Vísir - 16.07.1941, Blaðsíða 2

V ISIR
DACBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Rltstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 60 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Togarafiotinn.
JJ KKI hefir enn dregið til
samkomulags í kaupgjalds-
deilu þeirri, er lengi hefir stað-
ið milli háseta á botnvörpung-
um og útgerðarmanna þeirra.
Fyrir nokkuru lagði sátta-
semjari fram tillögur sínar til
lausnar deilunni, og gengu þær
í þá átt, að kaupgjald á togur-
unum hækkaði nokkuð, eða
svo sem hér greinir \ aðalatrið-
um: Sjómenn skyldu fá áhættu-
þóknun, auk þeirrar, sem áður
hefir í gildi verið, ákveðinn
hundraðshlut af brúttósölu
farmsins, ogi var henni skipt
þannig: 1. vélstjóri %%, 2. vél-
stjóri %%, loftskeytamaður
%%, 2. stýrimaður %%, háset-
ar, kyndara og matsveinn %%
hver.
Viðbótarþóknun þessi skyldi
gilda fyrir hverja Englandsferð
en auk þessa fá skipverjar
hundraðshluta af kaupi í á-
liættuþóknun fyrir dag livern,
sem ferðin varir og fá hásetar
og kyndarar 300% álag.
Auk þess, sem að ofan grein-
ir gekk 'tillagan i þá átt, að
stríðstryggingu skyldi tvöfalda
frá þvi 'sem áður var, en hæsta
trygging nemur þannig 42 þús.
kr., i stað 21 þús. kr. áður.
Otgerðarmenn samþykktu
miðlunartillögu sáttasemjara
fyrir sitt lefy^i, en samninga-
nefndir þær, er með mál sjó-
manna fóru, treystust ekki til
að ganga frá samningum á
þessum, grundvelli, þólt þær
hefðu til þess fullt umboð, en
óskuðu eftir því, að tillagan yrði
borin undir atkvæði í hlutað-
eigandi félögum
Stéttarfélög þau, sem hér áttu
lilut að máli, voru: Sjómanna-
félag Reykjavíkur, Sjómanna-
íelag Hafnarfjarðar, Vélstjóra-
félag íslands og Félag íslenzkra
loftskeytamamia. Var tillaga
sáttasemjara rædd á fundum í
þessum félögum, en atkvæða-
greiðsla um hana fór fram á
sunnudaginn er var, en talning
atkvæða fór fram á lögmanns-
skrifstofunni á mánudags-
morgun. Úrslitin urðu þau, að
tillagan var felld með 95 at-
kvæðum gegn 29, en 8 seðlar
voru auðir og þrír ógildir.
I þeim félögum, sem að ofan
greinir, munu vera 1500—2000
félagsmenn, og er þvi auðsætt,
að atkvæðagreiðsla sú, er fram
hefir farið, gefur alls enga hug-
mynd um vilja sjómanna í
þessu efni og ekki er mark á
henni takandi fyrr en fleiri kurl
koma til grafar. í>eim mun síð-
ur eru atkvæðaúrslit þessi að
nokkru hafandi, sem vitað er að
við allar slikar atkvæðagreiðsl-
ur sem þessar, hafa kommún-
istar sig mest í frammi. Slík
mannlegund gerir sér enga
grein fyrir eðli málsins, sann-
girni né ósanngirni, heldur fer
eftir þeirri línu einni, sem lik-
legust er til að valda þjóðfélag-
inu mestu tjóni hverju sinni.
Þegar allar aðstæður eru at-
hugaðar, virðist eðlilegt, að svo
sé litið á, sem það atkvæða-
magn, er fram kom gegn til-
lögunni nægi á engan hátt til
að fella hana, og því beri að líta
svo á, að atkvæðagreiðsla verði
að fara fram að nýju þannig,
Gamall búfræðingur hefur orðið:
Rí ölium þeim vandamálum9 sem
að síeðja, er ekkert mikilvægara
en að rækta landið.
VÉR EIGUM AÐ KYNNA OSS VINNUAÐFERÐIR BANDA-
RÍKJAMANNA, OG GERA ÞAÐ A FÁUM ÁRUM, SEM ANN
ARS ÞYRFTI ÁRATUGI TIL — OG KANNSKE YRÐI ÓGERT.
Fregnir, sem varða styrjöldina, beint eða óbeint, yfirgnæfa
í blöðum og útvarpi. Og það er kannske eðlilegt. Styrjöldin
er umhugsunarefni allra og mörg eru þau vandamál, sem upp
rísa og leysa þarf, og beint eða óbeint, má rekja til liennar.
