Vísir - 04.09.1942, Blaðsíða 2

VISIR
M*
Leggja verkamenn niður
vinnu hjá setuliðinu?
Stjórn Dagsbrúnar tekur afstöðu
til málsins í kvöld.
I kvöld verður haldinn stjóniarfundur í Dagsbrún og þar
mun sennilega verða tekin afstaða til kaupgjaldsmálsins í setu-
liðsvinnunni, en undanfarinn hálfan mánuð hafa verkamenn
unnið fyrir Iægra kaup hjá setuliðinu heldur en þeir hafa fengið
annarsstaðar.
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 16 60 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Rafmagnsmálin
á /Uþingi.
U NDANFARIN ár hafa fram-
sóknarmenn á Alþingi ver-
ið að burðast með lagasetningu
um fjáröflun til rafvirkjunar
fyrir svéitir landsins. Snemma
á því þingi, sem nú er háð, báru
9 þingmenn flokksins fram
þingsályktunartillögu í samein-
uðu þingi um að kjósa 5 manna
nefnd, til að gera tillögur um
fjáröflun i þessu skyni. Virðist
því svo sem flokkurinn sé nú
kominn að Jteirri niðurstöðu, að
fjáröfiunarleiðir þær, sem hann
hefir barizt fyrir á undanförn-
um þingum, hafi verið vanhugs-
aðar að einiiverju leyti eða til
Jítils nýtar, úr þvi að hann telur,
að nú sé nauðsynlegt að skipa
milliþinganefnd, til að finna
aðrar leiðir. Nema þá að svo sé,
að tillögur þær, sem flokkurinn
her fram, á hverju þinginu eftir
annað, rafmagnsmálum, sveit-
anna til framdráttar, séu af
minni heilindum fluttar, en
ætla mætti, og miðist meira við
hagsmuoi flokksins en fólksins
i „dreifbýlinu“, sem flokkurinn
er að seilast eftir kosningafylgi
hjá. En það eitt er víst, að fram-
sólcnarþingmennirnir gera mik-
inn mun á því, „hvaðan gott
kemur“ í þessum efnum.
Um líkt leyti og tillaga fram-
sóknarmanna um milliþinga-
nefndina kom fram, báru þing-
menn úr Sjálfstæðisflokknum í
neðri deild fram lagafrumvarp
um stofnun raforkusjóðs. 1 þvi
frv. var lagt til, að lagðar yrðu
í þennan sjóð nokkrar milljón-
ir af umframtekjum ríkisins- á
árunum 1941 og 1942. Og víst
mætti ætla, að allir þeir sem á-
huga hafa fyrir rafmagnsmál-
um sveitanna, gætu orðið sam-
mála um það, að þeim tekjum
yrði vart betur varið. En svo
undarlega bregður við, að þegar
farið er að ræða þetta frum-
vgrp í þinginu, þá taka fram-
sóknarmennimir því eiginlega
hið versta, og reyna með öllu
móti að tefja framgang þess. I
nefnd þeirri, sem fékk það til
meðferðar í neðri deild, náðist
að vísu, eftir nokkurt þóf, sam-
komulag um afgreiðslu þess,
með nokkrum breytingum, en
þrátt fyrir það hafa þingmenn
flokksins i báðum deildum tafið
svo fyrir málinu með málþófi
sínu, að tvisýnt er hvort það
nær fullnaðarafgreiðslu á þessu
þingi.
Annars er áhugi framsóknar-
manna fyrir rafmagnsmálum
sveitanna tiltölulega nýtilkom-
inn. Það voru sjálfstæðismenn
á Alþingi, sem tóku það mál
fyrst upp og báru fram frum-
varp um lausn þess ,með atbeina
og fjárliagslegum stuðningi rík-
isins. Þá snerist Framsóknar-
flokkurinn allur sem eixm mað-
ur öndverður gegn þeim tillög-
um. Þá töldu framsóknarmenn
öldungis ókleift að koma raf-
magninu til sveitafólksins, nema
með þeim hætti, að hvert býli
sæi fyrir sér af eigin ramleik,
eins og Skaftfellingar gerðu!
