Vísir - 06.02.1941, Side 2

y isir
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Ivristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 60 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Óíarir
Alþýðuflokksins.
■^TÐ Alþýðuflokkinn má segja
líkt og fornmaður einn
sagði við mann, sem liann liafði
liöggvið fótinn af: Svo er sem
þér sýnist, af er fóturinn! AI~
þýðuflokkurinn situr og rýnir i
stúfinn og rekur harmatölur.
Og það er ckkert um að villast:
af er fóturinn!
Alþýðublaðið er sem steini
lostið yfir vonsku mannanna og
vanþakklæti. Yar það kannske
ekki flokkur þess, sem upphaf-
lega tók upp baráttuna fyrir
verkamennina í landinu? Var
það ekki liann, seni barðist gegn
fátækraflutningunum, fyrir tog-
aravökulögunum, öryggi sjó-
mannanna, verkamannabús töð-
unum, alþýðutryggingunum o.
s. frv. o. s. frv.?
Jú, mikil undur! Alþýðublað-
ið er búið að tala svo mikið um
„feðranna frægð“, að þá þulu
kunna allir utanbókar. En auð-
vitað hefði flokkurinn komázt
skammt áleiðis, ef ekki liefði
notið hjálpar annara. Lík-
lega hefir Alþýðuflolíknum orð-
ið einna mest ágengt á þingi,
meðan hann átti þar bara einn
eða tvo fulltrúa. Hinir fyrstu
þingmenn flokksins voru þeir
Jón heitinn Baldvinsson og
Héðinn Valdimarsson. Nú eru
báðir þessir menn horfnir
flokknum.
Það er ekki til neins fyrir
Alþýðuflokkinn, að kenna öðr-
um, livernig komið er. Mein-
semdin hlýtur að liggja í
flokknum sjálfum. Fulltrúar
flokksins á þingi eru yfirleitt
vel gefnir menn og frambæri-
legir í alla staði. En fylgi þess
ara manna fer hrakandi, hvern-
ig sem á því stendur. Alþýðu-
flokknum liefir áður verið bent
á það í allri vinsemd hér í blað-
inu, að hann verður að reyna,
að „taka sig saman“. Honum
hefir aldrei verið nauðsynlegra
en nú, að fara eftir þessari ráð-
leggingu.
Seinustu árin er eins og allt
hafi gengið á móti Alþýðu-
flokknum. Eftir kosningarnar
1934 fékk flokkurinn í fyrsta
skipti ráðherra i rikisstjórninni.
Kjörorð þeirrar stjórnar var
„vinna lianda öllum.“ Fram-
kvæmdirnar urðu þær, að at-
vinnuleysi fór sívaxandi meðal
ahnennings og í lok kjörtíma-
bilsins blasti hrunið við. Komm-
únistar liertu sífelt sóknina. í
stað þess að taka mannlega á
móti hyltist flokkurinn til þess
að sníða stefnuskrá sína meira
og meira að vilja kommúnista.
Á þessum árum var annar nú-
verandi ritstjóri Þjóðviljans að-
alstjórnmálaritstjóri Alþýðu-
hlaðsins. Stefnuskráin, sem Al-
þýðusambandið samþykkti
haustið 1936, miðaði að því, að
Alþýðuflokkurinn og Kommún-
istaflokkurinn gæti sameinast.
Eftir kosningarnar 1937 var
mánuðum saman legið í samn-
ingamakki við kommúnista.
Það var ekki fyr en eftir .sam-
fylkinguna við bæjarstjórnar-
kosningarnar 1938, að endan-
lega slitnaði upp úr.
En jafnframt því sem at-
vinnuleysi almennings hafði
Krýsuvíkurvegurinn er
dýrasti og óheppilegasti
■I—>
vegur á landinu.
JEfiir Þófíf.