Allir bíðum vér óþreyjufullir fregna af styrjöldinni, en eklci
megum vér láta þann hildarleik liafa þau áhrif á oss, að áhugi
vor fyrir nauðsynjamálum vorum dvíni. Styrjöldin, með sín-
um hættulegu áhrifum á flestum sviðum, á að vera oss livatn-
ing til að vera vel vakandi um eigin hag og framtíð lands og-
þjóðar, og það var sannast að segja dálítið óvanaleg stríðs-
fregn, sem vakti mig af svefni — vakti mig til umhugsunar
um sitt af hverju, sem eg hefi ekki hugsað um áður.
að úrslit fáist. Nær engri átt í
jafn þýðingarmiklu máli sem
þessu, að láta úrslitin velta á
jafn þýðingarlausri alkvæða- i
greiðslu og hér liefir fram far-
ið, og má vænta þess, að ríkis-
stjórnin láli sig málið skipta,
til þess að koma i veg fyrir,
að togaraflotinn liggi bundinn i
höfn vfir bjargræðistímann.
Að visu má segja sem svo,
að lítið gagn sé að þvi, að moka
upp fiski og selja hann á er-
lendum markaði, ef ekki fáist
vörur keyptar fyrir andvirði
hans og nauðsynjar lands-
manna þannig tryggðar, og slílc-
ar raddir hafa heyrzt. Þetta er
hinsvegar m^sti og þjóðhættu-
legasti misskilningur, með því
að enn getur íslenzlca þjóðin
aflað sér nauðsynja á enskuni
markaði, og fyrsta feigðar-
merki þjóðarinnar væri það, ef
hún legði árar í bát, þótt ekki
blási byrlega um stund, og láli
af allri framleiðslu.
Nú er ekki tími til víls né
vols, heldur verður að hefjast
handa, og framleiða úlflutn-
ingsafurðir eftir þvi, sem af-
kastageta þjóðarinnar frekast
leyfir. Þótt erlendar inneignir
hlaðisl upp um stund, þarf
þjóðin fyr en varir að nota þá
sjóði til að afla sér nauðsynja.
Getur það orðið dýrkeypt
reynsla, ef nú er undan slegið
eða ekki aðhafst.
Jj OFTVARNANEFND hefir
ákveðið að afla sér súrefn-
ishjálma og björgunartækja
fyrir hjálparsveitir við höfnina
og féllst bæjarráð á þessar ráð-
stafanir nefndarinnar á fundi
sínum 11. þ. m.
Súrefnishjálmar þessir eru
notaðir í sjúkraliúsum og eru
sjúklingar látnir liggja undir
þeim, ef þeir þurfa að fá sér-
staklega mikið súrefni. Munu
verða fest kaup á 3 stórum og
5 litlum hjálmum handa
sjúkrahúsum og hjálparstöðv-
um Rauða Iýrossins.
Hjálparsveitimar við höfn-
ina eru þrjár og verða þeim
fengnir kaðlar og björgunar-
hringir eins og þörf þykir.
Fúafen orðin að blómlegum
ökrum á skömmum tíma.
Þessi „stríðsfrétt“ var lesin i
útvarpinu hérna í gærkveldi, og
hún hafði þau áhrif á mig, að
eg gat ekki stillt mig um að
grípa til pennans. 1 þessari
fregn yar sagt frá því, að land-
búnaðarráðherrann brezki liefði
skýrt frá því, að síðan er styrj-
öldin hófst (fyrir tæpl. 2 árum)
væri búið að breyta fenjalandi,
sem er mörg þúsund ekrur
lands að flatarmáli, í blómlega
akra. Meðal annars stóru landi,
þar sem voru fúafen og (5 feta
djúpt vatn öll Heimsstyrjaldar-
árin — og þarna eru hinir feg-
urstu akrar — þar rækta menn
sykurrófur, kartöflur, græn-
meti allskonar og fleira. Bretar
Iiafa löngiim verið fastheldnir
— viljað hafa sem flest í gamla
horfinu. Á það ekki sízt við a
sviði landbúnaður. Bretar gæti
framleitl kynstrin öll af mat-
vælum, en mikið af ræktuðu
landi þar er annaðhvort gras-
lendi, sem kemur að tiltöluléga
litlum notum, eða veiðilendur.
