Vísir - 05.06.1943, Blaðsíða 2

VISIR
DAGBLAÐ
Ötgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Iíristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá lngólfsstræti).
Símar: 1660 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sjómanna-
dagurinn.
O jómenn Iiefja árshátið sína
ð í dag meö kappróöri á
Rauðarárvílv, en aðaihátíðahöld
þeirra fara fram á morgun. L>að
er á engan hátt óeðlilegt að
þjóðin öll taki með þeim þátt
í manníagaaðinuni, enda nuin
sjómannastéttin vera fjöimenn-
asta stétt landsins, en búast má
við að hún eflist enn á margan
veg samfara eðliJegn þróun at-
vinnuveganna. íslendingar eru
eyþjóð, en af því leiðir að sigl-
ingar hljóta að vera fyrsta skil-
yrði til sómasamlegrar afkomu
og almenns öryggis. Þótt við
eigum nú yfir síaa*ri og betri
siglingaflota að ráða, en á und-
anförnum öldum, er fjarri því
að ekki beri að keppa að hærra
marki. Nbrðmenn hafa sýnt
okkur og sannað að smáþjóð
getur tígnazt skip í öHum lieiins-
ins IiöFum, og engin áqjæða er
til afí dorga IcagHr Oáðlausl
upp við sand, og leiðir hafsins
liggja víðar en lil firetlands og
Norðuriando, eðn Yesturheims
þegar ófriðurÍBii knýr tii þess.
fslcnzk sjóinanuustétt ei- vel
akipuð og vej fær í fiestan sjó.
Þangað hafa valizt dugandi
menn, er kosið hafa sér það
hlutskipti sjálfir að eyða veru-
leguin, jtima ævi sinnar á sjón-
um, Sumpart hefir dugnaður og
útþrá stuðlað að þessu vali, —
sjómaðurinn fer víða og sér
margt, — en sumpart stafar það
vafalaust af því að sjómennska
hefir verið sá frainleiðslu-
atvinnuvegur þjöðarinnar, sem
sæmifcg lífskjör og viðunandi
afkomuskilyrði hefir getað bað-
ið. Þrátt fyrir áhætíur, sem
ávallt hljóta að verða samfara
sjósftkn, er það úþekkt fyrir-
brigði að menn hafi óttazt svo
sjávarguðinn, að þeir hafi látið
af atvinnu þeirra hluta vegna,
og yfirieitt hefir með engri
þjóð yerið um það rætt að sigl-
ingar brytu í bága við lögmál
guðs Wtg náttúrunnar frá því
er komizt var >*fir fyrstu til-
raunir tii siglinga fyrir árþús-
undum. Þó var það í upphafi
svo að amazt var við siglingum
á þessum grundveili, líkt og þeíg-
ar tiúliminn komst að þeirri
niðurstöðu að fíug væri mönn-
unum óeðlilegt, með þvi að guð
hefði ekki gefíð þeim vængi til
að svifa á um háloftín.
Samfara öllum atvinnurekstri
er nokkur áhætta bein og óbein.
Mannkynið hefir aldrei óttast
hana, én gert skyidu sina óg
keppt í áttina til framþróunar.
Fómum fortiðarinnar á nútim-
inn aila sína tækni og bætt lífs-
skilyrði að þakka, og nútíminn
lítur svo á að ríkasta skylda
hans sé að bæta lífsafkomu
þeirra, er á eftír koma, — æsk-
unnar, sem á að erfa landið.
AtvinnuIífiS verður aS ganga
sinn gang til þess aS
dafna og þróast Menn verða að
gegna skyldum sínum fyrst og
fremst, en þeir er þaS gera eign
hinsv^ar rétt á aS þær ðryggis-
ráSstáfánir séu gerðár vegna
þeirra og atvinnu þeirra, sem
frekast verSur viS komiS. ViS
íslendingar böfum évallt verið
R Austurvelli eiga að koma
falleg tr jágöng í framtíðinni
Plantað út 2-300 reyniviðartrjám.
Sjötugur:
Guðmundor Fmnbogason
Viötal við Matthías Ásgeirsson
Alls konar umbætur hafa verið gerðar hér í bænum á grasvöllum
og leikröllum, m. a. hefir verið plantað allmiklu af trjám á Arnarhól,
Safnhússlóðina, Austurvöll og víðar. Enn fremur er verið að koma upp
nýjum leikvelli í Vesturbænum og gera umbætur á leikvellinum við
Freyjugötu.
