Vísir - 10.11.1942, Side 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Ötgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR II.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Heisteinn Fálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstrwti).
Símar: 16 60 (fimm Iínur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hraðfrystihúsin.
SVO sem getið var hér í hla'ð-
inu er nú verið að byggja
allmörg hráðfrystihús víða i
verstöðvum, en stækka og
breyta öðrum. Er hér um liið
nauðsynlegasta vei'k að ræða,
með því að segja má að nú sé
svo komið að afkoma útgerðar-
innar velti að verulegu leyti á
því, að unnt sé að frysta fiskinn
ei í land kemur, og gera hann
að markaðshæfri útflutnings-
vöru, enda er nú ekki að ræða
um verulega sölu á öðrum fiski
en frystum.
Á sama tíma, sem byggð eru
ný frystihús víða um land, ber-
ast fregnir um það, að önnur
séu að hætta starfrækslu, af
þeim sökum einum, að með nú-
verandi verðlagi á fiski, manna-
kaupi og tilkostnaði öðrum, sé
með engu móti unnt að starf-
rækja frystihúsin, nema með
stórfelldum halla. Leiðir aftur
af því, að ef frystihúsin loka,
leggst smáútgerð í hlutaðeigandi
sjávarplássum algerlega í rúst-
ir, — atvinnuleysið heldur inn-
reið sína og eymdin knýr á
hvers manns dyr. Á Vestfjörð-
um munu þegar nokkur frysti-
hús hætt starfrækslu, og stend-
ur þó vertíð yfir, og afli mun
vera sæmilegur er á sjó gefur.
Víða annai'staðar vofir stöðvun
yfir, þótt hún sé enn ekki kom-
in til framkvæmda.
Á síðastliðnu sumri settu
flest verkalýðsfélög sér nýjan
kauptaxta sem þau jafnvel aug-
lýstu, án þess að ræða áður við
atvinnurekendur, sem hlut áttu
að máli. Var hér um stórfellda
hækkun að ræða, frá því sem
áður var. Ýmsir atvinnurekend-
ur gátu að sjálfsögðu hagað
starfrækslu sinni með tilliti til
þessá; en jiess eiga frystihúsin
engan kost, með því að fyrir-
framsamningar hafa verið gerð-
ir um fisksölu á Englandsmark-
aði, og gilda þeir fram á mitt
næsta sumar. Samningar þessir
voru taldir mjög hagkvæmir,
er þeir voru gerðir, enda sáu
menn þá ekki fyrir þá stórfelldu
kauphækkunaröldu, sem yfir
reið síðar, samfara áuknum
kostnaði við starfræksluna að
öðru leyti.
Vafalaust verður það eitt
af fyrstu verkefnum Alþingis að
ráða fram úr þessum málum, en
þá sýnast aðeins tvær leiðir
koma til athugunar. Önnur leið-
in er almenn kauplækkun sam-
fara öðrum dýrtiðarráðstöfun-
um, sem. kauphækkunina ættu
að bæta upp, en hin leiðin er sú,
að ríkissjóður taki á sig hall-
ann á rekstrinum og greiði
frystihúsunum fullnægjandi
uppbætur. Hvorug þessara Ieiða
er tryggð, en ekki eru sýnileg
önnur ráð í bili. Alþingi getur
með engu móti horft aðgerða-
laust upp á það, að framleiðsl-
an stöðvist, en verður að gera
fullnægjandi ráðstafanir til að
afstýra slíku almennt. Sennilegt
er að mál þessi verði erfið við-
fangs, nema því aðeins að full
samvinna takist um þau með
öllum flokkum þingsins, hvað
sem líða kann annari afgreiðslu
mála. Kommúnistar munu gera
það að skilyrði fyrir stjórnar-
samvinnu, að dýrtíðarstefnu-
skrá þeirra verði upp tekin, og
þeim falin framkvæmd hennar
í öllum aðalatriðum, en óvíst er
um afstöðu þeirra að öðru leyti,
fallist hinir flokkamir ekki á
hina margþættu stefnuskrá,
sem áður getur. Stjórnarsam-
vinna allra floldca er ekki nauð-
synlegt skilyrði fyrir því að Al-
þingi takist að greiða fram úr
dýrtíðarflækjunni, en líkindin
eru miklu minni fvrir því að
vel takist, ef einn flokkur skerst
úr leik, og reynir jafnvel með
öllum ráðum að spilla fyrir til-
ætluðum árangri. Er ekki að
efa, að kommúnistar munu
ékki við hlífast, ef þeir sjá sér
Jeik á boiði, til þess að afla sér
nokkurs frekara fylgis, með
slíkri andstöðu.
