Vísir - 16.06.1937, Blaðsíða 2

VÍSIR
eiturörvarnar þrjár í merki sínu.
Þó ekki séu lesnar nema fyrirsagn-
irnar í blööum þeirra, þá sér maö-
ur fljótt, hve merkilega þar er
saman þjappaö öllum þeim óheil-
indum, ósannindum og einræöisá-
setningi, sem þessir flokkar búa
sjálfir yfir og hafa sýnt í verkum
sínum. Þetta er nefnilega ekki
langt sótt; þeir taka þaö úr sínu
eigin innræti og langþrá'öa vilja,
strax og þeir hafa tækifæri til. En
svo er þessu öllu snúið upp á and-
stæöingana. Þeir eiga aö búa yfir
þessu. Með öörum oröum, þaö þarf
að snúa öllu viö, sem þessir menn
skrifa, til þess að fá þaö rétta.
Þaö er sagt, aö myrkrahöfðinginn
lesi biblíuna aftur á bak. Blöö
hinna rauöu eru auösjáanlega
skrifuö til þess, að hann þurfi þó
ekki aö lesa þau aftur á bak!
Þaö hefir alt af veriö auðlært
það illa, enda er þetta blekkinga-
og lygamoldviðri núverandi stj órn-
arflokka, sem gengiö hefir yfir
þjóöina í seinni tíð, búiö að stór-
skemma mikinn hluta þeirra
manna, sem veikir eru á svellinu
og lítillar þekkingar hafa getað
aflað sér, enda kemur þaö fram
í orðum sem þeim, að allir séu
eins, þaö sé sama hver er. Þessu
fólki, sem þannig hUgsar og kom-
iö er til vits og ára, ætla eg að
benda á það, að lífsreynsla manna,
sem geta eða kunna að horfa yfir
lánga æfi, er sú, ;aö ekkert sé
gleggra en það, hvað mennirnir
séu misjafnir, og reynist misjafn-
lega. Stjórnmálameðferð manna er
engin undantekning frá þeirri
reglu. Eða mundi nokkur maður
geta látið sér standa á sama um
það, hverjum hann afhenti fjár-
muni sína til varðveislu, það væri
sama hver væri, allir eru jafnir.
Eg býst ekki við því.
Sjaldan er ein bára stök. Og
svo reyndist hér. Um líkt leyti og
þjóðin nær fullveldi sínu, berast
hingað öfgastefnur utan úr lönd-
unt, aðallega sem afleiðing hinna
miklu hörmunga og umróts, sem
heimsstyrjöldin olli víðast hvar.
þessar öfgastefnur vilja öllu um-
snúa og niðurrífa aldagróin og
vel reynd verðmæti, bæði á and-
legu og efnalegu sviði. Þessar
stefnur áttu ekki og eiga ekki
neitt erindi inn í okkar þjóðfélag.
Þó Urðu þær kærkomnar þeim
mönnum, sem á velgengnistíman-
um þóttust hafa orðið afskiftir, þ.
e. Marxistum. Mönnum sem hvorki
höfðu manndóm eða viljaþrek til
að vinna sig upp á heiðarlegan
hátt, með áhættu og dugnaði, en
voru hinsvegar fullir af valda- og
fjárgræðgi og öfund til hinna, sem
þeir sáu að efnuðust. Þessar um-
rótsstefnur voru því afar vel til
þess fallnar, að nota þær óspart í
áróðursskyni á óviðbúna alþýðuna,
og kenna svo þennan loddaraleik
hinna öfundsjúku slæpingja, bæði
blöð og flokka, við fleðuleg rang-
nefni, sem nokkurskonar tálbeitu,
sem fólkið átti að bíta á. Og því
miður hafa alt of margir bitið á
krókinn hjá þessum pólitísku lýð-
skrumurum, sem sýndi sig strax
við kosningarnar 1927, þegar þjóð-
in fól þeim völdin, og hefir ekki til
þessa dags haft stjórnmálaþrek til
að hrista þessi sníkjudýr af sér,
þrátt fyrir alla óstjórn þeirra og
svik við gefin loforð, ranglæti,
einræðislegan yfirgang og alls-
konar stjórnarfarsleg lögbrot, fyr-
ir utan alt fjármálasukkið og
skatta- og tollaáþjánina, sem búin
er áö mergsjúga atvinnugreinar
þjóðarinnar og allan allmenning.
