttlæti?“ spurðu
kerisveinar kommúnista í stjórn-
arflokkunum á þingi í gær. Til-
efnið til þess var það, að fulltrú-
ar Sjálfstæðismanna í sjávarút-
vegsnefnd höfðu borið fram
breytingartillögu við lagafrum-
varp eitt á þá leið, að.í fram-
kvæmd laganna skyldi gætt
„fulls réttlætis“. Um þá tillögu
lét fjármálaráðherrann svo um
mælt, að bún væri í rauninni
„sjálfdauð“? Var það skilið á
þann veg, að réttlætishugtakið
væri ekki til í siðfræði stjórnar-
flokkanna og alt réttlæti „sjálf-
dautt“ í liöndum þeirra. —
Þess er því vart að vænta, að
„góðu börnin“, eða hinir ó-
myndugu“ i flokki framsóknar-
manna megi vænla þess, að
nokkurt tillit verði tekið til rétt-
lætiskendar þeirra, í sambandi
við kröfur þær, sem gerðar
kunna að verða til þeirra um
hlýðni og undirgefni við vald-
boð socialista.
ERLEND VlÐSJÁ.
Deila breskra
sósialista.
Undanfarið hafa verið miklar
viðsjár í enska jafnaðarmanna-
flokknum. Allstór hópur, undir
forystu þingmannsins Sir Stafford
Cripps, hefir myndað nýjan flokk
sem nefnist Socialist League —
eða sósialista-sambandið. Stjórn
enska verkmannaflokksins ákvað
fyrir nokkru a‘5 frá 1. juní séu
meðlimir Sosialist League „ókjör-
gengir sem meölimir í flokknum".
Ákvörðunin þýðir að þessi hóp-
ur, sem tók sig út úr fær 2 mánu'Si
til að átta sig. Á þessum tíma
verða meðlimir hins nýja flokks
að ráöa við sig hvort þeir vilji
snúa aftur til verkamannaflokks-
ins og hverfa frá hinu nána sam-
bandi sínu viö kommúnista, eða
halda áfram tilveru sinni sem sér-
stakur flokkur. Kjósi þeir komm-
únistana eru þeir brott reknir, því
ályktunin um ókjörgengi þeirra
er aðeins annað nafn á brottrekstri.
Stjórn verkamannaflokksins hefir
ekki eingöngu út á samband Soci-
alist League við kommúnista að
setja, heldur eru ræ'ðui" foringjans,
Sir Stafford Cripps, þeim mikill
þyrnir í augum. Hann hefir talað
mjög hávært um „krýningar- og
afmælis-hégómann" og hvöt hans
til verkamanna er að „neita að búa
til hergögn" til að ná með því yfir-
ráSum í landinu. Einnig hefir hann
ráðist ákaft á „afturhaldið“, eins
og hann nefnir foringja verka-
mannaflokksins., Þessi ræöu-
menska hefir mjög orðið til að
fjarlægja hann frá sínum fyrra
flokki, en Sir Stafford Cripps hef-
ir verið talinn með bestu foringja-
efnum jafnaðarmanna á þingi, en
þar eiga þeir nú lítiíS mannaval.
SlldvsiBar NorSmanna
vlð ísland í sumar.
Það er þegar í undirbúningi
að 60 norsk fiskiskip með 12
hndr. manna áhöfn stundi síld-
veiðar við ísland á komanda
sumri. I þessum flota eru mörg
gufuskip. ,
Síldarolíuverksmiðjur í Nor-
egi bjóða nú mjög hátt verð
fyrir síld, með því að eins og
sakir standa, er skortur á hrá-
efni til vinnslu í verksmiðjun-
um. —
Einkaskeyti. FÚ.
Horfir nú svo alvarlega
að fullyrt er, að Tatarescu
hafi kvatt á sinn fund fylk-
isstjóra úr gervallri Rúm-
eníu, til þess að taka á-
kvarðanir um ráðstafanir
til þess að bæla niður óeirð-
ir af völdum „ járnvarðliðs-
ins“, en ríkisst jórnin telur
vist, að það muni nú nota
tækifærið til þess að risa
upp gegn ríkisstjórninni.
Þeir járnvarðliðsmenn
hafa árum saman verið
m jög óánægðir og fer hatur
þeirra í garð Gyðinga dag-
vaxandi, og stafar það með-
lram af stöðugum undir-
róðri gegn Mögdu Lupescu,
]i jákonu Karls konungs, en
hún er af Gyðingaættum, og
að sögn beitt mjög áhrifum
sínum til þess að haldið sé
hlifiskildi yfir Gyðingum.
