Vísir - 22.11.1937, Qupperneq 2

VISIR
VtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAtJTGÁFAN
V'ÍSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson
Skrifstofil Auslurstr. 12
og afgr. j
Sí mar:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
VerS 2 kr. á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Seint og illa.
¥ blöðum stjórnarflokkanna
*■ getur nú daglega að líta
feitar fyrirsagnir og langar
greinar um nytsemdarverk þau
öll, sem nu eigi að hrinda i
framkvæmd í landinu, með at-
beina þeirra, og hvernig leyst
muni verða vandræði hvers
manns, svo að segja, með fjár-
framlögum þeim úr ríkissjóði,
sem flokkarnir hafi orðið ásátt-
ir um að láta af hendi rakna.
Tvent er það þó einkum, sem
socialistar guma af. Það eru
fjárf.ramlögin til „viðreisnar
sjávarútveginum“, og ráðstaf-
anirnar til að bæta úr fjárhags-
örðugleikum sveitar- og bæjar-
félaga. En um þetta livort-
tveggja á það við, að þó að
stjórnarflokkarnir liafi að vísu,
með þeim ákvörðunum, sem
þeir nú hafa tekið, viðurkent þá
knýjandi þörf, sem fyrir hendi
er, þá hefir bæði „seint og illa“
verið brugðist við að bæta úr
þeirri þörf.
Á fjórum þingum í röð liafa
sjálfstæðismenn borið fram til-
lögur á Alþingi um það, að út-
flutningsgjaldinu af sjávaraf-
urðum yrði aflétt, eða það látið
sjávarútveginum eftir, honum
til eflingar og viðreisnar. Það
var öllum ljóst, að þetta var
orðið aðkallandi nauðsyn út-
vegsins, þegar á árinu 1934, er
sjálfstæðismenn báru fyrst fram
þessar tillögur sínar. En stjórn-
arflokkarnír, og „stjórn hínna
vinnandi stétta“, létu það þá
ekkert á sig fá. Það var þá talið
ógerlegt, að fella niður útflutn-
ingsgjahlið, af því að ríkissjóður
mætti ekki við að missa þær
tckjur. Síðan hefir þessi tekju-
stofn rikissjóðs rýrnað ár frá
ári, eftir því sem útflutningur-
inn hefir minkað, og nú virðist
svo sem tekjurnar af honum
séu orðnar nægilega litlar til
þess að ríkissjóður megi sjá af
þeim. En að þeim mun minna
gagni kemur það þá einnig
sjávarútveg'inum, að fá þær til
sinna þarfa. Og það er líka séð
við því, að það komi honum til
góða, þó að útflutninguririn
kynni að aukast, því að af út-
flutningsgjöldum má ekki verja
meira en 400 þús. kr. til hans
þarfa.
1 þessu sambandi má minna á
það, að undir umræðum á önd-
verðu yfirstandandi þingi, um
frumvarp sjálfstæðisinanna um
rikisstyrk til að koma upp nið-
ursuðuverksmiðjum, lét fjár-
málanáðherrann svo um mælt,
að þó að slíkar verksmiðjur
yrðu reistar nú, þá mundi þess
verða nokkur bið, að starf-
ræksla þeirra >æði svo verulegur
þáttur í atvinnulífinu að ríkis-
sjóður gæti unnið upp byggmg-
arslyrkinn í auknum tolltekjuin
af innfluttum vörum. Nú hefir
ráðherrann lrinsvegar látið til
lciðast, að gefa fyrirheit um
Lyggin garstyl'ki til niðursuðju-
verksmiðja, og ýmislegt fleira,
scm sjálfstæðismenn liafa flutt
tillögur um þing eftir þing, en
ekki náð fram að ganga vegna
viðbárunnar um tekjuskort rík-
issjóðs. Nú má þó ríkissjóður
enn síður við því að leggja fram
fé til slíkra framkvæmda og
almenningur við slíkum álög-
um. En ef farið hefði verið að
tillögum sjálfstæðismanna þeg-
ar í stað, þá má gera ráð fyrir
því, að það væri nú farið að bera
þann ávöxt, sem ráðherrann
óttast að nokkur bið verði iá, að
ríkissjóður fái eitthvað í aðra
hönd fyrir framlög sín.
