Vísir - 27.03.1939, Blaðsíða 2

VISÍK

Orsökin var sú, sð Fraeco krafðist skil-
yrðisíacsrsr nppgjatar. - Varnarrððið
ákvað að halda áfram vðrninni, en ðeinisg
er sðgð f Madrid og í nthverfnnnm
blakta hvítir fácar.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Eftir nokkurt hié á vopnaviðskiftum eru bardag-
arnir við Madrid byrjaðir aftur. Orsökin er
sú, að samkomulagsumleitanirnar milli full-
trúa varnarráðsins og Burgosstjórnarinnar um frið,
eru farnar út um þúfur.
Samkvæmt tilkynningum Union-loftskeytastöðvar-
innar í Madrid hafa, að því er skeyti frá Lissabon
herma, samkomulagsumleitanirnar í Madrid strandað
á því, að Franco krafðist skilyrðislausrar uppgjafar.
Þegar þetta varð kunnugt kom varnarráðið þegar
saman á fund og var sú ákvörðun tekin, að halda uppi
þrálátri vörn gegn Franco, nema um einhverjar til-
slakanir yrði að ræða af hans hálfu um friðarskilmála.
Loftskeytastöð þjóðernissinna á Madridvígstöðvun-
um hefir hins vegar tilkynt, að snemma í morgun hafi
staðið yfir bardagar í úthverfum Madrid milli borgara,
sem vilja, að Madrid gefist upp og friður saminn þegar,
og nokkurs hluta hersins, sem vill halda áfram vörn-
inni.
Þá segir í sömu útvarpstilkynningum þjóðernissinna,
að í úthverfum Madrid blakti víða hvít flögg, og bíði
íbúarnir þess, að þjóðernissinnar komi inn í borgina.
Það verður að svo stöddu engu um það spáð hvort Franco
muni geta tekið Madrid bardagalítið eða ekki og er það að
sjálfsögðu mest undir því komið hvort her lýðveldissinna vill
einhuga verja borgina, eða hvort einhver hluti hans snýst á
sveif með þeim borgurum, sem eru orðnir þreyttir á stríðinu
og telja vonlaust að halda vörninni áfram og vilja því að gengið
verði að öllum kröfum Franco. Sameinist hinsvegar lýðveldis-
herinn og Madridbúar yfirleitt um vörnina getur vafalaust enn
um skeið orðið nokkur töf á því, að Franco taki Madrid. En
hins er einnig að geta, að hann getur nú teflt þaraa fram miklu
meira liði en áður, hefir ógrynni hergagna, flugvéla, skriðdreka,
fallbyssna o. s. frv., og hefir að undanförnu stöðugt verið að
draga að sér meira lið til Madridvígstöðvanna, þar sem nú, er í
þann veginn að hefjast úrslitaorustan í Spájnarstyrjöldinni,
nema því að eins að qeining lýðræðissinna verði þess valdandi,
að borgin falli bardagalaust eða bardagalítið Franco í hendur.
United Press.
Tveir brunar:
í Skerjafirði og Bafnarstræti
Bums nniipnBliMar.
Horfnr í alþjóðamálom
öbreyttar þiátt lyrir
| ræðu Mussolini.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Mussolini flutti í gær-
morgun ræðu þá, sem menn
höfðu beðið eftir um heim
allan með svo mikilli eftir-
væntingu. Var búist við að
hann mundi gera ítarlega
grein fyrir kröfum ítala á
hendur Frökkum og ef til
vill hafa í hótunum, en
mörg blöð telja ræðuna til-
tölulega hógværa, og að
horfur í alþjóðamálum hafi
ekki breyst til hins verra
hennar vegna.
Mussolini minti á spár lýðræðisríkjanna í garð fascismans,
en þær hefði reynst falsspár. Ítalía gæti ekki haldið velli, nema
hún fengi peningalán hjá Bretum, en þetta hefði ékki ræst.
ítalir og Þjóðverjar standa saman, sagði Mussolirii, og allar
tilraunir til þess að spilla samvinnu þeirra myndi reynast á-
rangurslausar. Mussolini kvað heiminn þurfa friðar um langt
skeið, en hann væri sömu skoðunar og fyrr um það, að af eilíf-
um frið væri menningu heimsins voði búinn. Um frönsk-ítölsku
vandamálin sagði hann, að Fraklcar gæti neitað að ræða þessi
mál, og ætti þeir þá sök á, ef brúið milli Itala og Frakka yrði
óbrúandi. Mussolini ltvað ítali mundu gæta hagsmuna sinna
hvarvetna — eklíi síst iá Adriahafi. Hann lagði áherslu á að
ítalir yrðu að halda áfram að vigbúast og taka á sig hinar
]>yngstu byrðar til þess að þjóðin væri sem best vígbúin og við-
búin öllu, sem fyrir kynni að koma.
