Vísir - 08.07.1941, Blaðsíða 2

V ISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR II.F.
Rltstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.': Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprenlsmiðjan h.f.
Friður
jorðu.
gTÓPi tíðindi ske á degi hverj-
um, og segja má að menn
séu orðnir illu vanir, frá því er
ófriðurinn hófst. Allt öryggi er
hrott numið, öll helgustu sjón-
armið að engu ger, allar tilfinn-
ingar fyrir réttlæti og trú á hið
góða máðar út, en þó er það að-
eins trúin, sem öllu getur hjarg-
að. —
íslenzku þjóðina hefir ekki
um það dreymt, að að því
myndi reka, að ísland yrði peð
á taflhorði stórveldanna, svo
sem nú er orðið. Ein þjóðin af
annari kemur hér í heimsókn
og sezt hér að til dvalar. Það
her ekki að efa, að ríkisstjórnin
hefir gert allt, sem í liennar
valdi stendur, lil þess að afstýra
vandræðum, en nú hefir svo til
viljað, að stigið hefir verið jafn
örlagaríkt spor og það, er stigið
var árið 1262, er íslenjdingar
gengu Noregskonungi á hönd.
Sagan hefir endurtekið sig, en
við verðum að trúa þvi, að rík-
ari menning eigi ríkari helgi-
dóma, og' að liún hafi lært að
meta mannlegar tilfinningar
meir en fortíðin gerði.
I dag lifum við það, að smá-
rikið ísland hefir beðið um
vernd stórþjóðar, en ef það væri
af góðum vilja gert, hefði það
þá þýðingu, að við ættum að
fagna af heilum hug fulltrúum
þeirrar þjóðar, er hingað kem-
ur sem verndari. Öll hús ættu
að standa þeim opin og allt
verða fyrir þá gert, sem unnt
reynist vera, ef islenzka þjóðin
hefði æskt eftir því sérstaklega,
að fá þessa þjóð liingað inn í
landið, til þess að gæia þeirra
verðmæta, sem við megnum
ekki sjálfir að varðveita.
En skoðum hug vorn um
tvisvar. Hlýðum á þá rödd
hjartans, sem talar jafnt til
smárra þjóða og stórra, og ger-
um okkur grein fyrir hver að-
stöðumunurinn er frá því, sem
áður var. Við höfum hið siðasta
árið húið í hernumdu Iandi, og
því gátum við unað, eftir ástæð-
um. Gegn valdinu er engu öðru
hætg að beita eti váldi, og sé
það ekki fyrir hendi, verður
hinn minnimáttar að krjúpa
fyrir hinum sterkari og bera
kross sinn með þolinmæði. En
nú í dag er það svo, að okkur
er sagt, að við séum eklci að
hlýða valdboði, en gerum það
eitt, sem þjóðinni er fyrir beztu
og af eigin livötum.
Aldrei hefir x-eynt jafnt á þol-
rif íslenzku þjóðarinnar og nú,
— en hún hefir heldur aldrei
fengið jafn gott tældfæri til
þess að sýna, hvort hún á til-
verurétt eður eigi. „Þagni dæg-
urþras og rígur“. Stöndum sam-
an. Verum allir eitt.
Hér hefir i raun og sannleika
engin breyting á orðið. Veru-
leikinn talar sínu máli, þótt
formið sé anriað. íslendingar
viljum við allir vera, og verð-
um að vera, en ef svo er gerum
\áð okkur einnig fulla grein fyr-
ir þvi, sem áður var. Erlent her-
lið er erlent herlið og verður
aldrei annað, undir hvaða yfir-
skyni sem það flytzt liingað inn
í landið, og hvernig sem er um
lmútana húið.
Við ísléndingar höfum séð sitt
af hverju í þau þúsund ár, sem
við höfum skrimt sem þjóð. Svo
má öllu illu venjast, að gott
jxj'ki. Það er engin ástæða lil
að örvænta. I þeim fornu fræð-
um, sem við höfum varðveitt, er
spáð betri og bjartari tímum.
Við trúum þvi, að þeir eigi eftir
að renna upp yfir þennan heim.