Það kann nú að vísu að vera
,.að skömminni til skárra“, að
„vera vitur eftirá“, en að vitk-
ast aldrei. Oft kemur það þó að
litlu haldi. Og litla trú hafa
menn á því, að ráðagerðir
stjórnarflokkanna um „viðreisn
sjávarútvegsins“, reynist þeim
mun heilladrýgri, liér eftir en
hingað til, sem meira fé er til
þeirra kostað, meðan hlíta
verður sömu forsjá og áður um
framkvæmdirnar. Mörg hundr-
uð þúsund eru þegar farin í súg-
inn um þær greipar, og mörg
munu á eftir fara.
Líkan af
tslandi.
Fyrir nokkuru var til sýnis
hér 'í bænum líkan af íslandi,
sem 28 ára gamall maður, Axel
Helgason að nafni, hafði gert.
Hann er nú að smíða annað lík
an af landinu, sem á að verða
enn stærra en hið fyrra eða
22,2 ferm.
Axel Helgason hefir vinnu-
stofu í Arnarhváli, og hefir
unnið í 3 mánuði að þessu nýja
Íslandslíkani sínu. Tíðindamað-
ur Vísis hitti Axel að máli í gær
og fórust honum svo orð um
starf sitt.
— Þetta upphleypta líkan
verður í mælikvarða 1:100.000,
og er gert eftir herforingjaráðs-
kortunum dönsku. Enn hefi eg
ekki lokið nema litlum hluta
þegs, eða Vestfjarðarkjálkanum
og austur að miðju Tjörnesi.
Það nær um 89 km. inn í land-
ið.
— Hvenær búist þér við að
Ijúka verkinu?
— Eg geri ekki ráð fyrir að
því verði lokið fyrri en 1939—
40. í vetur vonast eg til að geta
lokið við um 40 þús. ferkíló-
metra.
— Úr hverju er frummyndin?
— Pappaörkum, sem Iagðar
eru hver ofan á aðra. Síðan er
landslagið teiknað á þær og því-
næst höggvið út. Verkið er
mjög seinlegt, t. d. er eg búinn
að nota um 50 þús. nagla við að
festa pappaþynnurnar, en við
þessa mynd mun eg vera búinn
að vinna um 700 stundir.
— Líkanið verður auðvitað
ekki steypt í heilu lagi?
— Nei, það verður steypt í
pörtum, en eg geri ráð fyrir, að
öll þyngd þess muni nema um
4600 kg. Sá hluti, sem Vatna-
jökull verður á, mun t. d. vega
um 400 kg.
— Hefir ekki einhver, sem er
kunnur landinu, skoðað verk
yðar?
— Jú, Steínþór Sigurðsson.
sem verið hefir við landmæl-
ingar iá Norðurlandi, leit hér
inn um daginn og leist vel á.
Stórrigningar torvelda yfirferð japanska
hersins, sem eigi að síður heldur
áfram sókn sinni.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fregn frá Peking hermir, að Japanir sé í þann veginn að
komast yfir Gulafljót með mikið lið. Er tilgangurinn
að sækja fram milli Tsinanfu og Pingham í því skyni
að króa inni her Kínverja fyrir norðan Tsinanfu.
United Press.
London í morgun. FÚ.
Japönum virðist miða stöðugt áfram í áttina til Nanking frá
Shanghai, þrátt fyrir stórrigningar sem hafa gert landð torvelt
yfirferðar. Japanski herinn nálgast óðum varnarlínu Kín-
verja, sem liggur frá Wu-sih í norðaustur til Yangtse-fljóts.
Óstaðfestar fregnir herma, að kínverska varnarlínan hafi þeg-
ar verið rofin á einstaka stað.