í Heimsstyrjöldinni og eins oft
síðar lióf gamli David Lloyd
rödd sína og hvatti þjóðina til
þess að rækta landið. Hann
fékk nokkuru áorkað. En það
má næstum segja, að rödd lians
hafi verið rödd hrópandans í
eyðimörkinni. Þó hefir hann
ekki kallað til þjóðar sinnar til
einskis. Það gerði Winston
ChurchiII ekki lieldur, þótt rödd
hans væri líka rödd hrópand-
ans — og menn vildi eklci á
mál hans lilýða fyrr en á stund
neyðarinnar. Á neyðarstund-
innifólþjóðin honum forystuna.
Seint og um síðir viðurkenndi
hún, að liann hafði haft satt að
mæla. Og á stundum neyðarinn-
ar, er sú hætta vofði yfir, að
ekki væri hægt að flytja að sjó-
vegu matvæli handa þjóðinni, !
var loks hafist handa. Ilafist
lianda á þann eina hátt, sem.
dugði: Með nýjum aðferðum.
Til þess að ná skjótum árangri.
Það var tilgangslaust að reyna
að koma óræktarlöndum í rækt
á skömmum tíma með gömlu
aðferðunum, Þær liafa sína
kosti, en — nú varð að leggja
á nýjar leiðir. Það var gert. Og
árangurinn er farinn að koina i
Ijós, þótt tíminn sé stuttur. Ár-
angurinn er þegar svo mikill,
að vegna þess, að beitt var hin-
um nýju aðferðum, vegna þess
að þjóðin notfærði sér reynslu
Vestmanna, hafa þegar verið
framleidjd matvæli í Jiúsunda
smálesta tali úr brezkri jörð,
sem fyrir tveimur árum enginn
hafði minnsta gagn af, og jafn-
vel var til heilsuspillis íbúun-
um, sein í nánd við þau bjuggu
(fenin miklu).
Vinnubrögð Vestmanna
og vélar þeirra.
Vandinn var leystur með þvi
að ldita til sérfræðinga Vesl-
manna í landbúnaðar- og rælct-
unarmálum. Nýtízku vélar voru
fengnar vestan um haf, og unn-
ið var að öllum framkvæmdum
með amerískum liraða. Það var
frá þessu sem Hudson landbún-
aðarráðherra var að segja, eins
og vikið var að í útvarpsfregn-
inni. — Evrópumönnum hefir
löngum hætt til að líta Vest-
menn fyriríitningaraugum. Tai-
ið frásagnir þeirra um verkleg-
ar framkvæmdir raup eitt oft
og tíðum. Af þekkingarskorti
hafa Vestmenn verið látnir
sæta hörðum dómum. Þeir, sem
kynni hafa af þeim, vita, að þeir
standa framarlega á öllum
menningarsviðum, meðal ann-
ars á sviði bókmennta og hvers-
konar lista. En hvergi í heimi
er jafnmargt eins lærdómsríkt
að finna og þar á sviði verk-
legrar menningar. Mundi eg
telja það þjóð minni gæfuauka,
ef hún notaði það tækifæri, sem
nú býðst, er tíðar .samgöngut’
eru hafnar við Vesturálfu, og
vér fáum tækifæri til þess að
kynnast eigin augúnf — að
nokkuru — vinnubrögðum
Vestmanna — til þess að not-
færa sér reynslu þeirra.
Það er óþarft að skýra frá
því, að þegar Bandaríkjaher-
sveitirnar komu hér á dögun-
um, fengu menn hér að sjá
vinnubrögð, sem vert var að
sjá. Allt gekk svo skjótt fyrir
sig, öllu var svo vel fyrir komið,
að það var sem allt gengi fyrir-
hafnarlítið, en þó var miklu i
verk komið — allt var sem
leikur. Stórum flutningabílum
rennt upp' í fjöru og á Iand
brunuðu fullhlaðnir flutninga-
bílar — tíu bílar á tíu minút-
um. Jafnt íslendingar og Bret-
ar stóðu og göptu af undrun.
Frá þessu er sagt sem dæmi.
Það koma nýir siðir með
nýjum herrum — og ekki allt-
af slæmir siðir.
Mýrarnar okkar
sem geyma milljónáauð.
Það verður enginu ágreining-
ur um það, að oss er hin mesta
nauðsyn, að rækta landið. Vér
megum ekki einblina á það, að
nú geta allir unnið, sem nenna
að vinna — að nú hafa allir fé
handa milli. Sá dagur getur
runnið upp fyrr en varir, að
menn gangi iðjulausir hundruð-
um saman. Þá verður engin
„Bretavinna“. Og þótt vinna
verði ef til vill næg um sinn —
þá bíður framtíðin með sín
vandamál. Vér eigum ekki að
bíða eftir því, að leysa viðfangs-
efni slæniu thnanna, þegar
slæmu tímarnir eru komnir, og
atvinnuleysismálin og önnur,
sem í þeirra kjölfar koma,
verður við að fást.
