Vísir - 07.06.1939, Blaðsíða 7

VISIR
MiÖvikudaginn 7. júní 1939.
7
Milthias EIuissii
sextugur.
Matthías læknir Einarsson er
ekki likur því, að liann sé orðinn
roskinn maður. Hann er að visu
tekiim að hærast, en það eru
líka einu merkin, sem til þess
benda, að árin sé orðin nokkuð
mörg. Hann er ungur i anda,
svo sem best má verða, iðandi
af fjöri og krafti, alt af glaður
og reifur, alt af á ferð og flugi,
hverjum maimi vaskari og bet-
ur á sig kominn Sarnt hefir
hann nú hfað sextíu vetur og
unnið meira og betra starf en
flestir aðrir.
Eg ætla ekki að liætta mér út
i það, að skrifa um læknislist M.
E., lærdóm og vinnubrögð, enda
má gera ráð fyrir, að aðrir verði
til þess, jxiir er betri skil kunna
á þeim hlutum. En jieés vil eg
láta getið, úr því að tækifæri!
býðst, að hann er og liefir verið
þvílikur höfðingi og snildar-
maður í læknastétt þjóðarinnar,
og uimið svo mikilvægt og
merlcilegt starf sem læknir, að
þess hefði verið að vænta, að
búið væri fyrir löngu að sýna
honum einhvem ophiheran
sóma. Haim hefir nú verið
læknir hér i Reykjavik í nálega
liálfan fjórða tug ára og orðið
svo ástsæll í því starfi, að vafa-
laust munu einsdæmi. Slík við-
urkenning er að visu öllum öðr-
um betri og sennilega sú eina,
sem þessum frábæra manni
þykir nolckurs um vert.
Þegar Matthías Einai-sson
hóf starf sitt hér í bænum,
skömmu eftir aldamótin, hugðu
sumir, að liann legði út í liina
mestu ófæru. Þeim fanst hann
tefla hýsna djarft. Hann ætti
heldui að doka við, uns gott
hérað losnaði. Bæriim væri fá-
mennur og ágætir læknar fyrir
— embættislæknarnir. Ungum
lækni og óreyndum gæti orðið ó-
liæg aðstaðan og afkoman örð-
ug, er hann hefði ekld embætt-
islaun við að styðjast og nyti
eigi heldur í upphafi þeirrar
virðingar, sem borin var fyrir
embættum og enxbættismönn-
um á jæirri tið Eg veit ekld
livort nokkur liefir liaft orð á
þessu við liinn unga lækni, en
yinprað heyrði eg á því víðar
en í einum stað En hvað sem
urn þetta er, þá liikaði hann ekki
og tók ótrauður til starfa. Kom
og brátt í Ijós, að höfuðstaður-
ínn hafði eignast nýjan, ágætan
lækni, og fór einkum mikið orð
af skurðlækningum hans. —- Og
síðan liefir liann herjað hvildar-
laust á sjúkleik og dauða.
.... „reiður vóðst gegn raun-
um og dauða,
röskur í ferð með brugðnu
sverði;
hnikku fyrir þér, lietjan rakka,
Heljar-sveitir, sem landið
kvelja.“...
Matthiasi Einarssyni fóru
læknisstörfin þannig úr liendi,
að traustið kom þegar i upphafi
og vinsældirnar. Þótti öllum,
sem þar færi saman mikil snild
og læknis-gifta, mannkostir og
manndómur. Hann liefir nú
verið þjóðkunnur maður í full-
an þriðjung aldar, mikils met-
inn og dáður framar flestum
öðrum. Hann liefir ekki tranað
sér fram, ekki „leitað mærðar
af munna lofi“, ekki látið vini
sína eða aðra vera sí og æ að
minna á sig á opinberum vett-
vangi. — Hann hefir þvert á
móti varast alt þess háttar, enda
er skjall og skrum og þvaður
liarla fjarri lunderni lians og
öllu eðlisfari. Hann hefir ekkert
gert, annað en það, að vinna
verk sinnar köllunar með þeirri
snild, sem honum er lagin, góð-
leik og trúmensku Hann hefir
löngum verið fámáll um sjálfan
sig og aðra, óhnýsinn og ölilut-
deilinn, gengið að slarfi sínu
lieill og óskiftur -— ekkert til
þess gert, að vekja á sér athygli.
