Vísir - 19.06.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðiaugsson
Skriístofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 19. júní 1940.
Ritstjóri Biaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaidkeri 5 línur
Afgreiðsta
139. tbl.
Samkomulagsumleitanir að byrja milli
Þjóðverja og Frakka
Franska stjórnin ræddi svar Þjóðverja
á fundi sínum í morgun — Samninga-
menn skipaðir.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Franska ríkisstjórnin kom saman á fund í morgun, en þá hafði henni borist til-
kynning frá þýsku stjórninni, fyrir milligöngu sendiherra Spánar í Frakk-
landi.
I tílkynningu þessari eða svari kveðst þýska ríkisstjórnin reiðubúin til þess að ræða
um skilmála fyrir því, að vopnaviðskiftum verði hætt, og fer fram á, að franska stjórn-
jn tilnefni menn fyrir sína hönd til þess að hitta fulltrúa þýsku stjórnarinnar.
Franska stjórnin birti tilkynningu, að loknum fundi
sínum, þar sem sagt var frá þessu svari Þjóðverja, og
var tekið fram, að ríkisstjórnin hefði skipað menn til
þess að ræða við Þjóðverja fyrir sína hönd.
Ekkert var tilkynt um hvaða menn hafa orðið fyrir
valinu, hvorki af hálfu Þjóðverja eða Frakka, né held-
ur hvar þeir muni hittast, en það er búist við að fund-
urinn verði haldinn án tafar, og mjög bráðlega fáist
úr því skorið, hvort vopnahlé kemst á eða ekki.
Það er ekki gert ráð fyrir því, að vopnaviðskifti hætti
meðan þessar samkomulagsumleitanir standa yfir.
Sennilegt er, að samkomulag hafi náðst um það á fundi
þeirra Mussolini og Hitlers í Munchen í gær, hvaða kost-
ir Frökkum verða boðnir, og verði þeir lagðir fyrir
fulltrúa Frakka þegar í stað, og muni því fljótt verða úr
því skorið, hvort Frakkar fallast á þá, eða halda áfram
vörninni, eins og Winston Churchill hvatti þá til í ræðu
sinni í gær. Ýmsir franskir leiðtogar eru þess hvetj-
andi, að Frakkar verjist áfram og standi við samnings-
skuldbindingar sínar við Breta.
Tyrkir
Italir
óttast, að
hernemi
Sýrland -
og
leita samvinnu við Rússa.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Samkvæmt áreiðanlegum heimildum í Istanbul
hneigjast Tyrkir æ meira til samvinnu við Rússa, þar
sem tyrkneskir st jórnmálamenn telja, vegna þeirra at-
burða sem eru að gerast i Frakklandi, að vafasamt sé,
að bresk-fransk-tyrkneski sáttmálinn verði í gildi á-
fram. Virðist alt benda til, að Tyrkir hafi snúið sér til
Rússa og muni fara að ráðum þeiri'a, að því er stefnu
í utanríkismálum snertir.
Samkvæmt áreiðanlegum heimildum eru Tyrkir að
leitast við að fá samþykki Rússa til þess að hernema
Sýrland, á þeim grundvelli, að sú hætta vofi yfir, að ít-
alir ætli að gera árás á það. Vilja Tyrkir verða fyrri til.
Fregn barst um það í gær, að herforingi Frakka í Sýr-
landi, en Sýrland er franskt verndarríki, hafi gefið út
tilskipun þess efnis, að stríðinu verði haldið áfram á
landi, í lofti og á sjó, en þessi fregn hefir ekki verið stað-
Fundur Mussolini og Hitl-
ers í Miinchen.
Feikna mannfjöldi hafði safnast saman í Miinchen í gær, til
þess að hylla Hitler og Mussolini. Borgin var öll fánum og blóm-
um skreytt og feikna mannfjöldi við allar götur. Hitler tók sjálf-
ur á móti Mussolini, á járnbrautarstöðinni. Margt ítalskra og
þýskra stjórnmálamanna var í borginni, allir helstu menn naz-
istaflokksins þýska o. s. frv.
JUmenn herskylda
í undirbúningi.
Einkask. frá U. P.
Lonclon í morgun.
'J^OOSEVELT lét þess get-
ið á fundi blaðamanna
í gær, að bráðlega mgiuii
komið á opinberri skgldu-
vinnu fgrir unga Banda-
ríkjamenn af öllum stéttum.
Eru sérfræðingar stjórnar-
innar að rannsaka þetta mál,
en síðan verður það fengið
þinginu í hendur. Þetta mun
þó ekki verða sent því
frumvarpsformi, heldur sem
bréf eða ósk um að það verði
tekið til alvarlegrar yfir-
vegunar.
Þessi skglduvinna verður
herðnaðarleg aðeins í breið-
asta formi sínu og mun
verða látin standa í eitt ár
fgrir hvern aldursflokk, bæði
karla og kvenna.
Karlmönnunum verður
kend almenn hernaðartækni
og þar að auki öll þau störf,
sem vinna þarf að baki vig-
línunum á stríðstímum, t. d.
að skipuleggja ftutninga-
kerfi o. þ. h.
