Vísir - 09.11.1937, Blaðsíða 3

Vl.SXft
Ntí er eftir að vita hvað socialistar
gera á Alþingi, segja Tímamenn.
Tímamenn virðast vera liarð-
ánægðir með málalokin á Al-
þýðusambandsþinginu, eftir
þvi sem dagblað þeirra segir i
morgun.
En því er bætt við að nú sé
eftir að vita hvað socialistar
jgeri þegar á Alþingi kemur, því
þar bíði mál úrlausnar, en um
stjórnarsamvinnuna muni fara
eftir því hvernig socialistar snú-
ist við þeim.
Þótt því socialistar séu búnir
að gefa yfirlýsingu á þingi Al-
þýðusambandsins um að þeir
telji áframhaldandi stjórnar-
samvinnu við Tímamenn vera
„nauðsynlega eins og nú standa
sakir“, þá er þó enn eftir að
semja nánar um þá samvinnu,
en til þess að létta hina vænt-
anlegu samninga var það, að
málamiðlun Vilmundar og fé-
laga hans varð ofan á hjá so-
cialistum.
Þau mál, sem dagblað Tíma-
manna talar um að biði úr-
lausnar socialista, mun vera m.
a. vinnulöggjöfin.
Tímamenn hafa undanfarið
talið það meðal yfirlýstra
stefnumála sinna að koma á
vinnulöggjöf og hafa borið
fram tvö frumvörp um þau
efni. En síðan þau frv. voru
borin fram mun síður en svo
hafaj minkað áhugi Timamanna
fyrir vinnulöggjöfinni og verk-
fallið sem nú stendur yfir á Ak-
ureyri liefir ekki blíðkað for-
kólfa framsóknarmanna.
í sambandi við það mál segir
Jón Árnason, forstjóri S. í. S.,
í morgun í dagblaði Tíma-
manna:
.... „ef þjösnaháttur og
skilningsleysi þeirra manna
fær að ráða, sem nú virðast
vera hæstráðandi til sjós og
lands hjá Alþýðusambandi
Islands, þá fellur í rústir all-
ur sá iðnaður, sem sam-
vinnumenn hafa bygt upp á
síðustu misserum“ ....
Jón Árnason er meðlimur í
samninganefnd socialista og
Framsóknarflokksins og þarf
vart að efa, að liann og aðrir
fulltrúar S.Í.S. þar muni leggja
áherslu á að löggjöf verði sett
um vinnumálin.
Auk vinnulöggjafarinnar má
nefna mál eins og stjórn Síld-
arverksmiðja ríkisins og ýms
atvinnu og fjárhagsmál, sem
Timamenn munu telja að soci-
alistum beri að gefa skýr svör
við.
UNDIRTEKTIR
KOMMÚNISTA.
„Þjóðviljinn“ í morgun tekur
mjög greinilega afstöðu gegn
niðurstöðu Alþýðusambands-
þingsins og segir um tillögu Vil-
mundar og félaga hans, að það
sé „leitt að þessi tillaga, sem
vitað var að Kommúnistaflokk-
urinn gæti ekki samþykt, skyidi
hljóta samþykki þingsins“, og
harmar það mjög að tillögur
Héðins skyldu ekki verða of-
an á.
En þrátt fyrir það þótt svona
hafi farið, segir Þjóðviljinn þó
að flokkarnir hafi nálgast mjög
hvor annan á þinginu og sam-
einingin sé ekki langt undan
landi.
Nýjar kosningar á fulltrúum
til Alþýðusambandsþin^s munu
fara fram í vetur og er það ætl-
un Héðins og kommúnista, að
vinna þær kosningar og knýja
síðan fram sameininguna.
Kommúnistar bíða þvi róleg-
ir átekta.
nðeinn Loftu?.
Eggert Claessen hrm. hefir
beðið Vísi að birta neðangreint
bréf með þvi að ritstjóri Nýja
dagblaðsins liafi elcki viljað
birta bréfið, sem er svohljóð-
andi:
i
Reykjavík, 5. nóv. 1937.
Til ritstjóra
Nýja Dagblaðsins,
Reykjavík.
í grein sem birtist í blaði yð-
ar i dag út af vinnudeilunni á
Akureyri, er sagt að þegar sam-
ið hafi verið við Iðju hér í
Reykjavik um launakjör við
reylcvísku verksmiðjurnar, þá
hafi eg gert leynisamning við
„verkfallsforkólfana“ um það,
að lcomið yrði á sömu launa-
kjörum á Akureyri og í Reykja-
vík.
