Vísir - 25.03.1943, Side 3

Vísir - 25.03.1943, Side 3
V i s I H Færeyskir togarar hafa ekki siglt síðan í október Ntjónimálaerjur I Færeyjum. Loftárásir litlar sem engar á eyjarnar. í Færeysku togararnir hættu veiðum um miðjan októ- bermánuð síðastliðinn og hafa ekki farið ferðir til Bret- lands síðan. Það sem þessu veldur er bæði |)að, að Færeyingar tel ja siglingar nú ekki borga sig eins vel og áður, svo og það, að þeir vilja ekki hætta skipum sínum, því að þeir hafa misst um f jörutíu þeirra, þar á meðal f jóra togara. Eru nú aðeins fimm þeirra eftir. VÍSIR DAGBLAÐ Otgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIB H.F. Ritstjórar: Kristján Guðlangsson, Hersteinn Pólsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni. Afgreiðsla Hverfisgötu 12 (gengið inn frá Ingólfsstræti). Símar: 1660 (fimm línur). Verð kr. 4,00 á mánuði. Lausasala 35 aurar. Félagsprentsmiðjan h.f. Verðfall. Enn herast frekari fregnir af því að liámarksverð í Bretlandi á fiystum fiski muni Jækka allverulega innan skamms, — ef til vill fyrstu dag- ana í apríl. Afkoma stórútgerð- arinnar hefir að undanförnu, að því er úígerSarmenn fullyrða, verið mjög Iéleg og er tatið sýnt að útgerðinni reyni,st al- gerlega um megn verðlækkun sú, sein nú er búizt við. Er þá eitt af tvennu fyrir heudi. Ann- að það að hætta, slíkum fiskút- flutningi, en hitt að reyna að draga úr útgerðarkostnaði, þaunig að veiðum og sigling- um v.erði uj>i>i haldið. Fra því er fisksölusamningarnir voru gerðir á síðasta ári, hefir að- sláða úlgerðarinnar versnað stórlega og liggur það beinlínis i hækkaðri visitölu, þ. e. a. s. aukinni dýrtið og útgerðar- kostnaði. Við öilu jiessu þýðir ekki að skella skollaeyrum, og þykjast sælir í trausti þess, að þjóðinni hefir tekizt að afla sér nokkurs erlends gjaldeyris á undanförn- uin áruin, — hann verður fljótt uppurinn, ef útflutningur stöðv- ast og aðalatvinnuvegir þjóðar- innar leggjast í rústir. Þótl við getum að sjálfsögðu neytt okk- ar eigin fisks sjálfir að ein- hverju leyti, eins og danski rit- höfundurinn komst að orði, nægir það okkur tæplega til lifitframfæris, nema að annað komi til. Þetta viðurkenna allir, og þá jafnframt að einhverjar þær ráðstafanir verði að gera, sem geri atvinnuvegunum kleift að standast erfiðleika l)á, er af styrjöldinni leiða, — jafnt út á við sem inn a við. Hver ein- staklingur, sem um þetta ræðir telur þetta liggja í augum uppi, en menn greinir hinsvegar á um það, hvort allir eigi að leggja nokkuð að sér til j>ess að bjarga þvi, sem hjargað verður, eða hvort einstakar stéttir skuli þar undan þegnár. Bændur halda þvi fram, að kaupið þurfi að lækka, þá lækki afurðaverð- ið samtímis. Launþegar telja að afurðaverðið verði að lækka, þá lækki dýrtíðarvísitalan einnig og kaupgjald að sama skapi. AlHr fordæma styrkjastefnu þá, sem uppi hefir vaðið á Al- þingi, og síðast birtist í skrípa- frumvarpi Hermanns Jónasson- ar um skemmtiferðastyrk bændum til handa, en þrátt fyr- ir það virðast málsvarar verka- manna keppa að því að þessi stétt haldi fast í einu og öllu við núverandi aðstöðu, og beiti öllum samtakamætti sínum í því augnamiði, liverjar afleið- ingar, sem það svo kynni að liafa fyrir þjóðarheildina. Launastéttirnar eiga samkvæmt kenningu forsprakka verka- lýðssamtakanna engu að fórna til þess, að gera það einhvers virði, sem áunnizt hefir að und- anförnu, en aðrar stéttir eiga að bera allan þungann, þannig. að hinir geti notið ávaxtanna. Enginn ætlast til að launastétt- irnar fórni meiru en aðrar stéttip og á því viðliorfi byggist dýrtíðarfrumvarp