Vísir - 20.10.1942, Blaðsíða 3

VISIR

Um Hall^rímskirkjn.
TZ* g er einn af þeim mörgu
“ sem hefi fylgzt nokk-
uð með viðleitni þeirri sem
nú á sér stað meðal þjóðar-
innar unr að reisa Hall-
grími Péturssyni verðugt
minnismerki.
Fer ágællega á því að það sé
reist í mynd stórrar og fallegrar
kirkju sem fyrir utan það að
vera gnðshús, sé viðeigandi
umhverfi fyrir' þær guðsþjón-
ustur þjóðarinnar, sem hátíð-
legastar verða haldnar og fjöl-
mennastar.
Auk j>ess live stór slík kirkja
þarf að vera, þarf hún einnig
að vera svo fögur að um það
verði ekki deilt, og eigi vel að
vera þarf liún einnig að vera
þjóðleg bygging — íslenzk á
svip, vegna þess að Hallgrímur
prestur var einn hinn þjóðleg-
asti maður sem lifað hefir hér
á landi, sem unni móðurmáli
sínu og þjóðlegum fræðum eigi
síður en því er lionum var helg-
ast. Því er það vandasamt verk
að reisa honum vcrðugl minn-
ismerki og þarf mikinn og
langan undirbúning. Minning
Hallgríms prests er okkur svo
mæt, Islendingum, og minnis-
merki hans á að standa svo
lengi, að það gerir livorki frá
né til þótt framkvæmd verksins
hefjist áratug fyrr eða seinna,
ef sú töf aðeins gerir undirhún-
ing því betri, framkvæmd þess
öruggari og minnismerkið feg-
urra. Það skal vel vanda, er
lengi á að standa.
Eg sé, í samfali sem tíðinda-
maður Vísis hefir átt við bisk-
up landsins fyrir skömmu, að
jafnvel myndi verða byi’jað á
byggingu Hallgi’ímskirkju, ein-
um hluta hennar, á þessu hausti.
Mig furðaði ekki litið á jieirri
fregn um að málið væri komið
á svo góðan rekspöl, að verið
væri að hefjast lianda um fram-
kvæmd þess, á þessum mestu
dýrtíðarárum, sem nokkuru
sinni hafa yfir land vort gengið,
þegar hundruð fjölskyldna eru
húnsnæðislausar og bygging
íbúðarhúsa er illkleif vegna liins
mikla kostnaðar.
Eg hafði ekkert heyrt um að
byggingameisturum okkar og
listamönnum hefði vei’ið gefinn
kostur á að glíma við liið stór-
kostlega viðfangsefni, minnis-
merki þessa mikla manns, sem
kirkjan er við kennd. Ekkert er
jafnt sjálfsagt sem. það, að þeim
væri veitt tækifæri til að gera
uppástungur að lausn þessa
máls, til þess hafa þeir menntað
sig í þeirri grein liinna fögru
lista sem hvers kyns húsagerð
ætti að teljast til. Og þar sem
við eigum að líkindum engan
meistara, sem er sjálfkjörinn til
að reisa minnismerki Hallgríms
Péturssonar frá grunni, þá ber
að láta fara fram samkeppni
meðal byggingameistara og
listamanna um þetta veglega
verk.
Eg undanskil hér ekki lista-
menn, vegna þess að einmitt úr
þeirra hópi liafa sumir færustu
byggingameis tarar veraldarinn-
ar komið, sem ráðið hafa fyrir-
komulagi liúsa, ytra og innra —
en haft aðstoð lærðra bygginga-
meistara við framkvæmd verks-
ins. Til allrar hamingju er enn
nægur timi til að boða til slíkrar
samkeppni, því enn er verkið
ekki hafið — og jafnvel þótt svo
væri, væri það ekki of seint. Ein-
mitt þetta minnismerki,, Hall-
grímskirkja“, krefst meiri um-
hugsunar og undirbúnings en
allar aðrar hyggingar, sem
reistar hafa verið liér á landi
hingað til og má ekki líta á hana
út frá bráðri liúsnæðisþörf eins
sáfnaðar.