Ólgan í Íandinu er þegar
komin á svo hátt stig, að því
er af ýmsum spáð, að innan
skamms muni brjótast út
horgarastyrjöld í landinu,
og verði yfirforingjar í
hernum, sem vinveittir eru
Nikulási, forystumennirn-
ir. —
Enska ráönneytiö
ræðir Rúmeníu-
málin.
Ástand og horfur í Rúmeníu
vekja áhyggjur stjórnmála-
manna víða um lönd. Fulltrúar
íhaldsflokksins breska í utan-
ríkismálanefnd þingsins héldu
fund út af þessum málum í gær.
Bruni á Akureyri.
Akureyri 15. apríl.
Iílukkan 23,40 í gærkveldi
varð elds vart í liúsinu við
Hjalteyrargötu 1 á Akureyri.
Eldurinn átti upptök sín í lier-
bergi, sem 6 börn sváfu í. Eitt
þeirra vakti foreldrana, Aðal-
stein Tómasson og Steinunni
Guðmundsdóttur. Börnin og
foreldramir björguðust út
klæðlítil. Mistu þau alt sitt, er
var óvátrygt. Eldurinn varð
slöktur en húsið er mikið
brunnið. Upptök eldsins eru, á-
litin stafa frá rafmagni.
Var fundurinn haldinn fyrir
luktum dyrum. Var aðallega
rætt um afstöðu Breta til Litla
bandalagsríkjanna.
Einn fundarmanna talaði við
blaðamenn að fundinum lokn-
um og sagði að um engan á-
greining hefði verið að ræða.
Bretland gæti ekki tekið á sig
eins bindandi skuldbindingar
viðvíkjandiBalkanríkjunum ogí
Vestur-Evrópu, en hinsvegar
væri ástæða til að taka fram, að
í ræðum Anthony Edens utan-
ríkismálaráðherra hefði komið
fram alveg ótvírætt hver stefna
Breta væri gagnvart Litla
bandalaginu og Balkanríkjun-
um, þótt almenningur hefði ef
til vill ekki gert sér ljóst mik-
ilvægi þess, sem Anthony Eden
befði sagt í þessum efnum. —
United Press.
Hryöj uverk í
Palestína.
AðstoSarlögrejlnstjöri
í Haifa skotinn til Iiana.
London, 15. apríl. FÚ.
Óaldarseggir meðal Araba í
Palestinu hafa nú liefnt sín á
Halim Basta, aðstoðarlögreglu-
stjóra í Haifa, en þeir hafa lengi
setið um líf hans. Basta var
einna ötulastur lögreglumanna i
Palestínu við að elta uppi óald-
arflokka í óeirðunum í fyrra.
Síðastliðið haust tókst þeim að
særa hann alvarlega, og var
liann nýlega búinn að ná sér og
tekinn til slarfa á ný.
Síðdegis i dag, er Basta gekk
út úr húsi sínu, ásamt lífverði
sínum, kváðu við skot og Basta
féll dauður niður.
Vinnudeilurnar norsku.
, Oslo í dag.
Norska vélstjórasambandið
befir lýst yfir því í Arbeider-
bladet, að sambandið sé alger-
lega samþykt afstöðu sjómanna-
sambandsins til tillagna sátta-
semjara og leggur vélstjóra-
sambandið til, að tillögumar
verði feldar. Höfuðástæðan er,
að ekkert ákvæði er um vinnu-
tímann. (NRP—FB).
KARL KONUNGUR.
Franco heidnr áfram
að leggja tonflardofl
; Oslo í dag.
Norska sendisveitin í Lissa-
bon liefir símað utanríkismála-
ráðuneytinu, að Franco hafi til-
kynt, að haldið verði áfram að
leggja tundurduflum milli Cap
Vidios og Cap Machiaho á
norðurströnd Spánar og milli
Cap sacratif og Cap Falco við
Miðjarðarhaf, að undanskildum
öryggissvæðunum undan Val-
encia og Barcelona. (NRP—
FB). i
Leiðangur Olav Trygvason.
Oslo 15. apríl,
Hinn fyrirhugaði leiðangur
lierskipsins Olav Trygvason til
Spánarstranda var ræddur i
gærkveldi á flokksfundum í
Stórþinginu. — Utanríkismála-
nefnd kom aftur saman á fund
í dag. Fundurinn var stuttur og
ákveðið að fresta samkomu-
lagsumleitunum uns nánari
upplýsingar værir fyrir hendi.
Aftenposten og Morgenbladet
ætla, að meiri hluti fáist með
tillögunni um að senda her-
skipið, en Dagbladet að ganga
megi út frá því, að ekkert verði
af leiðangrinum. (NRP—FB).
Appelsínur fyrir saltfisk.
Kaupmannahöfn, 14. apríl.