Ríkisstjórnin lilýtur að sjálf-
sögðu að gera allt, sem í hennar
’ aldi stendur til þess að tryggja
áframhaldandi starfrækslu
frvstihúsanna, þar til Alþingi
sezl á rökstóla. Þing hefír nú
verið kvatt til starfa hinn 14. þ.
m.. en engin líkindi eru til að
M'rulegur skriður verði kominn
á r-íörfin fyr en .un 20. þ. in.,
enda halda tveir flokkar lands-
þing sin fyrstu daga þingsins.
Eftir þá flokksfundi er þess að
vænta að aðstaðan skýrist og ó-
vissan hverfi, hvort sem flokk-
amir hafa fullan skilning á
verkefnunum eða ekki.
Fréttir írá Ungmenna-
félagi íslands.
Ungmennafélag íslands hefir
þegar ráðið 7 íþróttakennara, til
j>ess að ferðast um meðal ung-
mennafélaga viðsvegar um
landið og halda iþróttanám-
skeið. Verða kenndar allskonar
frjálsar íþróttir og leikfimi.
Hvert námskeið stendur tvær
til átta vikur. Kennararnir eru
þessir og kenna í eftirtöldum
stöðum: Bjarni Baclnnann,
Borgarnesi: Á Vestfjörðum.
Davíð Sigurðsson, Hvamms-
tanga: í Norður-Þingeyjarsýslu.
Guttormur Sigúrbjörnss., Gils-
árteigi: Á Austfjörðum. Helgi
Júlíusson, Leirá: í Borgarfirði.
Jón Þórisson, Reykholti: í
Fljótshlíð, Kjós og Eyjafirði.
Matthías Jónsson, Kollafjarðar-
nesi: Á Eyrarbakka, Stokkseyri,
Dalas. og V.-Hún. Sigríður Guð-
jónsdóttir, Eyrarbakka: Á Eyr-
arbakka. Fleiri kennarar munu
verað ráðnir á næstunni.
Ákveðið er að Ungmennafé-
lag Islands haldi landsmót í í-
þróttum í Borgarfirði í júní-
mánuði n.k. Þar verður einnig
samtímis haldið 14. þing U. M.
F. í.
Nýlega liafa gengið í U.M.F.Í.
Ungmenna- og iþróttðsamband
Austurlands. Félögin eru 23
með um 1200 meðlimum. For-
maður Skúli Þorsteinsson,
skólastjóri á Eskif. — og Ung-
mennasamband V.-Húnavatns-
sýslu, með uin 6 félögum og 270
meðlimum. Formaður er Sig-
urður J. Líndal, Lækjamóti.
Til þess a$ taka sæti í stjórn-
arnefndum tveggja íþróttahér-
aða samkvæmt íþróttalögunum,
hefir stjórn U.M.F.l. tilnefnt Að-
alstein Teitsson, skólastjöra,
Súðavík, fyrir N.-ísafjarðars.
og Pál Pálsson, stud. jur., form.
Ungm.fél.. Reyjcjavikur, fýrir
Reykjavík.