Þetta er algerlega rangt. En
liklega hefir þetta verið búið til
út af því, að þegar Iðja samdi
9. okt. 1935 við Félag íslenskra
iðnrekenda, þá var vinnutími
ákveðinn frá kl. 8 að morgni til
kl. 6 að kveldi nema hjá ullar-
verksmiðjunni Framtíðinni og
klæðaverksmiðjunni Álafoss,
þvi hjá þeim var vinnutími
ákveðinn kl. 7 að morgni til kl.
6 að kveldi, en jafnframt var
sett i samninginn svohljóðandi
ákvæði:
„Jafnskjótt og samkomulag
næst við aðrar klæðaverksmiðj-
ur i landinu um styttri vinnu-
tima, breytast ákvæðin um
vinnutíma í samræmi við það i
fyrirtækjum sem talin eru í II.
flokki.“
En í II. flokki voru taldar
ullarverksmiðjan Framtíðin og
klæðaverksmiðjan Álafoss.
Eins og eg tók fram var
samningur þessi gerður 9. okt.
1935 milli Iðju og Félags ísl.
iðnrekenda, en það félag geklc
ekki í Vinnuveitendafélag Is-
lands fyr en meira en liálfu ári
siðar eða 25. maí 1936, en samn-
ingurinn var framlengdur ó-
breyttur að þvi er fyrgreint atr-
iði snertir 1. des. 1936.
I
Til
ritstjóra Nýja Dagblaðsins
5. nóv. 1937.
Bréf þetta vil eg biðja yður
að birta í blaði yðar sem fyrst.
Virðingarfylst
Eggert Claessen.
(sign.).
Rý barnaböí.
Lewis Carrol: Lísa í Undra-
landi. Með myndum. -—
Bókaútgáfan Esja, Rvík,
1937. —
Þetta er alkunn barnabók,
sem hefir komið út á mörgum
tungumálum og átt miklum
vinsældum að fagna. Mun og sú
verða reyndin hér. Lewis Carr-
oll er kjörnafn. Höfundurinn
hét réttu nafni Charles Lut-
widge Dodgson og var kunnur
sem stærðfræðingur, en fyrir
honum átti það að liggja, að
verða heimskunnur barnabóka-
liöfundur. Dodgson var fæddur
i Daresbury, Cheshire, Eng-
landi, 27. jan. 1832 og stundaði
nám í Oxford. Hann var stærð-
fræðikennari í Oxford um skeið
og var vígður til prests í bisk-
upakirkjunni ensku, en stund-
aði aldrei prestsstörf. Dodgson
hafði verið maður mjög hlé-
drægur og hæglátur og undi sér
best í barnahóp. Lísa í Undra-
landi eða „Alice in Wonder-
land“ var upphaflega skrifuð
fyrir Alice Liddell og tvær syst-
ur liennar, dætur Liddels prests
í Oxford. Bókin var fyrst gefin
út 1865 og önnur fræg barna-
bók, „Alice Tlirough the Look-
ingglass“ 1871. Myndirnar voru
teiknaðar af Sir J. Tenniel.
Leikrit hafa verið samin upp úr
báðum þessum barnasögum.
Ýmsar aðrar barnabækur samdi
Dodgson eða Lewis Carrol, en
eftir hann liggja og merkar
stærðfræðilegar ritgerðir og
bækur og „Principles of Par-
liamentary Representation“.
Dodgson dó ókvæntur í Guild-
ford 1898 og árið 1932 var ald-
arafmæli hans víða minst. —
Þetta stutta yfirlit ætti að nægja
til þess að sýna, að hér hefir
ekki verið valin bók af verri
endanum handa íslenskum
börnum.
0
ÐÖSjí'Uf
* rf
Veðrið í morgun.
í Reykjavík 5 st., mest í gær
5 st., minst í nótt 3 st. Úrkoma í
gær 0,3 mm. Yfirlit: Háþrýsti-
svæði yfir hafinu milli íslands og
Skotlands. Grunn lægS yfir Græn-
landi og hreyfist í noröaustur. —
Horfur: Faxaflói: Su'övestan gola.
Skúrir.
Björgunarsund fyrir sjómenn.
