Vísir - 28.01.1939, Blaðsíða 2

VlSIR
7
Hrnn allrar siðmenningar yfirvofandi, ef
Chamberlain tekst ekki að afstýra ófrifli.
Bpetap og Fpakkap óttast ad
Rússap sitji hjá, ef til
stypjaldap kemm*,
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Horfurnar í alþjóðamálum eru mjög alvarlegar —
svo alvarlegar, að fullyrða má, að þær hafi
vart verið ískyggilegri um mörg undanfarin
ár, nema þegar útlit var allra svartast síðastliðið haust.
Menn bíða með mikilli óþreyju og eftirvæntingu um
allan heim eftir að fá vitneskju um hvað helstu menn
þjóðanna hafa að segja í ræðum sínum næstu daga. Þeir
flytja ræður á næstunni Chamberlain, Hitler og Musso-
lini. Daladier og Bonnet hafa haldið ræður og lýst yfir,
að Frakkar muni verja lönd sín fyrir ítölum, ef þeir
freisti að sölsa þau undir sig. Samvinna Breta og
Frakka er traustari en nokkuru sinni. Aldrei hefir
breskum og frönskum stjórnmáiamönnum verið ljós-
ara en nú, að Frakkar og Bretar verða að standa saman.
Ræður þær, sem þeir hafa flutt Sir Samuel Hoare og
Sir Kingsley Wood, eru í rauninni aðvaranir til einræð-
isríkjanna. Boðskapur þeirra er: Vér höfum vígbúist
svo vel, að það er miklu meiri áhætta en einræðisherr-
ana grunar, að ráðast á okkur. Þeir Samúel Hoare og
Sir Kingsley Wood hafa verið eins konar fyrirrennarar
Chamberlains.
UM HVAÐ TALAR CHAMBERLAIN ?
Chamberlain lagði af stað frá London í gær áleiðis til Birm- |
ingham, þar sem hann flytur ræðu þá, sem menn bíða eftir |
með svo mikilli eftirvæntingu kl. 9.30 í kvöld (kl. 8.30 ísl tími).
Að því er United Press hefir fregnað mun Chamberlain
verða mjög ákveðinn gagnvart einræðisríkjunum. Hann
talar í sama anda og Sir Samuel Hoare — flytur að minsta
kosti sama boðskap. Chamberlain mun tilkynna einræðis-
herrunum svo greinilega, að þeir muni ekki þurfa að vera
í neinum vafa, að Bretar ætli ekki að slaka til vegna hót-
ana um áð beita ofbeldi.
Morgunblöðin leggja mikla áherslu á, hversu mikilvægt
það sé, að Chamberlain flytji ræðu sína nú. Daily Tele-
graph segir, að örlög Evrópu séu undir því komin, sem
Chamberlain og Hitler hafa að segja í ræðum sínum. Það
má jafnvel vera, segir blaðið, að framtíð siðmenningarinn-
ar í öllum heiminum sé undir því komin, hvaða boðskap
þeir hafa að flytja heiminum.
VERÐA RÚSSAR HLUTLAUSIR?
Stjórnmálamenn Evrópu gefa nú nánar gætur að Rússum.
Spurningin sem nú er á allra vörum er þetta: Verða Rússar
hlutlausir í næstu styrjöld? Það eru Frakkar og Bretar, sem
hafa mestar áhyggjur af þessu, og það kemur nú fram sú skoð-
un, að það hafi verið óhyggilegt af Bretum, að koma fram við
Rússa þann veg, sem þeir hafa gert, því þeir hafa heldur fælt þá
frá sér en hitt, og hafnað samvinnu við þá í alþjóðamálum. Á
þessu hafa ýmsir breskir stjórnmálamenn stöðugt vakið athygli,
en stjórnin kaus heldur að reyna að koma á bresk-þýskri sam-
vinnu. Bretar óttast afleiðngar þess, ef til styrjaldar kæmi, að
Rússar sæti hjá.
VIÐSKIFTASAMNINGAR RÚSSA OG ÞJÓÐVERJA.
Rússar og Þjóðverjar eru í þann veginn að hefja samninga-
umleitanir um viðskiftamál, og það er vegna þess að ótti hefir
kviknað um, að afleiðing viðskiftasamkomulagsumleitananna
verði sá, að Rússar taki ekki þátt í styrjöld í Vestur-Evrópu. Ef
til styrjaldar kæmi út af Spáni gæti Hiler — ef Rússar sæti hjá
— notað tækifærið til þess að beita mestöllum herafla landsins
á vesturlandamærunum.
