Vísir - 13.08.1942, Qupperneq 3

V IS IR
Olga Illner:
Pólfaxi stjórnair hinum nýja flug-
her Norðmanna.
(■ • • - .nfehi 'Jr • ii . '1‘ ^
Eínhverssta&ar i Kariada, ékkí
langt frá Toronto, blafctir
. áni Noregs, hvítur, blár og
rauður, á stöng og við hlið henn-
ar er önnur fáriastöng, þar sem
liinn ljósblái fáni flughers Kan-
ada er dreginn að húni. Þeir eru
merki „No man’s camp“, eða
..Litla Norcgs“, eins og gárurig-
arnir kalla herbúðirnar, en þær
cru bezta dæmi um baráttu þá,
. em Norðmenn heyjagegn þeim,
sem rændu landi þeirra.
Þegar Þýzkaland réðisl á
Noreg 9. april 1940, áttu Norð-
menn litinn fhigher, seni var
allsendis ófullnægjandi og var
lljótlega gcreytt. Þúsundir
angra Norðmanna þyrsti í
liefnd og allir vildu þeir gjarnan
tæra að fljúga. Norska stjórnin
.afréð að skipuleggja þetta starf
■ Kanada, þar sem mikill fjöldi
Norðmanna fiá öllum. heimsálf-
um hefir lært að fljúga undir
yfirstjórn IUiser-Larsens, hins
I icimsfræga pédfara.
Er hann nú kominn til Bret-
lands með tvær flugsveitir
(squadrons). Verður önnur i
strandgæzluliðinu, en í hinni eru
orustuf lugvélar, og hafa þær
þegar ti'kið upp virka baráttu
gegn þýzkalandi.
•
Þetta er þé> aðeins byrjunin.
I5r stundir liða munu fleiri og
l’Ieiri flugdeildir koma frá „Litla
Noregi“ í Kanada til þ . að
berjazt með brezka flughernum.
Riiser-Larsen er einn frægasti
. lugmaður í heimi, þvi að hann
var brautrýðjandi i könnun
bæði Norður- og Suðurskauts-
ms. Hann stur.daði síðara hluta
Hugnáms síns í Englandi þegar
l'yrri heimsstyrjöldin stóð yfir
og árið 1925 reyndi hann, með
iloald Amundsen, að komast lil
Norðurpolsins í flugvél. En
ann varð að nauðlenda *á ísn-
nm og hafði nærri látið lífið, því
að hann varð að vinna að því i
jirjár vikur, að ryðja braut, sem
Jlugvélin gæti tekið sig upp af.
vri s.iðar komst hann til póls-
ins i loftsk.ipi og varð þannig
í'yrsti mað/urinn (il að fljúga
'oftskipi þ.angað.
Riiser-Eai sen er einmitl af
i>eirri. mnnntegund, sem nazist-
ar nefria „norræna" — en
Iivorkf ’Hitler, Göbbels né Ros-
enberg ,gela státað af því. Hann
er risavaxinn og þagmælskur,
þessi Nor. ,'maður — ekki af þvi
'aginu, sem öskrar skipanir
þrumui austu, eða framkvæmir
skipanir harðstjóra. Hann
stjórnær mönnum sinum sem
jafnmg,jum.
Þegar minnzt er á Hitler seg-
ir Riis'er-Larsen: „Minnist orða
Björnsons, sem sagði um Nap-
oleon, að hann hefði látizl ein-
mana á St. Helenu, þótt hann
herfði uirnið sigra um alla Ev-
rópu. Sama mun verða um
þenna mann, en þangað til það
verður, verðum við að vinna af
Icappi að ósigri hans.“
Andlit Riiser-Larsens ljómar
af áhuga, þegar hann talar —
dálítið fcimnislega — um her-
búðirnar vestur i Kanada. (
„Við þurftum varla þ ., 1
inánuði til að koma okk*
stað þar“, segir hann tU. a
völlurinn — ásamt * * ’’'
veruhúsum — vn'* grsenum i
iiúinn með aðsf *' fVlótlega i -
nágrenninu. ^ vinnuaíls ur
einsfullkr Þessi fluSstö0 er
að segí jinin og hægt er, meira
húsi’-' jd hvað sncrtir allan eld-
v' utbúnað. Keunsluflugvélar
oru ítíl reiðu jafnslcjótt og við
[jamíitum á þehn að halda, þvi
•iið norska stjórnm hafði fest
(kaup á þeim löngu áður í Banda-
trikjunum.. Og það, sem mest er
um vert, er að hver einasti eyr-
itj sem eytl er í útbúnað og
rekstul’ „Litla Noregs“, yfirleitt
allt fé, sem varið er til hernaðar
Noregs, er norskt!“ ,
Hann og aðrir Norðmenn geta
vel verið hreyknir yfir þessu
siðastnefnda átriði. Fjárlögin,
sem norska stjórnin i London
hefir njdega samþyklít, gera ráð
fyrir stórum auknum hernaðar-
átökum. ÖIl úlgjöld Norðmanna
eru greidd mcð opinberum tekj-
um og þar leggur hinn myndar-
legi kaupskipafloti Norðmanna
ríflegan skerf.