Á morgun hefst í Sundhöllinni
nýtt námskeiö í björgunarsundi
fyrir sjómenn, þeim aö kostnaöar-
lausu eins og á'Sur. Þátttakendur
gefi sig fram í síma 4059 í dag
kl. 2—4 og 5—7. Jafnframt mun
Slysavarnafélag íslands sjá hinum
sömu mönnum fyrir ókeypis
kenslu í lífgun druknaöra.
Kvikmyndahúsin.
G a m 1 a B í ó sýnir þessa dag-
ana mjög smellna og hlægilega,
sænska mynd, er heitir Her-
mannaglettur. Aöalhlutv. leika
Thor Modén, Elof Ahrle og Kat-
hie Rolfsen. •—• N ý j a B í ó sýn-
ir söngvamyndina Leiksýninga-
skipiö. Hefir hún verið sýnd hér
áöur, þögul, og hlaut þá vinsældir
manna. Nú heyrir ma'Sur marga
ágæta söngva, og meöal söngvar-
anna má nefna svertingjann
heimsfræga, Paul Robeson.
Hjúskapur.
1 dag verða gefin saman í
hjónaband ungfrú Klara Hjartar-
dóttir, Hafnarfiröi, og Kristján
Jónsson, Laugaveg 46 A. Heimili
þeirra er á Seljaveg 13.
Knattspyrnufélag Reykjavíkur
heldur aöalfund sinn annaö
kvöld kl. 8 í K.R.-húsinu niöri.
Unga ísland,
októberheftiö, er nýútkomiö. í
því er þetta efni: í haust, kvæöi
eftir Óskar Þóröarson, Undramátt-
ur góöra tanna, Vinir vorsins, eft-
ir Stefán Jónsson, Um garðyrkju-
mál, Vitar eftir Sigurjón Jónsson
0. fl.
V als veltu-híllinn
var sóttur í morgun og sá ham-
ingujsami varö Kristinn Árnason
járnsmiður, Bragagötu 30.
Útvarpið í kvöld.
18,45 Þýskukensla. 19,10 Veður-
fregnir. 19,20 Þingfréttir. 19,50
Fréttir. 21,15 Erindi: „Þektu sjálf-
an þig“, I (Jóhann Sæmundsson
læknir). 20,40 Iiljómplötur: Létt
lög. 20.45 Húsmæðratími: Smit-
unarhætta á heimilum (frú Sig-
ríður Eiríksdóttir). 21,00 Symfón-
íu-tónleikar: Ýms tónverk (plöt-
ur). 22,15 Dagskrárlok.
Næturlæknir:
Kjartan Ólafsson, Lækjargötu
6 B, sími 2614. Næturvörður í
Laugavegs og Ingólfs apótekum.
Skipafregnir.
Gullfoss er í Hamborg. Goða-
foss er væntanlegur til Vest-
mannaeyja kl. 9 í fyrramálið. Brú-
arfoss er á leið til Stykkishólms
frá ísafirði. Dettifoss var á Eski-
firði í morgun. Lagarfoss er á leið
til Leith frá Kaupmannahöfn. Sel-
foss er í Hamborg. Súöin er í Oslo.
Esja var á Seyðisfirði í gær.
U. M. F. Velvakandi
heldur fund í Kaupþingssalnum
í kvöld kl. 9. „Skinfaxa" verður
útbýtt á fundinum. Félagar ertl
beðnir um að fjömenna og mæta
réttstundis.
stjórnar
landinu?
Eftir
Virginia Cowles, blaðamann.
Þýski og ítalski fáninn blakta
um allan þann hluta Spánar,
sem Franco hefir á valdi sínu.
i 1 Salamanca, kyrláta háskóla-
bænum, sem Franco liefir gert
að aðalbækistöð sinni, eru gisti-
húsin og veitingakrárnar
skreyttar Þórshamrinum og it-
alska fánanum. I verslunum eru
spjöld, sem á er ritað „Man
spricht Deutsch“, og á ýmsar
byggingar er málað: „Vive il
Duce“.
Gran Hotel í Salamanca, þar
sem þessi grein er skrifuð, er
skreytt geysistórum veggmynd-
um af einvöldunum: Mússólini
með stálhjálm á liöfði, bítur á
jaxlinn, alvarlegur og hersltár
á svip, og Hitler starir út í blá-
inn og ákallar Evrópu um að
verjast bolsévismanum.
í anddyri gistihússins ægir
saman mönnum allra landa.
ELDUR I KOLASTÍUM
BRESKS TOGARA.