Krýsuvíkurvegurinn er stöðugt ræddur mikið manna á
meðal, og þá ekki sízt þeirra er við veginn vinna eða
um hann fara. Eftirfarandi grein er rituð af manni,
sem nána þekkingu hefir af vegarlagningu þessari og staðhátt-
um öllum, og munu margir hafa gaman af að kynnast lýsingu
hans og áliti á þessu fyrirtæki „umbætlinganna“, eins og grein-
arhöfundur nefnir þá, er framkvæmd þessari hafa hleypt af
stokkunum.
Það er alkunnugt, hversu
mikið ofurkapp stjórnmála-
flokkar þeir, sem um eitt skeið
kölluðu sjálfa sig „umbóta-
flokka“ (þótl nú á síðustu miss-
erum hafi það nafn varla heyrzt
—- hvað, sem valda kann) hafa
lagt á það, að lagður yrði himl
svokallaði Ivrýsuvíkurvegur, og
það einmitt á þeim stað, sem nú
er verið að leggja hann. Að vísu
hafa ekki allir menn verið jafn
hrifnir af vegagerð þessari og'
sizt af öllu vegarstæðinu, sem
valið var; liefir því vegur þessi
hlotið ýms önnur nöfn í daglegu
tali og sum miður virðuleg. T. d.
kalla Hafnfirðingar hann
„Abessiníuveginn“ og skal þeim
sjálfum látið eftir að skira þá
nafngift. Aftur eru enn aðrir,
sem kalla hann ýmist, „Kara-
kúlveginn“ eða „Vitlausaveg-
inn“ o. s. frv.
En „umbótaflokkarnir“ eða
„umbætlingarnir“ deyja aldrei
ráðalausir. Þeir létu hér koma
krók á móti bragði, og til þess,
að vega upp á móti öllum van-
sæmandi nöfnum, tóku þeir að
kalla veg þcnna „snjólausa veg-
inn“. — Reyndar væri gaman,
og gæti orðið gagnlegt um leið,
að fá vitneskju um það, hvar á
íslandi það svæði væri að finna,
sem unnt væri að leggja um
langan veg, þann, sem borið
gæti með rentu nafnið: „snjó-
lausi vegurinn“. Þvi að hversu
oft sem „umbótaflokkamir“ og
blöð þeirra stagast á þessum
farið vaxandi undir stjórn
„þinna vinnandi stétta“ liöfðu
forustumenn flokksins haft
gott lag á að sjá sínum hag
borgið. Þetta varð eitt með öðru
til þess að alþýðan í flokknum
missti trúna á leiðtogum sín-
um,
Alþýðuflokkurinn hefir ekki
reynzt kenningum sínum trúr.
Hann hefir reynt að haga segl-
um eftir vindi. Við undanfarn-
ar kosningar hefir flokkurinn
einkum liaft tvö mál á oddin-
um: gengismálið og varalög-
regluna. Þeir, sem hafa viljað
auka lögregluna í landinu, hafa
umsvifalaust verið stimplaðir
nazistar. Og fyrir siðustu kosn-
ingar var því margsinnis lýst
yfir, að flokkurinn gengi aldrei
inn á gengislækkun, hvað sem
tautaði. Á miðju kjörtímabili
gerðust þingmenn flokksins
flutningsmenn gengislækkunar-
innar og litlu síðar var' rikis-
lögreglan samþykkt, án þess
flokkurinn hreyfði legg eða lið.
Það var talið meira virðij að
eiga ráðherra í ríkisstjóminni
en standa við kosningaloforð.
Leiðtogar Alþýðuflokksins
ættu að láta sér skiljast það, að
þeir rétta ekki hlut sinn með
því að vera með sifelda kvein-
stafi yfir því, hvernig komið er.
Þeir mega sjálfum sér um
kenna. Þeir verða að manna sig
upp til að horfast í augu við
staðreyndirnar. Þeir geta ekki
lifað endalaust á „feðranna
frægð“ og heldur ekki á því,
að kenna öðrum um ófarir
sinar.