rikisstjórnar- innar. Færeyingar sakna nú einnar af skútum sínum, Grace, sem var að þessu sinni á Ieið til ís- lands frá Bretlandi, þar sem hún hafði selt fiskfarm sinn. Þessi skúta fór frá enskri höfn fyrir um það bil mánuði síðan, og engar spurnir hafa horizt af henni eftir að hún fór þaðan. Færeyingar vilja kosningar. Að réttu lagi ættu kosningar að fara fram á vorinu 1944 í Færeyjum, en margir telja, að stjórnin, þ. e. meirihluti Lög- þingsins og Hilbert amtmað- ur, liafi ekki farið svo með völd sín eða séð eyjunum svo fyrir nauðsynjum, að rétt sé að hún fari öllu lengur með völd. Fyrir nokkuru hófst Fólka- flokkurinn lianda um það að leita fyrir sér um það, hvort I eyjaskeggjar vildu, að kosning- | ar færu fram. Hefir flokkurinn j sent öllum, sem kosningarrétt liafa, bréf og er þar spurt hvort viðkomandi sé því meðmæltur, að kosningar fari fram. Fólkaflokkurinn hefir sjö menn á Lögþinginu, en aðrir flokkar liafa þar 17 fulltrúa. Þar af liefir Sjálfstjórn- arflokkurinn 3 menn, en Fólka- flokkurinn fékk fyrir skemmstu En vel á minnst. Þegar ríkis- stjórnin settist að völdum, lét einn verkalýðsleiðtoginn svo um mælt, að hún væri vel mönnum skipuð, en hinsvegar mætti það að þeim finna, að þá skorti leikni stjórnmálamanns- ins. Eftir atvikum var þetta vel sagt, með því að þá liöfðu „liin- ir leiknu stjórnmálaménn“ gef- izt upp við að leysa dýrtíðar- málin, en hvað sem því líður liefir þeim nú gefizt tækifærið að nýju, fyrir heinar aðgerðir rlkisstjómarinnar, sem skipuð er viðvaningum í stjórnmálum að dómi þessa manns. Ekkert heyrist enn um að stjómmála- flokkarnir liafi nálgazt sameig- inlega lausn, — ekki einu sinni vinstri flokkarnir, sem vilja þó fyrir hvern mun hefja sam- vinnu. Flugufregnir hafa geng- ið að undanförnu um, að nú væri þjóðstjórn eða vinstri stjórn i uppsiglingu, og jafnvel hafá þingmenn sjálfir skýrt frá þessum tíðindum, en jafnharð- an hefir þetta vericS borið til haka. Nú er svo komið, að menn em hættir að trúa þvi að ný stjórn verði mynduð, enda aískja þess fáir, en hinsvegar er nú að því einu spurt, hvort Alþingi ætU ekkert að gera. Það er sagt um tannlækna, að þeir séu svo miklir Hsta- menn, áð jafnvel sjúklingarnir standi gapandi yfir leikni þeirra fraVnmi fyrir þeim. En margir telja að nokkuð svipi þetta fyrirhrigði til á- stands þjóðarinnar og Alþingis . þessa dagana. Stjórnmálaflokk- arnir, —- og þá vinstri flokk- arnir fyrst og fremst sýna leiknina, — en á meðan stendur þjóðin og gapir — af undrun, en finnur hún ekki líka til sárs- auka? sjöúnda mann sinn frá honum — en Samhandspartiet (sem vill samhand við Danmörku) hefir 8 menn og jafnaðarmenn sex. Enn einn af mönnum Sjálf- stjórnarflokksins hefir horfið úr flokknum, ]>ar eð hann fýlgdi ekki þeirri stefnuskrá, sem hann var kosinn eftir af kjósendafélagi Sjálfstjórnar- flokksins i IVirshöfn vorið 1940. Nýtt blað. Nokkuru áður en fulltrúi Sjálfstjórnarmanna hætti að fylgja stefnuskrá flokks síns og var neyddur til að liætta starf- semi innán flokksins hafði blaðið Tingakrossur hætt að fylgja flokknum, svo að ]>að hefði ekki haft neitt málgagn ef kjósendafélagið hefði ekki tekið sig til og stofnað nýtt blað. Heitir það „Tímin“ — og er réttara að taka það fram að það nafn þýðir Stundin en ekki íííninn —. I>etta hlað virðisl ætla að eiga framtíð fyrir sér, því að það er þegar orðinn skæður keppinautur Iiinna blaðanna í eyjunum. Byrjað er á hitaveituvinn- unni að nýju og verður settur fullur gangur á liana svo fram- arlega sem tíðarfarið helzt ó- lireytt. Er nú daglega verið að ráða menn til vinnunnar og