Kaupmannaliafnarblaðið Soc-
ial Demokraten skýrir frá því í
gær, að samkomulag hafi orðið
milli danskra og spánskra versl-
unarliúsa uni það, að Spánverj-
ar keyptu færeyskan saltfisk
fyrir 250.000 krónur og greiddu
andvirðið með appelsínum. Með
þessum viðskiftum liafa Færey-
ingar selt upp fiskbirgðir sínar
frá fyrra ári.
Fjárveitinganefnd danska
þingsins leggur það til, að veita
Færeyingum 20.000 króna rikis-
lán til þess, að gera tilraunir
með kolavinslu og leirnám á
Færeyjum og er þetta gert í at-
vinnubótaskyni. Aulc þess veitir
samband danskra verkamanna
150.000 króna lán í sama skyni.
Einkaskeyti. FÚ.
Skip við Spánarstrendur
aðvöruð.
Osló, 14. apríl.
Frá San Sebastian er símað,
að yfirmaður flotans liafi birta
látið aðvörun til skipa um að
mjög hættulegt sé vegna fyrir-
hugaðra sjóliernaðarlegra að-
gerða að fara um svæðið milli
Kap San Adrian og Baldayo.
Flotayfirvöldin neita að taka
afleiðingunum, ef illa fer, sé
aðvöruninni ekki sint.
(NRP. — FB.).
K.F.UJH. og K.
Æskulýðssamkoma í kvöld kl.
8)4. Bjarni Eyjólfsson talar. Efni
hans er: „Vilt þú eignast samfé-
lag við Guð?“ Er það ekki tíma-
bær spurning?
Á fundi í Sameinuðu Alþingí
í gær var samþykt tillaga sú
um utanríkismálin o. fl., sem
samkomulag varð um i utanrík-
ismálanefnd.
Tillagan er svohljóðandí:
„Alþingi ályktar að fela
, ríkisstjórninni að undirbúa
nú þegar í samráði við ut-
anríkismálanefnd, þá til-
liögun á meðferð utanrík-
ismála, innanlands og utan,
sem best kann að henta, er
íslendingar neyta uppsagn-
arákvæðis sambandslag-
anna og taka alla meðferð
málefna sinna í eigin hend-
ur. Tillögur um mál þessi
séu síðan lagðar fyrir Al-
þingi. Allur kostnaður við
undirbúning málsins greið-
ist úr rikissjóði“.
Upprunalega tillagan um
undirbúning á fyrirkomulagi
utanríkismála, kom fram frá
stjórnarliðinu, en við hana
gerðu Sjálfstæðismenn breyt-
ingartillögu í þeim tilgangi að
fá Alþingi til að marka skýrt
þá stefnu, að landsmenn taki
ineðferð allra sinna mála i eig-
in hendur.
Sú tillaga, sem samþykt var,
er samin upp úr báðum tillög-
unum og með lienni er ætlun
Sjálfstæðismanna náð, að kveða
skýrt á um vilja þingsins í
sjálfstæðismálunum.
Mjðikurstöðin og
Síldarverk-
smiðjornar
Stjórnarflokkarnir hafa nú
útldjáð þau tvö bráðabirgðalög,
sem þref Iiefir verið um á Al-
þingi í nokkra daga.
Bráðabirgðalög Hermanns
Jónassonar voru samþykt i efri
deild í gær með 8 atkv. gegn 7.
Sósialistar gengu vel fram í at-
kvæðagreiðslunni, enda liafði
Framsókn nú svikið kröfur
flokksþings síns og gengist inn
á að samþykkja bráðabirgðalög
Ilaraldar Guðmundssonar um
stjórn Síldarverksmiðjanna. Til-
laga frá Gísla Guðmundssyni,
um að þau lög skyldu falla úr
gildi 31. des. 1937, var samþykt.
Þingmenn Eyjafjarðar liafa
orðið að beygja sig með hinu
Tímaliðinu og ganga á snið við
bina álcveðnu samþykt flokks-
þings Framsóknarflokksins á
móti lögum Haraldar. Tillaga
Gisla Guðmundssonar er fram
lcomin vegna þess að Tímaliðið
hefir verið kúgað til að láta
undan eins og svo oft áður. Á
væntanlegu haustþingi eftir
kosningar verður að taka lögin
fyrir aftur og verði stjórnar-
flokkarnir þá í meirihluta er
ekki að efast um að Tímaliðið
verður enn að láta undan.
Landsbankanefndin.
Á fundi Landsbankanefndar í
gær voru endurkosnir endurskoð-
endur Jón Kjartansson ritstj. og
Gu'Öbr. Magnússon framkvstj. For-
seti Landsbankanefndar var kosinn
Einar Árnason alþrn., í stað Ingólfs
heitins Bjarnasonar.