Vísir hefir snúiS sér til Matthíasar Ásgeirssonar gtir'Öyrkjuráðu-
nauts og fengið hjá honum nánari upplýsingar um fegrunarstarfsemi
þessa.
Mikil spjöll liafa verið gerð
á grasreitum bæjarins, ekki
hvað sízt á Hringbrautarreit-
unum í Austurbænum, sem
hvað eftir annað hafa verið
eyðilagðir, enda nú svo kom-
ið, að húið er að gera úr þeim
bílastæði.
Grasreitirnir í Vesturbænum
eru hins vegar i betra ásig-
komulagi og ber það nokkuð
að þakka fáeinum íbúum við
Iiringbrautina, sem hafa hvatt
vegfarendur, með áletruðum
spjöldum, að hlífa grasrótinni
með þvi að troða hana ekki
uudir fótum sér né aka yfir
hana.
Grasreitir bæjarins skipta
miklu máli, ekki aðeins frá
fegurðar sjónarmiði, heldur
líka frá heilbrigðissjónarmiði,
þvi þeir eru lungu borgarinn-
ar og gefa ferskara loft.
Beggja megin Ingólfsstrætis,
bæði á Safnahússlóðinni og á
Arnarhólstúninu, hefir verið
plantað trjám. En það sýnir
umgengni fólks, að einu sinni
þessa nýgræðinga getur það
ekki látið i friði. — Fyrir
skemmstu var ein hríslan rist
að endilöngu með beittum hníf.
Annað dæmi um ábótavána
umgengni fólksins, sem þó fær
að baða sig í sól og grasi á
Arnarhólstúninu er, að það
fleygir bréfi og alls konar rusli
út um allan grassvörðinn, þrátt
fyrir að komið liefir verið þar
upp allmörgum ruslakössum
úr tré. Aðrir gera sér að leik,
að kveikja í ruslinu, sem látið
er í kassana, svo þeir brenna
upp til ösku.
fljótir til að taka upp slík ný-
mæli, þrátt fyrir litla getu oft
og einatt, enda er vafalaust að
skip vor eru betur öryggistækj-
um búin, en tíðkast með öðrum
þjóðum almennt. Þetta ber að
leggja okkur til lofs, en hitt er
ömurleg staðreynd, að þrátt fyr-
ir alla þessa viðleitni, er sigl-
ingaflotinn látinn ganga úr sér
frá ári til árs, en viðhald hans
og endurnýjun er að sjálfsögðu
fyrsta skilyrði þess að öryggi
tækx nútímans geti komið að
notum og að siglingar verði
yfirleitt stundaðar. Það ber að
forðast að ieggja sjávarútveg-
inn í rústir, og í rauninni eiga
hagsmunir hans að sitja í fyrir-
rúmi, með því að á þeim grund-
velli byggist öll afkoma þjóð-
arinnar ogvæntanlegar framfar-
ir. Það er skylda sjómannsins
að sigla, en hitt er. skylda rikis-
valdisns, að sjá svo um að hann
sigli á þeim förum einum, sem
örugg mega heita og hlutverki
sínu vaxin. Til þess að svo megi
verða hlýtur ríkisvaldið að
hverfa frá skattakúgun þeirri,
sem komið hefir i veg fyrir eðfi-
lega þróun siglingamálanna, og
sem staðið hefir heilbrigðu at-
vinnulífi þjóðarinnar fyrir þrif-
um til þessa. Þetta eru einföld
sannindi, en þrátt fyrir það
fiyggja heilir stjómmálaflokk-
ar starfsemi sína nú á því, að
þeir hafa ekki öðlazt fullan
skilning á þessum þörfum sjó-
mannsins og þjóðarinnar í heild.
Megx slíkur skilningur á nauð*
syninni aukast á allan veg á
komandi árum.
í gær var verið að planta 2
—6 liundruð reynitrjám á Aust-
urvelli. Með því á Austurvöllur
að fegrast til muna og m. a. að
koma trjágöng yfir stígana,
sem liggja um völlinn. Lögregl-
an hefir sérstaklega verið heð-
in að „vakta“ þennan gróður,
svo að skemmdarvargar geri
sér síður að leik að eyðileggja
hann. Á næstunni verður geng-
ið frá blómum, er prýða völl-
inn, líkt og undanfarin sumur.