Þá verða menn æfðir í
meðferð gmissra véla, með
tilliti til aukinnar fram-
leiðslu á hergögnum, og loks
verða vinnuflokkarnir látnir
æfa sig í skógrækt og land-
búnaði, sVö að hvergi verði
glompa.. í náttúruauðlegð
landsins, ef til ófriðar kem-
ur.
Bretar hatda áfram styrjSldinni „irnm
saman - - og einir“ ei þörf krefnr.
Mestur liluii her§ Breta liefir verið fluttur lieim til
Bretlands. þar sem þegar er \% iniljjoii manna her
reiðubúinn til þess að verja landið, auk flugiiers
ogr flota. — I r ræðu Hinstons Churchillsí I gær.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Winston Churchill flutti mikla ræðu í neðri málstofunni í
gær. í ræðu þessari skýrði hann frá því enn einu sinni að breska
stjórnin væri staðráðin í, að halda stríðinu áfram, og hefði rík-
isstjórnir samveldislandanna bresku fullvissað bresku stjórnina
um, að samveldislöndin stæði með Bretlandi þar til yfir lyki.
Það var að vísu kunnugt áður en Churchill flutti ræðu sína, að
engin breyting mundi verða á afstöðu Frakka, þrátt fyrir það,
sem gerst hefir í Frakklandi, en þrátt fyrir það biðu menn með
mikilli óþreyju yfirlýsingar ChurchiII og hernaðargerðar. Ræð-
an hefir fengið . hinar bestu undirtektir, ekki síst fyrir það
hversu hún var flutt af mikilli sanngirni og hógværð, og ef til
vill enn áhrifameiri þess vegna, segja sum bresku blöðin. Sér-
staka athygli vöktu þeir kaflar ræðunnar, sem fjalla um vænt-
anlega tilraun Þjóðverja til þess að ráðast inn í landið. — Ræðu
sína endurtók Churchill með litlum breytingum kl. 8 í gær-
kveldi, í útvarpið.
í uppliafi ræðu sinnar minti
Churchill á afleiðingar þess, að
Þjóðverjum tókst að brjótast í
gegn hjá Sedan og yfir Meuse-
fljót. Franska herstjórnin gerði
ekki ráðstáfanir til þess í tæka
tið að fyrirskipa undanhald
liers Bandamanna i Norður-
Flandern, 15—16 frönsk her-
fylki og næstum allur hreski
herinn í Frakklandi misti nú
samhand við lierinn sunnar.
Það hefði að vísu tekist að
bjarga talsverðu af franska
hernum (120.000 mönnum) og
meginhluta breska hersins, en
nú vai-ð allur þessi her ekki not-
aður til varnar annarsstaðar.
Og hergögn þessa mikla hers
glötuðust — það varð að skilja
þau eftir, Hersveítir Breta og
Frakka, sem þannig var ekki
hægt að nota, hefði ef til vill
gel.ið ráðið úrslitum, en þar
sem þær voru úr sögunni í bili-
var orustan um Paris glötuð
þegar fyrstu tvær vikurnar.
Churchill kvaðst ekki skýra
frá þessu til þess að bera fram.
ásakanir — það væri'tilgangs-
laust — heldiu' gerði hann þetta
til þess að það kæmi skýrt fram
hvers vegna Bretar hefði ekki
nema 3 herfylki á vígstöðvun-
um í stað 12—15.
Viðræður þeirra Mussolini og
Hitlers fóru fram í höfuðsetri
Nazista í Múnclien, Brúnahús-
inu, og raíddust þeir við einir i
2þo klst., en j>ar næst hófst fund-
ur af nýju, og tóku þýskir og
italskir stjórnmálamenn þátt í
Frh. á 2. síðu.
i
Bandarikin ætla að
koma sér upp öflug-
asta flota í heimi.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Flotamálanefnd fulltrúadeildar þjóðþings Bandaríkj-
anna hefir samþykt tillögu Starks aðmíráls, yfirmanns
herskipaflota Bandaríkjanna, um að veita 4000 miljónir
dollara til aukningar herskipaflota Bandaríkjanna, eða
til þess að gera Bandaríkjaflotann langsamlega öflug-
asta f lota, sem nokkurt stórveldi hef ir átt. Smíðuð verða
200 ný herskip. Flotaaukningin er 70% og þegar búið er
að smíða herskip þau, sem ráðgert er, eiga Bandaríkin
738 herskip.
Atkvæðagreiðslan í flotamálanefndinni sýnir ljóslega
hvern áhuga menn vestra hafa nú fyrir því, að auka
landvarnirnar og verða við Ölíu búnir. Allir nefndar-
tnenn, 17 talsins, greiddu atkvæði með tillögunum.
Churchill vék að þeirri gagn-
rýni, sem fram hefði komið um
stjórnarframkvæmdir síðustu
ára, eða réttara sagt, að ekki
var sint vígbúnaðarmálum og
öryggis, en hann kvað lilgangs-
laust að deila um fortíð og nú-
tíð, eins og sakir stæði, því að
af því gæti leitt miklar liættur
fyrir framtíðina. Ilann kvað
stjórnina einhuga, hver maður
sinti sinu hlutverki af öllu
lcappi og einbeitingu, og stjórn-
in ynni saman sem einn maður.