Mér vitanlega hefir aðeins ein
uppástunga komið fram, sem sé
teikning prófessors Guðjóns
Samúelssonar og var ég fyrir
mitt leyti engan veginn ánægð-
u r með svip hennar. Hún sýnir
aðeins, að enda þótt höfundur
hennar sé liæst titlaður af hygg-
ingameisturum okkar, þar sem
hann er liúsameistari ríkisins,
prófessor og heiðursdoktor, þá
er liann ekki sjálfkjörnari en
sumir aðrir bvggingameistarar
okkar til jæssa verks. Hallgríms-
kirkja á hvorki að rísa upp í
krafti embættis hans né liárra
titla, hún verður að rísa i krafti
þeirrar snilldar og anda, sem
er Hallgrimi Péturssyni sam-
hoðinn.
Hafi nokkurntíma verið á-
slæða lil að efla til samkeppni
um teikningu af húsi, sem reisa
skal á íslandi, þá er hún liér.
Þar eiga allir hæfir menn þjóð-
arinnar að eiga jafna aðstöðu
til þátttöku og verðlaunin ættu
að vera konungleg — að frá-
töldum heiðri þess meistara, er
hæri sigur úr býturn.
Við Islendingar höfum, til
allra síðustu ára, verið vanastir
því, að hyggja hús, sem aðeins
var ætlað að standa og endast
nokkra tugi ára. En hér ræðir
um byggingu, sem á að standa
í aldaraðir. Því má sú ógæfa
aldrei verða, að byrjað sé á
lienni áður en hezta lausn á fyr-
rkomulagi hennar og svip sé
fengin og þó nokkrum árum
sé varið enn til undirbúnings
og lausnar á þessu volduga við-
fangsefni, væri það mikill vinn-
ingur fyrir okkur sem nú lifum
og komandi kynslóðir. Aðeins
það hezla, það sem nálgast hið
fullkomna mest, hæfir minningu
Hallgrínis Péturssonar.
Skyldi ekki fleiri en ég líta
svipað á þetta mál?
Ragnar Ásgeirsson.
Frá hæstarétti:
Reykjavíkurbær ekki
útsvarsskyldur.
Þann 19. okt. var kveðinn upp
dómur í málinu Grímsneshrepp-
ur gegn Bæjarsjóði Reykjavík-
ur.
Málavextir voru þeir, að
, Grímsneshreppur hafði árið
! 1941 lagt útsvar á Reykjavíkur-
hæ vegna Sogsvirkjunarinnar.
Reykjavikurbær vildi ekki
greiða, þar sem hann taldi sig
ekki útsvarsskyldan þar eystra.
Fógetarétturinn og hæstiréttur
j litu háðir svo á, að Reykjavikur-
! hær væri ekki útsvarsskyldur
þar eystra og segir svo i forsend-
um hæstaréttardómsins:
j . „Þar seni fallast má á það
með héraðsdómaranum, að raf-
magnsstöð sú, er í máli þessu
greinir, sé reisl og rekin til þess
að fullnægja almenningsþörf á
rafmagni, en ekki í atvinnu-
skyni, þá þykir mega staðfesta
hinn áfrýjaða úrskurð."
Hrl. Gunnar Þorsteinsson
flutti málið af hálfu áfrýjanda,
en hrl. Einar B. Guðmundsson
af hálfu stefnda.
| -----------—------------
Fjöldi vindrafstöðva
í Borgarfirði
Úr Borgarfirði hefir Vísi ver-
ið skrifað:
! Það sem vekur mesta athygli
I þeirra, sem fara nú um héraðið,
j eru hinar fjölmörgu vind-raf-
stöðvar, sem eru að rísa upp,
, bæði um lágsveitir og inn til
dala. Er þvi líkast, að bændur
séu að liundsa öll kosningalof-
í orð flokkanna og verða sjálfir
fyrri til. Annars eru vitanlega
aflmeiri stöðvar takmark fram-
tíðarinnar. —
Ntudeotadeild í
Uerzlnnarskolanni
Hér í blaðinu hefir áður verið
sagt fiiá því, að kennslumála-
ráðherra Magnús Jónsson hefði
skipað nefnd til þess að undir-
búa tillögur um framtíðarhúsa-
kost Menntaskólans óg mögu-
leika á því, að afnema þær
hömlur, sem verið hafa á inn-
töku þeirra nemenda í skólann,
sem staðizt hafa inntökupróf í
Gagnfræðadeild.
Kennslumálaráðherra hefir
einnig gert aðra merka ráðstöf-
un um skólamál, þar sem hann
hefir gefið staðfestingu á lieim-
ild til stofnunar stúdentadeildar
við Verzlunarskóla Islands.