— Má því með fullum sanni
segja, að þar liafi „verkin tal-
að“.
1
„Leitaði ei frama,
en frami kom sjálfur
heim til lians í lilað
og hjá honum gisti.“
1
Miuidi hann nú heimskunnur
læknir, ef alist liefði og starfað
með emhverri hinna miklu
þjóða.
Stöku menn liefi eg heyrt
komast svo að orði um M. E.,
að hann sé allur í lækriisstörf-
unum og liugsi ekki um neitt
annað. Mér virðist næsta eðli-
legt, að menn ætli slikt. Læknis-
störf hans eru svo mikil og
tímafrek, að kunnugum mönn-
um er það nokkurt undrunar-
efni, hvemig honum megi lán-
ast, að komast yfir öll þau ó-
sköp. En honum hefir farið líkt
og sumum öðrum afburða-
mönnum: Hann hefir vaxið með
störfunum. —- Hann er önnum
kafinn frá morgni til kvelds —
alt af að sinna því göfuga starfi,
að líkna þeim, sem sjúkir eru,
alt af að hjálpa lífinu í bapáttu
þess við sjúkleik og dauða. Rís
árla úr rekkju dag livern og
ann sér engrar hvíldar. Gefur
sér naumast tíma til að matast.
Kemur víst sjaldan heim til sin
fyrr en langt er liðið á kveld.
Mætti vissulega ætla, að hann
væri þá orðinn svo þreyttur, að
hugurinn leitaði ekki nýrra við-
fangsefna. En svo mun þó ekki
vera. — M. E. er áhugasamur
um margt annað en lækningar
og heilbrigðismál. Les mikið og
á ýmisum málum, fræðirit
margvísleg og skáldrit. Mun
verja kvekLstundunum mjög til
lesturs, enda ekki um annan
tíma að ræða, og er prýðilega að
sér í mörgu öðru en lælcnavís-
indum. — Hann er einn hinn
mesti smekkmaður á íslenskt
mál, ann feðratungu sinni liug-
ástum og sárnar mjög, hversu
nú er með hana farið. Hann er
þaulkunnugur bókmentum
þjóðarinnar, fornum og nýjum.
Mikill bókavinur, les flest sem
út kemur íslenskra rita. —
Hann mun vera einn hinna
elstu íþróttamanna vorra „í
nýjum stíl“, þeirya er nú lifa.
Kom allmikið við sögu íþrótta-
miálanna um sinn og gat sér
hinn besta orðstír, svo sem lík-
legt má þykja. Hafði verið
styrkur i besta lagi, fimur og
snarráður, drengilegur í hverri
viðureign. Hann vill að íþrótt-
irnar verði mönnum lrreysti-
auki og heilsugjafi. Hitt er ekki
ósennilegt, að honum þyki lítið
varið í lióflausan meta-barning
og ofurkapp.
Matthías Einarsson er manna
hjálpfúsastur og „'inildur af
fé“. Hefir áreiðanlega margur
maðurinn þess notið. Hann
mun vera nokkuð örgeðja, en
þó löngum vel stiltur, „æðru-
laus og jafnhugaður“. — Það
ætla menn, að liann sé nokkuð
náðrikur að eðlisfari og þyki
eigi „sá bestur, að hlutast til og
ráða engu“. En liann lætur ekki
margt til sin taka.
Hann liefir nú fyrir nokkur-
um misserum tekið á leigu Arn_
arfell í Þingvallasveit, lítið kot
og nytja-rýi-t, og dvelst þar öll-
um stundum, er liann má því
við koma. En þær stundir eru
að visu ekki margar. Þykir öll-
um Þingvellingum mikill feng-
ur og mikill sómi, að hafa feng-
ið slíkan mann í sveitina. Og
kotið mun ekki háfa hallann af
umráðum lians þar. Hefir hann
þegar lagt mikið fé í húsabygg-
ingar og girðingar, gróðursett
skógarhríslur, þar er best þykir
henta, og hefir mikinn hug á
þvi, að bæta kotið og prýða á
ýmsa vegu. Er hinn mesti
myndarbragur á öllu þvi, er
hann gerir þar eystra og mun
Arnarfell lengi bera vitni um
stórhug hans, umbótaþrá og
athafnir.