Á síðasta þingi voru sett lög
um framkvæmdasjóð rikisins.
Ekkert vár um þáð ákveðið,
Ríkir orðið megn óánægja
meðal verkamanna út af þessu
og telja þeir sig alls ekki geta
unnið við sömu kjör áfram,.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Vísir fékk hjá skrifstoíu Dags-
brúnar í morgun, var setuliðinu
sent afrit, i enskri þýðingu, af
samningum þeim, sem Dags-
brún gerði fyrir hálfum mán-
uði við Vinnuveitendafélag íst
lands. Jafnframt sendi stjórn
Dagsbrúnar setuliðinu tilmæli
um samningsgerð milli setuliðs-
ins og Dagsbrúnar. Hafa síðan
farið fram viðræður milli beggja
aðila án þess að setuliðið hafi
gefið ákveðið svar.
Mun Dagsbrúnarstjórnin taka
þetta mál til meðferðar í kvöld,
og taka ákveðna afstöðu til
málsins. Eru líkur til að liún
sætti sig ekki við það ástand,
sem ríkt hefir á þessu sviði að
undanförnu og má búast við að
verkamenn leggi niður vinnu í
setuliðsvinnunni eins og verka-
menn á Akureyri gerðu fyrir
nokkuru.
í bréfi sem Alþýðusamband-
inu harst frá setuliðinu, er til-
kynnt að Military Forces sé að
kynna sér kaupgjaldsmálið, en
þar til það er búið, munu allar
kaupgreiðslur haldast óbreyttar
frá því sem nú er. Fer bréf
þetta hér á eftir í heild:
„Rréf yðar dagsett 25. ágúst
varðandi greiðslu kauphækkun-
ar á Akureyri, hefir verið at-
hugað.
Eg verð að láta yður vita, að
stjórnaraðferð Military Forces
er sú, að fara aðeins eftir þeim
töxtum, sem hafa verið sam-
þykktir af gjörðardómstólnum.
Samt sém áður hefir Military
Forces, síðan gjörðardómslögin
hvert verkefni þess sjóðs ætti
að verða. En að sjálfsögðu gæti
slíkur sjóður haft það verkefni,
að koma í framkvæmd rafvirkj-
un fyrir sveitir landsins, ekki
síður en aðrar framkvæmdir í
þágu almennings í landinu. Að
því leyti mætti nú að visu telja
litla þörf á þvi, að stofna nýjan
sjóð í þessu skyni. Og hafi þess-
um almenna framkvæmdasjóði
ríkisins ekki verið ætlað þetta
hlutverk, eða ekki verið gert ráð
fyrir því, að tekjur þær, sem
honum eru ákveðnar, hrykkju
til þess að standa straum áf því,
þá er auðvitað ekkert auðveld-
ara að afla meira fjár til slikra
framkvæmda, þó að stofnaður
sé á pappirnum nýr sjóður með
nýju nafni.
I tillögu framsóknarnjann-
anna er mælt svo fyrir, að nefnd
sú, sem kjósa á samkvæmt
henni, skuli sérstaklega gera til-
lögur um aukinn stríðsgróða-
skatt. Er það dálitið hjákát-
legt, að skipa beinlínis jfyrir uih
það, að nefndin skuli gera til-
Iögur um ákveðnar fjáröflunar-
leiðir, áður en rannsakað hefir
verið, hvort þær leiðir eru fær-
ar. Og auðvitað er, að það skift-
ir engu máli í því sambandi, í
hvaða skyni fjárins á að afla.
En um „aukningu“ stríðsgróða-
skattsins verður vafalaust auð-
velt að fá samkomulag, án til-
lits til þess, ef um nokkra aukn-
ingarmöguleika verður þá að
ræða, þegar til á að taka.
gengu úr gildi, verið að kynna
sér kaupspursmálið. Þangað til
Málavextir eru þeir, að í
fyrradag voru gerðir ski'iflegir
samningar milli nokkurra verk-
laka, þ. e. byggingameistara,
fulltrúa frá Reykjavíkurbæ og
vegagerðinni, þar sem ákvéðið
er að kaup til verkamanna
þeirx-a, sem fagvinnu stunda,
skuli vera kr. 2.60 pr. klst. í
grunnkaup í dagvinnu að við-
bættu 50% álagi í eftirvinnu og
100% í nætui-- og lielgidaga-
vinnu.