Baldur — friðarins guð — mun
koma og höl mun allt batna. En
verum styrk í trúnni, — þeirri
trú, að við eigum eftir að lifa
betri og bjartari tíma.
Sildveiðarnar:
Fyrsta skip-
ið með full-
fermi komið
til Siglu-
fjarðar.
Fyrsta skipið, sem fengið hef-
ir fullfermi síldar og lagt
aflann á land á Siglufirði er vél-
skipið Rafn, eign Jóns Hjalta-
lín, Siglufirði. Hefir Rafn lagt
1000 mál á Iand.
Rafn fékk sildina við Svína-
Iækjartanga á Langanesi, en þar
eru nú urti 20 skip að veiðum,
þar á meðal vb. Hrönn frá
Siglufirði, sem fengið liefir 600
mál. Hún er ekki koniin með
aflann til Siglufjarðar, e.n Rafn
lagði sinn afla á land hjá
Rauðku, því að ríkisverksmiðj-
urnar taka ekki við síld fyrri
en eftir 10. þ. m.
Afil hefir verið allgóður á
Þistilfirði, en í dag er bræla á
miðum og engin veiði.
Ármann vann boð-
hlaupið umhverfis
Reykjavík.
Nýr mettími.
í hálfleik handknattleiksins i
gærkveldi ltófst hoðlílaupið um-
hverfis Reykjavík. Vegna for-
falla gat I. R.-sveitin ekki hlaup-
ið, svo að K. R. og Ármanns-
sveitii’nar voru einar, enda var
fyrirfram vitað, að úrslitin
mundu verða milli þeirra. Ár-
mann tók strax forystuna og
hélt henni út i gegn. Minkaði
bilið nokkuð um miðbik hlaups-
ins. Þegar Sigurgeir (Á.) og
Óskar (K.R.) tóku við á sein-
asta sprettinum, var Sigurgeir 2
metrum á undan og jók hanu
þann mun í ca. 90 m. Tími Ár-
manns var 18 mín. 9 sek., en
tími K. R. 18 min. 26 selc. Er
það bezti tími hjá báðum sveit-
um, sem þær hafa náð.
í fyrra vann K. R. á 18 mín.
54,4 sek., Ármannssveitin var
þá 18 mín. 55 sek. í. R. á 19 mín.
50 sek. og B-sveit Ármanns á 21
mín. 10 sek. í hitteðfyrra var
hlaupið í fyrsta skifti og vann
þá Ármann á 18 mín. 23.6 sek.,
en K.R. var 18 mín. 27.6 sek. —
Slílc boðhlaup sem þetta elu
víða hlaupin, ekki sízt á Norð-
,urlöndum, og eru ákaflega vin-
sæl, og er þess að vænta, að svo
verði einnig hér. Íþróttalífið
þarfnast meiri fjölbreytni.
Slökkviliðið á von á 10 vél-
rn 1$ km.
af slöngum.
Uibb 210 nianiiii eru í ilölikrillðinn
ogr SB^iBpsiE'fleiGcliiin þens
Jökkviliðið á nú von á 10 véldælum frá Englandi
og 7500 metrum af slöngum, frá Ameriku. Þeg-
ar liessi slökkvitæki verða komin hingað á slökkviliðið
alls ráð á 14 véldælum, sem dæla samtals 13(300 lítrum á
mínútu.
Vísjr hefir snúið sér til slökkviliðsstjórans, Péturs
íngimundarsonar, og spurt liann um þetta.
— Þ. 28. marz s.l. ákvað
Loftvarnanefmi á fundi sínum
að gera fyrirspurn til min, seg-
ir slökkviliðsstjóri, — um hVað
eg teldi að nauðsynlegt væri að
útvega af áhöldum til elds-
varna fyrir Reykjavík og því
hréfi svaraði eg 31. marz. Taldi
eg að ekki mætti gera ráð fyrir,
að hægt væri að vinná við stærri
elda xneð árangri nema á tveim
stöðum í senn, með þeim áliöld-
um, sem fyrir hendi eru, og
Iagði eg til að fengnar væri 10
dælur, sem gætu hver um sig
dælt um 1000 lítrum á mínútu,
svo og slöngur með þeim, um
7500 m. á lengd.
