Vísir - 19.05.1943, Qupperneq 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
Ritstjórar
Blaðamenn Slml:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 linur
Afgreiðsla
33. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 19. maí 1943.
111. tbl.
Stíflurnar, sem Bretar eyðilögðu
Stærð Möline-stíflunnar (efri myndin) er: Lengd að ofan 650
m., þykkl við botn 34.2 m. og efst 6.25 m. Hæð 40.3 m. Stærð |
Eder-stíflunnar: Lengd i’úml. 400 m., þykkt við botn 36.5 m,
efst 5.8 m. Hæð rúmlega 48 m.
ÍOO m. skarð í
stíflng'örðnnu
Vatn hækkap í Rinapfljóti.
Síðdegis í gær sendu Bretar njósnaflugvél yfir til Þýzka-
lands til þess að láta taka ljósmvndir af flóðasvæðinu í
jRuhr-dalnum og Eder-dal. Sýna þær mvndir, sem teknar voru,
að 100 m. skarð hefir komið i báða stíflugarðana, en fjTst var
talið, að önnur hefði skemmzt minna.
Myndirnar sýna einnig, að
borgirnar Cassel og Dortmund
eru í stórhættu, en fyrrnefnda
boi’gin stendur við ána Wesser.
Er nmhverfi Dortmund ]>egar
að mestu leyti undir vatni, en í
nágrenni borgarinnar eru allar
byggingar og mannvirki um-
flotin.
Þýzka útvarpið hefir skýrt fra
því, að vatnsborðið hafi hækkað
töluverl í Rínarfljóti bjá Duis-
burg og sömuleiðis i Weser-
fljóti hjá Cassel. Er hætt við þvi,
að vatnsflaumurinn geri mik-
inn usla, þegar Iiann kemst út í
Rín og ryðsl til sjávar. Hækkar
vatnsborðið ört.
Ein af þeirn afleiðingum, sem
þessi eyðilegging stíflugarðanna
hefir í för ineð sér, er sú, að
það verður framvegis miklum
vandkvæðum bundið að vinna
að slökkvistörfnm í Rnhr, þegar
Bretar gera jxar loftárásir. Þar
við bætist svo, að nxörg loft-
vamaskýli eru undir vatni og
þar af leiðandi ónotliæf, sem
stendur að minnsta kosti.
Yatnið er nærri alveg fjarað
frá Möhnedalsstíflunni og liefir
stórlækkað við Eder-dalsstífl-
una.
Cmring ætlaði að fara til
Runr í vikunni, en hann hefir
frestað ferð sinni þangað vegna
flóðanna.
Mikið tjón liefir líka orðið á
símaleiðslum, þvi að staurar
hafa fallið á löngum svæðum
um sveitir.
Sir Charles Portal, yfirmaður
alls flughers Breta, liefir seul
Harris, yfirmanni sprengju-
flugsveitanna, lieillaóskaskeyti
vegna þessarrar árásar manna
lians.
Rúmlega 200.000
fangar teknir í
Túnis.
Fangatalan í bardögunum í
Tunis er nú komin jdir 200.000,
að sögn Eisenhowers.
Síðan stríðið hófst hafa Bret-
ar tekið samtals 489.000 fanga
af Þjóðverjum og Itölum. Þrír
fjórðu hlutar þeirra eru Italir.
Bandamenn áætla, að ítalir
liafi misst um 400.0(K) menn í
Afríku, en þá eru ekki taldir með
svertingjar, sem þeir tefldu fram
í Austur-Afríku. Þjóðverjar hafa
misst 227.000 menn.
Síðnstn iréttir
Síðan Bretar lögðu til atlögu-
við Mareth hafa möndulveldin
misst 324 þúsund menn.
Af þeim hafa 27 þúsund í'all-
ið, 30 þús. særzt og 267 þús.
verið teknir til fanga.
1 gær var gerð mesta árásin á
ítölsku eyjuna Pantellaria. 5
skip voru hæfð í höfninni.
Árásir hafa nú verið gerðar á
þá eyju 5 daga í röð. í gær var
líka ráðist á Trapani á Sikiley.