Það er auðvelt að taka eftir
því, hversu mikil áhrif það hef-
ir á hina hugdjörfu, herðabreiðu
Norðmenn, að þeir „standa
straum af sér sjálfir“. Þeir þurfa
þá aðeins að „gera upp reikn-
ingana“ við Hitler. „Við erum,
hvorki þjóð Quislinga né á-
byrgðarleysingja“, sagði einn
þeirra við mig.
Ilann er N. N„ liðsforingi, og
er ágætt dæmi um hina alvar-
lega hugsandi — en þó oft glöðu
— flugliðsforingja. Enda þótt
hann sé þegar orðinn foringi,
er hann þó enn drengur að ár-
um. Hann tók sér ábyrgð full-
orðinna á herðar, áður en lion-
um gafst tími til að verða full-
þroska maður. Stundum varpar
hann grímunni og hagar sér eins
og skóladrengurinn, sem liann
var, þegar Hitler réðst á land
lians.
Hann var 19 ára, liðsforingja-
efni í flotanum, þegar nazistar
liófu innrásina og kallið kom:
„Konungurinn þarfnast yðar,
herrar mínir.“ Nítján ára piltur-
inn var útskrifaður viðhafnar-
og tafarlaust, og sagt að fara
og berjast, enda þótt enginn gæti
sagt honum, hvar og hvernig
hann ætti að fara að því.
I lann tók því að leita að bráð,
nazistunum, sem innrásina
höfðu gerl, og hann fann hana i
háu f jöllunum í Þrændalögum,,
isiþöktum fjörðunum eða hin-
um djúpu dölum þar fyrir norð-
an. Vopn? Þau voru næsta ó-
fáanleg í vopnageýmsluhúsun-
um. Svo að hinn ungi N. N.,
liðsforingi, og félagar hans slógu
eign sinni á vélbyssuna í þýzkri
flugvéí, sem rekizt hafði á
fjallshlíð. Síðan fóru þeir aftur
á sljá og skutu á hvern þann
fjandmann, sem þeir komust
i færi við.
„1 ljósaskiptunum kveld eitt
sáum við þýzkan botnvörpung
koma siglandi inn fjörð einn“,
sagði N. N. mér. „Þilfarið var
þéttskipað Þjóðverjum með al-
væpni. Þegar þeir voru komnir
i skotfæri, létum við kúlnahrið-
ina dýnja á skipinu með véLbyss-
unni, þangað til skotfærin voru
þrotin. Þeir höfðu ekki tínia til
þess að þeita sinum eigin hyss-
um.“
Þcgyr þessu var loltið leituðu
þeir félagar upp til fjalla, en
þ^irn kom ekki til hugar að
halda heim og leggja hendur í
skaut.
Þeir leituðu aftur til strand-
ar, fundu bát, bjuggu sér til
segl og lögðu i haf, án þess að
hafa vistir að neinu ráði, og að-
eins örlítið af drykkjarvatni.
„Einn morguninn sáum við
lítinn depil út við sjondeildai-
hringinn“, liélt liðsforinginn á-
fram frásögn sinni. „Þetta
reyndist vera brezkur tundur-
spillir. Aldrei mun eg gleyma
hvað við dönsuðum af gleði,
svo að við lá, að bátnum hvolfdi,
er okkiu’ varð þetta ljóst.“
Flestii’ hina ungu Norðmanna
hafa að undanförnu verið að
læra bardagatækni. Til þess að
verða fullfærir á þvi sviði, hafa
þeir þurft nokkrar vikur og eftir
þvi sem þeir bætast í hþp bar-
dagamannanna, munu Þjóðverj-
ar fá að kynnast enn einum
grimmilegum fjandmanni, sem
er jafn djarfur og hugaður og
Pólverjar og Tékkar.
Stntt og laggott.
Tvö leikhús i London, annað
þeírra Prince of Wales Theatre,
hafa verið sektuð um 15 pund
fyrir að láta loga á óþarflega
miklum ljósum.