Vegna þessarar hættu, segja breskir og franskir stjórnmála-
menn nú, er brýn nauðsvn, að breyta um stefnu gagnvart Rúss-
um þegar í stað.
AFSTAÐA PÓLVERJA ER MIKILVÆG, EF TIL
STYRJALDAR IŒMUR.
Það er augljóst af einkaskeyti því, sem Vísir birtir í dag að
stjórnmálamenn Breta og Frakka hafa áhyggjur af þvi, að þeir
eiga sér ekki vísan stuðning Rússa eins og fyrir heimsstyrjöld-
ina 1914. Og ef til vill er hitt engu síður ískyggilegra fvrir þá,
að þeir geta heldur ekki treyst því, að þeir hafi Pólverja með
sér. Með missi Tékkóslóvakíu eru áhrif Frakka að mestu þrotin
í þessum hluta álfunnar. Þólverjar, Tékkar og allar þjóðirnar í
suðausturhluta álfunnar hafa heyg af Þjóðvérjum, og þora raun-
verulega ekki annað en sitja og standa eins og þeir vilja. Vegna
Spiánarstyrjaldarinnar kantt Hitler að taka nýja stefnu — ving-
ast við nágrannana fyrir auslan sig í hili. Ef Pólland og Rúss-
land verða lilutlaus í striði verður aðstaða Rrela og Frakka önn-
ur og verri en í heimsstyrjöldinni, þar sem einnig kann að
verða við Japani að eiga. En stuðning Bandaríkjanna eiga Bret-
ar og Frakkar vísan, að því er fullyrt er.
Myndin hér að ofan er tekin af Joseph Beck, utanríkismála-
ráðherra Póllands, er liann kom í heimsókn sína til Bergliof til
þess að ræða við Hitler fyrir nokkuru en nú nýlega fór von
Ribbentrop til Varsjá og ræddi við Póllandsfoi’seta og Beck. —
7ÍSI
ÐAGBLAÐ
Útgefandi:
BLABAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Barcelona.
VIÐ íslendingar erum í raun-
inni engri þjóð háðari en
Spánverjum, ef miðað er við
sölu á aðalframleiðsluvöru okk-
ar saltfiskinum, og skyldu menn
því ætla, að noklcurar varúðar
bæri að gæta í umræðum og
fréttaburði í sambandi við þau
tíðindi, sem nú eru að gerast á
Spáni. Þvil fer svo f jarri, að var-
úðar sé gætt í umræðunum um
Spánannálin, að það gengur
hneyksli næst og verður að telj-
ast gersamlega ábyrgðarlaust at-
hæfi frá hendi stjórnarvaldanna
að hafa ekki sinnu á að hlutast
til um að vísvitandi ósannindi
séu ekki á borð borin fyrir ís-
lensku þjóðina, þegar skýrt er
frá þessum málum.
Allur almenningur fylgist vel
með þeiin atburðum, sem eru
að gerast á Spáni og harmar
það, að slik bræðravíg slculi
geta átt sér stað á 20. öldinni í
gömlu menningarríki, en sam-
úð eða andúð einstaklinganna
á þeim deiluaðilum, sem þar
heyja stríð, á hvorki að móta
fréttaburð íslenskra blaða né
ríkisútvarpsins, sem illu heilli
virðist taka lireina og f jandsám-
lega afstöðu gagnvart öðrum að-
ilanum í Spánarstyrjöldinni.
