Vísir - 11.07.1941, Page 2

VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstrœti)
Símar 1 6 60 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Gerði stjórnin
rétt?
N°. liafa öll gögn verið lögð á
horðið í sambandi við þær
örlagaráðstafanir, sem leiddu til
þess, að ísland óskaði eftir og
fékk hervernd Bandaríkjanna.
Ríkisstjórnin íslenzka, ásaint
rikisstjóra, varð í þessu máli
að taka mikilvægari ákvörðun
en nokkurn tíma áður hefir ver-
ið tekin á þessu landi. Stjórnin
varð að taka ákvörðun sína i
skyndi og á eigin spýtur. Nú,
þegar öll gögn liggja fyrir og
menn geta rólega ihugað frá öli-
um hliðum það, er gerzt hefir,
verður hiklaust að viðurkenna,
að stjórnin valdi þá einu leið,
sem þjóðinni er fyrir beztu, eins
og högum vorum . var komið.
Skilyrðin, sem sett voru fyrir
breytingunni, sýna að málið
hefir verið atliugað með rósemi,
hyggindum og festu, sem ekki
auðkennir annars að jafnaði ís-
lenzka pólitík. Ilver sem dóm-
ur sögunnar verður um þessa
mikilvægu ákvörðun, sem ríkis-
stjórnin varð að taka, verður
erfitt með nokkurri sanngirni
að halda öðru fram en því, að
rétt leið hafi verið valin, eins
og högum vorum var komið og
eftir þvi ástandi, sem nú rikir
í heiminum.
Samkomulagið tryggir íslandi
þrjú meginatriði. I fyrsta lagi
viðurkenningu tvcggja liinna
mestu stórvelda heimsins, að
frelsi og fullveldi landsins skuli
tryggt að ófriðnum loknum. I
öðru lagi meira öryggi •en verið
hefir gegn liernaðaraðgerðum
ófriðaraðila hér á landi og auk-
ið öryggi islenzkum skipum. I
þriðja lagi styrkir samkjomu-
lagið viðskiftalega aðstöðu
þjóðarinnar mjög mikið og los-
ar landið unidan þvi auðmýkj-
andi eftirliti, sem Bretar hafa
um skeið haft hér með jpn-
flutningí og gjaldeyri landsins.
Þetta eru megin-atriði, sem
skifta líf og afkomu þjóðarinn-
ar meira en flesta grunar.
Samkv'æmt samningum við
Breta eiga þeir að flytja héðan
allan sinn her. Engin ástæða er
til að efast um að svo verði. En
þegar brezki herinn er farinn á
hrott, búum vér ekki lengur í
hernumdu lanidi, þótt hér sé
setulið erlends ríkis. Aðstöðu-
munurinn að þessu leyti er
mikill. Erlent setulið, sem hefir
hernumið landið, getur fram-
kvæmt allt, sem því þóknazt, án
tillits til hinnar löglegu stjóm-
ar landsins. En herlið, sem sett
er landinu til verndar af ríki,
sem ekki er hernaðaraðili, ætti
að geta haft sambúð við lands-
menn á þann hátt, að komizt
yrði hjá öllum árekstrum og
þjóðinni finnist ekki hún vera
ófrjáls í sí'nu eigin landi.
Vér höfum beðið um vernd
Bandaríkjanna og liermenn
þess eru komnir hingað. Vér
væntum þess, að framkoma
þeirra gagnvart landsmönnum
verði í hvíveína drengileg og of-
stopalaus, eins og sæmir þeirra
mikla föðurlandi. Ilinsvegar
eiga landsmenn að sýna þeim
fulla kurteisi og drengskap og
gera sitt til að sambúðin verði
báðum þjóðunum til sóma og
tengi vináttubönd, sem lialdizí
geta eftir að hinn mikli liildar-
leikur er um garð genginn. Hér
er ekki ótt við að þjóðin hafi
nein frekari afskipti af setulið-
inu en nauðsyn krefur. Islend-
ingar eiga á þessum tímtini að
læra það tvennt, að vernda
þjóðernið eins og sjáaldur auga
sins og að týna ekki sjálfsvirð-
ingu sinni og manndómi, vegna
aðkomandi áhrifa.