Góðir kjósendur! Það eina vald,
sem þið enn hafið til að rétta ykk-
ar hlut með, er kosningarrétturinn,
og hann er, ef slcynsamlega er á
haldið, nægur til að launa með
lambið gráa. Kosningarnar eru
fullkomlega leynilegar og enginn
veit hvernig þið greiðið atkvæði,
hvað sem öllum loforðum eða hót-
unum líður. Þið verðið vel að
muna það, að stjórnmálin eru eng-
in alvörulaus fíflskaparmál, því
með atkvæðisathöfninni er hvert
ykkar, karl eða kona, að leggja
grundvöll að efnahags- og at-
vinnulegum velfarnaði, eða ófarn-
aði, eftir því, hverjum þið veitið
ykkar atkvæði.
Nú er svo komið, eftir 10 ára
óstjórn og svik hinna rauðu
flokka, að þjóðin rambar á barmi
gjaldþrotsins. Og verði hún ósjálf-
bjarga fjárhagslega, þá verður
hún það einnig stjórnarfarslega,
hvað sem öllum lögum líður. Því
peningarnir eru vald. Þjóðin stend-
ur nú á bjargbrúninni. Þangað eru
hinir pólitísku heiðadraugar búnir
að villa hana og hrekja. Stígi hún
feti framar, þá er hún komin ofan
í gljúfrin.
Snúið því við samstundis, eða
20. júní.
Þjóðin sem heild treystir því, að
allir leg-gist á eitt með að bjarga
henni úr þessum háska. Það væri
undárleg úrkynjun, ef nokkur
manneskja fengist til þess, að
horfa á það með köldu blóði, að
sjálfstæði hennar væri háls-
höggvið í annað sinn.
S. J. S.
E-LISTINN ER LISTI
SJÁLFSTÆÐISMANNA.
Islensk framtið.
Ekkert af því sem enn er
hægt að segja útlendingum af
íslandi er þannig vaxið að
nægja mundi til að laða hingað
ferðameim, eins og þörf væri á.
En þó mætti svo til liaga, að
menn sæklust svo eftir að koma
liingað til landsins, að af þvi
lilytist gerhreyting á efnaliag
þjóðarinnar. Hér gæti orðið sú
stofnun, er .ekki ætli sinn lílea
i neinu landi öðru. Hér gæti
orðið stofnun, þar sem menn
ættu kost á að tala við fram-
liðna og einnig sjá þá, á miklu
fullkomnari liátt en áður hefir
getað orðið, og þar sem menn í
sannleika gætu „valið sér til
viðtals vitringa liðna“. Tugir
þúsunda mundu sækja hingað
livaðanæfa til að sjá og reyna
þau undur, sem hér gerðust.
Eg ælla ekki að fara að rekja
þetta neitt út í æsar að sinni,
aðeins minna á, að þannig
mætti til liaga. Og ennfremur,
að ef þessu máli væri sint,
mundi það miða til þess að af-
stýra þeirn voða, senx nú vofir
yfir þjóðinni, en ilt þess að
hugsa, að slikt vorliret þyrfti
að dynja á, þar sem nú þegar
má glögt skilja, hversu fagur
muni verða gróandinn í ís-
lensku þjóðlífi, þegar rétt verð-
ur stefnt.
Helgi Pjeturss.
Leiðrétting. ;
í grein minni urn Eyjólf Ey-
fells (12. júní) liafði misprent-
ast litíræði f. listfræði. H. P.
Nokkur ofð,
I.