er þegar húið að ráða 200—300 inanns í liana. Unnið er á allri línunni, allt ofan frá Reykjum og niður í bæ. Er verið að ganga frá þeim hæjarhverfum þar sem frá var Jiorfið þegar vinnu var hætt vegna ótíðarinnar í vetur. Er langt komið með pípulagn- ingar í Norðurmýrinni, en auk þess er unnið á Melunum, á Leifsgötu, Skothúsvegi og jafn- vel víðar. Þegar vinna liætti í vetur voru á 4. hundrað manns í hitaveitu- vinnunni, en búizt er við að um Dregið í happdrætti Laugarneskirkju 6. apríl. Örfáir miðar eru enn óseldir í happdrætti því, sem stofnað er lil ágóða fyrir Laugarneskirkju hina nýju — en nú er liver síð- astur að ná sér í miða, því að dregið verður 6. apríKn. k. Eins og allir muna er dregið um splunkunýjan bíl, 6 manna Dodge-bíl, af nýjustu gerð, með úlvarpstæki m. m. Miðarnir fást í Skóbúð Reykjaýíkur, í Bókaverzlun S. Eymundssonar, ísafold og noUkrum fleiri stöðum. Engar loftárásir. Þjóðverjar hafa lagt niður hinar daglegu loftárásir sem þeir héldu uppi fyrir ári. Þetta her þó ekki að skilja svo, að engar þýzkar flugvélar sjáist lengur yfir eyjunum, en þær eru miklu hæfra á lofti en áður, þegar þær flugu yfir, enda eru loftvarnir orðnar tryggar. Þær flugvélar, sem ltoma í heimsókn til eyjanna halda sig yfirleitt liátt á lofti, en þegar þær lækka flugið er það yfirleitt til þess að ráðast á vita með ströndum fram. Þæi* hafa þó ekki getað eyðilagt nema einn radiovita, sem þær hafa gert mjög ítrekaðar árásir á, enda lauk þeim svo, að miðunarstöð- in er þar eyðilögð. Skömmtunin. Færeyingar hafa orðið að þola mjög nauma skömmtun, og kenna þeir það }>eim 17 þing- fulltrúum, sem stjórnað hafa undanfarin misseri með aðstoð Hilberts amtmanns. í Færeyj- um er nú landsverzlun, en Ix') að skömmtun sé jafnframt, þá vantar þó stundum á, að hver eyjaskeggi geti fengið fullan skammt. Þetta kenna eyja- skeggjar skiljanlega stjórn eyjanna og er það ein áf á- stæðunum fyiúr kröfum þeirra um Tiýjar kosningar. Skömmtunin nær yfir kaffi, te, sykur og kol. 600 manns fái þar vinnu, l>egar fullur skriður er kominn á. Nokkurir dómar. Nýlega hafa hjá sakadómara verið kveðnir upp nokkurir dómar fyrir þjófnaði, áfengis- leyfafalsanir o. fl. Einn þessara dóma var yfir manni einum fyrir það að vera meðvaldur að slysi. Var maður þessi að aka vegliefli á Hafnar- fjarðarveginum en börn gerðu sér að leik að lianga aftan i hefl- inum. Varð eitt barnið undir lionum og hlaut bana af. Var maðurinn dæmdur, sem með- valdur að slysinu í 300 kr. sekt. Dómur var kveðinn upp yfir manni fyrir að taka á móti 350 krónum til áfengiskaupa án þess að standa skil á peningunum og hlaut liann 30 daga fangelsi skil- orðsbundið. Þá virðast allmikil brögð vera að því, að menn falsi á- fengisbeiðnir og leyfisbréf fyrir áfengi og hafa 6 karlmenn og 1 kona lilotið dóm fyrir slik til- tæki. Dómarnir eru allir skil- orðsbundnir. Dómur var kveðinn upp yfir manni sem brotizt Iiafði inn í hirgðageymslu Gunnars Bjarna- sonar við Reykjanesveg og stol- ið hafði 6 samstæðum af bíla- keðjum. Var hann dæmdur í 6 mánaða fangelsi, sviptur kosn- ingarrétti og kjörgengi og enn- fremur leyfi til að aka bifreið ævilangt. 