Þjóðverjar búast við sókn
til Smolensk eða Orel.
Þelr hafa 3000
flusrvclar en I növ
Rússar ætla að verða fyrri til.
Þjóðverjar \irðast búast við því, að Rússar hei j-
ist lianda uin sókn þá og þegar og gera helzt
ráð fvrir því, að þeir inuni leggja lil atlögu á
miðhluta vígstöðvanna. Sartorius, þýzkur útvarpsfyr-
irlesari, sem fjallar um hernaðarmát, talaði um þetta
efni í gær og virtist hann hallast að því, að Rússar
mnndu gera sókn hjá Orel eða Smolensk.
Undanfania daga liafa nokkiu-imi sinnum horizt fregnir um
þáð, að Rússar íiafi dregið að sér ógrynni liðs á þessum slóðum
og væri varla verið að flvtja mikið lið til þeirra staða, ef það
væri ekki ætlunin að hefja þar .einhverjar hernaðai aðgerðir.
Rússar hafa líka látið í veðri vaka livað eftir annað í vor, að
þeir gerðu fullt eins mikið ráð fyrir þvi að verða fvrri li! ineð
vorsókn að þessu sinni.
Veður liafa verið mild undan-
farna daga viðast á austurvig-
stöðvunum og er jörð að mestu
orðin þur, svo að hægl er að
framkvæma hernaðaraðgerðir
með stórum hergögnum, ef ann-
arhvor er reiðuhúinn til að
byrja.
Það virðist ekki ósennilegt, að
Rússar hugsi sér nú að ná Orel.
Þeim mistókst það í vetur og er
ekki ósennilegt, að þeim hefði
gengið betur vörnin við Karkov,
þegar Þjóðverjar liófu gagnsókn
sína, ef þeir hefði alveg verið
húnir að opna járnhrautarsam-
bandið norðan frá Moskva.
Ilinsvegar liafa Þjóðverjar
einnig unnið að því af kappi, að
hæta varnir sínar þarna og liafa
þar mikið lið. Þeir hafa líka
treyst varnir sínar til mikilla
muna norður hjá Smolensk,
])ar sem Rússar sögðust í vetur
liafa lekið siðasta ígulvirkið
autsan horgarinnar.
Flugvélatjón Þjóðverja.
Brezki hlaðamaðurinn Paul
Holt, sem er Moskva-fréttarit-
ari Lundúnahlaðsins Daily Ex-
press, simar að Rússar telji sig
liafa eyðilagt fyrir Þjóðverjum
um 3000 fiugvélar á tæpu sex
mánaða tímahili, og ]>að liljóti
t.ð hafa mikil áhrif á hardagað-
fei’ðir Þjóðverja í lol'ti, ef þeir
hafi ekki getað fylll i skörðin
að verulegu leyti.
Eitt af því, sem þýzkir flug-
menn eru hættir, er að fara í
stórar hópárásir. Nú er algeng-
ara en áður, að Þjóðverjar fljúgi
einir eða fari í smáhópum. Þeir
fara að vísu endrum og eins í
stærri árásir, en áður voru þær
uppáhaldsaðf erð 1 >j óð verj a.
Steypiflug er lika úr sögunni
að mestu leyti hjá Þjóðverjum
og flugvélarnar hatxla sig oftast
i 12 15.000 feta hæð.
Rússar
segjast vera tilbúnir.
Rússar segjast nú vera lilbún-
ir í allt, og í morgun segir í
hlaði hersins, að menn sc fullir
eftirvæntingar í Moskva og
vænti þess, að eitthvað fari að
gerast þá og þegar. Blaðið elur
Iika á þeirri eftirvæntingu með
því að segja, að hráðlega muni
hyssurnar fara að þruma á nýj-
an leik.
Harðastir bardagar eru nú i
Kuban-héraði, þar sCm Þjóð-
verjar gera mörg og liörð á-
hlaup. Rússar voru í sókn þarna
í vikunni sem leið og létu þá
i veðri vaka, að nú mundi
f.kammt til úrslitanna, en þeim
hefir saínt ekki tekizt að brjóta
vöi’n Þjóðverja á hak áftur.