Teningunum hefir verið kast-
að. Hið nýja viðhorf ætti að
efla þann hæfileika, sem reynsl-
an hefir sýnt að íslendingar
Iiafa í ríkum mæli. En það er
hæfileikinn til að fást farsæl-
lega við ný og erfið verkefni.
A
Jlýr doktor.
Óskar Þ. Þórðarson hefir ný-
legá varið doktorsritgerð við
Kaupmannahafnarháskóla. —
Ritgerðin heitir „Undersögelser
over prothromtion hos sunde
og syge“ (Rannsóknir á blóð-
storknunarefni lijá lieilbrigðum
og sjúkum). — Ritgerðin fékk
prýðilega dóma, enda ekki
nema góðar ritgerðir sem tekn-
ar eru gildar við þennan skóla.
Aðeins 3 ísl. læknar hafa áður
varið doktorsritgerð við þennan
skóla, þeir Helgi Tómasson yfir-
læknir á Kleppi, Skúli Guðjóns-
son prófessor í Árósum og Hall-
dór Kristjánsson yfirlæknir í
Kaupmannahöfn.
Frá skrifstofu ríkis-
stjóra.
Tvær tiíkynningar voru geín-
ar út, frá skrifstofu ríkisstjóra
í gær, svo hljóðandi:
I.
Á aukafundi, sem lialdinn
var í Sameinuðu Alþingi í dag
kl. 2 var aukaþingi slitið af rík-
isstjóra.
H.
Á ríkisráðsfundi, sem haldinn
var kl. 15.30 var þingsályktun
Alþingis um að Bandarikjum
N.-Ameriku sé falin hervemd
íslands méðan núverandi styrj-
öld stendur, staðfest af ríkis-
stjóra.
^JiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiL^
| Ríkisstjóri Islands tilkynnir §
| Bandaríkjaforseta, að Al- |
| þingi hafi samþykkt her- |
| verndina. |
E Tft ikisstjóri íslands sendi í gær forseta Bandaríkjanna svo- E
E hljóðandi skeyti, varðandi samþykkt Alþingis um her- E
E vernd Bandaríkjanna á íslandi: E
E Fors'eti Bandaríkjanna, t E
Washington. E
Löggjafarþing þjóðarinnar, Alþingi, hefir ná fall-
izt á samkomulag það um hervernd Bandaríkjanna
á íslandi, sem gert var heyrinkunnugt með boðskap
yðar, herra forseti, til congressins 7. júlí og ávarpi
forsætisráðherra íslenzku þjóðarinnar sama dag. Það
hefur i dag hlotið staðfestingu í ríkisráði Islands.
Hefur því samkomulagið nú fengið þá meðferð, er
stjórnskipulög vor mæla fyrir um, svo það fái fulln-
aðargildi.
Við þetta tækifæri vil ég mega hafa þá sæmd, að
senda yður, herra forseti, sérstaka kveðju. Vér minn-
umst þess í dag, að fyrsti hvíti maðurinn, sem sleig
fæti á grund Ameríku, var íslendingurinn Leifr Ei-
ríksson. Vér minnumst þess og, að margir menn af
íslenzku bergi brotnir eru nú góðir borgarar Banda-
ríkjanna. Og síðast en ekki sízt minnumst vér þess.
að hin göfuga Bandarílcjaþjóð hefur ávallt borið hátt
merki frelsis og týðræðis, sem við þjóðirnar, sem
erum norrænar að uppruna, sögu, tungu og menn-
ingu, virðum svo mikils og höfum lagt svo ndkla
áherzlu á í norrænu samstarfi, þótt það samsturf
sé mí, því miður, stöðvað í bili. Jafnframt er það
ósk vor og von, að sú nánari samvinna, sem nú hefst
milli Islands og Bandaríkjanna, megi hafa gifiu í
för með sér og auka vinsemd og kynni þjóða vorra.
Ég færi yður, herra forseti, og þjóð yðar, óskir
mínar og íslenzku þjóðarinnar um alla heill og far-
sæld nú og á ókomnum timum.
Sveinn Björnsson,
ríkisstjóri íslands.
nmmmmimmiiiiiiiiiiiMiiiiiiuiiiiiuimmimimimimimiimiimimmimn
Strætisvagnarnir:
Deir fiytja 3 milljói IðtDegð
Um störf og rekstur félagsins.