— Ilafðir þú ekki rannsakað,
livaðan þær dælur fengjust, sem
liér væru lieppilegastar ? spyr
tíðindamaðurinn.
— Sumarið 1940 leitaði eg
fyrr mér um tilboð á slökkvi-
tækjurn og þau hafði eg á liend-
inni, þegar þelta kom til. Fyrstu
fjórar dælurnar eiga að vera
kpninar af stað eða alveg full-
búnar, en samkvæmt tilhoði
firhians eiga allar að vera af-
hentar í ágúst. Slöngumar og
það, sem þeim tilheyrir, er
fengið frá*Ameríku, m. a. vegna
þess, að útfhitningsleyfi fékkst
ekki á þeim frá Englandi.
— Hverjir verða látnir fara
með þessi tæki?
-— Þau verða í höndum aðal-
slökkviliðsins og þeirra deilda,
sem það hefir sér til aðstoðar.
í slökkviliðinu og þessum deild-
uiri eru nú um 240 manris.
— Hvers vegna var kaupun-
um liagað Jjannig?
— Það var gert með tilliti til
þess, að hugsanlegt er, að
Valnsveitan verði óvirk, ef lil
hernaðaraðgerða kemur og
verður þá að nota sjóinn og
Tjörnina eftir þörfum. Þá er
skilyrðislaust haganlegast, að
tækin sé sem hreyfanlegust.
— Verður liver dæla notuð
ein, eða fleiri saman?
— Gera verður ráð fyrir, að
tvær eða jafnvel þrjár vinni
saman, því að ein dæla vinnur
ekki að gagni frá sjó eða Tjörn-
inni og úpp til hærri staða bæj-
arins. — En ef tímarnir breyt-
ast og ekki 'er ástæða til að
hafa svo mikinn úthúnað hér í
bænum, eru þetta nú og ævin-
lega lientug tæki í kaupstöðum
úti um landið og lialda því allt-
af sínu fulla gildi.
— Var ekki hugsað um að
fjölga slökkviliðsbilunum?
— Ef svona dæla — en það
er fyrst og fi’emst nauðsyn að
fá dælur — hefði verið fengin
með bíl, mundi kostnaðurinn
liafa orðið 35.000 kr. við hverja
dælu, eða fjórum sinnum meira
en dælan ein. En þær eru gerð-
ar til þess að tengja aftan i
hvaða bifi’eið sem er.
— Hvar verða dælurnar liafð-
ar
i-9
— Þeim mun verða dreift um
bæinn ásamt slöngum og liafð-
ar á þeim stöðum, sem lientug-
astir þykja.
Ávarp forsætísráðherra.
Útvarpið.
Thorolf Smith talar í Home Ser-
vice brezka útvarpsins annað kvöld
kl. .19.50—20.00.
Frli. af 1. síðu.
verða fyrir af völdum hernað-
araðgerða þeirra.
■ 6) Bandaríkin skuldbinda
sig til að slyðja að liagsmunum
íslands á allan liátt, sem i þeirra
valdi stendur, þar með talið að
sjá landinu fyrir nægum nauð-
synjavörum, tryggja nauðsyn-
legar siglingar til landsins og
frá því og gera í öðru tilliti liag-
stæða verzlunar- og viðskipla-
samninga við það.
7) Islenzka ríkisstjórnin
vænlir þess, að yfirlýsing sú,
sem forseti Bandaríkjanna gef-
ur í þessu sambandi, verði í
samræmi við þessar forsendur
af hálfu Íslantlsí og þætti ríkis-
stjórninni það rnikils virði, að
vera gefið tækifæri til að kynna
'sér orðalag yfirlýsingar þessar-
ar, áður en hún er gefin opin-
berlega.
8) _Af liálfu íslands er það
talið sjálfsagt, að ef Bandaríkiii
takast á hendur varnir landsins,
þá hljóti þær að verða eins öfl-
ugar og nauðsyn getur krafizt,
og einkum er þess vænst, að
þegar í uppliafi verði, að svo
miklu leyti sem unnt er, gerðar
ráðstafanir til að forðast allar
sérstakar haðttur í sambandi við
skiptin. íslenzka. ríkisstjórnin
leggur sérstaka áherzlu á, að
nægar flugvélar séu til varnar,
livar sem þörf krefur og liægt
er að koma þeim við, jafnslcjótt
og ákvörðun er tekin upi, að
Bandaríkin lakis't á heridur
varnir landsins.