Til iiokkurra hardaga hefir
konýð hjá Orei.
Attu:
á úr 3 úttii.
Japanir tala um mikinn
liösmun.
Japanir hafa birt fregn um
það, að Bandaríkjaliðið, sem
sækir að þeim á Attu-eyju noti
eiturgas í bardögununx.
Flotamálaráðuneytið í Was-
hington hefir svarað þessum
áhurði Japana og lýsir hann til-
hæfulaus ósannindi.
Knox flotamálaráðherra sagði
svo frá í gær, að Bandaríkja-
menn hefði sent lið i tvenmi
lagi til Attu og hefði það tekið
mikilvæga hæð, sem mundi
hafa það í för með sér að tveit-
irnar muni ná saman. Japanir
segja hinsvegar, að■ landgöngu-
lið Bandai’ikjaflotan's hafi
ráðist upp á eyna á þrem
stöðum samtimis, meðan
herskip liéldu uppi stór-
kostlegri skothríð. Allan tim-
ann siðan lie'fir ameriskt lið
streymt á land,- segir í Tokyo-
fregnum, og eiga Japanir í vök
að verjast sakir liðsmunar.
6 skipum sökkt
á Miðjarðarhafi,
8 á Atlantshaú.
Brezka flotastjórnin á Mið-
jarðarhafi tilkynnti í gær, að
kafbátar hennar hefði sökkt. 6
skipum möndulveldanna undan-
farna daga.
Skip ]>essi voru á ferð viðs-
vegar á liafinu, bæði í vestri
hluta ]>ess og hinum eystri. Auk
þess voru sex skip löskuð og er
ekki útilokað að einhver þeirra
hafi sokkið.
Þá hefir einn af hrezku kaf-
hátunum gert djarflega árás á
hafnarhorg á Sardiniu.
Þjóðverjar tilkynntu 1 gær, að
kafbátar þeirra lxefði sökkt 8
skipum handamanna á Atlants-
hafi samtals 51.000 smál.
121 þýzkri flug-
vél grandað,
segja Bandaríkjamenn.
Herstjórn Bandaríkjamanna i
Bretlandi gerði |>að opinskátt í
gæi’, að á þrem dögum í síðustu
viku lief'ði flugvélar liennar
skotið niður 121 þýzka flugvél.
I’essa þrjá daga - fimmtu-
dag, föstudag og laugardag
\ar meðal annars farið í árás-
arleiðangra til Iviel og Emden.
Þjóðverjar skýrðu lika frá því
i gær, að þessa þrjá daga hefði
þeir eyðilagt 130 hrezkar og
ameriskar flugvélar, en ekki
ínisst nema 1 1 sjálfir.
Sami benzínskammt-
ur í sumar í U. S,
Það er ekki ætlunin að auka
benzínskammt bifreiðaeigenda
í Bandaríkjunum í surnar
Stafar þetta af því, að fram-
leiðsla á henzíni eða gúmmíi er
cnnþá fjarri því að vera nægi-
leg og þess vegna er ekki talið
rétt að veita mönnum auka-
skamml af henzíni lil skemmli-
ferða, þegar ]>eir, sem hafa at-
vinnu af akstrí geta ekki fengið
aukinn skammt.
Óskir höfðu komið fram um
]>að, að benzíu-skammturinn
yrði aukinn til þess, að verka-
mönnum i hergagnaiðnaðinum
yrði auðveldara að komast i
sumarfrí.
Áttræðisafmæli.
Þórður Sigurðsson, fyrrum sjó-
maður. Bergstaðastr. 50B, er átt-
ræður í dag.
Leikfélap: Reykjavíkur
sýnir Fagurt er á fjölluni kl. 8
í kvölcl og OrÖiÖ ánnað kvöld. Að-
göngutniðásálan er opin í dag.
1 „Fishing News“ frá þvi um
miðjan síðasta mánuð er sagt,
að húið sé að afstýra vei’kfalli
j ]>ví, sem fiskimenn liafa hótað
I einkum á vesturströnd lands-
ins -— vegna ]>ess hvað þeir teldu
að það mundi skerða mikið
tekjur þeirra, ef fiskverðið yrði
lækkað, eins og matvælaráðu-
neytið liafði ákveðið.