VlSIH
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÖAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
j[Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Simar:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
YerS 2 krónur á mánuði.
Lausasaia 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Flóttinn frá
framleiðsl-
unni.
Flestum mundi þykja eðlilegt
að stjórnarflokkarnir legðu fyr-
ir sig nú þá spurningu, livers
vegna gengur hér alt á tréfót-
um og hversvegna flýja allir
frá framleiðslunni? Enginn vill
ráðast i nein fyrirtæki í sam-
bandi við aðalatvinnuveg
landsins, sjávarútveginn. Þeir
sem eiga fé, leggja það í hús-
byggingar í Reykjavík eða
geyma það í sparisjóði. Féð
forðast framleiðsluna eins og
heitan eldinn. — Hver er skýr-
ingin á þessu?
Orsakírnar eru margar. En
aðalskýringin er sú, að stjórn-
arvöldin eru á móti þeim sem
framleiða við sjávarsíðuna.
Fyrst og fremst hafa þeir allir
verið hundeltir á pólitiskuin
vettvangi og þeim sýndur per-
sónulegur fjandskapur af vald-
liöfunum. Störf þeirra og fram-
kvæmdir liafa verið gerð þeim
svo torveld sem frekast er unt,
með því að takmarka athafna-
frelsi manna með reglugerðum,
einokunum, nefndum og alls-
konar höftum, svo að menn
verða að biðja um leyfi í hvert
skifti, sem þeir vilja hreyfa sig
til einhvers. Ofan á alt þetta
bætist svo það, að þessir menn
hafa verið beinlínis ofsóttir
með sköttum, svo að allur
hagnaður þeirra er tekinn af
hinu opinbera og þeim er gert
ókleift að byggja upp fyrirtæki
sín fjiárhagslega.
Þeir menn sem stjórnað hafa
í þessu landi undanfarin tíu ár,
ættu nú að gefa sér stund til að
hugleiða í næði, hvort þetta er
leiðin lil ]>ess að fá þegnana til
að leggja fram krafta sína og
fjármuni í framleiðsluna. Þeir
munu segja, að flóttinn frá
framleiðslunni stafi af því að
hún borgar sig ekki. Þetta er
ekki nema hálfsögð saga. Af
hverju borgar framleiðslan sig
ekki? Meðal annars af því að
valdhafar siðustu tíu ára hafa
ekki gert neinar ráðstafanir til
viðreisnar sjávarútveginum,
þegar sýnilegt var að hallaði
undan fæti. Þeir hafa látið
hann ganga sér til húðar meðan
skaminsýn fjármálastefna
stjórnarflokkanna var að ýta
atvinnulifi þjóðarinnar úr jafn-
vægi.
«
Lífæð atvinnulífsins er traust,
traust á þeim sem fara með
stjórn landsins, traust á því, að
ríkisvaldið veiti þeim brautar-
gengi og sé þeim vinveitt, i '.m
forustuna hafa í baráttu ai-
vinnulifsins. AJIir geta ekki haft
forustuna á hendi. Til þess þurfa
að veljast þeir sem alorku og
framsýni hafa til að bera. En
atorkumennirnir liverfa skjót-
lega þaðan sem þeir fá ekki að
njóta sín. Leiðin til að njóta
krafta þeirra er ekki sú, að
fjötra þá á höndum og fótum
með reglugerðum og ræna þá
öllum arði af erfiði sínu. Þeir
verða að fá að starfa í friði inn-
an skynsamlegra þjóðfélags-
takmarkana og þeir verða að
hafa þá öruggu vissu að stjórn
landsins sé þem ekki fjandsam-
leg og leggi þá ekki i einelti i
heild og hvem i sínu lagi.
Núverandi stjórnarflokkar
lögðu í öndverðu liatur á alla
helstu menn sjávarútvegsins.
Þeir voru ofsóttir, þeir voru
rægðir, ]>eir voru svívirtir. Nú
geta þessír flokkar litið yfir
tuttugu ára ofsóknarstarf. Út-
vegurinn er í rústum. Atliafna-
meqnirnir eru orðnir öreigar.