Þetta mál hefir verið lengi á
döfinni og áhugi verið á því, að
skólinn fengi slík stúdentsprófs-
réttindi, sem honum hafa nú
verið veitt. Við skólasetninguna
1. októher skýrði skölastjórinn
Vilhjálmur Þ. Gíslason, frá
þessum málum og kennslumála-
ráðlierrann flutti þá einnig
ræðu og sagði frá því, að ráðu-
neytið mundi setja reglugerð
um þessi mál. Gaf ráðuneytið
síðan út bréf til skólastjórnar-
innar „um framhaldsnám við
Verzlunarskóla íslands og stúd-
entsréttindi þeim til handa, sem
Ijúka þar framhaldsnámi“.
Ráðuneytið setur reglugerð um
kennslu í deildinni og próf frá
henni.
Stúdentspróf Verzlunarskól-
ans verður samskonar próf og
stúdentspróf Menntaskólanna
og með jafnmiklum prófkröf-
um en með sérstöku tilliti til
sérgreina skólans. Verður þá
um að ræða þriðju sérdeildina
eða „línuna“ til stúdentsprófs,
mála og stærðfræðideildir
Menntaskólanna og verzlunar-
deild Verzlunarskólans, allar
jafn réttháar. Það mun ekki
vera ætlunin, að breyta Verzlun-
arskólanum að öðru leyti í
stúdentaskóla heldur verði hann
áfram sérskóli fyrir verzlunar-
menn og burtfararpróf lians,
sem nú er, fullgilt verzlunar-
próf. Stúdentadeildin verður
sjálfstæð framhaldsdeild fyrir
þá, sem húa vilja sig undir liá-
skólanám einkum í hagfræði og
viðskiptafræði. Verzlunarskól-
inn hefir váxið mikið á seinustu
árum og nám hans verið aukið
svo að liann hefir verið sá frain-
haldsskölinn, sem sambærileg-
astur hefir verið Menntaskólan-
um um námstíma og prófkröf-
ur. Verzlunarpróf hans hefir
verið liagnýtt og heppilegt próf
fyrir þá, sem ætla út í ýmsar
greinar viðskiptalífsins jafn-
framt því, sem það hefir veitt
góða almenna menntun.
Ekki er hlaðinu kunnugt uin,
hvenær gert er ráð fyrir að þessi
nýja stúdentadeild taki til
starfa. En margir menn fagna
þessari ráðstöfun kennslumála-
ráðherra og ekki sízt verzlunar-
menn og gamlir og nýir Verzl-
unarskólamenn og vænta þess
að hún verði vel framkvæmd og
munu þeir treysta Verzlunar-
skólanum til að svo verði.
Gólfdúkar úr tré.
Svíar eru farnir að nota gólf-
dúka úr trjákvoðu í stað lino-
leumsdúka.
Firma eitt hefir Unnið að
rannsóknum á þessu um langt
skeið og hefir nú sett á markað-
inn dúkaefni, sem það nefnir
„Forbolin“. Verksmiðjan, sem
framleiðir dúka þessa, hafði
orðið að hætta störfum vegna
hráefnaskorts. Þetta nýja efni
er talið sterkara en linoleum.
| Glímtifélagrið ÁRHAMM Æfingratafla 1943-1943 Allar íþróttaæfingar verða í íþróttahúsinu við Lindargötu. í stóra salnum:
Timar Mánudag Þriðjudag Miðvikudag Fimmtudag Föstudag Laugardag
7—8 II. fl. karla A Frúaflokkur Handknattl. karla 11. fl. karla A Handknattl. karla
8—9 I. fl. kvenna I. fl. karla Islenzk glíma I. fl. kvenna I. fl. karla Islenzk glíma
9—10 II. fl. kvenna II. fl. karla B I. fl. karla II. fl. kvenna II. fl. karla B .
í minni salnum:
7—8 Old Boys Telpur 13—15 ára Old Boys Tclpur 13—15 ára.
8—9 Handknattl. kvenna Drengir 13—15 ára Handknatt), kvenna Drengir 13—15 ára
. 9—10 Frjálsar íþr. og skiðaleikfimi Hnefaleikar Frjálsar íþr, o« skiðaleikfimi Hnefaleikar
Sundæfingar eru í sundlaugunum á þriðjud. kl. 8—9 og í sundhöllinni á mánud. og miðw-jlsud. kl. 9—10

Sundknattleikur á fimmtud. og föstud. kl. 9,45—10,40.