200-300 manns farnir að vinna að hitaveituuni. Allmikið af hítaveituefni nýkomid til landsins. Allmikið af efni til hitaveitunnar er nýkomið, og er það einkum pípur í aðalæðina. Ennþá vantar töluvert af hita- veituefni, en á því er bráðlega von. Forspjallserindi nna niálaralist. Fyrsti liáskólaiyriplestup Hjörvarð Árnasonar. XI jörvarður Árnason flutti fyrsta fyrirlestur sinn um málaralist í fyrrakvöld í Háskólanum. Var aðsóknin svo mikil, að 1. kennslustofa, sem rúmar 100 manns, reyndist alls ónóg, og var ákveðið að halda fyr- irlesturinn í hátíðasalnum, sem rúmar nokkuð á 3. hundrað manna, og var hann þétt setinn. Agúst H. Bjarnason prófessor bauð fyrirlesarann velkominn og gat þess, að Hjörvarður væri fyrsti Vestur-lslendingur, sem fyrirlestra flytti á vegum Háskóla Islands. Kvaðst hann vona, að fleiri veslmenn fetuðu i fótspor hans og færðu oss fræðslu uin sem flest i listum og vísindum. Hóf H jörvarður þvi næst er- indi sitt. Tók hann það fram í byrjun, að fyrirlestrarnir væru ekki ætlaðir myndlistarmönn- um eða þeim, sem menntaðir væru um myndlist, heldur fyrst og fremst leikmönnum og al- menningi, sem yndi hefði af málverkum, en kynni að bresta þekkingu til að hafa af þeim sem mesta nautn. Kvað liann það staðreynd, að mörg svo- nefnd meistaraverk færu fyrir ofan. garð og neðan hjá almenn- ingi, ekki sökiun skorts á listar- smekk eða dómgreind, heldur vegna þekkingarleysis á undir- stöðuatriðum fagurfræðinnar, á samtíð og umhverfi Hstamanns- ins og þeim sjónarmiðum, sem ráðið hefðu túlkun lians. „Hvað er þá það, sem kallað er listaverk? Er það verk, sem fagurt er? Af þessu leiðir spum- inguna: Hvað er fegurð? Svarið er það, að fegurð er ekki algilt hugtak, því að fegurðarsmekkur og tízka er sífellt að breytast. Fyrir tvö þúsund árum höfðu Egiptar þjálfaðan og fíngerðan fegurðarsmekk, en fegurðar- hugmyndir þeirra voru, geysi- fráhrugðnar Iiugmyndum vor- um um fegurð. Fegurðarsmekk- ur Kinverja er mjög frálirugð- inn smekk Vesturlandabúa og meir að segja þætti það ekki falleg stúlka nú á dögum, sem þótli mesta fegurðargyðja fyrir 30 árum. Listaverk verður því ekki skýrt út fná fegurðarliug- takinu einu saman, enda hreyt- ist það frá kynslóð til kynslóðar. Bezta skilgreiningin á list finnst mér að öllu athuguðu þessi, sagði fyrirlesarinn: „Listaverk er hlutur, gerður af manna höndum, sem tjáir í skiljanlegu formi árangur af reynslu listamannsins í lífinu.“ Sýndi hann síðan myndina, Maríu-mynd eftir Rafael (Alha- Madonna) og skýrði hvaða at- riði myndarinnar vektu hughrif áhorfandans, fyrst og fremst efnisinnihald, því næst liina fögru og samstilltu liti og loks byggingu myndarinnar, það hvernig fólki og hlutum, sem myndin sýnir, er raðað upp í því skyni að mynda fallega heild innan hinnar kringlóttu um- gerðar. Önnur myndin var andlits- mynd eftir ítalann Pollaiulo (15. öld), gerólik að efni, litum og byggingu, en þó að öllu leyti sambærileg sem listaverk. Þriðja myndin var „Hvíti hest- urinn“ eftir Frakkann Gauguin (síðara liluta 19. aldar) og sýndi enn gerólíka meðferð efnis, lita og forms. Loks voru til samanburðar myridir af höggmynd, nýtízku lmsi og brúnni yfir Gullna liliðið, liafn- armynni San Francisco. I högg- myndinni liafði myndhöggvar- inn viljandi breytt líkamshlut- föllum, í því skyni að ná betri heildarhrifum. Húsið er listá- verk, þótt að skorti hæði efriis- tjáning og liti — sé aðeins órætt (abstract) form. Sama eðlis er brúin. Hún er fullkomið lista- verk, þótt hún skýri ekki frá neinu sögulegu né lýsi ljósi og litum. Af þessu verður ljóst, að lista- vcrk þarf ekki eingöngu að líkja eftir náttúrunni. I því liggur einnig sú viðleitni listamanns- ins að formbinda náttúnina eða fyrirmyndina í samræmi við skilning sinn og sjónarmið. Þrjú megin-sjónarniið virð- ast ráða um úrlausn listamanns- ins á viðfangefninu: 1 fyrsta lagi tjáning eða frásögn, þar sem mest gætir eftirlikingar hins eðlilega, í öðru lagi form- festa, þar senvmest gætir bygg- ingar og teikningar og í þriðja lagi