Vísir - 17.04.1939, Side 5

V I S 1 R
5
Mánudaginn 17. apríl 1939.
RáðherraF verða fimiiii, og leggur Sjálf-
stæ5isflok:k:mpiiiii til tvo, þá Ólaf Tliors og
Jakob Möllero
I gær varð það að samkomulagi milli þriggja þingflokkanna:
Sjálfstæðisflokksins, Framsóknarflokksins og Alþýðuflokks-
ins, að ganga til stjórnarsamvinnu, á þann hátt að fimm ráð-
herrar skyldu fara með stjórn landsins f jTst um sinn, og leggur
Sjálfstæðisflokkurinn til tvo menn í ráðuneyti, Framsóknar-
flokkurinn tvo og Alþýðuflokkurinn einn.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir ákveðið að tilnefna þá Ólaf Thors
og Jakob Möller, til þess að taka sæti í stjórninni af sinni hálfu.
Af hálfu Framsóknarflokksins munu eiga sæti í stjórninni þeir
Hermann Jónasson forsætisráðherra og Eysteinn Jónsson, en
af hálfu Alþýðuflokksins Stefán Jóh. Stefánsson hrmfhn.
Verkaskifting milli ráðuneyta mun ekki vera ráðin að fullu,
en þó er það vitað, að ráðherrum Sjálfstæðisflokksins er ætlað
að fara með fjármálin, atvinnu og samgöngumál, en að öðru
leyti mun vera gert ráð fyrir að mjög náin samvinna muni
verða milli hinna ýmsu stjórnardeilda, sérstaklega að því er
snertir viðskifta og verslunarmál.
ÓLAFUR THORS
Búist er við, að Hermann
Jónasson, forsætisráðherra,
beiðist lausnar fyrir sig og
ráðuneyti sitt í dag, og hin nýja
stjórn verði tilkynt á Alþingi
á morgun.
Eins og öllum er kunnugt,
liafa sanmingaumleitanir stað-
ið yfir milli flokkanna undan-
farnar vikur, og átti Framsókn-
arflokkurinn upptökin að því.
Það er ennfremur öllum ljóst,
að atvinnu- og viðskiftalífi
landsmanna var þannig kom-
ið, að núverandi stjórnarflokk-
ar treystu sér ekki til að fara
lengur með völd í landinu, án
stuðnings stærsta stjórnmála-
flokksins i landinu, -— Sjálf-
stæðisflokksins.
Ýmsir litu þannig á, eftir að
Alþýðuflokkurinn klofnaði, —
og þá um leið auðsætt, að ríkis-
sljórnin hafði mikinn minni
liluta kjósenda á bak við sig,
að þá hefði henni borið skylda
til að leysa upp þingið og efna
til nýrra kosninga, en ríkis-
stjórnin kaus heldur að freista
þess, að ná samkomulagi við
aðalandstöðuflokk sinn í þing-
inu um stjórnarsamvinnu.
Sjálfstæðisflokkurinn liefir nú
horfið að því ráði, enda þótt
sú skoðun liafi verið mjög of-
arlega á baugi, að eðlilegt liefði
verið, að kosningar færu fram,
að ganga i stjórnarsamvinnu,
án undangenginna kosninga,
og mun þar mestu hafa um
ráðið, hve ástandið er orðið al-
varlegt hér í landi, á sviði at-
vinnu- og viðskiftamála, en
auk þess veldur hið alvarlega
ástand í álfunni þar miklu um.
Þess ber að vænta, að þessi
tilraun til viðréttingar at-
vinnu- og fjármálalífi þjóð-
arinnar beri tilætlaðan árang-
ur, en það getur því aðeins
HERMANN JÓNASSON
EYSTEINN JÓNSSON
STEFÁN JÓH. STEFÁNSSON
orðið, að Framsóknarflokkur
inn og Alþýðuflokkurinn sýni
einlægan vilja til umbóta, og
hverfi í verulegum atriðum frá .
hinni fyrri stefnu, en á skiln-
ingi forráðamanna þessara
flokka á ofangreindum atrið-
um, veltur það, hve varanlega .
samvinnu verður um að ræða
l'rá hendi Sjálfstæðisflokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn treyst-
ir kjósendum sínum til þess,
að þeir veiti þessari tilraun
fiokksins, til þess að rétta við
hag almennings, óskorað fylgi
sitt, enda mega þeir treysta
því, að strax og forráðamenn
Sjálfstæðisflokksins hafa á-
stæðu til að ætla, að þessi til-
raun verði ekki að liði, verður
samvinnu slitið.