Mattliías Einarsson er mikill
drengskaparmaður, réttlátur,
sanngjarn og lileypidómalaus,
hlýr í hjarta og góðviljaður, má
ekki aumt sjá. Höfðingi í sjón
og raun, ástsæll og mikils virð-
ur, einn af mestu og bestu son-
um þessa lands.
Páll Steingrímsson.
Nætnrlæknir:
Eyþór Gunnarsson, Laugaveg 98,
sími 21 n. Næturvörður í Ingólfs
apóteki og Laugavegs apóteki.
Pólski togarinn
fór á veiðar í gær. Með honum
fóru þrír íslenskir hásetar og fiski-
skipstjóri, Gísli Guðmundsson.
Til vegamála er varið i,ð
milj, kr. á yfirstandandi ári
Þar af 750 þús til vegaviðhaldLs og iiœ 7§
þús. kffóna til brúargerða.
Tíðindamenn blaða og útvarps fóru á fund Geirs G.
Zoega vegamálastjóra í gær síðdegis og skýrði hann
þeim frá vegamálaframkvæmdum 1 vor og sumar, en til
vegamálanna er alls varið á yfirstandandi ári 1 miljón
og 600 þús. króna og er það svipað og undanfarin ár,
en brúargerðir eru með minna móti.
Eftirtaldar brýr verða bygð-
ar í vor og sumar:
1. Yfir Staðará í Staðarsveit
á Snæfellsnesi, á þjóðveginum
til Ólafsvíkur. Áin liefir verið
óbrúuð og slæmur farartálmi,
einkanlega vor og liaust, þólt
hún sé ekki mikið vatnsfall.
M. a. er nauðsynlegt, að brúa
þessa á, til þess að geta lialdið
uppi mjólkurflutningum. En
víða er það orðin knýjandi
nauðsyn, að unt sé að halda
uppi mjólkurflutningum til
mjólkurbúanna árið um kring.
2. Yfir Reykjadalsá í Borg-
arfirði. Þessi brú verður skamt
frá Kleppjárnsreykjum. Verð-
ur og lagfærður vegurinn, til
þess að gera bílfært að brúnni.
Þarna er sýsluvegur. Brúin
verður nokkuð stór, um 40
metrar á lengd, og verður bygð
úr járnbentri steinsteypu. Þeg-
ar þessi brú er fullgerð, og veg
urinn hefir verið endurbættur,
má heita, að bílfært sé að sum-
arlagi að Reykholti Gríinsár-
leiðina (um nýju brúna á
Grímsá hjá Fossatúni).
3. Yfir Breiðdalsá i Suður-
múlasýslu. Áin, sem er allmik-
ið vatnsfall, er óbrúuð. Renn-
ur hún um miðja bygðina og
verður að brúnni mikil sam-
göngubót. Brúarstæðið er á-
gætt, og verðrir brúin skamt
frá Eydölum. Þetta verður
bogabrú úr járnbentri stein-
steypu, um 29 metra löng.
4. Yfir Hörgá í Eyjafirði.
Brúin verður hjá Þúfnavöllum
og er þarna sýsluvegur. Þetta
verður 22 metra löng brú, járn-
bent.
5. Yfir Köldukvísl í Kerl-
ingarskarði, á Stykkisliólms-
vegi, er fyrirliugað að byggja
smábru, af fé þvi, sem ætlað
er til Stykkishólmsvegar.
VEGIRNIR.
Til nýrra þjóðvega verður
varið 540.000 kr.
Lokið verður við Holta-
vörðuheiðarveg, að Hrútafjarð-
ará. Vegurinn frá Norðurárbrú
að Hrútafjarðará er 21 kíló-
metrar að lengd.