framsetning, þar sem helzt gætir hugmyndar eða innihalds. Til skýringar þessum grund- vallaratriðum voru sýndar myndir frá 17. tiL20. aldar, sem að gerð og frágangi voru liinar ólíkustu, en áttu það sameigin- legt, að sömu undirstöðuregl- um virðist fylgt um byggingu hvers flokks um sig, í fyrsta | flokknum um form, öðrum um innihald og Iiinum þriðja um ; náttúrulýsingu. | Loks benti fyrirlesarinn á það, hversu tamt nútímamönn- i um væri að Hta á náttúrulýsing- ar og fyrirmynda sem skiljan- lega list, en list formsins sem óskiljanlega list. Það væri vissu- lega óeðlilegt, að nútimamenn ættir liægara með að átta sig á verkum gamalla meistara en verkum nútímamanna eins og Matisse og Picasso. En þessu veldur hinn liefðhundni og : vanafasti skilningur vor. Vér höfuni hitið oss fasta 1 þá hug- 1 mynd, að listaverk eigi að lýsa | einhverju ákveðnu efni og seil- umst oft um liurðina til lolcunn- ar á þann hátt að leita að inni- haldi og hugmyndum í lista- , verkum, sem alls ekki er ætlað að túlka slíkt. Listin er jafn- ' gömul mannkyninu. Fyrstu myndir eru gerðar af steinaldar- ; mönnum og hellisbúum. í þeim gætir engrar eftiröpunar. Ef við gizkum á, að þær séu um 25 þúsund ára gamlar, og gætum þess jafnframt, að það er ekki fyrr en komið er langt fram á þann tíma, sem sagan þekkir, að byrjað var að gera „naturalisk- ar“ myndir, þá virðist það liarla hæpið að varpa frá sér allri annari list, af þvi að liún sé „ó- skiljanleg“. Þegar egipzkir mál- arar gerðu mannamyndir, þá var höfuðið jafnan sýnt á vang- ann, en augað var sem liorft væri framan í manninn. Búkn- um var snúið fram, en liöndum og fótum á hlið. ítalsldr 14. ald- ar meistarar máluðu verur, sem voru fjarri því að liafa rétt lík- amshlutföll og stóðu í landslagi, sem varð ótrúlega smátt í sam- anburði eða í Iiátum, sem ber- sýnilega gátu ekki flotið. Þó voru þetta jafn-glæsileg lista- verk og verk 16. og 17. aldar meistaranna, seni gerð voru af mikilli nákvæmni. Til að skilja listaverk þarf því nokkra áreynslu af hálfu áhorf- andans. Hann getur ekki gagn- rýnt verk listamannsins, fyrr en hann þelckir umhverfi lians, lífs- Lærið ad matb'úa! V I S 1 B Sjóðsstoínun til að styrkja leikara til náms erlendis. Frá adalfundi Fólags isleazKra leikara. Á aðalíundi i Felagi islenzkra leikara, sem lialdinn var s. 1. laugardag voru ýms stéttar- og áhugamál leikara rædd, og mikilsvarðandi ályktanir gerðar. Meðal jieirra ályktana sem gei'ðar voru, var áskorun lil þings og stjórnar um að íá Þjóðleikhiisið rýmt og fullgera það, og i öðru lagi að þing og stjórn stuðli að stofnun leik- flokks, er hafi Jeiklist að aðalstarfi. Aðalfundur í Félagi íslenzkra leikara var haldinn s. 1. laugar- <lag. Var m. a. ræti um afskipli Alþingis af leiklistarmálum og Iýsti fundurinn jTir ánægju sinni varðandi ályktanir þær, öðrum hætti hetur varíð til efl- ingai' íslenzkri leiklist en þeinx, , er að ofan getur. Vér væntuni þess fastlega, að Félagi islenzkra leikara verði gert hærra undir höfði en nú sem sanvþykktar hafa verið á þinginu í þessu efni. Þá var rætt uin starfsskilyrði leikara og þá erfiðleika, sem leiklistin ætti hér við að búa, ekki aðeins hvað húsnæðisvand- ræðin srierti, heldur og líka vegna þess, að leikaramir hafa orðið að stunda leiklistina í hjá- verkum. 1 þessu efni var svo- hljóðandi ályktun gerð á fund- inum: „Félag íslenzkra leikara skor- ar á þing og stjórn, að stiga nú þegar fyrsta skrefið í áttina ’VAOIU 'VCUUU III llöiu- nianna framvegis. Jafnframt ! skomm vér á háttvírl Mennta- í málaráð, að heita sér fyrir þvf að fjárveiting „tíl skálda, rit- höfunda og Iistamanna“ verði hækkuð að minnsta kostí um i helmíng.