Skýrsla
Menntaskólans í Reykjavík fyr-
ir skólaárið 1941—42 hefur Vísi
borizt. 1 upphafi skólaársins voru
nemendur * 246, þar af ' 75 stúlkur
og 171 piltur. í gagnfræðadeild
voru nemendur 55, 44 í 3ja bekk,
65 í stærðffæðideild, en 83 í mála-
deild eða 192 í lærdómsdeild. —
Reykvíkingar voru 216, en 37 ut-
anbæjarnemendur. Auk yfirlits
um námsgreinir og próf, erú í
skýrslunni ýmsar fréttir frá skól-
anum, þ. á m. um húsnæðisvand-
ræðin, ferð 5. bekkjar, félagslíf
nemenda o. s. frv.
B^srsringr Íþrótta-
heimilis í Reýkjavík.
Vegabætur á Mosfells-
sveitarveginum.
Málid ©r í undirbúningi hjá stjórn
t.S.l.
Meðal íþróttamanna ríkir nú mikill áhugi fyrir því, að kom-
ið verði upp íþróttaheimili hér í Reykjavík, þar sem íþrótta-
menn ulan af landi geta átt athvarf, en jafnframt verði íþrótta-
heimilið miðstöð íþróttastarfseminnar. Tíðindmaður Vísis hefir
fengið nokkurar upplýsingar um þetta mál hjá forseta íþrótta-
sambands fslands og fara þær hér á eftir.
Á síðasta ársþingi Iþrótta-
sanibandsins, segir Ben. G.
Waage, bar eg fram tillögu sem
fjallaði um slíkt íþróttaheimili,
og var hún talsvert rædd á þing-
inu. Fyrir mér vakti, að hafist
væri handa um að vinna að und-
irbúningi stofnunar íþrótta-
heimilis. Er hin mesta nauðsym,
að slík stofnun komist upp hið.
fyrsta.
I fyrsta lagi myndu iþrótta-
menn utan af landi, sem hingað
koma til þess að stunda
íþróttanám, taka þátt í keppn-
um o. s. frv., eiga athvarf þar,
en reyndin hefir oft orðið sú, að
þeir liafa verið i vandræðum
með samastað meðan hér hefir
verið dvalist. Þarna yrði að
sjálfsögðu miðstöð félagsstarf-
semi iþróttafélaganna, fundar-
,salur, skrifstofur, lesstofa fyrir
iþróttamenn, þar sem þeir hafa
aðgöngu að beztu íþróttabókum
og blöðum, og þarna ætti að
fara fram læknisskoðun á
orðið, en um það er ekkert hægl
að segja á þessu stigi málsins.
Tillagan, sem eg drap á. var
samþykkt, með þeim forsend-
um að stjórn sambandsins
kynnti sér málið sem hezt og
undirbyggi það fyrir ársþmgið
að sumri, og hefir stjómin þeg-
ar hafið þetla undirbúnings-
starf.
l'íðindamaður Vísis spurði
Ben. G. Waage að því, hve nig
iþróttamenn hugsuðu sér að
afla fjár til fyrirtækisins. Kvað
hann svo að orði, hér yrðu
margar hendur að hjálpast að.
Iþróttamenn gerðu sér að sjálf-
sögðu vonir um, að ríki og bær
leggi þeim lið, til þess að koma
upp íþróttaheimilinu. En
iþrót(tafélögin munu ekki liggja
á liði sinu, sagði forsetinn, bæði
félög og einstaklingar munu
leggja fram krafta sína til þess
að afla fjár til iþróttaheimilis-
ins, sem — verður — eins og
áður hefir verið tekið fram —
Nú hefir verið byrjað á all-
verulegum lagfæringum á Mos-
fellssveitarveginum, og breikk-
un á honum, þar sem þess gerist
þörf.
Hefir vegainálastjórnin feng-
ið leigða stórvirka vegavinnu-
vél til þessara aðgerða, og er
unnið með henni að breikkun
vegarins og lagfæringum á
beygjum á veginum frá Brúar-
Bæjar
Vísir
fréttír
Aukabt-að er gefid' út í dag með
vinningum í happdrœtti Háskólans
og síðustu fregnum, til þcss að tefja
ckki. prentun á aðalblaðinu.
50 ára
er í dag Gunnar Bjarnason,
Framnesvegi 14.