Slagharpa er eitt af þeim orð-
um sem mér leiðist að sjá. Þeg-
ar talað var og ort um liörpu-
slátt og að slá hörpu, þá var
það, eins og allir vita, ekki
pianó sem átt var við. Harpa
þyðir slrengjaliljóðfæri. Píanó-
ið er réttnefnt liamraharpa eða
hemra, og virðist það ekki óvið-
feldnara en fortcpiano eða
klaver.
II.
Tonn er annað orð ekki gott
og meira notað en smálest.
Virðist mér sexn þarna rnætti
vel nota liið forna orð húfur,
sem þýðir farmrými og þó
smútt lijá þvi sem nú gerist.
Húfur er því sömu merkingar
og smálest, en liefir þann kost
Þ. 29. þ. 111. mun kappróðrar-
flokkur frá Glímufélaginu Ái'-
manni fara utan, til Danmerk-
ur, með Brúarfossi. Er þetta
hinn fyrsti íslenski kappróðrar-
flokkur, er keppir á erlendum
vettvangi. Flokkur sá, er fer för
þessa er A-lið Ármanns, sem
jafnan hefir verið sigurvegai'i á
liinum ýmsu kappróðrarmótum
liér. — Flokkinn sldpa þessir
menn: Ásgeir Jónsson, Max
Jeppesen, Axel Grímsson, Ósk-
ar Pétursson, forræðari, og
að vera slytlra, þó að rnunui'-
inn sé ekki eins mikill og á t. d.
sýkill og sóttkveikja, eða kæfi
og köfnunarefni. Slikar umbæt-
ur er ekki vert að meta of lítils.
Styttra orð má líta á sem lxöf-
uðslól,er lieldur áfram að gefa
vexti rneðan orðið er 110 tað, þar
eð það sparar hæði efni og
vinnu. {
III.
Þegar jeg samdi smági’ein um
háorð, sem prentuð er í hók
minni Ennýal, gleymdi jeg há-
merinni. En orðið þýðir liklega:
liinri fagri fiskur sem liefir ugga
er líkjast keifum. Er mikill
munur á því, liversu hámerin
er í alla staði fegri fiskur en
frændi hennar liákarlinn. Úr
því að eg minnist á fiska, mætti
urn leið gela þess, að það er
miður lieppilegt að skrifa ufsi
en ekki upsi eða uppsi. Fislc-
urinn liefir verið svo nefndur
vegna þess, live mjög liann er
uppi í sjó shr. upsir á liúsi. Fyr-
ir þá, sem eru að læra náttúru-
sögu, er það milcils vert, að
þeim sje sem hest kent að sjá
þann muii, sem er hæði í lit og
vaxtarlagi öllu, á upsanum og
náfrænda hans, þorskinum, og
hvernig þennan mun má rekja
til þess, að önnur fisktegundin
heldur sig rneir við yfirhorð
sjávarins, en hin við botninn.
En þorskurinn liefir nafn sitt
af því hver nytjafiskur liann er,
því að orðið þýðir þar fiskur.
Apríl—maí.
Helgi Pjeturss.
Guðm. Pálsson, stýrimaður.
Varamenn eru Sigurfinnur Ól-
afsson og Loftur Erlendssoto,
en fararstjói'i verður Jón Þor-
steinsson, fimleikakennari Ár-
manns.
Flokkurinn fer í boði „Kö-
henlxavns Roklub“ og verður
gestur þess félags meðan hann
ttvelur ytra, en í tilefni af liálfr-
ar aldar afmæli Dansk Foren-
ing for Rosport (D. F. f. R.)
eiga að fara fram liátíðakapp-
róðrar á Bagsværd-vatni, og í
þeiin eiga Ármenningar að taka
þátt. Auk þess varð Köbenliavns
Rolduh 70 ára á þessu ári. Há-
iíðaróðrarnir standa tvo daga,
laugardaginn 17. júlí n. k. og
sunnudaginn 18. júlí Fyrri dag-
inn liefjast róðrarnir kl. 6 síðd.
(d. t.) og verður þann dag kept
í 14 róðrum, en síðara daginn
hefst nxótið kl. 2 e. h. og verð-
ur þá kept í 16 róðrum. Ár-
menningar munu taka þátt í 4
róðrum, tveim hvorn daginn.
