Vísir - 19.04.1938, Blaðsíða 2

VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Austurstræti 12.
1 m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Augiýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
í sama fari?
Á síðasta þingi. liaustþinginu
1937, gerðu stjórnarfokkarnir
með sér sanining um „áfram-
lialdandi stjórnarsamvinnu“
fyrst um simi til næsta þings.
Samningstímabilið var því ekki
nema 2—3 mánuðir. En þó að
ekki væri um lengri tíma að
ræða, þótti ekki annað sæma en
að hinda samvinnuna nokkur-
um skilyrðum af heggja liálfu.
Af hálfu Alþýðuflokksins var
það þannig áskilið, að ríkissjóð-
ur, eða fiskimálasjóður, eins og
það er látið heita, legði fram
alt að 200 þúsund króna styrk
á yfirstandandi ári, til að kaupa
tvo nýtísku togara, eða samsvar-
andi fjórða hluta af kaupverði
skipanna.
Nú hafa stjórnarflokkarnir
endurnýjað þennan samning
um stjórnarsamvinnuna, um óá-
kveðinn tíma, eða „ótímabund-
ið“, eins og Haraldur Guð-
mundsson sagði og lagði svo
ríka áherslu á, á dögúnum. Að
sjálfsögðu liefir þessi nýi samn-
ingur verið hundinn ýmsum
nýjum skilyrðum, af hálfu
beggja flokkanna, og hefir þeg-
ar verið skýrt frá því að noltk-
uru, hvað Alþýðuflolduirinn
hafi óskað sér,
Það var þegar komíð í ljóö#
að styrkurinn til togarakaup-
anna, sem samið var um á
haustþinginu, mundi aldrei
yerða annað en „pappírsgagn“,
af þvi að ekki yrðu uppfylt þau
skilyrði.sem sett voru fyrir hon-
um. Hámark styrksins (200
þús.) svaraði sem næst fjórða
hluta af kaupverði eins nýtísku
togara, en átti að nægja fyrir
tvo. En þar við bættist, að ó-
kleift reyndist að fá áskilið
framlag af hálfu væntanlegra
hluthafa, sem var ákveðið 15—
20% af kaupverðinu. Ef þessi
fyrirhuguðu togarakaup og
„endumýjun togaraflotans“,
sem Alþýðufl. hafði „státað“
svo mjög af, áttu að ktomast í
framkvæmd, eða verða nokkuð
annað og meira en „augnagam-
an“ flokksins, varð því að gera
miklu liærri kröfur um fjár-
framlög úr ríkissjóði en sam-
komulag náðist um við Fram-
sóknarflokkinn á haustþinginu.
En Framsóknarflokkurinn virð-
ist ekki telja, að samvinnan við
Alþýðuflokkinn verði of dýru
verði keypt, og hefir liann nú
fallist á, að ríkissjóður skuli
leggja fram alt að 500 þús. kr.
(í stað 200 þús.) til kaupa á
þessum tveim togurum, og að
„hluthafar“ leggi að eins fram
?y2% (í stað 15—20%) af
kaupverði þeirra.
Að vísu ber þess nú að gæta,
að það þarf enn meira til, ef
nokkuð á að verða úr þessum
ráðagerðum. Framsóknarflokk-
urinn hefir lýst því yfir, að rik-
issjóður eigi engan veg eða
vanda að hera af rekstri þessara
togara. Hann virðíst ætlast til
þess, að útgerð þeirra verði rek-
in með „samvinnusniði“, að fé-
lagsmenn heri alla ábyrgð á
kaupum togaranna (umfram
ríkisstyrkinn) og á rekstri
þeirra, með eignum sínum og
tekjum, að meðtöldum vinnu-
launum félagsmanna á sjó og
landi. En hafa nústjórnarflokk-
arnir háðir orðið á eitt sáttir um
þetta rekstursfyrirkomulag?
Eða liefir Framsóknarflokkur-
inn einnig keypt því, í samning-
um sinum um stuðning Alþýðu-
flokksins, að togararnir verði
reknir á ábyrgð rikissjóðs?