Hjúskapur.
Gefin voru saman í hjónaband
sJ. laugardag af síra Bjarna Jóns-
syni ungfrú Ásta Magnúsdóttir,
Jónssonar búsasmíðameistara, og
Einar Einarsson bifvélávirki. —
Heimili þeirra er á Vatnsstíg 10A.
Milljónasnáðinn
heitir nýútkomin, skemmtileg
, drengjasaga eftir Walter Christ-
mas, en í þýðingu Aðalsteins Sig-
mundssonar kennara. Barnablaðið
„Æskan“ gefur bókina út.
íþróttamönnum. Annars fer það
cftir því hvernig úr rætist um
lóð og fé til þess að byggja,
hversu stór miðstöðin getur
fyrir allt landið.
Mál þetta verður rætt á fundi
sambandsstjórnarinnar nú i
vikunni.
Listamannaþingið verður einstæð-
ur menningarviðburður í sögu
lands og þjóðar.
Þad hefst 22. nóv. og stendur í 8 daga.
Bandalag íslenzkra Jistamanna samþykkti á aðal-
fnndi sínum s. I. vor, að lialda listamannaþing í Jiaust
og var kosin 5 manna nefnd til að lirinda málinu í fram-
kvæmd. Nefndin hefir starfað ótrauðlega að undir-
búningi Jistavikunnar í sumar os nú er ákveðið, að þing
jietta verði haldið dagana 22.—29. þ. m. Taka þátt í því
iðkendur allra listgreina, er bandalagið nær yfir.
Ákveðið er að þingið standi
átta daga. Verkefni þess er
tvennskonar: annarsvegar að
ráeða og gera ályktanir um
samtök og hagsmunamál lista-
manna; hinsvegar að kynna
almenningi, eftir því sem við
verður komið, hið bezta sem
íslenzkir listámenn hafa nú að
bjóða, hver á sinu sviði.
Tónlistarmenn munu efna til
hátíðatönleika fyrir almenning
hinn fýrsta dag þingsins og liafa
einnig tónleika tvö kvöld í há-
tiðasal háskólans; auk þéss
Verða ýmsir tónlistarliðir í dag-
skrá útvarpsins vikuna sem
þingið stendur.
Skáld og rithöfundar munu
koma fram bæði í dagskrá út-
varpsins og á samkomum tvö
kvöld í hátíðasal háskólans.
Lesa þeir upp úr verkum sínum,
ljóð og óbundið mál, og flytja
erindi.
Leikarar hafa hátíðasýningu
á islenzku leikriti, og liafa val-
ið „Dansinn í Hruna“ eftir Ind-
riða Einarsson. Auk þess ann-
ast Félag íslenzkra leikara
flutning nokkurra íslenzkra
leikþátta í útvarpið.
Myndlistarmenn efna til al-
mennrar listsýningar í sam-
bandi við þingið; óvíst er þó,
vegna mikilla húsnæðisvand-
ræða, hvort listsýningin getur
hafizt jafnsnemma þinginu.
Auk þess verða flutt nokkur út-
varpserindi um myndlist.
Dagskrá þingsins og tilhögun
þess í einstökum atriðum verð-
ur nánar auglýst.
Tilgangur þingsins er fyrst
og fremst sá, að efla og vernda
íslenzka list, og andlegt frelsi í
landinu, hugsunarfrelsi og
mannfrelsi í bókmenntum og
öðrum listum, og að treysta i
því skyni félagshug og samtök
jþeirra manna, sem öðrum
fremur bera uppi þessa menn-
ingarstarfsemi livérju sinni.
Listamannaþingið liefst
sunnudaginn 22. þ. m. og verð-
ur sett í hátíðasal háskólans
kl. IV2. Ríkisstjóri mun flytja
ávarp við setningu þingsins og
verður hann vemdari þess.
Framkvæmdarstjóri þings-
ins verður Ragnar Ólafsson lög-
fræðingur, en formaður undir-
i.úningsnefndar er Páll ísólfs-
son tónskáld.