•
Þjóðverjar hafa bannað Norð-
mönnum að skemmta sér við
að dansa. Eru kvislingar látnir
framfylgja banninu.
•
Italir liafa gefið út tilkynn-
ingu um það, að einn af kaf-
bátum þeirra hafi hæft stórt
herskip — óvíst af hvaða gerð
— með tveim tundurskeytum
í Vestur-Miðjarðarhafi i dögun
á þriðjudag.
•
Sólarhringinn frá kl. 3 á
þriðjudag til kl. 3 i gær kveðast
Þjóðverjar hafa sökkt tólf skip-
um bandamanna.
Þjóðverjar liafa krafizt þess,
að sér verði greiddar 200.000
norskar krónur, vegna umstangs
þess, sem þeir liafi haft af mót-
þróabaráttu kennaranna.
•
Násjonal Samling hefir vikið
próf. Birger Bergersen úr stöðu
hans sem skólastjóra Tann-
læknaskólans. í hans stað hefir
verið settur þýzkur tannlæknir.
•
Amerísk skipasmíðastöð, sem
var ónotuð og að grotna niður
fyrir striðið, hefir nú smiðað
„Liherty“-skip á 62 dögum. Er
vonast til að liægt verði að
minnka smiðatímann í 45 daga.
Þessi skipasmiðastöð hefir þeg-
ar hleypt 43 Liberty-skipum af
stokkunum.
er, til þess að greiða fyrir inn-
flutningi véla i fiskibátaflota
landsmanna.“
Fylgir svohljóðandi greinar-
gerð:
Miklir örðugleikar eru nú á
innflutningi véla til handa fiski-
bátaflotanum. Iiefir svo mjög
kveðið að þeim, að einstakir út-
gerðarmenn, sem látið hafa
byggja ný skip og báta, hafa
orðið að eiga þau marga mán-
uði ónotuð vegna þess, að stað-
•ið hefir á vélum i þau. Hefir
þetta bakað útgerðinni stórkost-
legt tjón.
Þingsályktunartilaga þessi fer
lram á, að rikisstjórnin og þeir
aðilar, sem um viðskiptamál og
innflulning til landsins fjalla,
geri allt, sem unnt er, til þess
að létta undir með útgerðar-
mönnum í þessum efnum.
Margvíslegir örðugleikar eru á
því, að fá pöntunum þeirra sinnl
nema með afarlöngum fyrir-
vara. Virðist sjálfsagt og eðli-
legt, að hið opinbera hlutist til
um hverjar þær ráðstafanir, sem
verða mættu að liði í þessum
fréttír
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.25 Þingfréttir. 19.40 Les-
in dagskrá næstu viku. 20.00 Frétt-
ir. 20.30 MinnisverÖ tíÖindi (Jón
Magnússon fil. kand.) 20.50 Hljóm-
plötur: Lög leikin á celló. 21,00
Upplestur: KvæÖi (Stefán Har-
aldsson). 21.15 Útvarpshljómsveit-
in: Lög úr óperettunni „Eva“ eftir
Lehár. 21.30 Hljómplötur: Kirkju-
söngvar. 21.50 Fréttir.
75 ára
er í dag, 13. ágúst, frú Rósa
Helgadóttir. Dvelux hún nú á Elli-
heimili HafnarfjarÖar.
Hjúskapur.
Nýlega voru gefin saman i Kaup-
mannahöfn ungfrú FríÖa Ólafsdótt-
ir (fyrv. prests í HraungerÖi) og
Karl Pétur Símonarson rafmagns-
fræÖingur, frá Vatnskoti í Þing-
vallasveit.
Næturlæknir.
Halldór Stiefánsson, Ránargötu
12, sími 2234. NæturvörÖur í Ing-
ólfs apóteki. ,

Sir iliam H. Graioie
/5 ára.
í dag ev sjötiu og fimm ára
William A. Craigie, hinn heims-
kunni málfræðingur, sem kunn-
astur mu.11 út um heim, fyrir
hið mikla starf sitt við Oxford-
orðabókina miklu, en við það
verk var han fyrst ritstjóri á-
samt tveim mðnnum öðrum, en
síðar aðalritsljóri. Sir William
A. Craigie hefir alla tið haft
mikinn áhuga fyxir Islandi, sögu
þess og fræðum. Hefir hann lagl
stund á íslenzku og mun enginn
erlendur maður laerðari en lianu
í íslenzkri tungu og fræðum.
íslenzku lærði hann fyrst í
Kaupmannahöfn. Hefir margt
ágætra bóka varðandi islenzk
fræði komið frá hans hendi.