Verið er að ganga frá leik-
velli við Verkamannabústaðina
við Hringfxraut með því að
steypa gai-ð umhverfis liann og
hyggja skýli fyrir vallarvörð-
inn. Enn fremur verður steypt-
ur garður framan við leikvöll-
inn við Freyjugötu. Verður þar
hyggð spennistöð, turu, sam-
svamndi þeim, sem fyrir er, en
á milli beggja turnanna verðr
ur hyggt skýli fyrir vörð.
Hljómskálagarðurinn skerð-
ist eitthvað við breikkun Sól-
eyjargötu og hefir áður verið
skýrt frá því hér í Vísi.
Að öði-u leyti kvaðst garð-
yrkjuráðunauturinn vouast til
að smátt og smátt inætti tak-
ast að fegra bæinn með alls
konar gróðri og hvert skref,
sem stigið yrði í þá átt, færði
nær takmarkinu.
A morgun verður Guðmund-
ur Finnbogason sjötugur. Hann
er svo þjóðkunnur maður, að
ekki þarf að kynna hann les-
endum hlaðsins. Fg ætla þvi
ekki að fara að telja upp störf
þau, sem hann hefir haft með
höndum né hækur þær og rit-
gerðir, sem hann hefir samið,
en aðeins rifja upp ýmislegt,
sem eg Iiefi á liðnum árum
hugsað um Jienna gamla vin
minn og segja frá honum eins
og eg liefi kynnzt honuni.
Við kynntumst fyrst á náms-
árununi, lxcði i Menntaskólan-
uin og í Kaupmannahöfn. Á
skólaárunum hér heima var
hann námsfélagi Sveins hróður
míns og kom því daglega á
heimifi foreldra minna, svo að
eg hafði gott tækifæri til að
kvnnast honum. Við urðum
fljótt vinir, og mér er óhætt að
segja, að á vináttu okkar liefir
aldrei skugga borið. Fáa menn
hefi eg J>ekkt svo sjálfa sér lika
langa æfi, og hann.
Það sem eg veitti fyrst eftir-
tekt hjá lionum var það,‘hve
athugull hann var og hugurinn
vakandi og opinn. Faðir minn
Iiafði miklar mætur á Guð-
mundi og skrafaði margt við
hann á þeim árum; og stund-
um hafði hann það til, Jxegar
Guðmundur héll einliverju
fram, að andmæla lionum til
Jjess að reyna hve fimur hann
væri að verja mál sitt. Finu
sinni var Guðmundur í sál-
fræðilegum hugleiðinguni og
hann lét J>á i ljós Jiá sannfær-
ingu sína, að skepnurnar liefðu
sál. Faðir minn sagði að J>að
næði engri átt. Guðniundur
hugsaði sig um stundarkorn og
svaraði svo: „Einu sinni átti eg
ytri framkonm. Hennar er lika
J>örf J>ar sem um andleg verð-
mæti er að ræða. Og Guðmund-
ur liefir aldrei selt sál sína.
Hann hefir alltaf haldið fram
því, sem hann vissi sannast og
réttast með sannfæringarfestu
og haft megna óbcit á öllum
yfirdrepskap. Fn hann liefir
alltaf verið sanngjarn maður
og virt einlægar skoðanir ann-
ara. Þess vegna liefir liann líka
reynst niaður samvinnugóður.
Og góðvildin, sem hann á i svo
ríkum mæli, hefir gert J>að að
verkum, að hann hefir livar-
vetna reynzt góður félagi og
sannur drengskaparmaður.
Ilonum hefir tekizt vel að
sameina glaðlyndi og alvöru.
Hann er alvörumaður. Þess
hefi eg sérstaklega orðið var,
]>egar við höfum rætt um trú-
mál; honum er ljós þörf
inannssálarinnar fyrir guð.
Og engunx sem rit hans hafa
lesið getur dulizt tilfinning hans
fyrir J>eirri ábyrgð sem á hverj-
um manni livilir, hæði að þvi
er snertir hann sjálfan og
framkomu hans við aðra menn.
