Vísir - 28.04.1938, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Austurstræti 12.
Símar:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Ver-ð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Gjaldeyris-
lántakan.
tj'INS og hag þjóðarinnar er
^ nú komið, er henni það
vafalaust ofætlun, að lækka
skuldir sínar erlendis um marg-
ar miljónir króna árlega. — í
því efni gegnir alveg sama máli
um þjóðarhúskapinn, eins 'og
um búrekstur einstaklinga og
atvinnurekstur allan, sem berst
í bökkum sökum erfiðs árferð-
is, að það getur orðið óhjá-
kvæmilegt að fresta greiðslum
af skuldum, og þykir jafnvel vel
sloppið, ef komist verður hjá
því að auka við skuldirnar.
Slík gjaldeyrislántaka, sem
fjármálaráðherrann vill nú fá
heimild til, er þó heldur ekk-
ert einsdæmi, hvorki i sögu okk-
ar íslendinga né annara þjóða.
Má i þvi sambandi minnast á
„enska lánið“, sem tekið var ár-
ið 1921, og frægt er orðið, sak-
ir hinnar ofstækisfullu ádeilu,
sem Framsóknarflokkurinn hóf
út af því á hendur þáverandi
ríkisstjórn, og jafnframt varð
upphafið að ofsóknum gegn ís-
landsbaaka. En gjaldeyrislán
það, sem nú er fyrirhugað að
taka, af fjármálaráðlierra
Framsóknarflokksins, er sama
eðlis og það lán var, og af sömu
nauðsyn til þess stofnað.
Eysteinn Jónsson gerir að
visu ráð fyrir því, að láni því,
ér hann ætlar að taka, verði
fyrst og fremst varið til þess að
greiða afborganir af erlendum
lánum ríkissjóðs, bæjar- og
sveitarfélaga og banka, en því
næst einnig af lánum annara,
jafnvel þó að ekki sé ríkis-
ábyrgð fyrir þeim. „Enska lán-
inu“ frá 1921 var aðallega varið
til greiðslu á skuldum banka,
sem stöfuðu af því, að erlendur
gjaldeyrir var ekki fyrir hendi,
til þess að „yfirfæra“ upphæðir,
sem greiddar höfðu verið bönk-
unum til lúkningar erlendum
verslunarskuldum, alveg eins
og nú hefir átt sér stað. En það
skiftir í rauninni engu, hvort
sjálfu lánsfénu er varið til þess
að greiða skuldir þessarar teg-
undarinnar eða hinnar. Sam-
eiginlegur tilgangur allra gjald-
eyrislána er að jafna liallann á
erlendu viðskiftunum, að meira
eða minna leyti, eftir því sem
brýnasta nauðsyn krefur. Og sá
er tilgangurinn með gjaldeyris-
lántöku Framsóknarflokksins
nú, alveg eins og sá var tilgang-
urinn meðgjaldeyrislántökunni,
„enska láninu“, 1921.
Það er nú kunnugt, hvernig
Framsóknarflokkurinn brást
við lántökunni 1921. En hvers
skyldi hann þá vænta um und-
irtektir af hálfu Sjálfstæðis-
flokksíns undir lántöku þá, sem
fjármálaráðherra hans fer nú
fram á að fá heimild til? —
Árið 1921 hafði eins og nú ver-
ið gripið til þess neyðarúrræðis,
að takmarka innflutning á er-
lendum varningi, í þvi skyni að
reyna að koma jöfnuði á við-
skiftin við útlönd. Ef „enska
lánið“ hefði ekki verið tekið eða
ekki fengist 1921 hefði vafa-
laust verið reynt að herða á inn-
flutningshöftunum þá, alveg
eins og Eysteinn Jónsson segir
að óumflýjanlega verði að gera
nú, ef ekki verði tekið lán. En
mönnum skilst, að altaf sé ver-
ið að herða á innflutningshöft-
unum. Það virðist að vísu koma
að litlu lialdi, af þvi að það sé
cngan veginn látið ganga jafnt
yfir alla, lieldur sé einum aðila
leyfður því meiri innflutningur
sem meira sé dregið af öðrum.
Og verður þá ekki því meira
gert að því, sem meira verður
úr að spila?
Ef ekki verður brugðist sæmi-.
lega við fj|rirhugaðri lántöifeju
fjármálaráðherrans af sjálf-
stæðismönnum, þá verður engu
um kent öðru en rangsleitni
þeirri, sem beitt hefir verið í
stjórn gjaldeyrismálanna að
undanförnu.
Elnstakllagshyggjaii
ríknr þáttnr í skapgerð
fslendlnga.