Byrjað verður á vegi um
Stóra Vatnsskarð, frá Bólstað-
arlilið og að vegamótunum lijá
Varmahlíð, fyrir neðan Víði-
mýri. Vegurinn verður um 21
kílómeter, eða álíka langur og
Holtavörðuheiðarvegurinn, og
kostnaður verður líklega svip-
aður, — um 380.000 kr. Er bú-
ist við að ekki verði snjó-
þyngra á því vegarstæði, sem
valið liefir verið, en það er
nokkuru sunnar en gamli veg-
urinn á alllöngum kafla, og
ætti því að jafnaði að verða
bílfært á þessum vegi á vetr-
um. Fyrsta fjárveiting til þessa
vegar er 36.000 kr„ en helst
þyrfti að ljúka lionum á 6 ár-
um, og þyrfti því að veita til
bans 70.000 kr. frá 1940.
I Skagafirði verður nýr veg-
ur fullgerður að Silfrastöðum.
Einnig er vonast til, að hægt
verði að vinna að endurbótum
í giljunum á öxnadahheiði, og
í Öxnadal verður lokið við veg-
inn að Þverárbrú.
Sömuleiðis verður haldið á-
fram vegagerð i Ljósavatns-
skarði. Undanfarin ár liefir
verið unnið þar að lagningu
akbrautar — og verður liún
fullgerð í ár að Litlu Tjörnum,
austast í skarðinu. I ár verður
byrjað litils háttar á vegagerð
lijá Hálsi í Fnjóskadal.
DREIFING YEGAFJÁRINS.
Vegafénu er nú dreift að
kalla má um alt land, sem sjá
má af því, að þessum 540.000
kr. í ár er skift á 80 staði.
Þessu er skift sem nokkurs
konar atvinnubótafé,- og geng-
ur þvi seinna en ella myndi,
með aðalvegina. Eru nú víða
lagðir upphleyptir vegir, af
framannefndum orsökum, en
sennilega verður ekki mikið
þar um flutningaþörf fyrst um
sinn.
Á Austurlandi verður ef til
vill liægt að ljúka við að gera
bílfært yfir Breiðdalsheiði.
SOGSVEGURINN.
í Sogsveginum austan Þing-
vallavatns, er aðeins eftir und-
irbygging vegarins á kafla, sem
er 1^/2 km„ og að malbera alls
6 km. Til þess að fullgera veg-
inn þarf um 90.000 kr. Fjár-
veiting til lians í ár er 20.000.
Væntanlega verður liægt að
ljúka við hann á næsta ári, ef
framhald verður á því, að lagt
verði til hans af atvinnubóta-
fé 30.000, að liálfu frá riki og
Reykjavíkurbæ. Hafa ungling-
ar unnið talsvert i þessum vegi,
vegna atvinnubótafjár-fram-
lagsins. Annars er nú farið að
bera á því, að skortur verði á
vegavinnu fyrir námssveina, en
vegavinna er þeim að mörgu
leyti lientug. Nú er mikið af
vegavinnu unnið að vorinu. í
Holtavörðulieiðarveginumhafa
verið mjög margir námsmenn,
— í fyrra 40 menn úr 15 skól-
um. Það verður ekki liægt i ár,
því að fjárveitingin til Holta-
vörðuheiðarvegar og Vatns-
skarðsvegar er samtals minni
en til Holtavörðuheiðarvegar i
fyrra. Mun ekki verða hægt að
taka nema helming þessarar
tölu í ár. Helst þyrfti að ætla
sérstaka fjálrvejitingu til þess
að veita námssveinum vega-
vinnu.
AUSTURLANDSVEGUR.
í sumar mun verða bílfært
austur fyrir Námaskarð. Vant-
ar nú lítið annað en
brúna á Jökulsá, til þess
að þarna verði aðalleið-
in lil Austurlands, en brú
yfir Jökulsá kostar 200.000 kr.
Er gert ráð fyrir 110 metra
langri hengibrú. Ef bensín væri
tollað um 1 eyri literinn, og
gjaldið rynni í sjóð til smíði
stórbrúa, fengist 80.000 kr. á
ári, og væri þar fundin leið til
þess að byggja stórbrýrnar,
sem eftir er að koma upp.