“ íréWtt I.O.O.F 5 = 124325872=9 0. til þjóðleikliúss með stofnun leikflokks, sem innan sinna vé- handa hafi leikara með leiklist að aðalstarfi, og sem þar af leiðandi gætu notað til fulls það ófuUkomna húsnæði, sem fyrir hendi er, þar til þjóðleikliúss- byggingin er fullger. Svo nauðsynleg sem bygging- in er, þá er lritt jafnnauðsyn- legt, að henni verði séð fyrir listamönnum, sem geta helgað leiklistinni krafta sína óskipta. Þvi Jieirra starf verður það, sem gefur þjóðleikhúsinu gikli og rétt til að kallast þjóðleikhús ís- lendinga.“ I stjórn Fclags íslenzkra leik- ara voru kosnir Þorsteinn Ö. Stephensen formaður, Haraldur Björnsson ritari og Lárus Páls- son gjaklkeri. En fulltrúar í Bandalag islenzkra listamanna Leikfélag Reykjavíkur ■ sýnir Fagurt er á fjöllum kl. 8 í kvöld. útvarpið í kvöld: 20.20 Útvarpshljómsveitin (Þór- arinn Guðmundsson stjórnar): a) Forleikur eftir Marschener. b) Svalan, vals eftir Jósef Strauss. c) I indverskur söngur eftir Dvorsjak. d) Draumur eftir Becce. 20.50 MinnisverS tíöindi (Axel Thor- steinsson). 21.10 Hljómplötur: Leikið á flautu. 21.15 Bindindis- þáttur (Jón Sigtryggsson fanga- vöröur). 21.35 Spurningar og svör um íslenzkt mál (Björn Sigfússon mag.), Næturakstur Bifröst, sími 1508. Stúdeutagarðinum hefir borizt enn eitt herbergi að gjöf. Er það frá „Det danske Sel- skab i Reykjavík“, og gefið í til- efni af 20 ára afmæli félagsins. Herbergið á a'S heita „Danmarks Værelse". voru allir stjórnarmeðlimirnir kjömir og auk þeirra Arndís Björnsdóttir og Valur Gíslason. í þessu sambandi má og gela þess, að Félag isl. leikara hefir skrifað Menntamálaráði bréf og skýrt frá þvi, að fjái'veitingu þeirri, sem úthlutað var til leik- listarstarfsemi —■ en það eru 5000 krónur — yrði að mestu varið til sérstakrar sjóðsstofn- unar. Tilgangur sjóðs þessa er að styrkja meðlimi félagsins lil leiklistarnáms erlendis. Þótti ekki taka þvi, að skipta fjár- veitingu þeirri, sem leikarar fá, á rriilli einstakra leikara, á með • an fjárliæðin væri ekki hærri en hún er. Hinsvegar var þó ákveð- ið að greiða frú Svövu Jóns- dóttur á Akureyri 500 krónur af þessari upphæð, þar eð hún hefir notið þeirrar upphæðar sem styrks á undanförnum ár- um. 1 bréfi leikara til Mennta- málaráðs segir ennfremur: „Það er því álit vort, að á meðan styrkur til íslenzkra leik- ara er svo naumur sem nú hefir orðið, verði honum ekki með reynslu og hugsunarhátt. En sé nokkuð lagt af mörkum, til að kynna sér sjónarmið og reynslu listamannanna, þá gefur það margt í aðra hönd. Það víkkar sjónhringinn, kennir mönnum margt um sögu mannkynsins, hugsunarhatt og tilfinningalíf og eykur á nautn þá, sem menn jafnan hafa af því að virða fyrir sér fögur verk. Næsti fýrirlestur verður á föstudagskvöld og fjallar um franska málaralist á 19. og 20. öld. B. G. , SlökkviHðið var i morgun kvatt á Þórsgötu 11. Haföi kviknað í lakki á verk- stæði í bakhúsi, þar sem piltar voru að smíða ílugvélalikön. Einn pilt- anna brenndist nokkuð, en þeim tókst að slökkva, áður en 'slökkvi- liðið kom á staðinn. Heimilisritið heitir nýtt mánaðarrit, sem að- allega er ætlað að flytja létt efni, svo sem skemmtilegar smásögur, skrítlúr, smágreinaf, leiki o. fl. Hvert hefti ér 64 blaðsíður. í þessu fyrsta hefti ritsins, marzhettinu, eru 5 smásögur: Maðurinn, sem gat ekki drukkið sig fullan, Hvíta drottningin á Lave-He, Njósnara- klúbbur kvenna, Helgidómur hjarta míns og Stefnumót, og auk þess framhaldssaga, Ást í skugga morðs. Fimm smágreinar eru í heftinu: Svefnleysi, Alltaf fram á leið, Sannleikurinn og blysið, Feg- urðargyðjan og Eruð þér góð hús- móðir. Auk þess er Kynning, for- málsorð eftir ritstjórann, dægra- dvöl, knossgáta, molar úr kvik- myndaheiminum og margt fleira. Ritstjóri og útgefandi er Geir Gunnarsson. Ódvrir Mjólkur- brúsar 2'/2 Htri kr. 9.75. 