í einni frétt segir, að Japanir hafi enn sett lið á land við
Fushan, og er það liðsauki við herinn sem sækir til Nanking.
Erlendar sendisveitir eru nú sem óðast að flytja sig frá Nan-
king til Hangchow, þangað sem utanríkismálaskrifstofa Kín-
verja er flutt. Sendisveit Bandaríkjanna er að flytja sig í dag,
en breska sendisveitin verður flutt á morgun.
London í morgun. FÚ.
Fréttin um það, að Japanir
hafi tekið Soochow hefir verið
staðfest. Japanski herinn eltir
hinar flýjandi hersveitir Kin-
verja inn í borgina, og áttaði
varnarlið borgarinnar sig ekki
á því, fyr en framlið Japana var
komið inn í borgina.
Meginhluti kínverska hersins
norðan við Shanghai hefir ver-
ið hrakinn norður á bóginn, á
móts við Tung-yen við Yang-
Ljósmyndasýnlng.
Ferðafélags íslands
hófst í gær í Markaðskálanum
við Ingólfsstræti. Myndirnar eru
um 500 að lölu frá 60 sýnönd-
um. Þær skiftast i tvo flokka,
landslagsmyndir og manna-
myndir, og má hver þátttakandi
senda flest 10 myndir í hvorum
flokki eða alls tuttugu.
Auðvitað ber mest á lands-
lagsmyndunum, sem eru hvaðan-
æfa af landinu, og eru flestar
þeirra með ágætum, svo að erf-
itt er að dæma um hver muni
best. Sérstaka atliygli vekja á
sýningunni myndir, sem teknar
voru úr dönsku landmælinga-
flugvélinni í sumar. Eru meðal
þeirra myndir af Reykjavik,
Akureyri og Hafnarfirði téknar
í 1500 m. hæð.
F. í. hélt fyrstu Ijósmynda-
sýningu sína fyrir fiáeinum ár-
um í Sundhöllinni og gafst hún
svo vel, að viðeigandi þótti að
hafa þessa sýningu nú, þar sem
félagið verður 10 ára næstkom-
andi laugardag.
— Verða steypt mörg eintök
af likaninu?
— Eg veit það ekki með vissu
ennþá, en gera má ráð fyrir, að
skólar fái sér það. Eínu verður
komið fyrir í skemtigarði liér
í bæ, og verður það alt litað,
svo sem vegir, vatnsföll, sýslu-
mörk o. þ. h. Verð hvers korts
verður varla undir 2 þús. krón-
um, en það fer auðvitað eftir
því, hve margir kaupa það. Þá
verða einnig steypt kort af ein- !
stökum héruðum, handa þeim,
er þess óska.
—o—
Axel Helgason hefir sótt um
styrk tíl ríkis og bæjar, og er
ekkert sjálfsagðara, en að hon-
um verði veittur sá styrkur.
Starf hans er merkilegt og ein-
stakt í sinni rÖð, og kortín
munu vafalaust auka þekkingu
landsmanna og annara á lands-
lagi á íslandí,
tse-fljót og Wu-sih, við norður-
enda Taivatns.
I frétt frá Shangliai er sagt,
að meira en 50 rússneska flug-
vélar séu komnar til Kansu í
Shansifylki, og eigi að senda
þær lengra austur á bóginn, og
ef til vill nota þær til að verja
með Nanking.
London í morgun. FÚ.
Hermálaráðunautur Japana í
Shanghai, liefir gert ýmsar
kröfur til erlendra ræðismanna
i Shanghai, og hótað því, að
verði þeim ekki fullnægt, áskilji
Japanir sér rétt til þess að gera
þær ráðstafanir, sem þeim
kunna að þykja nauðsynlegar.