Þessi ákvörðun er tekin af ís-
lands liálfu sem algerlega
frjálsu og fullvalda ríki, og það
er álitið sjálfsagt, að Bandarík-
in viðurkenni þegar frá upphafi
þessa réttarstöðu Islands, enda
skiftist bæði ríkin strax á diplo-
matiskum sendimönnum.
1
(
Orðsending
Bandaríkjaforseta
til ísl. ríkisstjómarinnar.
Eg liefi tekið á móti orðsend-
ingu yðar, þar sem þér tilkynn-
ið mér, að islenzka ríkisstjórn-
in fallist á, eftir að liafa íhugað
vandlega allar aðstæður og að
með tilliti til núverandi ástands
sé það i samræmi við liagsmuni
íslands, að sendar séu þangað
Bandarikjahersveitir til aukn-
ingar og síðar til að koma í stað
hrezka herliðsins, sem þar er
nú, og að íslenzka ríkisstjórnin
sé þess vegna reiðuhúin að fela
Bandaríkjunum, varnir íslands
með eftírfarandi skilyrðuiri:
(Skilyrði þessi eru nákvæm-
lega samhljóða skilyrðum þeim,
er sett voru af íslenzku ríkis-
stjóminni og talin eru í orð-
sendingu hennar hér að fram-
an.)
Þér takið ennfremur fram, að
þessi ákvörðun sé tekin af ís-
lands hálfu sem algerlega frjáls
og fullvalda ríkis og að það sé
álitið sjálfsagt, að Bandarikin
viðúrkerini þegar frá upphafi
réttarstöðu Islands, enda skift-
ist hæði ríkin strax á diplomat-
iskum sendimönnum.
Mér er það ánægja, að stað-
festa hér með við yður, að skil-
yrði þau, sem sett eru fram, í
orðsendingu vðar, er eg hefi nú
móttekið, erú fvllilega aðgengi-
leg fyrir ríkisstjórn Bandaríkj-
anna og að skilyrða þessara
mun verða gætt i viðskiptum
milli Bandaríkjanna og Islands.
Eg vil ennfremur taka það fram
að mér mun verða ánægja að
fara fram á samþykki Samveld-
isþingsjns (Congress) til þess,
að skipzt verði á diplomatisk-
um sendimönnum milli landa
okkar.
Það er yfirlýst stefna ríkis-
stjórnar Bandaríkjanna, að
ganga í lið með öðrum þjóðum
á vesturhveli jarðar til að verja
nýja heiminn gegn hverskonar
árásartilraunum. Það er skoð-
un þessarar ríkisstjórnar, að
það sé mikilvægt, að varðveitt
sé frelsi og sjálfstæði íslands,
vegna þess, að liernám íslands
af liálfu ríkis, sem sýnt liefir,
að það hefir á stefnuskrá sinni
augljós áform um að ná heims-
yfirráðum og þar með einnig
yfirráðum vfir þjóðum nýja
lieimsins, mundi strax beinlínis
ógna örvggi allra þjóða á vest-
urhvelinu.
Það er af þessari ástæðu, að
ríkisstjórn Baridaríkjanna mun,
sahikvæmt orðsendingu yðar,
strax senda herafla til að auka
og síðar koma i stað herliðsins,
sem þar er nú.
Þær ráðstafanir, sem þannig
erú gerðar af hálfu ríkisstjórn-
ar Bandaríkjanna, eru gei’ðar
með fullri viðurkenningu á full-
veldi og sjálfstæði Islands og
með þeim fulla skilningi, að
ameriskt herlið eða sjóher, sem
sendur er til íslands, skuli ekki
á nokkurn hinn minnsta hátt
hlutazt til um innanlandsmál-
efni íslenzku þjóðarinnar, og
ennfremur með þeim skilningi,
að strax og núverandi hættu-
ástandi í milliríkjaviðskiftum,
er lokið, skuli allur slíkur her-
afli og sjóher látinn hverfa á
-brott þaðan, svo að íslenzka
þjóðin og rikisstjórn liennár
ráði algerlega yfir sinu eigin
landi.