Fn samfara Jiessu er hann glað-
ur maður og skemmtilegur, og
liefir oft með fjörugum og
skenmitilegum ræðum aukið á
gleði manna á mannfundum.
Hann heimsótti Vestur-íslend-
iuga árið 1916, og létu J>á marg-
ir þeirra í ljós að ekki hefði
skemmtilegri gest að garði bor-
ið. Hann kom i byggðina mina
daginn eftir að eg hafði eignazt
bíl og fyrsta sinn borið við að
aka slíku farartæki, og eg sótti
hann á járnbrautarstöð og ók
með hann um byggðina. Um
kvöldið sagði Guðnmndur: „Eg
vona að enginn telji mig mann
Skátablaðið.
i. tbl. 9. árg. flytur a. m.: „30
ár (C. H. Sv.), „Einherjar 15 ára“,
„Skátafélagið „Faxi“ 3 ára“ (J.R.),
„Baden Poweli" (þýtt), „R.S.-síð-
an“ (L.G.), „Þótt hann rigni“,
„Heiður flokksins" (G.H.), „Skáta-
foringi — kennari, Áðalsteinn Sig-
mundssoti“ (S.Ó.), „Landsmót að
Hreðavatni", „Frá skátafélögunum
á Hólmavík" (J.K.), „Úr heimi
skáta“, „Hann er skáti“ (saga frá
Lundúnum) o. fl.
Stúdentagarðurinn.
Sýslunefnd V.-fsafjarðarsýsIu
hefir gefið herbergi, er nefnast skal
„Jóns Sigurðssonar herhergi".
Hallgrimssókn.
Messað í Austurbæjarskóla kl. rr
f. h. á sunnud. Síra Jakob Jónsson
(Sjómannadagsins mi»nzt). Athug-
ið, að messan er á öðrum tíma en
vénjulega.
hund sem hét Spói. Einn góðan | huglausan, því að eg liefi ekið
veðurdag lá hann steinsofandi með Friörik í allan dag.“ —
hjá mér þar sem eg sat yfir fé.
Allt í einu rauk hann upp gelt-
andi, án ]>ess að eg yrði var við
neina ástæðu til J>ess. Hann
hlýtur J>ví að hafa verið að
dreyma. "En hann hefði ekki
getað dreymt, ef hann hefði
ekki haft sál. Þess vegna er }>að
áreiðanlegt, að skepnumar hafa
sál.“ Kom öllum saman um, að
Guðmundur hefði vel svarað.
Það er líka eftirtektarvert, hve
mikið er af frumlegum liugsun-
um í því sem liann hefir ritað.
Guðmundur hefir alla æfi
verið maður vandaður. Eg hefi
aldrei séð eða heyrt til hans
neitt það, sem ekki sómdi góð-
um dreng. Framkoma hans er
alltaf prúðmannleg. En ráð-
vendni manns her sér vott í
fleiru en meðferði^fjármuna og
n
Hann er nianna beztur heim að
sækja. Þegar vinir hans koma
heim til lians, verða ]>eir aldrei
varir við að hann eigi annrikt.
Þó að liann hafi verið önnum
kafinn við ritstörf, lætur hann
ekkert á ]>ví bera, lieldur hugs-
ar um það eitt, að gera þeim
samfundina sem ánægjulegasta.
Og þar er hann ekki einn
að verki. Hann var svo lánsam-
ur að eigDast góða og mikil-
hæfa konu fyrir 29 árum, og
frú Gaufey hefir reynzt honum
góður förunautur. Samvinna
þeirra að uppeldi barnanna
]>eirra fjögurra, sem upp kom-
ust, og að ' sameiginlegum á-
hugamáhim þeiira liefir verið
svo fögur og sönn fyrir J>að,
hve einlæga virðingu J>au hafa
alltaf borið hvort fyrir öðru.
— ■■■■ n—n«i ■
Scrutator:
Xjoudjdlx aJhnjennMfyS
„Blessað striðið“ ...