Höfðu þessir menn áður um
j 354 krónur á viku í kaup eða
i sáma kaup og sveinar, en núna
í 319—320 kr., svo að kaup þeirra
hefir lækkað um 30—35 kr. á
ALÞINGI
Kosningalögin afgreidd í gær.
Kosningalögin voru til einnar
umræðu í neðri deild í gær.
Voru gerðar breytingar á frum-
varpinu í efri deild og bar því
að senda það neðri deild aftur.
í efri deild var tekið út það á-
kvæði, að kosning mætti ekki
standa lengur en til kl. 12 á mið-
nætti. Sveinbjöm Högnason
beitti sér fyrir því, að ákvæði
um þetta yrði sett inn í frumv.
aftur, en brt. i þessu efni var
feld. Var svo frv. samþ. og af-
greitt sem lög frá Alþingi. Kjör-
dagar í sveitum verða tveir í
haust, nema öll kjörstjórnin,
frambjóðendur allir og um-
boðsmenn þeirra séu sammála
um að hafa einn kjördag. Taln-
ing atkvæða má ekki. byrja í
neinu kjördæmi fyrr en kosn-
ingum er lokið í öllum.
Kennaraþinginii
slitið í gær.
Kennaraþingið lauk störfum
í gærkveldi. Var seinasti fundur-
irm haldinn í Skíðaskálanum, en
þangað fóm fulltrúarnir í boði
bæjarstjórnar til kvöldverðar.
Á fundinum í gær var skýrt
frá úrslitum stjórnarkosningar,
eins og getið var í Vísi í gær,
samþykkt skipulagsskrá fyrir
Menningarsjóð ken'nara og
ræddar og samþykktar ýmsar
; tillögur, sem fram komu í þeim
málum, sem þingið hafði til
meðferðar.
| þessi athugunartími er liðinn
| og ef til vill verður til þess áð
í kaupgreiðslur breytast, munu
| allar kaupgreiðslur haldast ó-
breyttar frá því sem nú er.
: Ef breyting verður ákveðin,
munum vér undir eins láta yð-
ur vita.“
viku. — Út af þessu lögðu þeir
niður vinnu.
Stjórn Dagsbrúnar hefir rætt
þetta mál og komizt að þeiiTÍ
niðurstöðu, að Dagsbrún geti
ekki viðurkennt rétt vei’ktaka
til þess að ákveða á eigin spýtur
kaup verkamanna yfirleitt, og
þá ekki heldur þeirra, sem fag-
vinnu stunda. En samkvæmt
upplýsingum, sem Vísir hefir
aflað sér, munu verktakar ekki
hafa rætt þetta mál við stjórn
Dagsbrúnar, er þeir sömdu sín
á milli um þessa breytingu á
kaupgjaldinu.
Hefir stjórn Dagsbrúnar á-
kveðið að senda verktökum bréf
um þetta í dag.
M. a. var samþykkt tillaga
um, að hin stjórnskipaða nefnd,
sem séð hefir um ríkisútgáfu
námsbóka, verði lögð niður, en
starf hennar falið fræðslumála-
stjóx-ninni. Tillaga var sam-
þykkt um að ríkisútgáfan sjái
fyrir fleiri bókum til móður-
málskennslunnar. Ennfremur
voru samþ. tillögur varðandi
barnabókmenntir, sldpulag
fræðslumála o. s. frv. Verður
sumra tillagnanna ef til vill get-
ið nokkurn nánara síðar.
Hallgrímskirkja í Reykjavík.
Framhald af fyrri tilkynningum
um áheit og gjafir til kirkjunnar
afhent skrifstofu „Hinnar almennu
fjársöfnunarnefndar" kirkjunnar,
Bankastræti ii. M.G. (áheit) 5 kr.