Hvatti hann menn til hlýðni og
hollustu.
Chm’chill skýrði frá þvi, að
Bretar héldi áfram stríðinu —
árum saman og hjálparlaust, ef
þess gerðist þörf. Vitnaði hann
í fyrri ummæli um þetta.
Hann lýsti yfir þvi, að fh'Ct-.
ar liefði flutt lieim 7/8 hluta
liers þess, sem þeir höfðu sent
til Frakklands eða um 350.000
menn af 400.000, sem búið var
að senda þangað. Hér er þess
að geta, að Bretar fluttu heim
um 335.000 menn frá Flandern,
en voru farnir að flytja lið aft-
ur til Frakklands, til þess
að hjálpa Frökkum, en þeir
herflutningar virðast hafa ver-
ið stöðvaðir fyrir nokkrum
dögum, þegar sýnt var að vörn
Frakka var að bila, og hefir síð-
an verið urinið að því að flytja
her og hergagnahirgðir Breta
heim aftur, m. a. Kanadamenn,
sern nýkomnir voru þangað, en
enn herst þó breskur her með
Frökkum i Normandie.
Þá lýsti Churcliill yfir því, að
Bretar hefði nú 1(4 miljón
manna undir vopnum i Bret-
landi, og auk þess um (4 miljón
sjálfboðaliða í heimavarnasveit-
um bæja og héraða og væri að
vísu ekki búið að vopna allar
þessar sveitir. Mikið lið til við-
bótar yrði kvatt til vopna. Einn-
ig míntist hann á hersveitirsam-
veldislandanna. Churchill sagði,
að allur sá her (12 herfylki),
hefði verið kominn til Frakk-
lands og hefði herstjórn Frakka
aldrei gert sér vonir um meira
lið á þessuin timá, en að sjálf-
sögðu var unnið að þvi, að auka
það jafnóðum.
Churchill ræddi talsvert hvort
óvinaþjóðinni mundi geta tek-
ist að setja lier á land i Eng-
landi. Til þess þyrfti hann mik-
inn her. Churchill taldi, að til
þess að flytja 5 lierfylki til Bret-
lands þyrfti óvinurinn 200—250
skip. Eins og nú væri háttað
skilyrðum til þess að fylgjast
með því, sem gerist (eftirlits-
flugferðir, ljósmyndatökúr úr
lofti), væri eklci liægt fyrir ó-
vinaþjóðina að safna miklum
lier, miklum skipafjölda og
sigla honum úr liöfn, án þess
ekkert vitnaðist uni það, og þótt
slíkur floti kæmist af stað væri
allar Iíkur til þess, að árásir
yrðu gerðar á liann. Ghurchill
minti á, að 1914 liefði allur
fastalier Breta verið flutlur til
Frakklands og Belgíu, og eng-
inn æfður her til að verja land-
ið, en þá var treyst á flotann —
og áttu Þjóðverjar þá voldugan
flota, en nú aðeins 2 stór her-
skip, sem tekur að nefna. Það
væri sagt, að breska flotanum
hefði ekki tekist að hindra lier-
flutninga til Noregs, en Bretar
hefði aðeins getað haft kafbáta
og smáskip i Skagerak, og þeir
liefði ekki getað liindrað her-
flutningana, þótt þeir hefði gert
mikinn usla. En öðru máli væri
að gegna í Norðursjó og við
strendur Bretlands yfirleitt, þar
sem Bretar gæti komið við öðr-
mn herskipum sínum ^prface
ships). Þá væri minst á italska
flotann. Hann kynni að reyna
að sigra breska flotann. Cliur-
chill kvaðst fús til þess að leyfa
ítalska flotanum óhindraða umr
ferð um Gibraltarsund, til þess
að liann gæti reynt sig við
hreska flotann. — Hér leikur
mörgutn forvitni á að sjá hvort
ítalski flotinn nú sé svipaður
því, sem hann var i heimsstyrj-
öldinni, — en þá fór af honum
lítið orð., ChUf&hill gerði l'áð
fyrir þeim möguleika, að óvina-
þjóðin gæti sett á land 5—10
þúsund manna her „á dimmri
nóttu eða þokumorgni“, en til
þéss að geta gert innrás i Eng-
land með tilætluðum árangri
þyrfti þýski flugflotinn að sigra
þann hreska. Gerði hann sam-
anburð á flugflotanum og minti
m. a. á hið mikla tjón, sem
Þjóðverjar liafa orðið fyrir, en
þeir hafa mist gifurlega mildð
af árásarflugvélum á vesturvíg-
stöðvunum að undanförnu. —
Bretar stæði nú tiltölulega vel
að vigi með árásarflugvélar, en
þjóðverjar ætti fleiri sprengju-
flugvélar. En breska flugherinn
eflist stöðugt og fær ótakmark-
aðar flugvélar frá Bandaríkjun-
um og flugvélar og flugmenn
frá Kanada og öðrum samveld-
íslöndum. Hann kvað falllilífar-
Frh. á 3. síðu.