Það getur ekki orðið um þá
jafnvægisvelferð að ræða í
þjóðfélaginu, sem framtíð
landsins er undir komin, nema
sveitirnar byggist aftur — Iand-
ið verði ræktað — og rétt hlut-
föll skapist.
Strangara uppeldi fransks
æskulýðs.
EFTIR HERBERT G. KING, FRÉTTARITARA U. P. 1 VICHY
gtjóm Petains, mar-
skálks, hefir sett sér
það mark, að afnema þá
staðhæfingu möndulveld-
anna, að franski kynstofn-
inn sé þreyttur og úrkynj-
aður. Þetta hyggst hún að
gera með tvennu móti, að
auka likamshreysti fransks
æskulýðs og gefa honum
nýjar hugsjónir.
Lög, sem gefin voru út fyrir
skemmstu, veittu Jean Borotra,
iþróttaleiðtoga Frakka og fyrr-
um tennismeistara þeirra, full-
tingi til að verja sem svarar 250
milljónum króna til þess að
koma upp íþróttavöllum og
sundlaugum, og til þess að afla
íþróttaáhalda.
Jafnframt er reynt að. út-
breiða Æskulýðsfylkinguna af
slíku kappi, að það er óvenju-
legt í Frakklandi; vegna benn-
ar hafa verið stofnaðir vinnu-
skólar undir umsjón bænda,
verkfræðinga og iðnaðarmanna.
Það er á hvers manns vitorði,
að Æskulýðsfylkingin er aðal-
ábugamál hins aldna marskálks
og hann hugsar ekki meira um
nokkurt annað mál.
Æskulýðshreyfingin (Mouve-
ment de Jeunesse) er undir
beinu eftirliti og umsjá stjórn-
arinnar og eru nú hátt á annað
liundrað þúsund unglingar á
aldrinum 14—21 árs í henni.
Auk þess er önnur lík hreyfing,
sem nefnir sig „Frönsku félag-
amir“ (Compagnons de
France). Hún er óliáð og með-
limir hennar eru nú um 10.000.
Ætlunin
að hreinsa fátækrahverfin.
Markmið þessara tveggja fé-
lagsskapa er að úlrýma at-
vinnuleysi unglinga, draga úr
þéttbýli í fátækrahverfum borg-
anna með því að "kenna unga
fólkinu jarðrækt og landbúnað,
og innræta þeim þjóðlegan
metnað ásam,t með auknum
aga. Bæði drengir og stulkur
eru tæk í þessar lireyfingar.
Þessir unglingar eru mest
látnir vinna þau störf, sem full-
orðnir fást ekki í. Daglaunin eru
20 frankar og er mestur hluti
þeirra sendur til foreldranna
fyrir uppihaldi barnanna, þvi að
flest þeirra búa heima, að þeim
undanskildum, sem starfa að
skógrækt.
Compagnons de France;
hreyfingin er nokkuð frábrugð-
in Æskulýðshreyfingunni, að
því leyti, að börn á hvaða aldri
sem er, eru tekin i hana og er
starfsemin lík starfsemi skáta-
hreyfingarinnar. Markmið
hennar er það sama og Æsku-
lýðshreyfingarinnar — að út-
rýina atvinnuleysi æskulýðsins
— en liún leggur líka mikla á-
herzlu á gildi leikja, til að móta
skapgerð unglinganna, lierða
likama þeirra og vekja hjá þeim
skilning á kostum samstarfs og
samhugar. Sú hugmynd er
nokkuð ólílc einstaklingshyggj-
unni, sem mestu hefir ráðið hjú
Frökkum frá fornu fari.
Frönsku blöðin hamra á því
í sífellu, að sá tími sé liðinn í
Fralddandi, þegar „hver ;er
sjálfum sér næstur“. Compag-
nons de France-hreyfingin er
kostuð af opinberu fé.
Hlutverk skólanna
mjög mikilsvert.
Áliugi frönsku stjórnarinnar
fyrir æskulýðnum og málefnum
bans er þó ekki bundinn ein-
vörðungu við þessar hreyfingar,
og að undanförnu hefir raun-
veruleg bylting átt sér stað á
sviði kennslumálanna. Kennar-
ar og prófessorar um gervallt
landið, sem taldir voru of hlynt-
ir „alþýðufylldngunni“, voru
annaðhvort látnir segja af sér,
eða sagt upp. Nokkrir prófess-
orar, sem voru vinstri menn,
voru sviftir borgararéttindum
sínum.