,snjólausa vegi“ þá mun jafnt
hér eftir, sem hingað til, kyngja
niðuiý snjó á þessari leið, þegar
jiannig viðrar að snjóavetrar
eru. Náttúrulögmálið lætur ekki
að sér liæða. Það gagnar ekki,
að marg-endurtaka sömu fjar-
stæðuna við það; það lætur sér
aldrei segjasl. Það er ekki
neinn háttvirtur kjósandi. Það
mega þeir „umbætlingar“ og
vita, að þegar Hellisheiðarveg-
urinn er ófær sökum snjó-
þyngsla, þá verður ekki greið-
fært til Krýsuvíkur, einkum úr
]iví kemur upp í Vatnsslcarð, né
heldur úr Krýsuvík og austur í
Ölfus, ef sú firra ]>eirra kæmist
í framkvæmd, að láta veginn
austur í Árnessýslu liggja þar.
Flestir þeir, sem þekkja
landslag og leiðir milli Hafnar-
fjarðar og Krýsuvíkur, munu
samdóma um það, að torvelt
muni reynast, að velja mikið ó-i
hentugra vegarstæði millum
þessara tveggja staða, lieldur en
lietta~'sem þeim samherjum í
„umbótaflokkunum“ liefir tek-
ist að liitta á. Bæði sökum þess,
hversu dýrir sumir kaflar af
veginum liljóta að verða, t. d.
þar, sem hann er lagður utan í,
næstum þvi þverhníptum
liömrum, um Helluna, og svo
vegna snjóþyngslanna, sem ein-
alt geta mikil orðið allviða á
leið þessari, og það stórum'
meir en á ýmsum þeiiii stöðum,
sem hærra liggja, því að ýinsir
hlutar af þessari leið liggja
millum liárra fjalla, eða með-
fram þeim. En „snjólausi veg-
urinn“ skal liann nú lieita samt,
samanber:
„Vakri Skjóni liann skal lieita,
þó að meri það sé brún.“
Það er engu Iíkara, en að for-
mælendum þessa Krýsuvíkur-
vegar hafi stigið svo til höfuðs
völd þau, sem þeir hafa farið
með nú um nokkurra ára skeið,
að þeir hyggi sig megnuga þess,
að ráða vindum og veðrum, og
að þeir geti með góðum árangri
hrópað: „Sól stattu kyr“ og
„snjór, hættu að falla“. Minnir
þetta allmjög á trylltustu liarð-
stjóra fornaldarinnar.
Þegar frumvarpið um vega-
gerð þessa kom fram iá Alþingi,
fylgdi þvi allmikil greinargerð
— fáránlegt plagg, rétt með af-
brigðum -—, eins og raunar var
von til, þar sem dylja átti, lil
hvers refirnir væru í raun og
veru skornir. En flestir munu
þó liafa vitað, að þetta var ekk-
ert annað en kosningabeita, sem
Hafnfirðingum var ætlað að
gleypa. Svo til þess að laða lág-
lendisþingmennina til fylgis við
]>etta glæfrabrask, og einnig til
þess, að þeir gætu síðar meir
fóðrað það frammi fyrir „hátt-
virtum kjósendum", var það
fullyrt, að með þessari ráðstöf-
un væri nú loks fundin óyggj-
andi leið milli Reykjavíkur og
Suðurlandsundirlendisins, —
leið, sem ávallt hlyti að verða
fær velur, sumar, vor og haust,
nefnilega snjólaus vegur. —
„Skyldi það vera munur, eða
hitt helvitið“, sagði Björn í
Gerðum. Ef til vill þykir þó
sumum það vera einna furðu-
legast við greinargerðina, að
eitt atriði var þó rétt í henni,
sem sé það, að þessi vegur
mundi alllaf verða 40—50 kíló-
metrum lengri en Hellisheiðar-
vegurinn.