Þeir menn, sem orðið hafa
fyrir valinu af hólfu Sjálf-
stæðisflokksins i þjóðstjórnina,
eru Ólafur Thors og Jakob
Möller, og er val þeirra fylsta
trygging þess, að vel og örugg-
lega verði haldið á málum
Sjálfstæðisflokksins í stjórn-
inni.
YERSLUNARÞINGIÐ.
Frh. af 3. bls.
yfirleitt og ekki taka þátt í
henni lengur en þeir gæti þokað
málunum áleiðis í rétta átt, en
það kom raunar skýrt fram í
ræðum beggja þeirra þing-
manna Sjálfstæðisflokksins,
sem sæti taka í hinni nýju stjón.
Á fundinum var borin frani
og samþykt með öllurn greidd-
um atkvæðum eftirfarandi til-
laga, en Ólafur Thors lýsti yfir,
að liann og J. M. hefði ekkert
við hana að athuga:
Verslunarþingið 1939 á-
lyktar að skora á ríkis-
stjórn og Alþingi:
a) að stefnt verði nú þeg-
ar áð afnámi haftanna, eft-
ir því sem fært þykir, og
sé sú framkvæmd hafin
með því, að setja nauð-
synjavöru nú þegar í „frí-
lista“.
b) að gerð sé gangskör að
því þegar í stað, að semja
um eða láta taka lán til að
greiða innifrosnar erlendar
verslunarskuldir, og með
því tryggja gengi krónunn-
ar.
c) að tekin verði upp ný
tilhögun með afhending og
afgreiðslu gjaldeyris, er
tryggi að yfirfærsla fáist
út á þau leyfi, sem gefin
eru út, og um leið, að trygt
verði jafnrétti í úthlutun
innflutnings og ráðstöfun
gjaldeyris.
STRÍÐSHÆTTUNEFNDIN.
Hallgrímur Benediktsson
hafði framsögu í umræðum um
stríðshættuna, og gerði að um-
talsefni hina svo kölluðu striðs-
hættunefnd, en í henni eiga
sæti: Guðbr. Magnússon form.
(tiln. af rikisstjórninni í stað
Sigurðar Jónassonar, sem var
uphafl. form., en nýlega sagði
af sér formannsstörfum), Ge-
org Ólafsson sem fulltrúi
Landsbankans, Stef. Jóli. Stef-
ánsson fulltrúi Útvegsbanka ís-
lands, Haraldur Guðmundsson
fulltrúi Alþ.fl., Richard Thors
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins,
Sigurður Kristinsson fulltrúi S.
I.S. og Hallgi'. Benediktsson
foseti Verslunarráðsins. — Til
nefndar þessarar var stofnað i
skyndi og hefir hún aldrei haft
skilyrði lil að láta til sín taka og
eru fulltrúar sjálfstæðismanna
í nefndinni — og vafalaust allir
fundamenn nú — sammála um
að nefndin verði að geta fengið
þann starfsgrundvöll, að gagn
geti orðið að starfi hennar. —
Nefndin er skipuð mætum
mönnum, en saga liennar, eins
og einn ræðumanna benti á,
„skoplegur sorgarleikur“ enn
sem lcomið er, vegna fálms og
úrræðaleysis fráfarandi ríkis-
stjórnar.
IFrú
Gnðrnn Fétursdóttir |
prófastsekkja frá Görðum, and-
aðist 6. þ. m. (á skírdag) að
heimili sínu, Hólatorgi 2, og fór
jarðarför hennar fram á laug-
ardaginn, að viðstöddu fjöl-
menni. Síra Kristinn Daníels-
son talaði í heimahúsum, en
síra Friðrik Hallgi'ímsson flutti
ræðu í kirkjunni. — I kirkju
var kistan borin af ungum ætt-
ingjum og vinum, en kenni-
menn báru úr kirkju. Jarðað
var að Görðum á Álftanesi, en
þar hvíla í moldu bein manns
liennar, síra Jens prófasts Páls-
sonar, alþm. Hann lést 28. nóv.
1912 og varð nær samferða
aldavini sínum og stjórnmála-
bróður Birni heitnum Jónssyni,
ritstjóra. — Síra Jens var ágæt-
ur maður, stjórnsamur og að-
sópsmikill, héraðshöfðingi í
fornum stíl og nýjum. Varð
hann harmdauði vinum sínum
og öllum þeim, er þektu hann
nokkuð að ráði og meta kunnu
drenglyndi hans og manngæsku,
athafnaþrá og óvenjulegan
stórhug.