I gær. FÚ.
Togarinn Melchett frá Hull
kom til Þingeyrar kl. 19 i gær-
kvöldi með eld í kolastíum
skipsins. Umboðsmaður enskra
togarafélags á staðnum kvaddi
slökkvilið kauptúnsins á vett-
vang eftir ósk togarans. Þegar
hlerar voru opnaðir gaus upp
eldur úr kolageymslum skips-
ins. Var hann slöktur eftir
nokkurn tíma. Orsakir eldsins
voru taldar þær að kviknað hafi
i kolagasi er myndast hafi útfrá
gufupípum, sem lágu gegnum
kolastíurnar — en umbúnaður
reyndist dottinn af þeim. —
Vegna þess að lítið loftrúm var
i kolastíunum gerði eldurinn
minna tjón en ella hefði orðið.
— Togarinn var nýkominn að
heiman og var að veiðum út af
Önundarfirði Id. 16 um daginn,
þegar eldsins varð fyrst vart. —
Sir W. A. Craigie.
KÁUPMANNAHAFNAR-
BLÖÐIN UM KARLAKÓR
REYKJAVÍKUR.
Kaupmannahöfn, 8. nóv.
Einkaskeyti. FÚ.
Öll helstu blöð Kaupmanna-
hafnar hafa nú birt fregnir um
komu Rarlakórs Reykjavikur til
borgarinnar og frásögn um hina
fyrirhuguðu söngför hans. Eru
ummælin undantekningarlaust
mjög vinsamleg og segja nokk-
ur helstu blöðin að Karlakór
Reykjavíkur sé með þeim bestu
á Norðurlöndum og hafi getið
sér ágætan orðstir bæði utan-
lands og innan.
Sir William Craigie flytur í dag
fyrirlestur við liáskólann í Ox-
ford um „skáldskaparíþróttina
á íslandi“. Erlendis liefir það
verið tíðast, að minnast ekki
annara bókmenta íslenskra en
fornbókmentanna, en Sir Willi-
am hefir'þó ávalt haldið því
fram, að Islendingar liafi si og
æ verið að skapa merkilegar
bókmentir, all fram á þenna
dag. I þetta sinn munu það ekki
sist verða miðalda- og nútíma
bókmentirnar, sem hann fræðir
tilheyrendur sína um, rímurn-
ar og nútímaljóðin. Sjálfur lief-
ir hann, eins og kunnugt er,
gefið út rimur af frábærri snild
og ritað af gagngerðri þeklcingu
um nútímaskáldskap íslenskan,
enda gefið út úrval íslenskra
Ijóða. I síðustu bók sinni, The
Northern Element in English
Literature, lætur hann þá von
og trú í Ijós , að sá tími komi
að ensk skáld læri á ný af Is-
lendingum rétta notkun stuðla
og höfuðstafa, sem þeir hafa
fyrir löngu týnt niður. Sjálfur
hefir Sir Wiliam ort eftir
ströngustu íslenskum bragx-egl-
um, bæði á ensku og íslensku,
og þegar á stúdentsárum sínuxn
þýddi hann íslensk nútimaskáld
(Steingi'ím, Bólu-Hjálinar, Jón
Þorláksson).
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir enn einu sinni í kveld
skopleikinn „Þorlák þreytta".
LÖGFRÆÐIN G AMÓT
í REYKJAVÍK 1940.
Næsta lögfræðingamót fyrir
Norðurlönd verður lialdið liér í
Reykjavik 1940. Þátttakendur
frá Sviþjóð, Noregi, Finnlandi
og Danmörku munu hittast
í Gautaborg og ferðast hingað
með Ameríkufari Svenska-Ame-
ríkalinen „Gripsholm“. Áætlað
er að þessir menn verði um eitt
þúsund talsins. Siglt verður um-
hverfis landið og ekið í bilum
um sveitirnar.
(Skv. sendiherrafregn).
Gengið í dag.
Stei'lingspund .......
Dollar ...............
100 ríkismörk .......
— franskir frankar
— belgur ..........
— svissn. frankar .
— finsk mörk ....
— gyllini .........
— tékkósl. krónur .
— sænskar krónur .
— norskar krónur .
— danskar lcrónur ,
Ivr.