Islenzka þjóðin skipar virðu-
legan sess meðal lýðræðisríkja
heimsins, þar seni frjálsræðið
og einstaklingsfrelsið á sér
sögulegar minningar, sem eru
meira en þúsund ára gamlar.
Það er því ennþá betur viðeig-
andi, að um leið og ríkisstjórn
Bandal’íkjanna tekst á liendrir
að gera þessa ráðstöfun, til að
varðveita frelsi og öryggi lýð-
ræðisrikjanna í nýja heiminum,
skuli hún jafnframt, samkvæmt
orðsendingu yðar, verða þess
lieiðurs aðnjótandi, að eiga á
þennan liátt samvinnu við rikis-
stjórn ýðar um varriir hins
sögulega lýðræðisrilcis, íslands.
Eg sendi þessa orðsendingu
til ríkisstjórna allra liinna þjóð-
anna á vesturhvelinu, svo að
þær fái vitneskju um, hvað um
er að vera.
Þetta er efnishlið málsins.
Bandaríkjahersveitir eru nú
komnar til íslands. Alþingi hef-
ir verið kyatt saman til auka-
fundar 11. k. miðvikudag 9. þ.
m. kl. 1 e. li. Þar og' þá mun
ríkisstjórnin gefa nákvæma
skýrslu um þetta mál, aðdrag-
anda þess og færa fram rök-
semdir fyrir þeirri ákvörðun, er
liún varð að taka — Jafnframt
gerir ríkisstjórnin ]iá grein fyr-
ir því, hvers vegna ekki var
unnt að kalla Alþingi saman til
fundar fyrr.
HANDKNATTLEIKSMÖTIÐ.
V estmanna ey j astúlk-
urnar unnu Ármann
með 2:1. Úrslit í kvöld
Úrslit urðu þau i handknatt-
leiknum í gærkveldi, að Vesí-
mannaeyj astúlkurnar sigruðu
Ármannsstúlkurnar með 2:1.
Þessi leikur var að ýmsu leyti
betur leikinn en sá fyrsti. — 1
kvöld fer fram úrslitaleikur-
inn. Iveppa þá Akureyrarstúlk-
urnar við Ármannsstúlkurnar.
Ákureyrarstúlkunum nægir
jafntefli til þess að vinna mót-
ið, en ef Ármann sigrar, eru all-
ar þrjár sveitirriar jafnar. Ivapp-
leikurinn í kvöld veriður þvi
mjög spennandi. Á undan leikn-
um mun verða keppt í eiiinar
enskrar mílu lilaupi. Er sú vega-
lengd vinsælust allra hlaupa-
keppna í Englandi og Banda-
ríkjunum, en hefir litið verið
hlaupin hér. Þó mun Sigurjón
á Álafossi liafa stikað míluna
einhverntíma í þá góðu og
gömlu daga. Keppendur í lilaup-
inu verða að likindum hezlu
hlauparar bæjarins á þessum
vegalengdum. Einnig mun
verða spennandi leikur milli
góðra handknattleikssveita
karla.
Loftárái á
Palcrmo.
London i morgun.
Brezkar sprerigjuflugvélar
gerðu mikla árás á Palermo á
Sikiley og kom, árásin ítölum
algerlega á óvart. 8000 smálesta
skip varð fyrir sprengjum og
5000 Smál. skip og eyðilögðust
þau eða sukku, en í þriðja skip-
inu kom upp mikill eldur. Vél-
byssuárás feikna hörð var gerð
á herskip í höfninni og sprengj-
um var varpað í nánd við þurr-
kviar og urðu þar margar
sþrengingar. Eldar sáust úr
mikilli fjarlægð. Framhald var
á sprengingum eftir að flugvél-
arnar voru farnar af stað.
Flugmennirnir ætla, að allt
hafi komist á ringulreið í borg-
inni meðan á loftárásinni stóð.

■ Brenbyssuvágn á heræfingum
inglandi.