Hið fvrsta nxun vei’ða unx kapp-
róðrarmeistaratign Norðui'-
landa, en auk þess taka þeir
þátt í svonefndum „Danne-
hrogs“ róðri og Eyrarsunds-
róðri. Öllunx þjóðum er heimil
þátttaka, en ellefu hafa gefið
sig franx, nefnilega: Danir, Eist-
lendingar, Englendingar, Finn-
lendingar, Hollendingar, Is-
lendingar, Lettlendingar, Norð-
menn, Ungverjar, Svíar og
Þjóðverjar. Allar þessar þjóðir
eiga góða kappræðara, sérstak-
lega Þjóðverjar, sem voru mjög
sigursælir i þessari grein á 0-
lympiuleikunum, og Ungverjar,
enda þótt þeir eigi hvergi land
að sjó. y
Allir róðrarnir fara fram á
ósöltu stöðuvatni og er hraulin
1950 nietrar á lengd, og þráð-
bein. Árið 1936 réru dönsku
meistararnir i þessari greiti
(fjórræður ,,inrigger“) vega-
lengdina á 7 min. 47 sek., en
1935 réru Norðurlandameistar-
arnir liana á 7,32 mín. íslenska
metið er, senx kunnugt er, 7,25,5
mín., og er vonandi að Ármenn-
ingar, senx eiga það, verði ekki
síðri, er þeir eiga að etja við
útlendinga á erlendum velt-
vangi. Hafa Ármenningar æft
sig í allan vetur inni við, en síð-
an síðasta veti’ardag liafa þeir
róið úli.
Jens Guðhjörnsson, liinn öt-
uli foi’maður Árnxanns, liefir
frá því á s. 1. liausti átt hréfa-
skifti við formann K. R. unx
í'óður. — Vísir óskar flokkin-
unx góðrar fei’ðar og veit, að
þótt þeir verði ef til vill eklci
Eigna-
ley singf amir
Skýrsla sú, sem Vísir birti
nýlega urn eignaleysi sumra
rauðu forspi’akkanna, hefir
vakið geysimikla athygli. Menn
skilja ekkert i þvi, hversu það
nxegi vera, að þessir einstöku
fjái’plógsmenn, sem vaðið hafa
i peningum árum saman, skuli
vera gersamlega eignalausir.
Samkvæmt upplýsingum, sem
teljast mega óyggjandi, eru
tekjur sunxra þessara manna
miklu meiri, en gert var
ráð fyrir. Ýmsir þessara
manna hafa haft unx og yf-
ir 30 þúsund krónur í tekjur
árum sanian, ef allir hitlingar
eru taldir. Samt hafa þeir
ekki gétað eignast neitt. Eng-
inn veit þó til þess, að þeir sé
greiðviknir og gei'i öðrum gott
af auðlegð sinni. Siður en svo.
Þetta eru samansaumaðir grút-
arháleistar og í stöðugri pen-
ingaleit fyrir sjálfa sig.
Frá því liefir verið skýrt, að
einn þessara féleysingja hafi
grætt 80—90 þúsund kr. á húsi
einu,sem hann seldi ríkinu.Hvað
skyldi vera orðið af þeirri fjár-
fúlgu ? Og hvað skyldi vera orð-
ið af því ógrynni fjár, sem
þessir nxenn liafa rakað að sér
síðustu árin ? Jónas frá Hriflu
á ekki hót fyrir skóinn sinn og
sama er að segja um Hermann.
Jón Baldvinsson er öreigi, Ey-
sieinn öreigi, Haraldur öreigi,
Jón Árnason öreigi, Jónas Þor-
hergsson öreigi. Héðinn er sá
eini i liinni fi'iðu fylkingu, sem
við það kannast, að hann eigi
þó ofurlitið. En ekki fór hann
ao eignast neitt fyrr en 1934.
Þú kom lánið yfir hann! Og
síðan hefir liann líka grætt sem
svarar 25 þúsund krónum á
ári, að þvi er ráðið verður af
skatti hans.