G.F. (áheit) 5 kr. I.G. (áheit) 5
kr. K.J. (áheit) 5 kr. A.G. (áheit)
5 kr. Afhent af blaðinu „Tíminn“
(áheit) frá konu á Patreksfirði 10
kr. — Gömul kona (áheit) 5 kr.
Fanney (áheit) 50 kr. — Afhent af
hr. vígslubiskupi FriÖrik J. Rafn-
ar, Akureyri, 10 kr. — BurstagerÖ-
in, Laugaveg 96, 300 kr. Steingrím-
ur Bjömsson, Fjölnisveg 15, 75 kr.
Jósefína (áheit) 10 kr. S.E. (áheit)
50 kr. J.B. (áheit) 25 kr. J.J. (á-
heit) 20 kr. Alfred 100 kr. N.N.,
Stykkishólmi (áheit) 50 kr. Velunn-
arar „Fram“ (áheit) 4 kr. N.N. 50
kr. Kona í Svínavatnshreppi Aust-
ur-Húnavatnss. (áheit) 50 kr. Póló-
menn 100 kr. R.S. (áheit) 10 kr.
Kona (áheit) 10 kr. D.V. (áheit)
10 kr. — Beztu þakkir. F. h. „Hinn-
ar almennu fjársöfnunarnefndar",
Hjörtur Hansson, Bankastræti 11
(2. hæð).
Fréttir frá l.S.Í.
Stjórn Í.S.Í. hefur nýlega sta'S-
fest met á 4X1500 m. boðhlaupi á
18 rnín. 29,8 sek. Sett af boðhlaups-
sveit Ármanns 1. júlí síðastl. — Ný-
Tekur bærinn viS
Hvítaliamlsspítalanum?
Bæjarsjóði barst fyrir nokk-
uru bréf frá sjúkrahúsráði
Hvítabandsins, um það að bæj-
arsjóður yfirtaki sjúkrahúsíð
með þeim skuldum, sem á því
hvíla, en að öðru leyti endur-
gjaldslaust.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Vísir hefir aflað sér um þetta
mál, er hét* um mikilvæga gjöf
að ræða, og hér er því ekki til
að dreifa, sem sumstaðar vill
hrenna við, að sltuldir hvíli svo
miklar á stofnuninni, að frekar
væi’i um byrði en gjöf að ræða.
Á bæjarstjórnarfundi í gær
var mál þetta til unxræðu og
skýi’ði borgarstjóri svo frá, að
hann myndi bera málið undir
lækna þá, senx hefðu heilbrigð-
ismál hæjarins til athugunar.
Sennilega myndi sjúkraliúsið
vei’ða .notað sem fæðingarstofn-
un, ef bærinn yfirtæki það.
Knattspyman:
Valur og Haínfírðing-
ar heyja úrslitaorust-
una í landsmóti 1. fl.
Landsmót L flokks hélt á-
fram í gærkveldi með leik milli
K. H. og K. R. og unnu Hafn-
firðingarnir með 5:2.
Nú stendur mótið þannig, að
Hafnfirðingarnir hafa 6 stig
eftir 3 leiki, Valur 4 stig eftir
2 leiki og Víkingur 4 stig eftir
3 leiki, en K.R. og Fram ekkert.
Næstk. sunnudag keppir K.R.
og Fram kl. 3.30 og að þeim
leik loknum eða lcl. 5.30 keppa
Hafnfirðingar við Val. Hefir
hvorugt þessara félaga tapað
leik, svo að raunverulega er
þetta úrslitaleikur mótsins (ann-
ars á Valur eftir að keppa við
Víking)." Vinni Hafnfirðingar
Val, vinna þeir mótið. Hafa þeir
verið sigursælir og hafa til þessa
unnið alla keppinauta sína með
5 xnörkum gegn 1 eða 2 hvern
leik. Má búast við harðvítugri
keppni nxilli Vals og Hafnfirð-
inga á sunnudaginn.
III. fl. mótið heldur einnig á-
frarn á sunnudag kl. 9.30 árd.