Yar haldinn langur fundur
um málið í London, ]>ar sem
saman voru komnir fulltrúar frá
sambandi flntningaverkamanna,
en fiskimenn eru flestir með-
limir þess, frá togaraeigendum
og embættismenn frá verka-
mála- og matvælaráðuneytinu.
Fisldmenn fá aðeins mjög litil
föst laun og aðaltekjur þeirra
eru hlirti af afla. Þetta lækkaða
fiskverð kemur því sérstaklega
illa niðri á þeim. Fiskimenn i
llin jin. nrz 43 Qis.
lÉstir.
Fiskaflinn nam á tímabilinu
jan.—marz í ár samtals 43.717
smálestum.
Á sama tíma í fyrra var afl-
inn 17 þús. smálestum hærri,
eða rúinl. 60 þús. smál.
Af aflanum í ár voru rúml.
36 þús. smál. fluttar út ísaðar,
rml. 6 þús, smáí. af fiski frystur,
en sáralítið hert, soðið niður og
saltað.
Yfh’lit þetta er samkvænut
skýrslu Fiskifélagsins, er birtist
í siðasta hefti „Ægis“.
Landsbankinn:
131.000.000 kr.
inneign í erlend-
um bönkum.
Samkvæmt efnahagsyfirliti
Landshankans nemur irineign
bankans hjá erlendum bönkum
131 mill. kr. í marzmánaðar-
lok síðastl. m
í nóvembér í fyrra var inn-
eignin i erlendum hönkum kom-
in upp í 165 millj. kr„ en hefir
lækkað um 34 millj. kr. til marz-
loka í ár. í árslok 1941 nam inn-
stæðan 115 mxll. kr.
Seðlar i umferð 31. marz s.l.
voru samtals að upphæð 106
millj. kr., en mest hafa 108 millj.
kr. komizt í umferð hér á landi
— það var um siðnstu áramót.
1 árslok 1941 vorn ekki nema
51 millj. kr. í umferð.
Innstæðufé i redkningslánúm
og hlaupareikningum var’ i
! marzlok sl. crrðið hærra en'dæmi
I liafa verið til áður, eða 128 mjllj.
I kr. Við siðvistu'- áramót námu
| innstæðurnar 111 millj. kr. og
um áramótin í.fyrrá ekki nema
68 millj. kr. ; :
í sparisjóðsdeild eru 67 millj.
kr. og er það 4 millj. kr. meira
en uin síðustu áramót og 19
millj. kr. meira en um áramótin
þar áður.
flestum hafnarborgum sench*
mótmæli gegrí verðbreytingunni
og um tíma leit út fyrir það, að
mikill eða mestur lduti fiski--
ílotans myndi stöðvast.
Á einum stað varð nokkur
stöðvun, nefnilega i Fleetwood.,
Þar fórn inenn ekki á sjó í fimm
daga. Hófst stöðvunin á þvi, að
fiskimenn kröfðust þess að fund-
ur yrði lialdinn til að ræða ver'ð-
lækknnina og þar var samþykkt
í einu hljóði, að fara ekki á sjó,
fyi-r en búið væiá að útkljá
launakjör þeirra. Þetta var ekki
opinbert verkfall.
Var þá kallaður saman #imd-
ur i London og þar var afráðið
að fresta verðlækkuninni i tvo
mánuði, til þes.s að fiskimenn
og skipaeigendur liefði tækifæri
til að gera ráðstafanir sínar
vegna breyttra aðstæðna.
ilreziklr fiskimenn
liótnðn verkfalli
vosfiia lækkanar ti§k-
vcrð§iii§ 1 BrcÉlandi.
J^ýkomin blöð frá Englandi, þar á meðal fiskveiðablaðið
„Fishing News“, skýia frá því, að brezkir flskimenn á
vesturströndinni og víðar hafi hótað verkfalli, ef ákvörðun mat-
vælaráðuneytisins um lækkun fiskverðsins yrði framkvæmd.