Mönnum þykir óneitanlega
skritið, að liann skyldi eklxi
hyrja að konxast svolítið i álnir,
fyrr en fyrir þrenxur ármn.
Hann mun þó hafa lxaft gífur-
lega liáar tekjur síðustu 10—15
árin. Hitt þykir þó ennþá
skrítnara, að liinir rauðu menn-
irnir, senx skýrslan nefnir, skuli
vera félausir enn í dag!
Og kjósendur spyrja:
Hversu má það vera?
Skattþegn.
sigurvegarar á þessu móti, þá
muni þeir konxa fi'am ættjörð-
inni til sóma.
ÁSTARÞRÁ 2
„Þegar umræðunni var svo langt komið var
þingfundi frestað — til tedrykkju. Nan, þú ert
liúsmóðir þessa vikuna. Farðu og búðu til te-
vatn“.,
Nan reis á fætur og hlýddi skipan Penelope
og fór út í eldliúsið til þess að gera það, sem
hettni bar, en Penelope náði sér í púða, og sett-
ist fyrir framan eldinn og sat þar hugsi og
lét fara vel um sig.
I tiæstum því sex ár höfðu þær, hún og Nan,
búið saman í þessari íbúð. Þegar þær liöfðu
gerst félagar var Nan að byrja nám til þess
að verða píanóleikari, og var enn á þeirri braut,
en Penelope, sem var fimm áruin eldri, liafði
þá um nolckurt skeið notið mikils álits sem
efnileg söngmær. En þegar styrjöldin braust út
gerðust þær háðar sjálfboðaliðar í hjálparsveit-
um, sem eins og kunnugt er, liöfðu margvís-
leg störf nxeð liöndum, nx. a. að ferðast um
milli herhúða og sjúkraliúsa, til þess að skemta
liermönnunum nxeð liljómlist og söng og á
margan annan hátt. En nokkurn tima höfðu
þær aflögu til fi'jálsra afnota. Og hann notuðu
þær báðar til þess að húa sig áfram undir lifs-
starfið. En þessi ár liöfðu þær lagt svo nxikið
á sig, og nú, þegar styrjöklin var um garð geng-
in, virtist svo, að því er Nan snerli að minsta
kosti, að liún gæti elcki hyrjað á nýjan leik.
Til allrar liamingju — að minsta kosti frá
vissum sjónarnxiðum skoðað — var hún að-
njótandi fjárhagslegs stuðnings frá gömlunx
frænda sínum, sem liafði liinar nxestu mætur
á lxenni og nam fjárliæð sú, sem hún þannig
féklc, þremur liundruðum sterlingspundum á
ári. Og ef svo liefði ekki verið, liefði oft verið
þröngt í húi lijá þeim stallsystrum, því að oft
liðu margar vikur svo, að þær fengu ekki tæki-
færi til þess að koma fram opinherlega. En
þar sein Nan fékk fé þetla reglulega komust
þær vel af og gátu tekið nokkurn þátt í skemt-
analífi með hinum möi'gu vinunx, sem þær áltu
í London. |
Penelope var finxm árunx eldri en Nan. Var
Penelope dóttir sveitaprests, er var fyrir löngu
dáinn. Penelope vissi gerla hvað það var, að
hafa „lítið umleikis“ sem kallað er, því að liún
liafði aldrei liaft úr miklu að spila. Hafði hún
því snemma vanist á sparsemi og gætni og það
var því að sjálfsögðu henni að þakka, live vel
þær stallsystur konxust af, en þær hjuggu í liúsi
sem nefndist Edenliall Manisons. Nan Daven-
ant hafði hins vegar alist upp á auðmannsheim-
ili, þar sem aldrei var hugsað um að halda
sparlega á, og liafði liún því engan skilning á
því hversu nauðsynlegt er að „sníða sér stalck
eftir vexti“, þcgar hún misti foreldra sina. Nan
hafði í rauninni aldrei látið sér skiljast, að það
eru aðeins 20 sliillingar í sterlingspundi, og því
siður, að fyrir þessa 20 shilling'a fékst nú mildu
minna en fyrir stríðið.