Eftir liát manns síns fluttist
frú Guðrún hingað til bæjar-
ins, á heimili frú Þóru og Jak-
obs Möllers alþm., og dvaldist
þar æ síðan, elskuð og virt og
mikils metin, eins og hún hafði
alla tíð verið. Var frú Þóra, hin
gáfaða kona, bróðurdóttir lienn-
ar og hafði alist upp hjá þeim
hjónum frá barnæsku. — Fleiri
börn ólu þau upp og gengu í
foreldra stað.
Frú Guðrún var orðin liá-
öldruð kona, f. 31. des. 1852, og
ræður þvi að líkum, að henni
hafi orðið hvildin þæg. Hún var
ein hinna mörgu dætra Péturs
organleikara Gudjohnsens og
konu hans, frú Guðrúnar (f.
Knudsen). Þóttu þær systur
einna bestir kvenkostir hér i bæ
á sinni tíð, fríðar sýnum, list-
fengar og glæsilegar.
Hún var ung gefin síra Jens
Pálssyni, er þá var aðstoðar-
prestur föður síns, sira Páls
Mathiesens í Arnarbæli (d.
1880). Stóð brúðkaup þeirra 11.
dag júnímánaðar 1874 og
dvöldust þau í Arnarbæli næstu
árin. En í ársbyrjun 1879 varð
síra Jens prestur að Þingvöllum,
fékk Útskála 1886 og loks Garða
á Álftanesi 1895. Var heimili
þeirra jafnan mannmargt og
umsvifamikið, því að síra Jens
var hinn mesti athafnamaður.
En frúin stjórnaði svo innan
stokks, að mjög var rómað, reis
árla úr rekkju hvern morgun
Louis Zöllner konsúll
85 ára.
Fyrir noklcru birtist i enska
stórblaðinu Mancliester Guardi-
an grein um starfsemi Þjóð-
verja og fyrirætlanir hér á
landi. Grein þessi vakti allmikla
eftirtekt erlendis, ekki einungis
á Englandi, heldur einnig i
Ameriku, enda þykir Manchest-
er Guardian áreiðanlegt blað,
þótt hér skyti mjög skökku við. j
En þær upplýsingar, sem blaðið
flutti lesendum sinum um
þýska starfsemi á íslandi voru
þess eðlis, að milda gremju
vöktu liér á landi. Tveir menn
fengu birtar leiðréttingargreinar
: Mancliester Guardian. Annar
var íslendingur, dr. Jón Stefáns-
son í London. Ilitt var Louis
Zöllner konsúll í Newcastle.
Grein hans var skrifuð af mik-
illi þeklcingu á högum íslend-
inga, miklum skilningi og mik-
illi velvild. Þessi maður, sem
þannig tók svari okkar, þegar
mikið lá við, verður 85 ára í
dag.
Louis Zöllner liefir haft
manna lengst viðskifti við ís-
land allra núlifandi manna er-
lendis. Hann byrjaði verslun
sína i Newcastle fyrir 60 árum.
Litlu siðar voru fyrstu kaupfé-
lögin stofnuð liér á landi. Varð
Zöllner umboðsmaður þeirra er-
Iendis og annaðist viðskifti
þeirra þangað til Samband ís-
lenskra samvinnufélaga var
stofnað. Hafa málsvarar kaup-
félaganna margsinnis viður-
kent, að Zöllner hafi reynst
þcim vel í öllum viðskiftum og
talið liapp að jafn duglegur
maður annaðist viðskifti þeirra
erlendis á uppvaxtarárum
þeirra. En það hefir verið ein-
kenni á Louis Zöllner, að liann
liefir litið á þá, sem við hann
skifta, sem viðskiftaVini, bund-
ist trygð við þá og lilaupið und-
ir bagga, þegar við þurfti.
En auk umboðsmensku sinn-
ar rak Zöllner víðtæka verslun-
arstarfsemi hér á landi um langt
skeið. Hófst sú stai-fsemi með
félagsskap þeiri-a Jóns Vidalins.
Stofnuðu þeir verslun á Vopna-
firði nokkru fyrir aldamót.
Seinna var stofnað hlutafélagið
„Framtiðin“, sem átti 5 verslan-
og ætlaði sér eigi minna starf en
stúlkum sínum.
Frú Guðrún Pétursdóttir var
áréiðanlega sjaldgæf kona og
gædd i ríkum mæli mörgum
hinum fegurstu kvendygðum.