Af því, sem um þetta er sagt í
Alþýðublaðinu, verður ekki
annað ráðið en að svo sé. Það
talar í þessu sambandi um „end-
urnýjun togarflotans“, og segir,
að Alþfl. álíti það „einhverja
þýðingarmestu ráðstöfunina til
þess að auka og tryggja atvinn-
una í landinu og bjarga þjóð-
inni út úr gjaldeyrisörðugleik-
unum, að togaraflotinn verði
endurnýjaður“. En skilyrðið
fyrir því, „að ný framleiðslu-
tæki geti orðið þjóðinni til
blessunar, er að þeim verði
stjórnað með hagsmuni heildar-
innar fyrir augum, en verði ekki
leiksoppar í höndum gróða-
hrallsmanna“, segir blaðið enn-
fremur, og er auðsætt af því,
að það hugsar sér áframhald-
andi endurnýjun togaraflotans
með þeim hætli,sem nú sé byrj-
að á, „þótt liægt sé af stað far-
ið“, eins og það kemst að orði.
Það er hinsvegar augljóst, að
kaup þessara tveggja togara
hrökkva skamt til endurnýjun-
ar togaraflotans. Og ef ekkert
samkomulag hefir náðst um
það, hvaða fyrirkomulag eigi að
hafa á rekstri þeirrra, þá gæti
jafnvel farið svo, að ekkert
yrði úr kaupunum á þeim enn,
þrátt fyrir hækkun ríkisstyrks-
ins og lækkunina á framlagi
„hluthafanna“ — svo að alt sitji
í sama farinu áfram til næsta
þings, hvað sem þá kynni að
verða tekið til bragðs.
VíðavangS'
hlaopið.
Eins og venjulega fer Víða-
vangshlaup 1. R. fram á sumar-
daginn fyrsta og hefst kl. 2 e.
h. frá venjulegum stað, við Al-
þingishúsið.
Þátttakendur eru að þessu
sinni 27 frá 5 félögum, en leið-
in verður að líkindum hin sama
og áður, ca. 4 km. á lengd, og
lýkur hlaupinu í Austurstræti.
Þessi félögu senda keppend-
ur í lilaupið: í. R. (3 kepp.),
Ungmennafél. Stjarnan, Dala-
sýslu (4 kepp.), íþróttafélag
Kjósarsýslu (5 kepp.), Ármann
(5 kepp.) og K. R. (10 kepp.)
Kept verður um bikar þann,
sem Smjörlíkisgerðin Svanur
hefir gefið og kept var um í
fyrsta sinn í fyrra. Er K. R.
liandhafi bikarsins.
FRÁ KEFLAVÍK
var róið tvo dag í s.l. viku og
var afli mjög lítill, eða 2—12
skippund á bát. I síðari róðrin-
um, eða á miðvikudag, var veð-
ur svo slæmt, að bátar urðu
fyrir talsverðu veiðarfæratjóni.
Bænadagana lágu á annað
hundrað skip í Keflavík, erlend
og íslensk. Leituðu þau hafnar
vegna veðurs. (FÚ.).
Uppreistartilraun járn-varðliðsins í Rumeníu
bæld niður. --- Hundruð uppreistarmanna
hneptir í varðhald.
Codreann foringi járnvarðliðsins leiddur
fyrir herrétt, en víðtækar ráðstafanir
gerðar til þess að hindra óeirðir.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í gær.
Komist hefir upp um víðtækt samsæri í Rúmeníu
gegn konungi og ríkisstjórn. Var áform samsærismanna
að myrða helstu stjórnmálamenn Iandsins og steypa
Karli konungi af valdastóli, en setja því næst á stofn
einræði að nasistiskri fyrirmynd.
Samsærismennirnir eru allir einræðissinnar og úr
félagsskap þeim, sem tíðast er nefndur „járn-varðlið-
ið“, en leiðtogi einræðissinnanna er stjórnmálamaður-
inn Codreanu og hefir hann og um 200 fylgismenn hans
verið handteknir. Eru þeir sakaðir um að hafa undir-
búið byltingu með það fyrir augum, að gera Rúmeníu
að nasistisku ríki. Hafa fregnir þessar vakið mikinn
ugg í Rúmeníu, ekki síst vegna þess, að talið er, að fyrir
samsærismönnum hafi vakað að myrða helstu menn
landsins.