Fréttir útvarpsins af styrjöld-
inni eru með þeim hætti, að li-tt
er við unandi og má því til sönn-
unar nefna, að síðustu kvöld
hefir það flutt hryllilegar lýs-
ingar, emhliða og ekki réttar, af
þvi atferli, sem talið er að her-
sveitir Francos hafi viðhaft. Út-
varpið hefir m. a. lýst þvi mjög
vandlega, að skotið liafi verið á
flóttamenn á vegunum frá
Barcelona að frönsku landa-
mærunum, — að flugvélar
Francos hafi lækkað flugið bara
til þess að drepa varnarlausar
konur og börn, — og mörgum
orðum farið um grimd þeirra
og morðfýsn. Hinsvegar er
aldrei rætt um neitt það í út-
varpinu, sem unnið hefir ver-
ið til bóta á Spáni í‘ þeim hlut-
um ríkisins, sem Franco hefir
á sinu valdi og frásagnir um
gang styrjaldarinnar mjög ó-
fullkomnar og ófullnægjandi
að öðru leyti. Hvernig stendur á
því, að erlendar fréttastofur
geta aldrei þess í skeytum sín-
um,hver hryðjuverk hafa unnin
verið, en leitast við að skýra
hlutdrægnislaust frá rás við-
burðanna ? Hvernig stendur á
því að erlendar útvarpsstöðvar
lýsa yfirleitt ekki hryllingum ó-
friðarins, heldur helstu atburð-
um styrjaldarinnar? Hvernig
stendur á því að íslenska útvarp-
ið lýsir aðallega hryllingum ó-
friðarins, sem byggist á vafa-
sömum frásögnum, en ekki at-
burðum ?
Ef dæma ætti eingöngu eftir
frétlaburði útvarpsins verður
niðurstaðan sú, að hersveitir
Francos séu eingöngu glæpa-
menn, sem svali morðfýsn sinni
með því að myrða varnarlausar
konur og börn, en hersveilir
Barcelonast j órnarinnar skipi
eingöngu píslarvottar, fullir
mannúðar og réttlætis, sem sagt
fréttaburðurinn er nákvæmlega
í anda Þjóðviljans og Friðar-
vinafélagsins. Slíkur fréttaburð-
ur er til skammar og hentar
síst íslensku þjóðinni eins og
sakir standa nú.
Fyrir nokkru skrifaði forsæt-
isráðherrann blöðunum og fór
þess á leit við þau, að engin
ofsamenska væri í frammi liöfð
í ummælum þeirra um er-
lendar þjóðir, og lýsti yfir því
að þau myndu verða látin sæta
ábyrgð, ef út af væri brugðið.
Næstu daga á eftir að bréfið var
skrifað, lék Þjóðviljinn sér að
þvi að svívirða helstu stjórn-
málamenn allra þeirra þjóða,
sem íslendingar eru frekast báð-
ir, og þeim hætti hefir blaðið
haldið uppi til þessa, óátalið af
framsóknarklíkunni, sem að
völdum situr.
Þetta er óviðunandi ástand og
bletlur á íslensku þjóðlífi. Þess
verður að krefjast að blöðin og
útvarpið ræði alþjóðamál á
þeim grundvelli, sem siðuðum
mönnum sæmir, en geri sér ekki
leik að þvi að verða þjóðinni til
vansæmdar og tjóns, þegar
miklir hagsmunir eru í húfi.
Ægileot slys iiefði getað
orðið hér i grer.
í gær kviknaði í veghefli nið-
ur við bensínafgreiðslu Shell í
Lækjargötu. Var verið að setja
bensín á hefilinn, en geymirinn,
sem er beint yfir vélinni, var
fyltur um of, svo að úr honum
flaut á vélina sjálfa.
Kviknaði í bensíninu og
brunnu allar leiðslur og sviðn-
aði auk þess hús ökumannsins.
Slökkviíiðið var þegar kvatt á
vettvang og slökti það eldinn
með handslökkvitækjum.
Hið ægilegasta slys hefði get-
að orðið þarna, ef ekki hefði
tekist að ýta vegheflinum á
brott frá geymunum til að
koma í veg fyrir að eldurinn
kæmist í þá.
Nýtt tímarit:
„Frjáls verslun“.
í dag kom út í fyrsta sinn nýtt
tímarit er nefnist „Frjáls versl-
un“, útgefið af Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur. Að
ytra frágangi er ritið eitthvert
hið prýðilegasta, sem hér hefir
sést, prentað á vandaðar pappír
og i litprentaðri kápu. Það er
prentað í fsafoldarprentsmiðju.
Eins og nafn ritsins bendir
til, ræðir það um verslunarmál.
í ritstjórnargrein segir, að ritið
eigi að ræða mál verslunarstétt-
arnnar frá öllum hliðum. „Það
mun birta greinar um pólitísk
málefni er varða verslun og við-
skifti og ræða afstöðu stjórnar-
valdanna og ráðstafanir þeirra
í málefnum stéttarinnar“. Ritið
er mjög fjölbreytt að efni. .