22.15
4-42J4
178.98
iS-23
75-45
102.89
9-95
245-83
15.88
114.36
111.44
100.00
Aldur kanarífugla
er talinn 10 ár að meðaltali, en
þó gela þeir orðið 15 ára. Kona
ein, Mary Simon, í Elgin í Illi-
nois-fylki í Bandarikjunum,
kveðst þó eiga kanarífugl, sem
sé að minsta kosti 27 ára, og
syngi liann hástöfum á hverjum
degi!
Þýskir herforingjar drekka
kaffi með liátíðasvip, meðan
spænsldr hermenn úr formgja-
ráðinu, með bláa mittislinda,
reigsa yfirlætislega um gólfið.
Italirnir láta glamra í sporum
sínum og leiða stúlku við hönd
sér og stundum tvær, en her-
menn úr útlendingahersveitinni
heimta lierbergi af skrifstofu-
manni liótelsins.
Það er erfitt að ná sér í her-
bergi í Gran Hótel, þvi að það
er aðalbækistöð Þjóðverja. Þeir
liafa skrifstofur sínar á efstu
liæð, og menn úr Guardia Civil
standa vörð með alvæpni.
Það er engin glaðværð þarna,
lieldur tortrygni, sérstaldega
gagnvart nýkomnu fólki, og á
veggina er letrað: „Þögn. Njósn-
arar!“
Það þýðir, að hver sá, sem
heyrir rætt um hernaðinn, á að
segja frá hver gerir það.
Samt er um ófriðinn rætt all-
an sólarhringinn.
Hverja nótt um óttuskeið eða
fyr safnast mannfjöldinn sam-
an á aðaltorginu þar sem sagt
er frá fréttum í hátalara á
spænsku, ítölsku, þýsku,
frönsku og ensku.
I hópnum ægir saman alla
vega litum búningum, bláum,
rauðum, khakilitum og hvítum
einkennisbúningum. Dauða-
þögn ríkir meðan fréttirnar eru
lesnar og að lokum er þjóð-
söngurinn leikinn, en mann-
fjöldinn heilsar að fasistasið.
Allir eru vissir um sigur
Francos, og þegar eitt enskt
blað sagði einu sinni, að honum
gengi „örlitið“ betur, var hent
liið mesta gaman að þeirri
fregn.
Þegar lokið er sókninni á
Norður-Spáni (grein þessi er
rituð fáeinum dögum áður en
Gijon féll í liendur Franco) licf-
ir Franco 100 þús. manna, auk
flugvéla, fallbyssa og bryn-
dreka, sem hann getur sent til
Aragóníu.
Menn eru ekki alveg vissir
um, livort sóknin verði hafin á
Madrid eða Teruel í áttina til
Kataloniu. En menn Francos
spá sigri fyrir vorið.
Þegar eg fylgdist með lier-
sveitunum áleiðis til Gijon í
heila viku, undraðist eg mjög
Iiið góða skipulag og útbúnað
liersins. Hermennirnir eru í
góðum holdum og vel klæddir,
en það er ekki hægt að segja um
hermenn stjórnarinnar. En þótt
örlög Gijon sé fyrirsjáanleg, þá
verður sólinarherinn að berjast
uni hvert fótmál, en það liáir
stjórnarhernum, að liann er illa
útbúinn að skotfærum.
Þeim hluta Spánar, sem
Franco ræður, er vel og skipu-
lega stjórnað. Þar er nægilegt
að bíta og brenna, og lífið geng-
ur sinn vanagang, nema auðvit-
að á vígstöðvunum.
Menn verða þó varir við fas-
islastjórnina. Lýðræði, þingræði
og frjálslyndi er bannfært, og
láti maður þvílika skoðun í ljós,
er maður talinn fjandmaður
stjórnar Francos.
Andúð manna er mikil gagn-
vart Englandi og Frakklandi, og
alstaðar heyrist talað um úr-
kynjun lýðræðisríkjanna, og að
þau ríki þurfi einskis að vænta
af Italíu, Þýskalandi og Spáni.
Foringi einn í herstjórnar-
ráðinu sagði meira að segja, að
brátt myndi Frakklandi skift í
þrjá hluta: Baskahéruðin
frönsku handa Spáni, frönsku
Rivieruna lianda ítaliu, mið-
héruðin handa Þýskalandi. Par-
ís yrði áfram eign Frakka, af
þvi að þeir einir kunna að
stjórna henni, og hvað Englandi
viðkæmi, þá gæti það hypjað
sig á brott úr Gibraltar, þegar
spænskar og þýskar fallbyssur
verða komnar í nágrennið!