Nýja lánið:
2 millj. búnar.
í síðustu viku var boðið út
fimm milljóna króna láni til
viðbólar því láni —- einnig 5
milljónir — sem boðið var út í
janúar síðastliðnum.
Þegar; Vísir átli tal við
Stjórnarráðið i gær voru menn
búnir að skrifa sig fyrir 2 millj.
króna.
Trúlofun.
Siðastl. laugardag opinberuÖu
trúlofun sína ungfrú Svava Þor-
bjarnardóttir frá Hraunsnefi í
Borgarfirði og Jóhann Bernhard,
Laugaveg 26.
75 ára
verður á morgun Guðfinna Gísla-'
dóttir, Eiríksgötu 17.
Nýja Bíó
sýnir um .þessar mundir mynd,
sem nefnist „Flóttamaðurinn". Að-
alhlutverkin eru leikin af heims-
frægum leikurum, þeim John Gar-
field, Gloría Dickson, Ann Sheri-
dan og May Robson. Myndin er
bráðskemmtileg og spennandi. Sá
fer ekki til einskis, sem fer í kveld
í Nýja Bíó.
Næturlæknir
er í nótt Daníel Fjeldsted, Lauga-
veg 79- Sími 3272. — Næturvörur
er í Rvíkur apóteki og Lyfjabúð-
inni Iðunni.
útvarpið í kvöld.
Kl. 15.30 Miðdegisútvarp. 19.30
Þingfréttir. 20.00 Fréttir. 20.30
Upplestur: „Þúsund ára ríkið“ eft-
ir Upton Sinclair (kafli) (Guðjón
Guðjónsson skólastj.) 20.55 Hljó'm-
plötur: Létt lög. 21.00 íþróttaþátt-
uf (Sigfús Halldórs frá Höfnum).
21.15 Þingfréttir (ræður ráðherr-
anna endurfluttar). 21.55 Fréttir.
ndanfarið hefir nokkuð
verið deilt á Strætisvagna
Beykjavíkur, svo að
stjórn félagsins bauð í gær ,
blaðamönnum til þess að Iajnn- 1
ast rekstri félagsins, sjá húsa- |
lcynni þess o. s. frv.
Formaður félagsins, Ásgeir
Ásgeirsson, og frámkvæmdar-
stjóri þess, EgiII Vilhjálmsson,
gáfu þær upplýsingar trm fé-
lagið, sem hér fara á eftir.
Félagið á 17 vagna, sem eru
á 7 aðalleiðum. Eru 10 þeirra’
í gangi að staðaldri, frá kl. 7
á morgnana til miðnættis, eða
17 klst. á sólarhring.
Ökumonnirnir vinna i tveim
vöktum, 8 klst. á hvorri, en í
matmálstímum hlaupa vara-
menn í skörðin. Ökumenn fé-
lagsins éru alls 24 að tölu.
Allt starfsliðið er 40 manns.
Auk bílstjóranna starfa 10
menn að viðgerðum og smíð-
um, 3 menn við hreingerning-
ar og 3 menn í skrifstofu fé-
lagsins. Launagreiðslur til þess-
ara manna nema nálega fjórð-
ungsmilljón á'ári.
Strætisvagnarnir aka alls um
1.150.000 km. árlega. Jafngild-
ir það næstum 29 ferðum um-
hverfis jörðina við miðbaug,
eða þrern ferðum til tunglsins,
og í þessUm ferðum eru af-
greiddir um 3 milljónir far-
miða. Það samsvarar því, að
hvert mannsbarn á íslandi færi
25 ferðir á áTi með strætis-
vagni, eða hver Reykvíkingur
80 ferðir. Ef allir þessir far-
þegar'hefðu notað stöðvarbíla,
liefðu þeir orðið að greiða rösk-
um 5 milíjónum króna meira
í fargjöld.
í fyrstu voru eingöngu not-
aðir bensínvagnar, en þeir voru
dýriy í rekstri, svo að 1936 voru
fengnir tveir liráolíuvagnar.
Nú á félagið fimm af þeim, en
hefði þurft að eiga fleiri, því
að bæði er að vélar þeirra eru
sparneytnar og verðlag hráolí-
unnar hálfu lægra en bensíns.