Bílfært til
| Akureyrar.
%r'
Leiðin til Akureyrar er aftur
orðin bílfær, tjáði Geir Koega
vegamálastjóri blaðinu í gær-
kveldi.
Samgöngur höfðu teppzt til
Akureyrar vegna fannkomu á
Öxnadalsheiði, en snjórinn var
lítill, og nú hefir vegamálastjóri
látið moka þar, sem þess þurfti
með.
Aðrir fjallvegir, svo sem
Holtavörðuheiði og Vatnsskarð,
hafa verið færir, svo að leiðin
til Akureyrar er opin sem stend-
ur.
Aðalfundur Fram.
Á aðalfundi, knattspyrnufélags-
ins Fram fyrir skemmstu var kos-
inn formaður Ólafur Halldórsson,
í staS Ragnars Lárussonar, sem
baðst undan endurkosningu. Aðr-
ir, sem í stjórn voru kosnir, eru:
Jón Þórðarson, varaformaður,
Gunnar Nielsen gjaldkeri, Sæ-
inundur Gislason ritari og með-
stjórnandi Ragnar Lárusson. —
Varastjórn skipa Magnús Krist-
jánsson, Jón Sigurðsson og Þór-
hallur Einarsson. Æfifélagar hafa
gerzt Lúðvík Þorgeirsson, Gunnar
Nielsen, Ragnar Lárusson, Ólafur
Halldórsson og Sigurður Hall-
dórsson.
„Akranes“.
Októberheftið er nýkomið út.
Flytur það m. a.: „Skjólgarða-
ræktun (útdrátt úr áliti Gísla Þor-
kelssonar efnafræðings), Virkjun
Andakílsár, Sjávarútvegurinn
(þættir úr sögu Akraness eftir Ól.
B. Björnsson), Sjómenn þarfnast
staðgóðrar menntunar eftir Svbj.
Oddsson, Minningarorð um Guð-
mund Guðmundsson bókbindara,
Annáll Akraness o. fl. Blaðið, sem
áður var prentað í Reykjavík, er
nú flutt heim, og er prentað í
nýrri og fullkominni prentsmiðju,
sem Akurnesingar hafa komið upp
hjá sér.
Elli- og hjúkrunarheimilið Grund
minntist 20 ára stofnafmælis
síns s.l. sunnudag með kaffisam-
sæti fyrir vistmenn, starfsfólk og
boðsgesti. Sigurbjörn Á. Gíslason
baúð gesti velkomna, en ýmsir
aðrir fluttu ræður, þ. á m. Bjarni
Benediktsson borgiarstjóri, Knud
Zimsen fyrv. borgárstjóri, prest-
arnir síra Friðrik Hallgrímsson jig
síra Árni Sigurðsson og ýmsir
fleiri.
Vestfirðingafélagið
' heldur skemmtifund í kvöld kl.
8,30 í Oddfellow. Þar verða ýmis
ágæt skemmtiatriði, m. a. sýnir frk.
María Maack skuggamyndir frá
Vestfjörðum, Guðmundur Hagalín
rithöfundur les upp og Hermann
Guðmundsson syngur. Dansað verð-
ur á eftir.
Samtíðin,
nóvemberheftið, er komin út og
flytur margvíslegt efni, m. a.: ís-
lenzkt þjóðerni og framtíð þess
eftir Ólaf Lárusson prófessor.
Viðhorf dagsins frá sjónarmiði
kennimannsins eftir síra Bjarna
Jónsson vígslubiskup. Máninn
(kvæði) éftir Flreiðar Geirdal.
Merkir samtíðarmenn með mynd-
um. Fáein áherzluatriði íslenzkr-
ar tungu eftir Guðm. Friðjónsson
skáld. Á ég áð sálga mér (saga)
eftir K. Tomlinson. Listin að lifa
í hjpnabandi eftir André Maurois.