Japanir krefjast þess, meðal
annars, að fá að fara í gegn
um alþjóðahverfið með her
sinn: að fá að bæla niður and-
úð gegn Japönum innan vé-
banda alþjóðahverfisins og
leysa upp kinversk félög, sem
reka starfsemi fjandsamlega
Japönum; að afnema ritskoð-
un, sem Kínverjar hafa stofn-
að til; að loka öllum skrifstof-
um kínversku stjórnarinnar; og
að mega hafa eftirlit með kín-
verskum embættismönnum.
Sei ára ðreBgnr ttrnkn-
ar ílí bryggja.
20. nóv. FÚ.
í gær féll út af bryggju og
druknaði 6 ára gamall dreng-
ur, Ágúst, sonur lijónanna Guð-
mundar Sigjurðssonar og Sig-
í’íðar Kristjánsdóttur á Eski-
firði. Aðdjúpt var, þar sem
drengurinn féll í sjóinn og eng-
ir fullorðnir nærstaddir til
björgunar. Fanst líkið ekki fyr
en slætt hafði verið eftir því all-
lengi.
Blíðviðri hefir verið undan-
farið og auð jörð en i dag var
þar norðanliríð.
Breska eimskipíð African
Mariner er koinið til Malta. Á
skipinu voru vopnaðir varð-
menn og breskur tundurspillir
fylgdi skipinu til hafnar. Fyrir-
skipað hefir verið, að afferma
skuli skipið í höfn á Malta,
vegna gruns urn, að farmurinn
sé vopn og skotfæri til Spánar.
NRP—FB.
Samkvæmt opinberri tilkynn-
ingu japÖnsku herstjórnarinnar
hafa til þessa dags 16.048 her-
lnenn fallið í orustum í Kína úr
liði Japana. — NRP. - FB.
STÓRMERKILEGAR UPP-
LJÓSTANIR I FRAKK-
LANDI.
London, 21. nóv. - FÚ.
Lögreglan í Frakklandi
hefir liaft upp á manni ein-
um, sem hún álítur að hafi
staðið fyrir vopna- og her-
gagnasöfnun Munkaliettufé-
lagaima. Chautemps forsæt-
isráðherra Frakklands gaf í
skyn í ræðu sem hann flutti í
franska þinginu í gær, að bú-
ast mætti við stór-merkileg-
um og alvarlegum uppljóst-
unum i sambandi við þetta
mál.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
I rdegisblöðin ræða gæti-
II lega um árangurinn
af Þýskalandsför
Halifax lávarðs. Kveðast
þau vona, að slíkar viðræð-
ur sem þessar muni hjálpa
til að bæta sambúð Breta og
Þ jóðver ja. Daily Telegraph
og Morning Post kemst
svo að orði, að þótt menn
megi vona hið besta sé
engra stórtíðinda að vænta
sem afleiðingar af þessari
ráðstefnu. Daily Mail segir
að það sé óhjákvæmilegt
annað en þessar viðræður
bæti sambpð þjóðanna, og
að þær hafi bundið enda á
mikla óvissu um aðstöðu
þeirra.
Fregnir frá Rómaborg
herma, að álitið sé að þeir
Ciano og Perth muni ræðast
við í dag. Perth mun þá að
öllum líkindum tilkynna
Ciano hvað Hitler og Hali-
fax hafi farið á milli.
United Press.
Berlín í morgun. FÚ.
t gærmorgun kom til Berlín-
ar ungverski forsætisráðherr-
ann Daranyi, ásamt konu sinni
og utanrikisráðherra Ungverja-
lands. Ungversk og þýsk blöð
ræða í þessu sambandi um á-
slandið í Dónárlöndunum og
þýsk-ungverska vináttu, og telja
þessi lönd tengd saméiginlegum
örlögum. Blað eitt í Budapest
segir, að Dónárlöndin verði að
taka tillit til ássins Berlín-Róm.
Telur blaðið, að Mið-Evrópa
myndi vera orðin bolsivistisk,
ef Þjóðverjan hefðu ekki sporn-
að við því.
adeins Loftur,
Barnavinafélagið
Sumargjöf
liefir nú starfað þrettán sumur-
og vafalaust orðið að mjög.
miklu gagni. Er nýlega út kom-
in skýi’sla um störf þess árið
sem leið, samin af gjaldkera fé-
lagsins, ísaki Jónssyni kennara..