En félagið hefir ekki fengið
nýja vagna flutta inn, meðan
leyfður er innflutningur á lúx-
usbílum, sem almenningi koma
að engu gagni.
Þó er sérstaklega mikil þörf
fyrir Strætisvagnana, að þeir
geti endurnýjað farartæki sín,
því að engir bilar munu fara
jafnmiklar vegalengdir hér í
bæ og þeir, eins og margar göt-
urnar eru útlitandi. Er það
undantekning, ef vagn, sem
ekur til úthverfa bæjarins,
kemur heill heim að kvöldi.
Hvergi á Norðurlöndum eru
fargjöld með almenningsvögn-
um jafnlág Og hér, en félagið
hefir orðið að hækka þau einu
sinni. En félagið greiðir þó
engan arð til hlutliafanna, þvi
að pað stendur höllum fæti.
Félagið hefir nú aftur æskt
leyfis til að hækka*fargjöldin,
sem er þeim mjög nauðsynlegt.
Allar vörur til bifreiðarekst-
urs hafa hækkað gífurlega
undanfarið og bílar, sem eru
farnir að eldast og ganga úv
sér, gleypa ótrúlega mikið fé
í viðhaldskostnað, svo að því
Erfiðar aðstæður og áhuga-
leysi standa íþróttalifi á
Akureyrí fyrir þrifum.
Viðtal viö tvo iþróttafrömuði að norðan.
IMORGUN fór handknattleiksflokkur kvenna frá íþrótta-
félaginu Þór á Akureyri, heimleiðis aftur, eftir vikudvöl
hér í boði Ármanns. Þessi flokkur hefir keppt tvo leiki hér,
unnið báða og þar með orðið kvenmeistari í handknattleik.
Vísir hefir haft tal afiJóni Kristjánssyni, formanni Þórs, og
Kára Sigurjónssyni, fararstjóra kvenflokksins.
— Hve lengi liefir Þór liaft
handlviiattleik á stefnuskrá
sinni ?
— Síðan 1934 hafa stúlkur í
félaginu iðkað handknattleik,
en karlaflokki höfum við ekki
ennþá komið upp, þóll við von-
um að það takist bráðlega.
— Hverjar aðrar íþróttir iðk-
ið þið?
—- Auk handknattleiksins
iðkum við sund, knattspyrnu og
skíðaíþróttina. Af frjálsum
íþróttum eru það helzt hlaup,
sem við stundum, en aðrar
greinar siður.
— Iðlcið þið ekki neina leilc-
fimi?
—• Nei, leikfimi er engin
kennd á Akureyri, og er það ekki
vansalaust fyrir svo stóran bæ.
Engar inniíþróttir eru heldur
iðkaðar. Félögin fá heldur enga
styrki til framkvæmda og þau
eru ekki svo sterk, að þau geli
ráðist í framkvæmdir lijálpar-
laust. En við vonum, að eitt-
hvað rætist nii úr þessu með
hinni nýju skipun íþróttamál-
anna.
— Hefir ykkur ekki tekizt að
fá þjálfara?
— Við liöfum ekki bolmagn
til að ráða mann vegna peninga-
leysis. Þegar Reykvíkingarnir
voru fyrir norðan á dögunum,
reyndum við að fá einhvem
þeirra til að eyða sumarfríi sínu
fyrir norðan og kenna okkur
á meðan. En enginn þeirra var
fáanlegur. Ef við gætum feng-
ið þjálfara, er víst, að áhugi Ak.
ureyringa mundi vakna og við
eigum vafalaust jafngóðan efni-
við og aðrir bæir. Aðeins örfáir
menn stárfa að þessurn. málum
í bænum, þeir eru flestir ungir
og því lita margir á áhuga þeirra
sem barnalæti.
— Hqfir félag ykkar ferðast
víða um landið?
-— Þetta er lengsta ferð okk-
ar, en annars höfum við ferðast
til ísafjarðar, Siglufjarðar og
um nágrenni Akureyrar. Á hinn
bóginn höfum við fengið flokka
í heimsókn .frá Siglufirði,
Reykj akvík, V es tmannaeyj um
og Isafirði. Höfum við hoðið
Ármanni að senda handknati-
leiksfloklc stúlkna norður að
sumri.