Hógvær og prúð i framkomu,
mild í lund og móðurleg, mátti
ekki aumt sjá. Vildi allra vand-
ræði leysa og færði alt til betm
vegar. Skyldurækin svo sem
best niá verða, iðjusöm og not-
invirk, lieimtaði meira af sjálfri
sér en öðrum. Henni fansl hún
vanrækja skyldustörfin, ef hún
tók sér livíld stund úr degi. Og
ekki breyttist hugarþelið, þó að
aldur færðist yfir, þreytan legð-
ist að og líkaminn tæki að
lirörna. Alt af var liugsunin sú,
að verja hverri stund til nyt-
samlegrar iðju, alt af sama lióg-
værðin, sama ástúðin, sama
umhyggjan fyrir öðrum, sama
umburðarlyndíð og góðvildin.
Sálar um fatið hið forna
fögur skein innri konan,
skýrt máttu skatnar og líta
að skrúðklæði var það.
Gamall vinur liennar og mág-
ur kallaði liana stundum í
gamni og alvöru „Guðrúnu
hina miklu“. Henni liæfði
vissulega slíkur titill og slíkt
lof, þvi að hún var góð kona og
mikil.
P. S.
ir á Áusturlandi og var Zöllner
stærsti hluthafi í því. Eftir 1920
gekk Zöllner með eignir sinar
í „Framtíðinni“ inn í „Hinar
sameinuðu islensku verslanir"
og varð sú ráðstöfun honum
hvorki til happs né ánægju.
Louis ZöIIner er danskur að
fæðingu. Hann fluttist til Eng-
lands um tvilugsaldur og hafði
þá fengið þá verslunarmentun,
sem fáanleg var á helstu versl-
unarskólum Dana. — Síðan hef-
ir hann átt heima í EnglandL
Ei' kona hans ensk, af þektum
ættum á Norður-Englandi. Eiga
þau 4 börn, tvo syni og tvær
dætur. Hafa synir hans komið
hingað til Islands, og hinn eldri,
Fred, dvalið hér all-Iengi, lært
íslensku og eignast fjölda vina
hér á landi.
Afskifti Louis Zöllners af
málefnum Islendinga hafa ekki
einungis verið bundin við versl-
un og viðskifti. Hann liefir oft
beitt sér vel i stórmálum þjóð-
arinnar. Haim útvegaði t. d.
verkfræðinginn, sem lagði
fyrstu stórbrúna, Ölvesárbrúna,
hér á landi, og flutti efni í brú-
arsmiðina nátega að kostnaðar-
lausu.
Zöllner nýtur hins mesta áliis
og trausts meðal breskra kaup-
sýslumanna. Er hann mjög vel
metinn borgari og í nánum viu-
seindum við suina heimskunna
áhrifamenn Breta, t. d. Lord
Runciman. Okkur íslendingum
er mikið liald i liðveislu 'slíks
inanns. I gréin þeirri, sem um
var getið í Manchestei’ Guardi-
an, sýnir Zöllner fram á hvem-
ig viðskiftin milli íslands og
Bretlands hafa gengið saman á
seinni áruin. Kennir liann fyrst
og fremst um hinum háu toH-
um, sem lagðir hafa verið á ís-
Ienskar afurðir í BretTantff ög
innflutningstakmörkunum þar i
landi. Leggur Zöllner til að
þetta liaftafargan sé afnumið og
sýuh’ fram á, hver liagur báðum
þjóðunum vrði að því.
Þótt Zöllner sé nú orðihn
mjög gamall maður, er hanre
enn þá svo ern og hvifcur áð
furðu gegnir. Fylgist hann erire
daglega með allri sinni marg-
háttuðu kaupsýslustaiTsemi.
Hefir hann nýiega liaft við orS,
að skreppa bráðlega til íslands
og heilsa upp á fomar stöðvar.
En liann hefir áður farið hingað
yfir 50 ferðir.
Velvild Louis Zöllners í garS
Islendinga hefir oft komið i
Ijós. Hann hefir gefið Iiingað
stórfé, þegar stórslys hafa borið
að liöndinn og alveg nýlega vac
þess getið, að hann hefði átt
góðan þátt i stofnun bókasafns-
ins á Húsavík.
Louis Zöllner er ræðismaður
íslendinga og Dana í Newcastle.
Er liann sæmdur ýmsum heið-
ursmerkjum beggja þjóða. —
Margir Islendingar minnast
hans með þakklæti í dag, á 85
ára afmælinu.
Arni Jónsson-