Nýir félagar láti innrita sig á skrifstofu félagsins í íþróttahúsinu (iiiSri), simi 3356; hún er opin dag-
lega frá kl. 8—10 e. h. Þar fá menn allar upplýsingar viðvíkjandi félagsstarfseminni, Árftienningart
Munið að greiða félagsgjaldið strax.
B&tar
fréttír
I.O.O.F =0b.lP.=12410208V4
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir Heddu Gabler annað kvöld
og hefst sala aðgöngumiða kl. 4 i
dag. —
Næturlæknir.
Halldór Stefánsson, Ránargötu
12, simi 2234. — Næturvör'ður i
Reykjavíkur apóteki.
Sextugur
er í dag SigurÖur Hjörleifsson,
múrarameistari, Barónsst. 51. Hann
er maður vinsæll og velmetinn af
öllum, er hafa kynnzt honum.
Aheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 10 kr. frá S.S. 5 kr.
frá ónefndum. 5 kr. frá N.S. 10 kr.
frá N.N. 25 kr. frá Þ.V.S. 10 kr.
frá ferðamanni. 10 kr. frá Dadda.
8 kr. frá N.N.
Noregssöfnunin,
afhent Vísi: 20 kr. frá ónefnd-
um. 20 kr. frá ónefndum.
Til dómkirkjunnar í Reykjavik,
afh. sira Bjarna Jónssyni: Áheit
frá N.N. 5 kr. Áheit frá Ragnheiði
30 kr.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19,25 Hlómplötur: Lög úr
óperettum og tónfilmum. 20,00
Fréttir. 20,30Erindi: Þættir úr sögu
17. aldar, VIII: Trúarhættir og hjá-
trú, I (dr. Páll E. Ólason). 20,55
Hljómplötur: a) Celló-konsert eft-
ir Boccherini. b) Píanó-konsert í
Es-dúr eftir Mozart.
Frá Svíþjóð.
I Svíþjóð er nú tekin til starfa
fyrsta verksmiðja til zink-
hreinsunar og framleiðslu.
Fyrir stríðið flutlu Svíar út
það zink, sem unnið er úr jörðu
þar, svo og gamalt zink, sem
til féll og nam útflutningur liins
síðarnefnda allt að 5000 smá-
lestum á ári.
Er því hér um nýjan iðnað
að ræða.
Vegna skorts á benzíni nota
Svíar nú æ meira af bílum, er
ganga fyrir viðargasi. Trakt-
orum hefir einnig verið breytt
á þennan liátt og er talið að
9000 — eða þriðji liver í land-
inu — gangi fyrir kolagasi.
Krlstján finölangsson
Hæstaréttarlögraaður.
Skrifstofutimi 10—12 og 1—6.
Hverfisgata 12. — Sími 3400.
Enskar
Silki-
regnbápnr
nýkomnar.
1£RZL<
Grettisgötu 57.
listiiskur
nýkomnar.
NýkomH:
KJÓLABLÓM,
KJÓLÁBELTI o. fL
Hárgreiðslustetfan PERLA,
Bergstaðastræti 1.
Hjartans þakklœti fyrir auðsýnda vináitu á afmœl-
isdaginn.
J akoðína Bjarnadóttir.
SIGLIH«AR
míllí Bretlands og Islands halda áfraniy
eins ofi að undanfömu. Höfum 3—4
skip í fömm. Tilkynningar um vöru-
sendingar sendist
Cnlliford's Associated Lines, Ltd.
26 LONDON STREET,
Fleetwood.
Hálft lítið hús,
er til sölu. — Uppl. gefur
Guðl. Þorláksson,
Austurstræti 7.
Simi: 2002.
Sdiillia
eða kai'linadiir
sein eru vön að framleiða karamellur, geta fengið
vel launaða atvinnu nú þegar. Nöfn, ásamt heimils-
fangi, leggist á afgr. Visis fyrir kl. § annað kvöld,
merkt: „Góð atvinna“.
Frá ogr Dieð deglnum I dag
verðúi’ framvegis tekið NÆTURGJALD fyrir akstur eftir kl.
7 að kveldi.
Bifreiðastöð Steindórs
Inilegar þakkir til allra, er auðsýndu hluttekningu við
andlát og jarðarför mannsins mins,
Erlendar Jónssonar
bónda á Mógilsá. *
Guðfinna F'iinnsdóttir.