Þá er grein um þá, sem ráða stríðs-
brölti Japana eftir ritstjórann, Sig-
urð Skúlason og margt fleira er í
heftinu.
landi og upp fyrir brúna ár
Köldukvísl.
Ný brú hefir verið stoypt
yfir Köldukvísl i sumar og er-
læirri brúarsmíði nú lokið.
Þá er, samkvæmt upplýsing-
um, frá vegamálastjóra, eunþá
unnið að viðhaldi á öllum aðal-
vegum landsins. Umferðin er
svo gífurleg örðin, að vegavið-
gerðum verður að halda áfram
á meðan nokkur tök eru á.
Innbrot—bilþjónaður.
I nótt var brotizt inn í bílskúr
við Hringbraut, með þeim hætti að
hespa og hengilás var rifið burtu
— og bifreiðinni R-1074 stolið.
Fannst hún í morgun skammt frá
skúrnum, en merki sáust þess, að
henni hafði verið ekið talsvert.
Silfurbrúðkaup
eiga i dag frú Málfriður Jóns-
dóttir og Theodór Magnússon
bakarameistari, Frakkastíg 14.
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 5 kr. frá X. 10 kr_
frá I.G. 10 .kr. frá G.R.M. 10 kr..
frá Óla Rafn, 10 kr. frá Gamla.
20 kr. frá J. (2 gömul áheit). 20-
kr. frá Konu. 20 kr. frá N.N.
50 kr. frá S. 5 kr. frá Gróu. 25.
kr. frá J.M.
Aheit á Hallgrímskirkju
í Reykjavík, afhent Vísi: 30 kr.
frá Í.G.
Til fátæku ekkjunnar,
afhent Vísi: 25 lýr. frá Vil-
hjálmi Vilhjálmssyni.
Næturlæknir.
Jónas Kristjánsson, Grettisgötu;
81, sími 2581, — Næturvörður í
Laugavegs apóteki.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 15,30. Miðdegisútvarp. 18,30
Dönskukennsla, 1. flokkur. 19,00-
Enskukennsla, 2. flokkur. 19,25
Erindi Búnaðarfélagsins: Um.
Smjörgerð i heimabúsum, I
(Sveinn Tryggvason ráðunautur).
20,00 Fréttir. 20,30 Erindi: Áhrif
styrjaldarinnar 1914—18 á gróð-
urinn í Evrópu (Árni Friðriksson
náttúrufr.). 20,55 Hljómplötur:
Tónverk eftir Tschaikowsky: a)
Symfónía nr. 4. b) ítalska
skemmtilagið. 21,50 Fréttir.
Overjandi framkoma
Mj ól kurverð lagsnef ndar „
Mjólkurverðlagsnefnd kom
saman á fund í gær og Var þar
tekin ákvörðun um það af meiri
hluta nefndarinnar, að hækka
verð á mjólkurafurðum frá og
með miðvikudeginum 11. þ. m.
sem hér segir: Nýmjólk í lausu
máli hækkar úr kr. 1,50 í 1,75
lítrann, en flöskumjólk úr kr.
1,57 í 1,83, rjómi hækkar úr kr.
9,50 pr. kg. í kr. 11,50, skyr úr
kr. 2,77 upp í kr. 3,10, smjör úr
kr. 18,70 upp í kr. 21,50. Land-
búnaðarráðherra óskaði þess,
að ákvörðuninni um verðhækk-
un væri frestað, þar til Alþingi
kemur saman eftir nokkra daga,
en meiri hluta nefndarinnar,
þeim Páli Zophoníassyni, Agli
í Sigtúnum og Jóni í Deildar-
tungu þóknaðist ekki að verða
við þessari sjálfsögðu umleitan.
Þessi framkoma meiri hluta
nefndarinnar, að neita að verða
við tilmælum landbúnaðarráð-
herra, er óverjandi.
Terboven landstjóri í Noregi
hefir fyrirskipað, að allir norsk-
ir karlar, 18 ára og eldri, sem
búa í borgum landsins, skuli af-
handa allan gúmmiskófatnað
sinn ríkinu.
l