Viljum við að lokum þakka
Ármanni prýðilegar móttökur
og stúlkunum frá Ármanni og
Vestmannaeyjum fyrir Ieikina.
Þór gaf Ármanni Þórsfánann
á útslcorinni stöng og voru letr-
uð á fánann þakkarorð frá Þór.
í gær loru Akureyringarnir, í
boði Ármanns og bæjarstjórnar,
til Þingvalla.
leyti kemur verðliækkunin .nn
ver við Strætisvagna Reyk: -
vikur.
Ef félaginu tekst að afla sér
nýrra bíla, mun það geta full-
nægt öllum réltmqetum kröfum
almennings. Félagið tekur ■■ -,l
allri sanngjarnri gagnrýni, en
kann illa því aðkasti, sem þ ? i
telur órélllátt.
Hjúskapur.
1 dag verða gcfin saman í hjóna-
band ungfrú Kristjana Kristins-
dóttir, Magnússonar niálarameist- ■
ara í Hafnarfirði og Anton Sig-
urðsson, bílstjóri. Heimili þeirra
verður á Bræðraborgarstíg 49.
Kappreiðar Fáks
í gærkveldi.
Hestamannafélagið Fákur
efndi til kappreiða á Skeiðvell-
inum í gærkveldi. Þrátt fyrir
rigninguna, sem verið hefir
undanfarna daga var völlurinn
ágætur. Veður var hið hezta
allan tímann.
Reyndir voru 18 hestar 4
skeiði 250 m. og stökki 300 og
350 m. 6 hestar voru í hverjum
floldri.
Fer hér á eftir yfirlit yfir
hlaupin.
UNDANRÁSIR.
Á skeiði:
1. Þokki 24,6 sek. (eig. Frið-
rik Hannesson, Lykkju).
2. Perla 24,6 (eig. Þorg. Jóns-
son, Gufunesi).
3. Úrban 25,3 sek. ( eig. Elín
Jóhannesdóttir, Rvík).
Stökk 300 m.: ■#
1. Jarpur 23,4 selc. (eig. Þor-
geir Jónsson, Gufunesi).
2. Léttir 24,2 sek. (eig. Skúli
Jóhannesson, Hólum, Hjalta-
dal).
3. Stóri Brúnn 24,6 sek. (eig.
Ragnar Jónsson, Bústöðum),
Stökk 350 m.:
1. Ilörður 26,6 sek. (eig.
Finnbogi Einarsson, Melum,
Kjalarnesi).
2. Drottning 27,0 sek. (Þor-
geir Jónsson, Gufunesi).
3. Þráinn 27,5 sek. (eig. Val-
geir Guðmundsson, Múla).
ÚRSLIT.
Skeið 250 m.:
1. Þokki 25,5 sek.
2. Úrban 26,8 sek.
3. Þytur 27,6 sek. (eig. Viggó
Jóhannesson, Jófríðarstöðum).
Stökk 300 m.:
1. Jarpur 23,0 sek.
2. Fengur 24.6 sek. (eig. frú
Liba Einarsdóttir frá Miðdal).
3. Léttir 24,8 sek.
Stökk 350 m.:
1. Ilörður 26,6 sek.
2. Drottning 26,6 sek.
3. Þráinn 27,6 sek.
Verðlaun, sem komu til úí-
borgunar, voru á slceiði 540 kr.,
á stökki 300 metra 311 kr. og
stökki 350 m. 455 kr., alls 1306
krónur.
Veðbankinn starfaði eins og
endranær.
Mikill mannfjöldi var þarna
saman kominn.
Læknablaðið
er nýkomið út. 1 blaðinu birtist
erindi eftir Kristinn Stefánsson
lækni, „Um Sulfanilamid og skyld
efni“. Erindi þetta flutti hann á
fundi í Læknafélagi Reykjavíkur
23. apríl 1941. Auk þess eru í blað-
inu ritfregnir, úrdættir úr grein-
um úr erl. læknaritum o. fl.
Flutning'askip leigð.
Mikill skortur hefir verið nú upp
á síðkastið á skiprúmi undir vör-
ur frá Ameriku hingað til lands-
ins. En nú hefir verið bætt úr þess-
um skorti, með því að fá leigð 3
flutningaskip, samtals 8000 smálest-
ir. Eimskipafélagið hefir þessi skip
á leigu.