Kaupmannahöfn 27. april.
Einkaslceyti. FÚ.
Hnfudstadsbladet í Helsing-
fors birtir langa grein um bók
þá, er Aage Gregersen fulltrúi í
utanrikismálaráðuneyti Dana
hefir nýlega gefið úl á frönsku
í Paris um ísland. Blaðið 'rekur
rækilega stjórninálasögu íslands
og sambandið við Danmörku að
fornu og nýju. Þá fer blaðið vin-
samlegum orðum um islensku
þjóðina, og segir, að heilbrigð
einstaklingshyggja sé ríkur
þáttur í skapgerð íslendinga, og
telur hana meðfram afleiðingu
þess, hve forfeður þjóðarinnar
voru tiginbornir menn, en þó
séu íslendingar nú mjög lýð-
ræðissinnuð þjóð. —
Farmannadeilan.
Óvíst hvenær
sáttaumleit-
anir byrja
á ný.
Enn er enginn
fundur boöaður.
Verkfall stýrimanna á kaup-
skipaflotanum heldur enn á-
fram, er þetta er skrifað. Auk
Brúarfoss hafa nú Esja og
Goðafoss stöðvast.
Samkvæmt sjómannalögun-
um mega sjómenn ekki stöðva
skip fyrr en mánuður er liðinn
frá því þeir létu skrá sig á skip-
in. Taldi Eimskipafélagið því,
að ekki mundi til þess koma, að
stýrimenn gengi af skipunum
að svo stöddu, og hefir félagið
kært stýrimennina fyrir brot á
sjómannalögunum, en sams-
konar kæra mun framkoma á
hendur stýrimönnum á Esju og
Goðafossi.
Enginn fundur til þess að
reyna frekari sáttaumleitanir
hafði verið boðaður, er blaðið
fór í pressuna, og óvíst hvenær
það yrði gert.
ÞJÓNUSTUFÓLKIÐ
GENGUR AF SKIPUNUM.
Seinustu fregnir af þessum
málum eru þær, að þjónustu-
fólkið tilkynti Eimskip í dag, að
011 frönsk blöð ræða um nauðsyn ná-
innar samvinnu Breta oy Frakka.
Bretap treysta ekki Riissum né loforðum þeirra.
EINKASKEYTI TIL VfSIS.
London í morgun.
Frakknesku ráðherrarnir eru nú komnir tii Lon-
don til þess að ræða við bresku stjórnina um
aukna samvinnu Breta og Frakka, en aldrei
hefir, að áliti franskra og breskra blaða, verið meiri
þörf á því en nú, að Bretar og Frakkar vinni saman
sem ein þjóð.
Öll frakknesku blöðin ræða í morgun um hina knýj-
andi nauðsyn bresk-franskrar samvinnu. í Petit Journ-
al er komist svo að orði, að Bretar muni aldrei yfirgefa
Frakka, en enn nánari samvinna milli Breta og Frakka
en verið hefir muni verða öðrum þjóðum ærið um-
hugsunarefni.
Le Jour bendir á, að breska stjórnin muni leiða at-
hygli Daladiers og Éonnets að því, að hún treysti ekki
á Rússa né loforð þeirra, en muni hinsvegar ekki leggja
til eða krefjast þess, að Frakkar segi upp fransk-
rússneska sáttmálanum eða fari fram á breytirigar á
honum.
Lundúnarblöðin segja, að frönsku og bresku ráð-
herrarnir muni fyrst og fremst ræða framtíð Tékkó-
slóvakíu. Eru blöðin á einu máli um þetta.
Daily Mail segir að Bretar óski eftir að fá vitneskju
um það hvernig Frakkar mundu snúast við því, ef til
nýrra vandamála kæmi í Mið-Evrópu.
Times telur, að Frakkar muni halda fast fram kröf-
um um að Tékkóslóvakíu sé styrkt með lánum til
margháttaðra framfara á sviði atvinnu og viðskiftalífs,
svo og önnur Mið-Evrópulönd, svo sem Ungverjaland,
og að sjálfstæði þeirra verði trygt.
United Press.
það mundi ganga af skipunum,
en um það er sama að segja og
stýrimennina, að það félst á að
sigla upp á væntanlega samn-
inga á dögunum ,er samkomu-
Iag rnáðist um kaup liásela og
kyndara.
Staunino og Arnp
um endurheimt
fslenskra skjala
og forngripa.
Kaupmannaliöfn 27. apríl.
Einkaskeyti. F|Ú.