Hefir hann verið „lífið og sálin“
í félaginu frá uppliafi og lagt á
sig nrikið starf i þágu þess, án;
alls endurgjalds.
Árið 1936 voru dagheimilin.
tvö: annað í Grænaborg og lritt
í Stýrimannaskólanum. Böm
þau, sem í heimilunum dvöld-
ust, voru á aldrinum 2—12 ára
(flest 3—7 ára). Heimilið í
Grænaborg starfaði 88 daga
virka. Alls komu i heimilið 166
börn, en af þeim „voru 26 gest-
ir“. „Dvalardagar barnanna:
voru alls 7491“. —
Börnin döfnuðu vel og tóku
miklum framförum. Mestur
þyngdarauki var 3.6 kg., en.
minstur 0.1 kg. Meðal þyngdar-
auki 1.5 kg. — Bæjarsjóður
greiddi fult gjald fyrir 8 börn,
en 56 börn voru tekin án með-
gjafar. Fult gjald var greitt fyr-
ir börn frá 11 heimilum. —
Mörg börn voru tekin fyrir lágt
gjald.
Dagheimilið í Stýrimanna-
skólanum starfaði í 86 daga. Á
það heimili komu alls 88 börn,
á aldrinum 2—10 ára (flest
3—6 ára). „Dvalardagar barn-
anna voru alls 3563“. — Fyrir
9 börn var greitt fult gjald, en
40 dvöldust ókeypis á heimil-
inu. Með öðrum bömum var
greitt 5—20 kr. á mánuði.
Börnin þyngdust og stækkuðu
Mestur þyngdarauki var 4.9 kg.,.
minstur 0.1 kg., en meðal-
þyngdarauki 1.17 kg.
Allur kostnaður við rekstur
Grænaborgarlieimilisins var
kr. 7781.16, en kr. 4832.32 i
Stýrimannaskólanum. —
Heilsufar barnanna var gott
og framfarirnar miklar sem
áður segir. Segir læknir heim-
ilanna, að við komu hafi 62
börn haft „bólgna eitla“, en við
brottför voru einungis 4 með
eitlabólgu. Þess ber að vísu að
gæta, að við síðari skoðunina
voru mörg börn farin, þau er
eitlabólgu höfðu, er þau voru
skoðuð við komu í heimilin, en
vissa er fyrir, að 27 börnum
hafði batnað eitlabólgan að
fullu, en auk þess vafalaust ein-
hverjum þeirra, sem farin voru,
væntanlega miklum meirihluta.
Tekjur félagsins siðastliðið
ár urðu alls kr. 13.500.18, en
árið áður (1935) kr. 9484.08.
Nýir félagar á árinu urðu 250.
Bæjarsjóður og ríkissjóður
styrkja félagið að nokkuru með
fjárframlögum. Hrein eign fé-
lagsins í árslok 1936 er talin kr.
51.815.23. —■
Barnavinafélagið Sumargjöf
er ein hin þarfasta stofnun og
verðskuldar stuðning allra
góðra manna.
Útvarpið í kveld.
18,45 Islenskukensla. 19,10 VeS-
urfr. 19,20 Þingfréttir. 19,50 Frétt-
ir. 20,15 Erindi: Fiskveiöar viö ís-
lancl (Árni Friöriksson fiskifræö-
ingur). 20,40 Einsöngur (frú
Elísabeta Einarsdóttir). 21,00 Um
daginn og veginn. 21,15 Útvarps-
hljómsveitin leikur alþýöulög.
21,40 I-Iljómplötur: Tríó i C-dúr,
Op. 87, eftir iBrahms. 22,15 Dag‘
skrárlok.
Vörður
heldur fund’ annað kveld kl. 8ýá
í Varöarhúsinu. Magnús Jónsson
próf. talar um veitingu docents-
embættisins. :