Þá keppa K.R. I við K.R. II, kl.
10.45 keppa Fi’am og K. Hafnf.,
ld. 1.30 Valur og Víkingur.
Eftir því sem leikar liafa farið
á þessu móti virðast það vera
Fi-am, K. H. og K.R. I, sem koma
til með að bei’jast um úrslitin
Eru það sýnilega sterkustu fé-
lögin og hefir ekkert þeirra tap-
að ieik enn sem lcomið er.
30 % uppbót á ellilaun
og örorkubætur.
Á bæjarstjórnarfundinum í
gærdag lagði Steinþór Guð-
mundsson fram tillögu þess
efnis, að greiddar yrðu 30%
uppbætur á ellilaun og örorku-
bætur frá 1. júlí s.l. að telja,
Skýrði Haraldur Guðmunds-
son frá því, að tryggingaráð
hefði samþykkt á fundi sínum
fyrir nokkru, að leggja til við
félagsmálaráðherra, að Trygg-
ingastofnunin fengi heimild til
þess að greiða 30% uppbót á
hennar hluta af ellilaunum og
örorkubótum í 2. fl. fyrir allt
árið 1942, í þeim sveitum og
bæjarfélögum, sem greiða til-
svarandi uppbætur á sinn hluta.
Er Steinþór heyrði þetta, féllst
hann á að taka tillögu sína til
baka.
lega hefur Jón GuÖmundsson út-
gerðarma'Öur, Reykjavík, gerzt æfi-
félagi Í.S.Í. — Þessi félög hafa
gengi í sambandið: Knattspyrnu-
félag Hafnarfjarðar, með 45 félaga.
U.M.F. Æskan, Eiðahreppi, með
40 félaga. — Sendikennari Í.S.Í.,
Axel Andrésson, hefur haldið
knattspyrnunámskeið á Norðfirði,
Seyðisfirði og Stöðvarfirði. Þátt-
taka var alstaðar ágæt.
jvjpmíMir
mmtmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmrnr
fyrir trésmíðaverkstæði, á-
samt 7% hestafla í'afmagns-
mótor, til sölu.
TIMBURVERZLUN
Árna Jónssonar.
Tommu-
stokkar
nýkomnir.
Hamborg
Laugavegi 44. — Sími 2527.
NOKKURA GÓÐA
verkamenn
vantar.
Vikurfélagið h.f.
Austux-stræti 14.
Sími 1291.
5 MANNA
bíll
til sölu, Ghevrolet, model ’35.
Alltaf vei-ið einkaeign. Til
sýnis í Shellportinu eftir kl.
6 í dag.
Vaiiar
§Inlkur
og læi’lingar óskast strax eða
síðar.
SAUMASTOFA
Guðrúnar Arngrímsdóttur.
Bankastræti 11.
* (
Kemisk
fatahreinsun
og gufupressun framkvæmd
fljótt og vel.
EFNALAUGIN TÝR.
Týsgötu 1. Simi 2491. \
VIL KAUPA LÍTINN
í mna lil
í góðu standi, sem ekki hefir
verið á stöð. Tilboð sendist
Vísi, ‘ merkt: „Sanngjarnt
verð“.
Stúlka
óskar eftir formiðdagsvist 1.
október (til kl. iy2). Get
unnið einn heilan dag i viku.
Fæði og herbergi áskilið.
Eitthvert kaup. — Tilboð,
merkt „Nemandi 22“, send-
ist afgreiðslu blaðsins fyrir
9. þ. m>.
Nýtt verkfall
Ófaglærðír verkamenn í smíða-
vinnu lögðu niður vinnu hjá
Höjgaard & Schultz og fleiri
verktökum í gær.
Öfaglærðir verkamenn, sem stunda smíðavinnu, lögðu niður
vinnu í gær hjá firmanu Höjgaard & Schultz og var það út
af bréfi varðandi kauplækkun, sem þeim var afhent um leið
og laun þeirra voru greidd hjá firmanu nú í vikunni. Einnig
hefir frétzt að verkameUn hafi lagt niður vinnu hjá fleiri verk-
tökum.