Það virðist næstum svo, að örlög sums fólks
í lífinu, sé að vera áhorferidur, og ef svo er,
var Penelope í þeirra hópi. Fyrir henni hafði
alt gengið rólega og kyrlátlega, liún liafði unn-
ið mikið, skemt sér í hófi, orðið fyrir sorg-
unx, en einnig margt orðið til þess að gleðja
liana, en alt hafði verið æsinga- og liávaðalaust
i lífi liennar. Og hún lxafði snxánx saman van-
ið sig á það æ frekara, að vera áliorfandi frek-
ar en þátttakandi. Hún var athugul að eðlisfari
og rýnin og lagði sig eftir að komast að raun
um, livað liggur til grundvallar fyrir gerðunx
manna og framkomu, með þeim árangri, að
hún var góður nxannþekkjari. Og eins og títt
er um þá, sem skilja aðra menn vel, var hún
unxburðarlynd. t
Og ef til vill var hún hin eina af kunningj-
unx og vinum Nan Davenant, sem skildi liið
Ixlendna skaplyndi liennar, sem vilti Nan sjálfri
sýn á stundum, hvað þá öðrum.
Ef athuguð er saga Davenant-ættarinnar, senx
Nan var af komin, kenxur í ljós, að af þeirri
ætt hefir fjölda íxxargt fóllc verið betri gáfum
gætt, en alinent gerist og í ættinni hafði löng-
um verið rík hneigð til listiðkana. Ættin var
kunn fyrir dutlunga sína og kenjar, ekki síst
frá þeim tíma, er einn af lxelstu mönnunx ætt-
arinnar á sínunx tima geklc að eiga frakkneska
konu — en liún var. langa-langamma Nan.
Þessi fraklcneska kona liafði verið prýðilega
gáfuð og næstum svo af har, en séi’lynd, og
ekki liamingjunnar jbam, en leið fyrir það,
senx lienni varð á, og nxisti aldrei samúð þeirra,
sem kyntust henni og fékk misgerðir sínar fyr-
irgefnar. ,
Og það var engum vafa undiroi’pið, að Nan
var likari þessari langa-langömnxu sinni en
nokkurri annari konu, fyrr og síðar, af Daven-
ant-ætlinni. Fíngcrð og glæsileg í framkomu
var hún, eins ogAngéle de Varincourt liafði vex’-
ið, — ógei-legt að vita hvað liún ætlaði sér,
livað hún vildi, óákveðin, eins og flögrandi fiðr-
ildi, — en ómótstæðileg. Sál Nan var lista-
mannssál eins og Angéle. Hugnxyndaflugið rilct,
eins og fossandi straumvatn, sjaldan lygnt, hæg-
slreyma, — og eins og Angéle Ixjó Nan yfir
ríkri fegurðarþrá, mikilli viðkvæmni og sál
liennar var móttækileg fyrir öllu, senx fagm’t
var. Alt þetta liafði Nan erft, eins og Angéle
Varincourt. j ,
Penelope lét sér ákaflega ant unx Nan og
gei’ði sér miklar vonir unx framtíð lxennar.
Iiún leit á sigra sína á.sviði sönglistarinnar sem
smásigra, er hún hugleiddi hvað Nan mundi fá
afrekað, ef alt gengi að óskum og lxæfileikar
liennar fengi notið sín. En hún liafði það oft
ú tilfitxningurini, að eittlivað var ekki — mundi
ekki verða, eins og ætti að vera. Höfðu guð-
irnir, seni höfðu reynst Nan svo örlátir, ekki
ætlað henaii tvær hestu gjafirnar: Velgengni
og hamingju? (
Penelope lxugsaði unx Nan fram og aftur,
er liún sat þarna fyrir franxan arininn og vakn-
aði upp úr hugleiðingum við, að Nan var að
setja holla og slíkt á hakka, enda kom hún nú