Firéttaritari útvarpsins í
Kaupmannahöfn hefir fundið
Stauning forsætisráðheri’a Dana
að máli og beðið hann að láta
í Ijós álit sitt á þingsályktunar-
tillögu þeirri, sem fram er kom-
in á Alþingi íslendinga um end-
urheimt skjala frá Danmörku.
Stauning svaraði þessum til-
mælum á þessa leið: Eg liefi
ávalt verið því mjög velviljað-
ur, að skilað væri aftur úr
dönskum söfnum skjölum og
gripum, sem að réttu Iagi eiga
annarsstaðar heima. 1930 kom
eg þannig sjálfur með ýmiskon-
ar safnmuni til Reykjavíkur og
afhenti þá íslensku stjórninni
Þegar um er að ræða kröfu um
afhendingu skjala og bóka,verð-
ur sú málaleitun vitanlega að
koma fram frá íslensku stjórn-
inni og að sjálfsögðu verður
að fjalla um liana á venjulegan
hátt. Slík málaleitun á að tak-
ast með fullri vinsemd, og kröf-
ur þær, sem gerða eru, verða að
metast með það fyrir augum,
að viðunandi lausn fáist.
Prófessor Erik Arup segir í
i sambandi við þetta mál við
Kaupmannahafnarblaðið Poli-
tiken, að lagalega eigi ísland
enga kröfu um afhendingu
handrita þeiri’a eða skjala, sem
komist hafi til Danmerkur á
sínum tíma ýmist sem gjafir
Berlín, 28. apríl. FÚ.
VINNUKONUR
OG NJÓSNARAR.
Blaðadeila er nú komin
upp í Englandi viðvíkjandi
þýskum vinnukonum sem
starfandi eru þar í landi.
Halda mörg blöðin því fram,
að af þeim mikla fjölda
þýskra kvenna, er starfi sem
vinnukonur á enskum heim-
ilum, sé mikill hluti æfðir
njósnarar fyrir þýsku stjóm-
ina. Blaðið Daily Telegraph
tekur málstað hinna þýsku
vinnukvenna og ber brigður
á þessar ásakanir.
Berlín, 28. apríl. FÚ.
HERÆFINGAR Á ENGLANDI.
Mestu heræfingar síðan á
stríðsárunum fara um þessar
mundir fram í Suður-Englandi.
Taka þátt í þeim 3000 brynvarð-
ar bifreiðar og skriðdrekar, auk
mikils fjölda flugvéla og ann-
ara slríðstækja.
Berlín, 28. apríl. FÚ.
LANDSKJÁLFTARNIR í
TYRKLANDI HALDÁ ÁFRAM.
I Tyrklandi hafa orðið miklir
jarðskjálftar enn á ný. 118 þorp-
um hafa 600 hús gereyðilagst,
samkvæmt fregn frá Istambul.
ATVINNULEYSI MINKAR
í NOREGI.
Samkvæmt skýrslum vinnu-
miðlunarskrifstofanna var tala
atvinnuleysingja þ. 15. apríl
27.850, en 34.104 um sama leyti
í fyrra. NRP—FB.
eða að munimir hafi verið
keyptir. Hin siðferðilega krafa
mundi heldur ekki vera þung á
metunum, ef Árnasafn hefði
orðið sú námsmiðstöð, sem til
var ætlast, en til þess hafi skort
fjármagn fram að þessu.
Biaöamönnuni boðið að skoða
Akureyrar4ugvéiina í gær.
Reynslnflng jafiskjött og reðnr Ieyflr,
r'lugvélin, sem Flugfélag Ak-
1 ureyrar hefir keypt, er nú
fullbúin til flugs. Var fyrir
nokkuru lokið við að setja hana
saman í flugskýlinu í Vatna-
görðum.
Flugmálai-áðunautur ríkisins,
Agnar Kofoed-Hansen, sýndi í
gær blaðamönnum flugvélina
og skýrði ýms atriði hennar.
Flugvélin er smíðuð hjá
Waco-verksmiðjuóuni í Banda-
ríkjunum, en hreyfillinn er af
Jacobs-gerð. Er hann 225 hest-
öfl, en snúningshraði skrúfunn-
ar 1900 á mínútu á flugi. Flug-
vélin vegur hálfa aðra smálest.
Vár liún fyrst smíðuð sem
landflugvél, en þar eð lítið er
hér um lendingarstaði á landi,
hefir henni verið breytt í sjó-
flugvél. Verður hún 11 þús. kr.
dýrari við það, en hjól og skíði,
til lendinga á snjó, fylgja einn-
ig- —
Flugvélin er tvíþekja og er
efri vængurinn stærri, hafiðl0.7
metrar. Meðalflughraði á klst.
er 180 km., en mestur 200, þó
er hann mestur 267 km., þegar
hjól eru í stað flotholta.