I NÁGRENNI REYKJAVÍKUR
verður væntanlega haldið á-
fram vegaumbótum. Yfir Kópa-
vog hefir nú verið steypt brú
o. s. frv. Krýsivíkurvegur. 11
km. eru fullgerðir, og vantar
enn 2 km. að Kleifarvatni.
Þessir 11 km. liafa kostað 300_-
000 kr„ eða nærri þvi eins ©g
Holtavörðuheiðarvegur, — em
þar af liefir 110.000 kr. veriffi
atvinnubótafé. í Ölfusi erufull-
gerðir 9 kni. i áttina að Sel-
vogi. Kostnaður 160.000, þar af
50.000 atvinnubótafé. Samtabs
hefir því verið varið í Krýsivík-
urveginn 450—460.000 kr„ þar
af atvinnubótafé 160.000 kr„.
TIL VIÐHALDS ÞJÓÐVEGA.
fer 750.000 kr. Þjóðvegirair
eru nú tæp 4.500 km. á lengdL,
þar af akbrautir 1300 kni.,
ruddir vegir með akbrautar-
köflum 2000, reiðvegir tæplega
1200, en af þeim stendur til affi
gera bilfæra um 800 km., og
verða, þegar svo er komið, að-
eins um 300—400 km. reiðveg-
ir. Bílfærir eru nú 3320 kn*.
Bílfært er þó víða aðeins áð
nafninu til, enn sem komiffi esc
Samtals bílfærir vegir um 480QJ
km„ þjóðv., sýsluv. og fjallv„
Endurbætur þjóðvegannaverða
æ meira aðkallandi, eftir Jwi
sem vegirnir þenjasf era
einnig vegna þess að bílarmr
stækka og umferðin eýksL
Einnig má geta þess, að vegna
mjólkurflutninga til mjóIKœr-
búanna verða kröfurnar as
meiri, um að lialda vegumsHS
opnum alt árið, og er því siöð-
ugt gert minna að þvi að íoka
vegunum fyrir umferð að vor-
inu, en þó neyðumst við ennsv
til þess að gera það stundunsi
til verndar vegunum, en þé
er þetta orðið næstum ófram-
kvæmanlegt, vegna aukinnar
flutningaþarfar. Það má benda
á, til viðbólar þvi, sem sagt er
hér að framan, að bílar meffi
lilassi vógu fyrir fáum árum 2
—3 tonn, en nú vega vöruMf-
ar með lilassi oft og tíðum 6
og á sjöunda tonn. Af þessui
stafar ekki litið aukið vegaslit-
Viðlialdsféð er of litið, tíl þes*
að liægt sé að ræsa betur fram
og malbera. Víða er skortur á
góðri möl til ofaniburðar, og
verður að flytja hana að láng-
ar leiðir. I Holtavörðuheíðair-
veginn hefir t.d. orðið að flytía
að möl frá Norðurá og úr
Hrútafirði — m.ö.o. frá báðum
endum. Við erum að verða
vandlátari í þessu efni, og ann-
að dugar ekki, — við verðúm.
að nota það besta, sem fáaníegt:!
er. — Við erum farnir að þreifa
okkur áfram með blöndun of-
aníburðarins, að amerískri,
fyrirmynd, en þar hafa veriffi
gerðar víðtækar tilraunir i
þessu efni.
FJALLVEGIR.
Fé til fjallvega fór áður affi-
allega í vörðun og viðhald pg
ruðriing vega, en nú fer meíri
hluti þess til að halda fjatt-
vegum bílfærum, að Hvítár-
vatni, í Kerlingarfjöll, uratax-
árdalslieiðijSem er ný leið millti
Blönduóss og Sauðárkröks:,
nýrrar, akfærrar leíðar af
Reykjaheiði til Þeistareykj^
o. fl.
sýsluvegirnir;
Til þeirra fara 100.000 krs.,
fyrir utan mæðiveikisfé, senœ
er einskonar atvinnubótafé, —
en það er í ár 113.000 kr. Af
því fara i Húnavatnsýslumar
báðar 43.000 kr„ Árnes&ýsIiE,