„Þeir hafa fengið nóg“. Nú er
röðin komin að athafnamönnun-
um í versluninni af því að þeir
standa enn upp úr. Nú er beint
að þeim ofsóknunum, rógnum,
svivirðingunum. Nú er þem lýst
jafn ferlega og útvegsmönnun-
um var lýst meðan þeir stóðu
upp úr. Sagan endurtekur sig.
Meðan svona eru vinnubrögð
valdhafanna í landnu, heldur á-
fram flóttinn frá framleiðsl-
unni.
IslaiiskvikanBliH er
kOHiin. frnmsjiui í
kessari iu.
Kvikmyndin er hljóðfilma ogi
verður sýnd í New York ásamt
íslandsmynd Vigfúsar Sigur-
geirssonar.
Ferðafélag íslands hefir feng-
ið hingað til sýningar íslands-
kvikmynd þá, sem Dam kap-
teinn í sjóliði Dana tók hér í
fyrrasumar. Var kvikmynd
þessi sýnd í Kaupmannahöfn
fyrir nokkuru í viðurvist Frið-
riks ríkiserfingja og Ingiríðar
krónprinsessu og fjölda margra
annara, Dana og íslendinga, og
luku allir hinu mesta lofsorði á
myndina, og dönsku blöðin
telja hana hafa tekist með af-
brigðum vel. Frumsýning á
myndinni verður í Gamla Bíó
næstkomandi miðvikudag 29-
mars k. 9 síðdegis (á skemti-
fundi Ferðafélags íslands).
Dam sjóliðskapteinn tók
kvikmynd þessa hér síðastliðið
sumar og ferðaðist til þess á sjó
og landi — og í lofti. Nordisk
Films Kompagni og danska
flotamálaráðuneytið hafa ráðist
í að húa til kvikmyndina, en
Dam sjóliðskapteinn, sem
myndina tók, og er slarfsmaður
flotamálaráðuneytisins, er þaul-
vanur myndatökum.
Upphaflega var ætlunin, að
búa til íslandskvikmynd, sem
væri heildarlýsing á íslandi eins
góð og unt væri að gera á kvik-
mynd, en um þessa mynd Dams
er það að segja, að hún er fyrir-
laksgóð það sem hún nær, en
enn þarf að bæta við til þess
að heilleg lýsing á landinu fá-
ist með kvikmyndatöku, en það
mun jafnvel í ráði, að mynda-
tökustarfinu verði lialdið áfram
af Dam kapteini í sumar.
Kvikmyndin verður send á
heimssýninguna í New York og
verður sýnd þar, sömuleiðis ís-
landskvikmynd Vigfúsar Sigur-
geirssonar, sem er komin vest-
ur. Af henni ér engin kopia til
hér. — Kvikmynd Dams er
hljóðmynd. — Vafalaust verð-
ur öllum almenningi gefinn
kostur á að sjá hana, að frum-
sýningu lokinni.
Um kl. hálfsex á laugardag
var Slökkviliðið kvatt suður í
Skerjafjörð, að Hörpugötu 14.
Var tilkynt í síma, að eldur væri
þar laus, en þeim er tók við boð-
inu á Slökkvistöðinni, heyrðist
sagt Vesturgötu 14 og varð þetta
til þess að tefja fyrir Slökkvi-
liðinu að komast suður eftir.
Þegar það kom á vettvang
stóðu eldtungurnar út um háða
stafna hússins. Tókst þó að
slökkva eldinn, án þess að húsið
brynni til kaldra kola, en það
eyðilagðist alt að innan og engu
varð bjargað af innanstolcks-
munum.
Eldsupptök urðu þau, að
kona eigandans, Árna Strand-
hergs, bakara, ætlaði að fara að
steikja kleinur og lét feiti i pott
yfir eld. Fór liún siðan niður í
kjallarann og var þar drylck-
langa stund. Er hún kom upp
aftur var reykur mikill í eld-
liúsinu og tók konan það ráð
að opna glugga, en við það varð
eldurinn óviðráðanlegur.
Árni Strandberg átti eitthvað
af mjöli í kjallaranum og
skemdist það lítið eða ekkert.
Um kl. 10 í gærkveldi, þegar
vaktaskifti fóru fram á Lög-
reglustöðjnni, urðu lögreglu-
þjónar þess varir, að eldur
myndi laus í Hafnarstræti 15,
Vinnufata og sjóklæðabúð-
inni.