I greinargerðinni var sagt, að
ekki þyrfti amiað en ryðja ein-
liverjum hluta af Sveifluhálsi
niður í sendnar strendur Ivleif-
arvatns og niður í vatnið sjálft;
átti þetta svo sem ekkert að
kosta. Nú er það reyndar komið
á daginn, að eiiín kílómetrinn
fram með Kleifarvatni, yfir
Helluna sjálfa, muni kosta unl
100.000 krónur. „Dýr mundi
Hafliði allur“. Brú yfir Vogs-
liúsaós álti vist ekki lieldur að
kosta nema eitthvert smáræði,
en þeir sem þeklyja „ósinn“,
munu flestir vera á allt aiyiari
skoðun. Þá Var því haldið fram
í greinargerð þessari, að „höf-
uðkostur vegarins væri sá, að
hann kæmi til með að liggja um
ræktanlegt land og að nokkuru
leyti byggt.
Öll vegalengdin úr Hafnar-
firði, um Krýsuvík, og austur
að graslendi Ölfussins er hart-
nær 70 kílómetrar og er lang-
samlega mestum lilutarium af
þeirri leið þannig farið, að þar
skiptast á gróðurlausir fjalla-
hálsar, eyðisandar og bruna-
hraun, ýmist gróðurlítil eða al-
gerlega gróðurlaus, svo að furðu
mikið liugarflug. eða eitthvað
annað enn óskiljanlegra þarf til
þess að telja það „ræktanlegt
land“. Á allri þessari löngu leið
eru að eins þrjú svæði, sem kalla
má graslendi. I Krýsuvík munu
engjar, hagmýrar, útvalllendi
og gömul túnstæði vera 8—9
ferkilómetrar að víðáttu, en úr
því Krýsuvilíurtorfunni sleppir
er ekki um neitt graslendi að
tala fyrr en komið er að þessu
5 liektara lúni í Herdísarvík.
Mýrar eru engar né útvalllendi
í allri landareign Herdísarvíkur;
þar eru að eins apalhraun utan
túns, og eru þau ýmist alveg her
og nakin eða hálfþakin gambur-
mosa, en þar sem bezt lætur, er
sauðkropp í hraungjótunum.
I Selvogí er túnastærðin um
40 hektarar, en litið er þar um
útjörð, og er þá allt graslendi
talið, sem fyrirfinnst á þessari
löngu leið (70 km.) nema ef
nefna skyldi hina svo kölluðu
„Dali“, norðan Kleyfarvatns.
„Að nokkru leyti byggt“,
segir í greinargerðinni. Já, öllu
má nú nafn gefa. I Krýsuvilc
hefzt nú enginn maður við,
nenia einn einsetumaður. 1 Her-
dísarvík er tæplega fleira en
fjórír eða fimm manns í heimili
og i Selvoginum munu vera Um
100 sálir og þar með er öll
„byggðin“ upptalin, sem til er
á allri þessari leið.
Skemmst frá að segja, þá var
greinargerð þessi þannig úr
garði gerð, að helzt leit svo út,
sem hún hefði verið samin til
þess, og þess eins, að hún skyldi
birtast í einhverju skopblaði.
Síðan liafa blöð „umbóta-
flokkanna“ sagt ýmislegt fleira
um vegagerð þessa og hefir það
flest eða allt verið á sömu bók-
ina lært. Skulu liér, að eins tvö
daaui tekin:
í einni blaðagreininni var
þess getið, að svæði það, sem
þessi „snjólausi vegur“ væri
lagður um, væri ákaflega vel
fallið til „skíðaferða“, fyrir
Reykjavíkuræskuna. Ekki var
sjáanlegt að nein samvinna
hefði átt sér stað við samsetn-
ingu greinarinnar, heldur virt-
ist svo, að einn og sami maður
hefði samið hana, frá upphafi
lil enda.