Opinber tilkynning var gefin út í Rúmeníu á mið-
nætti síðastliðnu um áform þessi. Segir þar, að feiknin
öll af hergögnum hafi fundist í bækistöðvum uppreist-
armanna. Ennfremur, að fjölda margir járnvarðliðs-
menn hafi verið handteknir, en þess er ekki getið í
hinni opinberu tilkynningu, hvort Codreanu sé meðal
þeirra.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
ep yíipleitt vel tekid, en
vinstpi ilokkapnir písa þ6
öndvepöip gegn honum.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í gær.
Helstu blöð Lundúna eru mjög fagnandi í morgun
yfir hinum bresk-ítalska samningi, sem gerður hefir
verið til þess að jafna deilumál Breta og ítala, og nú
hefir verið undirskrifaður í Rómaborg af Perth lávarði
fyrir hönd Breta og Ciano greifa, utanríkismálaráð-
herra Ítalíu, fyrir hönd Itala.
Stórblaðið Times segir, að með þessu samkomulagi
sé væntanlega lagður grundvöllur, sem hægt sé að
byggja á góða framtíðarsambúð milli Itala og Breta, þar
sem báðar þjóðirnar hafi gengið að samningsborðinu
sem jafningjar og hafi af alúð reynt að jafna alla mis-
klíð og ætti þetta að spá góðu um samvinnu milli Bret-
lands og hinnar nýju Ítalíu.
Daily Mail telur, að samningagerðin muni leiða til
þess, að friðvænlegra verði í álfunni, en Daily Tele-
graph telur samningsgerðina persónulegan sigur fyrir
Mr. Chamberlain, sem þrátt fyrir megna mótspyrnu
hafði hvatt til samkomulagsumleitananna og nersónu-
lega lagt sig fram til þess að vinna að því, að bæta sam-
búð ítala og Breta.
United Press.
London, 18. mars. - FÚ. hafa valdið Ástralíu mjög mik-
Bresk-ítalski sáttmálinn var lum áhyggjum. Hertzog tekur í
London, í morgun.
Fregnir frá Bukarest herma, að Iögreglan hafi gert
víðtækar ráðstaf anir til þess að koma í veg f yrir óeirðir,
er Codrenau verður Ieiddur fyrir rétt, sakaður um að
hafa skrifað Nicolas Jorga, fyrrverandi ráðherra,
móðgunarbréf. En ummæli Codrenau eru þess eðlis, að
þau varða þungri hegningu, þar sem Jorga var ráð-
herra, er bréfið var skrifað. Verður Codreanu því leidd-
ur fyrir herrétt, en ákærurnar standa ekki í sambandi
við samsærisáform járnvarðliðsins.
United Press.
birtur í gær, og eru ummælin,
sem um liann hafa hirst í dag
á tvo vegu, eftir stjórnmála-
skoðunum ummælenda. Dr. Ne-
grin, forsætisráðherra Spánar,
mintist á sáttmálann í ræðu sem
hann flutli í útvarpið i gær-
kveldi, og mótmælti sáttmálan-
um á þeim grundvelli, að í hon-
um væri elcki tekið neitt tillit
til sjálfsforráðáréttar Spán-
verja, en aftur á móti viður-
kendu Bretar, í raun réttri, rétt
ítala til ílilutunar á Spáni.
sama streng, og svipuð ummæli
birtast í helstu hlöðum í Gan-
ada. „Toronto Globe“ telur að
með sáttmálanum muni vera
komið i veg fyrir að Þjóðverjar
og ítalir valdi frekari truflunum
í Evrópu.
í sáttmálanum er ekki minst
á Abessiníu, né viðurkenningu á
yfirráðarétti þar, en liinsvegar
vikið á ýmsum stöðum að „ít-
ölsku Austur-Afriku“ og Bretar
hafa Iofast til að beita sér fyrir
því, að afstaða Þjóðahandalags-
Bretar midla malum milli Frakka
ogf Itala, eu fröusku rádherraru-
ir ueita ad ræda um afstöduna
til Þjódverja og* inulimuu
Austurrikis-
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í mogrun.
Blondel, charge d’affaires Frakka i Rómaborg, mun
að öllum líkindum fara á fund Ciano greifa í dag, til
þess að ræða við hann deilumál Frakka og ítala, en um
það er nú mjög rætt, að Frakkar fari að dæmi Breta og
geri samning við ítali.