í þetta fyrsta hefti rita sér-
stakar greinar/ Björn Ólafsson,
Tlior Thors, Vilhj. Þ. Gíslason
og P. Ó. Johnson. Blaðið er út-
gefendunum og aðstandendum
þess til sóma og ætti að geta
orðið verslunarstéttinni til bins
mesta gagns. Ritstjóri er Einar
Ásmundsson cand. juris.
FRAKKAR VILJA
A LÞ JÓÐ ARÁÐSTEFNU.
Frakkar vilja alþjóðaráð-
stefnu til að leysa vandamál
þau, sem leiða kunna til styrj-
aldar. Þeir vilja alþjóðaráð-
stefnu, en ekki fjórveldaráð-
stefnu. Þetta kom fram í ræð-
um Daladiers og Bonnet ií lok
umræðunnar um utanríkismál-
in, og það kemur fram í frönsk-
um blöðum. Þeir skoruðu á all-
ar þjóðir í ræðum sínum og
alla, sem friðinum unna, að
vinna að hugmyndinni um al-
þjóðaráðslefnu, þar sem af
bróðerni og af gagnkvæmu
trausti væri reynt að leysa
vandamálin. Daladier kvaðst
ekki hika við að lýsa yfir aðdá-
un sinni og vinátlu í garð hinn-
ar ítölsku þjóðar, þrátt fyrir
ofsa þann, sem vart yrði þar í
landi gegn Frökkum. Við höf-
um ekki gleymt því, að ítalir
börðust með okkur í heims-
styrjöldinni, sagði Daladier, og
við höldum í heiðri minningu
allra Itala, sem féllu í styrjöld-
inni, og viljum efla vináttu og
bræðralag ítala og Frakka. Var
þessum ummælum tekið með
miklum fögnuði. En liann bætti
við: Jafnframt vil eg endurtaka
það, sem eg hefi áður sagt, að
Frakkar láta ekki af hendi fer-
þumlung af löndum sínum.
Frakkar lála elcki skerða rétt-
indi sín á nokkurn hátt. Frakk-
ar hafa mikilla liagsmuna að
gæta á Spáni, sagði Bonnet í
sinni ræðu, og franska stjórn-
in mun vera vel á verði, lil þess
að gæta þeirra. — Traustsyfir-
lýsing til stjórnarinnar var sam-
þykt í einu liljóði.
í dag er lialdþm ráðherra-
fundur í Paríis og er aðallega
rætt um flóttamenn frá Spáni
og öryggisráðstafanir ýmsar.
Stjórnin mun og ræða við yfir-
menn laildvarnanna í dag.
Stjórnin hefir samþykt að veita
viðtöku fyrst um sinn 2000
flótiamönnum og fara þeir yfir
landamærin í dag. Franco hefir
neilað að fallast á, fyrir sitt
leyti, að liaft væri hlutlaust
svæði á landamærum Spánar og
Frakklands fyrir flóttamenn. —
ÓRJÚFANDI
VINÁTTUBÖND.
Þeir Daladier og Bonett lögðu
mikla áberslu á að eining og
vinátta meiri en nokkuru sinni
væri ríkjandi milli Frakka og
Breta, og í stríði yrði um gagn-
lcvæman stuðning að ræða.
Frh. á 3. síðu.
Skákþingið á
Aknreyri.
Akureyri í morgun.
5. umferð Skákþingsins fór
þannig: Sigurður vann Kristján,
Júlíus vann Jón, Guðbjartur
vann Jóliann, Unnstéinn vann
Daníel, Hjálmar vann Einar. —
6. umferð: Sigurður vann Júl-
íus, Unnsteinn jafntefli við
Jóhann. Hjálmar vánn Jón,
Daníel jafntefli við Kristján,
Guðbjartur liættur sámkvæmt
fyrirmælum Iæknis. Hafði þá
lokið fimm skákum öllum unn-
um. — Jakob.
fflaniitjóiiið i
Chile 25,000
Osló, 27. des.
Landskjálftarnir í Chile liafa
verið mildu víðtækari og haft
alvarlegri afleiðingar en í fyrstu
var ætlað. Það er nú talið, að
alt að' því 25.000 manns hafi
farist. Fólk í hundruðþúsunda
lali býr við matarskort og menn
óttast drepsóttir. Til þess að
koma í veg fyrir drepsóttir, er
byrjað að grafa líkin þar sem
þau finnast jafnvel í götum
bæjanna. — NRP.-FB.