Einn af spekingum þeirra
imibætlinganna, sem nýlega reit
blaðagrein um þetla miál, taldi
það afar áríðandi, að Suður-
landsvegurinn væri lagður um
Krýsuvík, sökum þess að þegar
komið væri upp „heilsuhæli
með brennisteinsböðum og
hveraleðjuböðum“ við hverina í
Krýsuvík, þá sparaði það ibúum
Þorláksliafnar (þessarar líka
stórborgar) svo mikinn krók, að
þurfa ekki að fara fyrst til
Reykjavíkur, heldur geta farið
beinustu leið „til þess að komast
í paradísina við Kleyfarvatn“.
Ekki var annað sjáanlegt, en að
manninum væri blá alvara. I
gamla daga liefði nú sennilega
verið sagt, að sumir þessara ná-
unga, sem nú á dögum kalla
sjálfa sig „umbótamenn“,
mundu komast nógu fljótt í
liitann og brennisteininn, þótt
þeir veldu ekki allra skemmstu
og greiðfæruslu íeiðina þangað.
Þá liafa „umbætlingarnir“
mikið um það rælt og ritað og
af miklum fjálgleik, hvérsu
blessunarrík og affarasæl þessi
vegagjörð mundi reynast fyrir
fátæklingana í Hafnarfirði, því
að „i krafti“ vegarins gætu þeir
fært sér í nyt hin miklu slægju-
lönd í Krýsuvik og skal því ekki
neitað.
— Fyrsta og síðasta hugsun
þessara mannvina er alltaf hin
sama, n. 1. „Aumingja fátæka
fólkið, mikil skelfing á
það bágt, við verðum að gera
eitthvað fyrir það, — en það má
hara ekki kosta okkur neitt
sjálfa“.
Nú er þess að geta, að tvö
undanfarin sumur, hefir verið
bílfært eftir þessum dæmalausa
vegi, alla leið upp að Iileyfar-
vatni og jafnframt hefir mótor-
hátur verið í förum um Vatnið.
En þannig er liáttað í Krýsu-
víkurengjarnar ná alveg að
vatninu og liggja suður af því,
svo auðvelt mundi vera, að
flytja heyið um borð í mótor-
bátinn, ferja það yfir vatnið,
láta það upp á bifreið, beint úr
bátnum og aka því síðan til
Hafnarfjarðar. En enginn Hafn-
firðingur, hvorki fátækur né
ríkur, hefir þó enn liafist handa
til þess, að nytja jörðina á einn
eða annan liátt og þó er Hafnar-
fjarðarbær eigandi Krýsuvilcur,
að minnsta kosti, að nafninu til.
Hvar er nú allt framtak meiri-
Iiluta bæjarstjórnarinnar í
Hafnarfirði og allra liinna liarn-
römmu umbótaberserkja, sem
slaðið hafa að vegagjörð þessari
og kaupunum á Krýsuvíkurtorf-
unni.
Á Ivrýsuvíkurengjunum er þó
alltaf unnt að heyja nokkur
hundruð hestburði árlega, án
þess, að nokkur ræktun fari þar
fram áður. Ennfremur mætti
spyrja, hvers vegna hefir ekki
verið tekið til óspiltra málanna
og það fyrir nokkru, og
byrjað á ræktun i Krýsuvík?
Þar sem nú um nokkurra ára
skeið, undanfarið, líefir verið
vel bílfært úr Grindavik og alla
leið þangað, svo að auðvelt
liefði verið að koma öllum
nauðsynlegum jarðræktarvél-
um á staðinn. Eða hvort er nú
umbótaáhuginn tekinn • að
dofna? „Dýrðin orðin dalandi o.
s. frv.“?
Þótt þettá vegagjörðar glap-
ræði, frá Ilafnarfirði til Krýsu-
víkur, sé nú svo langt komið,
að trautt muni aftur snúið frá
því, ætti samt að vera ámælis-
laust, að benda forkólfum þess
— einu sinni enn á — þó ekki
væri nema eitt — vegarstæði.