Bensíngeymar flugvélarinnar
taka 265 ltr., en með 180 km.
meðalhraða eyðir hreyfillinn 65
lítrum á klukkustund. Burðar-
magnið er 400 kg., auk flug-
manns.
Flugskýlið í Vatnagörðum er
nú allmikið farið að láta á sjá
og bryggjan framundan því er
að eyðileggjast vegna sjávar-
gangs. Hefir flugfélag Akur-
eyrar því farið þess á leit við
hafnarstjórn, að hún láti gera
eftirtaldar lagfæringar og breyt-
ingar þar innfrá: Bryggjan
verði steypt upp aftur, skýliS
þéttað, málað og ryðvarið og
sett gólf í það og sett upp viS-
gerðarverkstæði bak við það. —*
Gólfflötur skýlisins er 420 m2.
Flugskýlið á Akureyri er þeg-
ar tilbúið. Er það hjáHöeffners-
húsum.innan við höfnina. Flug-
tími tiL Akureyrar yrði um 2L4
klst., en leiðin er 430 km., þari
sem fylgja verður ströndinni. Sé
flogið beint, styttist flugtíminn
um helming. Fargjöld til Akur-
eyrar yrðu að likindum 85—90
kr.
Vísir óskar Flugfélagi Akur-
eyrar til hamingju með flugvél
sína og vonar að hún eigi eftir
eftir að vinna mikið og giftu-
samt starf.
Gert var ráð fyrir að fyrsta
reynsluflugið færi fram í dag,
en vegna veðurs gat ekki orðið
af því. Átti Vísir tal við Agnar
í morgun og kvaðst liann
mundu reyna flugvélina jafn-
skjótt og veður leyfði, en eins
og nú stæði sakir gæti reynslu-
flug ekki farið fram.
H.f. Huginn á fsafipði býðst
til að láta kFöfuhöfum, sem
fengu greidd 5% af kröfum
sínum í skuldaskilasjóði, í té
blutabréf í félaginu.
Fréttaritari Visis á ísafirði
skýrir svo frá:
H.f. Huginn á Isafirði var eitt
af þeim félögum, sem leituðu á
náðir skuldaskilasjóðs og fengu
þar lán og uppgjör skulda, en á
síðasta sumri fiskuðu bátar fé-
Iagsins allra báta best, og liagn-
aðist félagið vel á síldarútgerð-
inni.
Aðalfundur félagsins, sem
lialdinn var 16. þ. m. samþykti
tillögu félagsstjórnarinnar um
að gefa þeim innlendum lánar-
drottnum sem við skuldaskil fé-
lagsins 1936 fengu skuldir sínar
greiddar með 5%, kost á að fá
greitt með hlutabréfum í féla,g-
inu jhelming þess, sem við
skuldaskilin var felt niður af
slíkum kröfum þeirra. Nemi
endurgreiðslan ekki 100 krón-
um, sem er lægsta upphæð, sem
hlutabréf. félagsins. hljóða. á,
kemur endurgreiðsla þó því að-
eins til greina, að viðkomandi
jgreiði til baka þá fjárhæð, sem
á vantar að endurgreiðslan
nemi 100 kr. Sama gildir um
upphæðir, sem umfram eru heil
hundruð króna.
Skuldaskilasamnmgur félags-
ins var ger 12. júní 1936 og átti
félagið þá í allmiklum erfiðleik-
um, og skorti rekstursfé með
öllu. Neyddist það því til að leita
á náðir Skuldaskilasjóðs, til
þess að geta haldið áfram
rekstri sínum, en hafði þó full-
an hug á að bæla kröfuhöfumi
upp þann halla, sem þeir höfðu
orðið fyrir vegna uppgjörsins.
Félagið notaði því fyrsta
tækifæri, strax er það varð þess
umkomið, til að láta kröfuhafa
sína fá eitthvað í aðra hönd, og
hlutabréf félagsins, sem út
verða gefin eru fyllilega þess
virði, sem þau munu hljóða að
nafnverði.
Það skal tekið fram að sjálf-
stæðismenn á ísafirði standa að
félagi þessu og skipa stjórn
þess.
Ekkert hefir heyrst um að
Samvinnufélagið á tsafirði,
sem gert var upp á sama hátt,
hugsi sér til hreyfings í þessu
efni, en að því standa socialist-
ar, sem til þesa hafa leitast við
að bjarga sér, en ekki kröfuhöf-
unum.