Sir William hefir komið hing-
að til lands oftar en einu sinni
og eignaðist hér marga vini, sem
margir eru nú komnir undir
græna torfu. Ber liann hinn
mesta hlýliug í brjósti til Is-
lands, — og vafalaust munu
margir Islendingar minnast
hans í þessum degi.
Vélar í vélbátaflotnn
sitja fyrir öðrum flutningi.
Þeir Sigurður Bjarnason, Sig-
urður Kristjánsson og Gunnar
Thoroddsen flytja svohljóðandi
tillögu til þingsályktunar:
„Alþingi ályktar að fela rikis-
stjórninni að gera allt, sem unnt
Reykjavíkuirmótið:
Valur - Víkingur.
0:0.
Mjög spennandi jafnteflisleikur
Þó aðstæður væru ekki hinar
heztu fyrir áliorfendur i gær-
kveldi, voru þær góðum knatl-
spyrnuleik mjög hagstæðar og
hann fengu rnenn að sjá.
Leikir Vals og Víkings eru að
verða til fyrirmyndar um góða
knattspyrnu, þó að varnirnar
séu sóknarliðunum fullmiklir
ofjarlar. Engu að siður gerðu
sókriirnar margl fallegt í leikn-
um og hafa hjá hvorugu félag-
inu verið raunverulega sterkari
nokkru sinni í sumar en í gær.
Leikurinn var að öllu saraan-
lögðu ákaflega jafn og sigur
annars félagsins liefði gefið
ranga mynd af leiknum.
I Valsliðinu var Geir, svo
faslur sem liann er, einna sterk-
astur en vörnin reyndar öll lýta-
laus. I sókninni voru innfram-
herjarnir betri en engir lélegir.
Víkingarnir liöfðu ekki eins
gott jafnvægi í leik sinum og
Valur. Hinsvegar eru margir
Víkingarnir jafnvel „teknislcari“
lieldur en mótherjar þeirra —
frumherjarnir í hinni smá-
gjörvu tækni í knattspyrnunni.
Dómari var Þráinn Sigurðs-
son.
I kvöld keppa K.R. og Fram.
Meira af svo góðum leik!
Innilegar þakkir fyrir gjafirnar, blómin, uinakveðj-
umav og hlýju handtökin á fimmtugsafmæli minu.
Gunnlaugur Einarsson.
Niðursuðuvörur
Nýkomnar írá U. S. R.
Aspargus
Spinat
Gulrætur
Rauðrófur
Grænar baunir
French Dress
Pickles
Cocktail Juice
Hunang
Coctail Kirsuber
Mayonaise
Sandwich Spread
Maggi súpukraftur í glösum.
SÍMI 1135 — 4201

Bikarisveiiar! lalilð altit!
Áreiðanlegur og duglégur bakari og kökugerðarmaður getur
með góðum kjörum orðið meðeigandi í liakarii í Reykjavik sem
er í fullum gangi og gengur ágætlega.
Tilboð, merkt: „Áreiðanlegur“ sendíst afgr. Vísis fyrir 20. ág.
Fullkominni þagmælsku heitið.
Tilkynning:
frá ríkiistjórniuui.
Brezka flotastjórnin hefir tilkynnt íslenzku ríkis-
stjórninni að nauðsynlegl sé að öll íslenzk skip, 10
til 750 smál. að stairð fáí endurnýjuð eins fljótt og
hægt er eftir I. septemher 1942, ferðaskírteini þau,
sem um ræðir í tilkynningu ríkisstjórnarinnar, tlags.
7. marz 1941.
Skírteini þessi verða afgreidd serri hér segir: I
Reykjavik hjá brezka aðalkonsúlnum, á Akureyri
hjá brezka vice-konsúlnum, á Seyðisfirði hjá brezku
llotastjórninni og í Vestmannaeyjum hjá brezku
hernaðaryfirvöldunum.
Atvinnu- og samgöngumálaráðuneytið, 12. ágúst 1942.
V erxlun
til sölu 1. septemher í miðhænum. Semja þarf strax. — Uppl.
Id. 8—9 e. h. T,IARNARCiÖTL! 5.
Smíðum glugga, hurðir
1 r •
og
ef lafít er efni til. Uppl. í síma 1792.
D.
Maðurinn minn,
Jón Sigmundsson
gullsmiður
verður jarðsunginn föstudaginn 14, þ. m. frá dómkirkjr
unni. — Athöfnin hefst kl. U/3 að lieimili okkar, Laugav, 8.
.Tarðað verður i Fossvogskirkjugarði.
Kirkjuathöfninni verður útvarpað,
Ragnhildur Sigurðardóttir.