Dagblöðin í París geta um þetta í morgun. Hallast
þau yfirleitt að því, að Frakkar muni ekki skipa sendi-
herra í Rómaborg, fyrr en lokið er fundi Þjóða-
bandalagsins, en hann hefst 9. maí, og tekur, að tillögu
Breta, Abessiníumálin til meðferðar. En það voru
Abessiníumálin — óánægja Mússólíni út af afstöðu
Frakka í þeim málum, sem Ieiddi til þess, að sendiherr-
ann hvarf heim frá Rómaborg.
Stjórnmálafréttaritari Daily Telegraph skýrir frá því
morgun, í sambandi við hina fyrirhuguðu för frakk-
nesku ráðherranna til London, að breska stjórnin muni
ekki, að svo stöddu, gera tilraunir til þess að jafna öll
ágreiningsmál Frakka og Þjóðverja, heldur beita áhrif-
um sínum fyrst í stað til þess að bæta hina slæmu sam-
búð Frakka og ítala. Blaðið segir ennfremur, að Dala-
dier og Bonnet vilji ekki ræða innlimun Austurríkis að
svo stöddu, né neinn sáttmála við Þjóðverja, er þeir
koma til London til viðræðna við bresku stjórnina. —
United Press.
Attlee, leiðtogi verkamanna-
flokksins í breska þinginu,
ásakar bresku stjórnina um að
hafa meS sáttmálanum horfið
frá liugsjónum Þjóðabandalags-
ins til þess að þóknast Mússó-
líni, en telur að loforð hans
nurni ekki mikils virði.
Yfirleitt er sáttmálanum vel
tekið í hreskum blöðum, nema
í málgögnum vinstri flokkanna.
London Times telur sáttmálann
réttlæta stjórnarstefnu Cham-
berlains, og er sérstaklega
ánægt yfir þvi ákvæði sáttmál-
ans, sem gerir ráð fyrir endur-
skoðun hans, ef annarhvor aðili
óski þess. Daily Herald, mál-
gagn verkamannaflokksins, lel-
ur hinsv. sáttmálann mikinn
sigur fyrir stefnu Mússólíni og
heldur þvi fram, að sáttmálan-
um sé ekkert það, sem gildi hafi
fyrir Breta eða friðarmálin.
ítölsk blöð taka sáttmálanum
vel. „Popolo di Roma“ segir að
Chamberlain sé einn þeirra fáu
stjórnmálamanna sem viti hvað
hann vilji og hvernig hann eigi
að öðlast það. Signor Gayda
minnir á, að í sáttmálanum sé
ekkert sem haggi möndlinum
Berlín—Róm. Þýsk blöð láta
einnig í Ijós ánægju sína með
sáttmálann og telja að með lion-
um sé lagður drjúgur slcerfur til
friðarmála Evrópu.
Lyons, forsætisráðherra Ástr-
alíu, lýsir ánægju sinni yfir því,
að rígurinn milli Breta og llala
sé nú úr sögunni, og segir hann
ríkjanna til stjórnar ítala í
Abessiniu verði tekin til athug-
unar á Þjóðabandalagsfundi.
Það ganga stöðugar flugu-
fregnir um það, að franska
stjórnin ætli að fara að dæmi
bresku stjórnarinnar, og gera
samninga við ítali, en þær frétt-
ir hafa ekki verið staðfestar.
600-700 hjúkrnnar-
konur til íslands.
ll'AGANA 31. júlí—2. ágúst
U 1937 var haldinn hjúkrun-
arkvennafundur (nefndarfund-
ur um samvinnu lij úkrunar-
kvenna á Norðurlöndum) í Op-
dal í Noregi. Var þar m. a. rætt
um lijúkrunarkvennamót hér á
landi, er halda skyldi sumarið
1939.
Verður það.að líkindum hald-
ið í byrjun júlímánaðar, en
hjúkrunarkonurnar frá öðrum
Norðurlöndum munu koma
liingað á sérstöku skipi og
verða um 6—700saman. Er ráð-
gert að skipið standi hér við
í 8—9 daga.
Verður umsóknarfrestur til 1,
febrúar 1939, en hjúkrunar-
kvennafélaginu hér verður til-
kynt fyi’ir 1. mars, hversu mikil
þátttaka verður .