Þar sem bæði liefði orðið miklu
ódýrara að leggja veg um og þar
sem, þó sjaldnar, hefði orðið ó-
fært sökum fannfergis en á
hinni marg umtöluðu leið, sem
meirihluti Alþingis lét ginnast
til að lögbjóða.
Seljum svo, að afleggjarinn
til Krýsuvíkur væri ekki lagður
út af Suðuriiesjaveginum fyrr
en komið er suður að Hrauna-
bæjunum, t. d. nálægt Þor-
bjarnarstöðum (h. u. b. 5 km.
frá Hafnarfirði). Haldið siðan
suður Almenninginn, framhjá
Máfahliðarhnjúk og svo suð-
vestur eftir hrauninu, miðsvæð-
is millum Vesturliálsins (Núp-
hlíðarháls) og Austurhálsins
(Sveifluháls), austan Vígdisar-
valla ,og allt þar til komið væri
að hinum forna Drumhdalavegi,
sem liggur yfir Sveifluliáls ör-
lítið vestar en bæjarstæðið í
Krýsuvík er (því vart er nú
unnt að kalla að þar.sébær leng-
ur, heldur „Berurjóður“ eitt) .En
einmitt i skarði því, er verður í
Sveifluháls, hjá felli því er
Drumbur heitir, er hálsinn
lægstur og greiðfærastur yfir-
ferðar. En þælli nú ekki lil-
tækilegt, að leggja leiðina þarna
yfir hálsinn, sem varla lcemur
þó til, þá er hægurinn nærri, að
sveigja veginn vestur fyrir end-
ann á Sveifluhálsi og mundi sá
krókur varla lengja hann meira
en 2 kílómetra; og brelckulaust
alla leiðina.
Vegur sá, er leggja þyrfti frá
Þorbjarnarstöðum, um Drumb-
dali og heim í tún i Krýsuvik,
mundi verða um 22ja kiló-
metra langur, en vegur sá liinn
nýi, (snjólausi vegurinn) um
Vatnsskarð og fram með Kleyf-
arvatni, sá er hér að framan
liefir verið gjörður að umtals-
efni, verður a. m. k. 25 km.
langur.
Alla leið frá Þorbjarnarstöð-
um og suður að Drumbdala-
veginum (18 til 19 km.) er
liallalítil og mishæðalaus liraun-
breiða,«— mjög svipað vegar-
stæði því, sem afleggjarinn upp
í Vatnsskarð liggur nú um.
Janúar 1941.
Þórir.
fjMiiJil ilíidra.
JBlindravinafélag^
inu óviðkomandi.
Vegna fjölmargra fyrir-
spurna vill stjórn Blindravina-
félags íslands taka það fram,
að fjársöfnun sú er fer fram
hér í bænum og sögð er til *
hjálpar blindum, er félaginu ó-
viðkomandi. Það skal og tekið
fram, að félagið mun hér eftir
sem. hingað til kenna blindu
fólki og hjálpa því um starf í
vinnustofum félagsins.
Reykjavík 6. febr. 1941.
F. h. stjórnar Blindravinafél.
íslands
Þórsteinn Bjarnason.
Færeyskur kutter
brotnar í spón.
Tveir færeyskir kútterar voru
hætt komnir í norðanrokinu í
gærdag. Var annar hjá Stapa
og rak hann á landi í nótt og
brotnaði í spón, en hinn komst
á brott. Var hann hjá Njarðvík-
um. —
Kútter sá, er fórst, liét King
Arthur og var frá Þórshöfn.
Engin slys urðu á mönnum, þvi
að þeir voru fluttir í land i gær,
j er séð var hver hættan var. Sæ-
björg bauðst til að reyna að
draga skipið frá landi, eniskip-
stjórinn færeyski taldi það of
. hættulegt fyrir Sæbjörgu og
þakkaði boðið.
Hinn kútterinn komst á brott
i nótt, er veður lægði.