3 lítrar kr. 10.50. BIEBING Laugaveg 6. — Sími 4550. Hákon Finnsson í Borgum: Saga smábýlis 1920—1940. Útg. Búnaðarfélag Islands. Formála fyrir þessari ágætu bók skrifar Ragnar Ásgeirsson garðyrkjuráðunautur og segir þar nokkuð frá bókarhöfuudi, Hákoni bónda Finnssyni í Borg- um í Hornafirði. Segir Ragnar þar sem rétt er, að Hákon þurfi ekki að kynna fyrir bændum landsins, vegna greina hans og ritgerða i tímaritum og hlöð- uin, varðandi landhúnað og hag hænda, en á liinn bóginn sé minna kunnugt um fram- kvæmdir hans lieima fyrir, á eigin jörð hans, „en frá þeim skýrir þessi bók, en þó aðeins frá starfi lians og fjölskyldunn- ar siðustu 20 árin“, eða frá því er Hákon keypti Borgir í Horna- firði og fór að húa þar. Bókina hefir Hákon skrifað sjálfur, og segist Ragnar, sem séð hefir um útgáfuna, hvergi hafa neinu hreytt í handritinu. Hákon hóndi varð fvrir miklu áfalli í fyrrasumar og hefir legið rúm- fastur upp frá því, og er mátt- laus liægra megin, en sálar- kraftarnir eru óskertir og í leg- unni hefir Hákon tamið sér að skrifa fagra rithönd með vinstri hendi. Ragnar, sem hefir víða uin land farið, og er alkunnur smekkmaður, segir í fonnála sínum: „Mér hefir virzt, svö sem Borgir í Nesjum séu nú með beztu og viðkunnanlegustu býl- um þessa lands, vegna þess milda ræktunar- og hyggingar- starfs, sem Hákon hóndi og fjölskylda lians liefir ]>ar unn- ið. Allt hefir það verið unnið af alúð, hugkvæmni og þekkingu“ .... og — „er það álit mitt, að Hákon Finnsson sé einhver gagnmerkasti maður í bænda- stélt, sem þjóð vor heí'ir eign- ast og ræktunarliugsjón sinni liefir verið trúr frú vöggunni og fram á bakka grafarinnar.“ Ilákon nefnir fyrsta kafla bókarinnar forsögu og tildrög. Hákon byrjaði búskap á Arn- líólsstöðum i Skriðdal i Suður- Múlasýslu vorið 1910 og var honum leigð jörðin til 10 ára. Árið 1918 fékk Hákon tilkynn- ingu um það frá landsdrottni, að hann fengi ekki ábúð nema umsaminn tíma og heldur ekki fengi hann jörðina keypla. Þessi búskapanár eystra var Hákon lieilsuveill tíðum, en liann undi þar vel liag sinum. Erfitt var að fá jarðnæði, „en að sjó eða í kaupstað vildi eg ekki flytja, því að bæði átti sveitalifið miklu betur við mig, og í sveitinni vildi eg ala hörn- in upp, sem nú voru 11—14 ára. Segir nú frá þvi, er Hákon fréttir, á jólaföstu 1919, að smájörð suður í Hornafirði muni fást til kaups, og fór liann þangað einsamall, þótt.um há- vetur væri, fótgangandi um vegleysur, til þess að skoða jörðina og hafa tal af seljanda. Er margt lærdómsríkt i þessum kafla, ekki síður en í liinum síðari. M. a. segir Hákon, að honum hafi verið legið á hálsi fyrir að kaupa dýrt, „en eg sleppti því víst við einhverja að mismuninn, 1—2 þúsund krón- ur, hefði eg gefið fyrir mögu- leikana og fegurðina í Borgum, sem í mínúm aúgum var mikil og alvég ómetanleg“. Loks lýs- ir Hákon búferlum í kafla þessum. í næsta kafla er svo lýst Borgum 1920 og aðkom- unni þar, og verður nú frásögn- in ekki rakin frekar, en liér er um að ræða skemmtiléga og lærdómsríka sögu sveitabýlis, sem Ilókon og fjölskylda lians lielgar líf sitt og störf. Sú frá- sögn ber ekki aðeins vitni fá- dæma elju og dugnaði, hagsýni og nýtni, lieldur og sjálfstæði í hugsun og liagkvæmni og að hér er um hugsjónamann