Um þetta atriði lét mánaðar-
rit yfirstjórnar æskulýðsmál-
anna svo um mælt fyrir
skemmstu:
„Marskálkurinn (Petain)
sagði: „Meðal þeirra verkefna,
sem stjórnin mun fást við, er
ekkert meira áríðandi en end-
ursldpun menntunar þjóðarinn-
ar.“
Mánuði síðar var þessu kom-
ið í framkvæmd. Endurskipu-
lagningin náði jafnt til kennara
Því hefir aldrei verið haldið
fram með gildum rökum, að
það standi á þjóðinni að vilja
rækta landið, en það h.efir stað-
ið á því, að það væri búið svo
i liaginn, að ungu, áhugasömu
fólki væri gert kleift að rækta
landið. Nýbýla- og rældunar-
málin verða ekki leyst á annan
hátt en þann, að hið opinbera
leggi grundvöllinn og það verð-
ur að gera á allt annan liátt en
gert hefir verið. Það verður að
gera með því að undirbúa land-
ið til ræktunar i miklu stærri'
slíl en flestir til þessa hafa tal-
ið gerlegt. Með því að taka stór
landsvæði til þurrkunar og
ræktunar með amerískum vél-
um og vinnuaðferðum. Vér eig-
um að fá hingað landbúnaðar-
sérfræðinga frá Bandaríkjun-
um — fara að dæmi Breta —
fá þá hingað með nauðsynlegar
vélar, og kenna oss að vinna —
kenna oss að framkvæma í stór-
um stil.
Þetta er ekki nema ein hlið
málsins, munu menn segja. Það
er satt. En þetta er grundvöll-
urinn, og það varðar mestu, að
rétt undirstaða sé fengin. Vér
liöfum ekki ráð á að kasta millj-
ónum í áfengi, eins og vér höf-
um gert — og mundum gera,
ef vér hefðum ekki neyðzt til
þess að byrgja þann óheilla-
brunn — en vér höfum ráð á
að verja þeim milljónum, sem
fyrir áfengi fóru, til þess að
læra að nota vélar og vinna, til
þess að ná skjótum árangri í
ræktunarmálum, eins og Bret-
ar.
Sigurður héitinn Sigurðsson
búnaðarfrömuðurinn ágæti,
sagði eitt sinn við mig — og
liann sagði það oft í ræðu og
riti — „mýrarnar okkar geyma
frjóefnamagn, sem er mill-
jóna virði“. Þetta frjóefnamagn
þarf að leysa ' úr læðingi 1—
breyta því í gull — og það yrði
áreiðanlega háldbetra og af-
farasælla en gullið, sem er
mörgum auðveldara að afla sér
nú en á venjulegum tímum —
þótt ekki beri að forsmá það —
og sízt ef það gæti orðið grund-
völlur varanlegrar velgengni.
Kí ■■ flkureyri 3:0
K.R.-ingar kepptu sinn fyrsta
leik við Akureyringana á rnánu-
dag síðastl. og vann K.R. með
3 mörkum gegn engu.
í gær fóru Reykvikingarnir
í boði Akureyringa í ferð til
Vaglaskógar og fleiri staða.
sem skólanna sjálfra. Marskálk-
urinn veit hversu mikil áhrif
þær kenningar og sú fræðsla,
seni bömin fá í skólunum, hafa
á alla æfi einstaklingsins. Hann
miðar að því, að slcapa nýja
liugsjónaeiningu meðal lcenn-
arastéttarinnar. Stjórnin er að
afla Frakklandi nýrra starfs-
manna og að kenna þeim nýjar
starfsaðferðir.11
Kennarar ,
Verða að vera leiðbeinendur.
Þessi liðskönnun í kennara-
stéttinni, segir sama rit enn
fremur, er til þess að útiloka
viðvaninga og slæma eða óhæfa
leiðbeinendur. En marlcmið
skólanna á að vera þetta:
Að aga hugsun barnanna og
þroska skilning þeirra. Meiri á-
herzla verður lögð á þessi at-
riði en að kenna þeim óteljandi
atriði, sem krefast fremur
minnis en þess, að börnin kunni
að hugsa.
< Um sögukennsluna segir
fyrst og fremst svo:
„Þessa lcennslu á að byggja
umjbverfils myndjir, ’Jandshluta
og atburði, sem eru sérstaklega
til þess fallin, að ná tökum á í-
Frh. á 4. síðu.
t