Hringdi lögreglan þegar til
Slökkviliðsins, og kom það á
vettvang að vörmu spori, en á
meðan hafði lögreglan liafið
undirbúning að því að girða
umhverfis húsið og bægja
mannföldanum frá. Hafði
Slökkviliðið því gott svigrúm til
að athafna sig.
Þegar það kom á vettvang
var eldurinn orðinn svo magn-
aður að liann var búinn að
sprengja rúður. Hafði hann
flögrað um alla búðina, án þess
að festa þó allstaðar mjög á og
var mikill mökkur í verslun-
inni. Tókst von bráðar að ráða
niðurlögum eidsins.
Vörur mega heita allar ónýt-
ar og fiæmur af reyk og vatni,
en eldi. Hvergi komst eldur í
liúsið annarsstaðar, en alt fylt-
ist af reylc, vegna þess, hversu
liúsið er gisið.
Undir versluninni er geymsla
Lundúnablöðin í morgun
telja yfirleitt, að horfurnar í al-
þjóðamálum séu óbreyttar eftir
ræðu Mussolini. Það hafi a. m-
k. ekki orðið neinar breytingar
til hins verra, sem rekja megi til
ræíjunnar, eða líkur til, að ræð-
an eigi eftir að hafa þau áhrif.
Daily Express og Times eru
þeirrar skoðunar, að ekki sé al-
gerlega útilokað, að unt verði að
leiða deilumál Itala og Frakka
til lykta með friðsamlegu sam-
komulagi.
Hinsvegar leggja Daily Tele-
graph og Herald aðaláhersluna
á, hversu horfurnar í álfunni
séu ískyggilegar, þótt kannske
megi segja, að þær hafi ekki
versnað vegna ræðu Mussolini,
og sé hin mesta nauðsyn, að
stefna Bretlands sé sem ákveðn-
ust. HVetja blöðin bresku
stjórnina til þess að láta nú
hvergi undan síga og taka á
málunum af festu og skörungs-
skap.
United Press.
Oslo, 25. mars. FB.
Það virðist vera að koma æ
greinilegar í Ijós, að tilraunirn-
ar til þess að stofna til samtalca
gegn frekari útþensluáformum
Þjóðverja muni ekki leiða til
samkomulags. NRP.
hennar og er hún hálffull af
vatni-
Þegar Vísir átti í morgun tal
við Svein Sæmundsson yfir-
mann rannsólcnarlögreglunnar,
sagði hann að ekki væri enn
fyllilega ljóst hvernig eldsupp-
tökin væri, en hann hefði þó
myndað sér skoðun um -það,
sem hann gæti þó ekki látið
uppi að svo komnu máli.
Nýjap álöguF
í Þýskalandi.
Oslo 27. mars. FB.
Ný tilhögun er gengin í gildi
í Þýskalandi til fjáröflunar
lianda ríkinu vegna liinna sí-
vaxandi þarfá af vígbúnaði og
vegna landaaukningar þýska
ríkisins. Fjárins á að efla með
hátekjuskatti alt að 30% og
skattbréfum. Frá 1. maí næst-
komandi framkvæmir ríkissjóð-
ur og aðrar opinberar sjóðstofn-
anir og allar opinberar stofn-
anir greiðslur, þannig að 60%
greiðist í reiðu fé, eu 40 i skatt-
hréfum, sem allir eru skyldaðir
til þess að taka á móti og eru
þau ætluð til þess að greiða með
skatta fyrirfram. NRP.
Verslunarráíherra Nor-
egs hiðst lausnar.
Oslo, 25. mars. FB.
Madsen verslunarmálaráð-
herra hefir skrifað Nygaards-
vold forsætisráðherra og óskað
eftir að láta af störfum sem
verslunarráðherra. Rjkisstjórn-
in hefir enn ekki rætt máhð.
Madsen mun vart fara frá fyr-
ir páska, ef til vill ekki fyrr en
um leið og Bergsvik ráðherra,
sem áður hefir verið tilkynt, að
muni láta af ráðherrastörfum á
yfirstandandi ári. NRP.
ÍBÚATALA NOREGS.
Oslo, 25. mars. FB.
íbúatala Noregs var áætluð
i árslok 1938 2.921.000, en var
2.906.000 í árslok 1937. NRP.