að ræða, sem í livívetna er sannfæringu sinni trúr. Eg er sannfærður um, að Búnaðarfélag íslands hefir unnið þarft verk með því, að gefa þessa bók út. Hún á vissu- lega erindi lil allra lands- manna, ]>eirra sem í bæjum I)úa ekki siður en þeirra, sem erja jörðina. Hún á erindi til þeirra á öllum timum, en frek- ar nú en nokkurn tima áður. Aldrei hefir verið meiri þörf á þvi en nú, að Ijæta liugsunar- hátt þjóðarinnar, og bægja frá óliollnni áhrifum. Kannske verður það hezt gerl með því, að beina hugum manna að lioll- ari viðfangsefnum, og í þessari liltu lxik er margt að finna, sem hverjum manni og konu ætti að geta verið til hvatningar, leiðheiningar og fýrirmyndar. Hagsýni og nýtni eru til dæmis fjöldanum gleymdar dyggðir, þótt rækt slíkra dyggða sé nú efst á baugi með flestum þjóð- um. Víst getur verið uiri að ræða holla menningarstrauma erlendis frá og er — en nú á tímum gætir mest áhrifa annara stráuma úr þéim áttúm og ó- hollum. Vafalaust verða oss þó hamingjudrýmstir menn- ingarstraumar eigin þjóðlífs og menningar — ef við héirium þeim til okkar, í stað ]>ess að stara i blindni á það sein erlent er og fánýtt. Svo kvað Bjöm- son: Enskir KJélar Stór númer tekin uijspi í dag. Tlzkan Laugaveg 17 Fasteipaskattnr. Eigendur og umráðamenn fasteigna íi Reykjavík! Munið að dráttarvextir falla á fasteignaskatta til bæj- arsjóðs Reyk javikur (húsaskatt, lóðaskatt, vatnsskatl), svo og lóðaleigu, sem féllu í gjalddaga 2. janúar þ^ á., ef ekki er greitt fyrir 1. apríl. Gerið skrifstofunni aðvart (i sima 1200 eða 2755), ef þér hafið ekki fengið gjaldseðil. BORGARBTJÓRINN- __________________________ Jflatar- Kaffi- Avaxta 6 og 12 inanna. Handmáluð. HAMBORG I^ugaveg 44. —— Sími 2527. stell ei alhreint er loft nema í heimarann, ið hernskusanna þar hýr að sinu og burtkyssir syndina af enrii þínu -—“. Mér flaug þetta í hug við lestur bókar Hákonar. Við lest- ur liennar fannst mér loft hreinna og himinn heiðari og allar sloðir styrktust undiv þeirri trú, að þjóðarstofninn muni óbrotgjarn standa um alla framtíð, þótt nepjuvindar styrjaldarinnar leiki hart marga fagra grein. 1 bók Hákonar eru nokkurar mvndir teknar eftir vatnslita- myndum Höskuldar Björnsson- ar listmálara frá Dilksnesi í Nesjum. Bókin er prentuð á Akureyri, í pi'entsmiðju Odds Björnssonar. v.A. Th. Næturlæknir Björgvin Finnsson, Laufásvegi 11, sími 2415. Næturvörður í Ing- ólfsapóteki. Hjónaefni. í gær 'opinberuöu trúlofun sína frk. Bára Júlíusdóttir verzlunair- mær og Úlfar Jacobsen. BLÓMA- og MATJURTA FRÆ Stúlka vön jakkasaumi óskast nú þegar. — Guðm. Guðmundsson Kirkjuhvoli. íbúö óskast 2—4 herhergja íbúð óskast. Afnot af síma eru til reiðu. Tilboð, merkt: „14688“ send- ist blaðinu fjirir 27. þ. m. Maðurinn minn og faðir okkar, Karl Eyjólfsson, kaupmaður, frá Bolungarvík, andaðist á Landspítalanum 24. þ. m. Gunnjóna Jónsdóttir og- börn. . .........;----------------------------------------------------- GUÐM. TORSTEINSSON eða „MUGGUR" eins og hann var ven julega kallaður af kunnugum jafnt sem ókunnugum, var einn gáfaðasti og f jöl- hæfasti listamaður, sem Island hefir átt. Þessa dagana kemur í bókabúðir bæjarins barna- bókin SAGAN ÆF DIMMALIMM KÓNGSDOTTUR 13ók hcssa teiknaði og samdi Muggur arið 1921, og hefir verið mjög tii útgáfunnar vandað. í henni eru margar litprentaðar myndir gerðar með snilldarbragði Muggs, og þó bókin sé ætluð bömum, mun vinum og aðdáendum listamannsins þykja mikill fengur i henni. Bókin er prentuð í Englandi. Útgefandi er Bókabúð KRON.

x

Vísir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.