Það þótti býsna spaugilegt, sem
haft var eftir kerlingunni á siðustu
stríðsárunum, J>égar allir voru að
græða: „Blessað stríðið“ ... En
maður, sem nýkominn er frá Eng-
landi, sagði við mig fyrir nokkru,
að sér fyndist engu líkara en að
íslendingar litu á stríðið eins og
einhverja prívat-forsjón handa
sjálfum sér. Hann er hneykslaður
á bruðlinu, tízkudinglinu og pen-
ingabrjálæðinu. íslendingar, segir
hann, álíta að striðið komi sér ekk-
ett vi?S, heldur sé það annarra að
berjast fyrir }>eim andlegu verð-
mætum, sem J>eir þó telja sig fylgj-
andi. Þeim sé við engu líkjandi
annað en strútinn, sem stingur höfð-
inu í sandinn, þegar hættan nálg-
ast. Þegar talað sé um hemám ís-
lands, sé svarið jafnan það, að það
sé ekkert víst, að Þjóðverjar hefðu
tekið ísland, þótt Bretar hefðu lát-
ið það afskiptalaust.
Mér þykir rétt að birta þessar
athugasemdir, vegna þess að þariia
er nokkur skýring á því, hvers-
vegna svo köldu andar til íslend-
inga frá mörgum hermönnum, sem
hér hafa verið. Það er þýðingar-
laust að svara slíkum aðfinnslum
því einu, að útlendingar skilji okk-
ur ekki. Við verðum líka að stinga
hendinni í eigin barm (en ekki höfð-
inu í sandinn) og athuga að hve
miklu leyti slíkar aðfinnslur eru
réttmætar.
Livorno — Leghorn.
Um daginn gat „Vísir“ í síðustu
fréttum um loftárás á Livomo.
Daginn eftjr skýrði Morgunblaðið
frá loftárás á Leghorn. Hvort er
rétta nafnið? spyrja menn. Svarið
er að hvorttveggja er rétt. Á ítölsku
heitir borgin Livorno, á ensku Leg-
horn. Bretar hafa þann sið, að nefna
nokkrar borgir með enskum nöfn-
um, svo sem Milan (Mílanó), Vi-
enna (Wien), Munich (Munchen),
Naples (Neapel), Moscow (Mosk-
va). Einhver óskiljanlegasta breyt-
ingin frá þýzku til ensku er borg-
in Regensburg, sem á ensku er oft
nefnd Ratisbon.
Orovida.
Á brezku sýningunni eru tvær
myndir eftir ensku listakonuna Oro-
vida. Hún heitir fullu nafni Oro-
vida Pisarro og er sonardóttir hins
fræga franska listmálara. Hún kall-
ar sig aldrei annað en Orovida, og
mun hún ekki vilja njóta frægðar
afa síns og föður, sem einnig er
merkur málari. Um föður hennar
má segja líkt og prófessor Nordal
sagði um útlendu skáldin, sem flutt-
ust til Englands, að hann gerðist
Englendingur af lífi og sál. — Ung-
frú Orovida er roskin kona og hef-
ir jafnt og þétt verið að vinna sér
frægð og viðurkenningu. í fyrra
hitti ég hana, þegar verið var að
opna listsýningu kvenna í London,
og var hún heiðursforseti sýning-
arinnar og sýndi tvö málverk með
mjög austrænum blæ. Á sýningunni
hér eru myndir hennar af „zebra-
dýrum á stökki“ og „svínaveiðum".
Vatnsveitnr.
Það er víðar vatnsskortur en í
Reykjavík. Þjóðverjar hyggja á
auknar vatnsveitur í Ukraine. Bret-
ar munu heldur ekki með öllu frá-
hverfir því að auka vatnið í Ruhr-
dalnum.
Sumaxhústaður
nýrr, ca. 11 kn>. frá bænum,
er til sölu. í hústaðnum eru
2 herberpi ng eldhús. Uppl.
í síma 2484 í dag og eftir kl. 6
næstu kvöld.
Þór
fer til Öræfa. Vörumóttaka
til liádegis á miánudag. Eftir
hádegi verða teknar vörur til
Vestmannaeyja, ef rúm leyf-
ir.
Sæhrímnir
fer til Bíldudals og Þingeyr-
ar. Vörumóttaka til hádegis
á mánudag.
Esja
fer austur um land til Siglu-
fjarðar og Akureyrar xxm
miðja næstu viku.
Vömmóttaka til hafna frá
Bakkafirði til Djúpavogs á
miánudag.
Pantaðir farseðlar óskast
sóttir í siðasta lagi árdegis á
þriðjudag.
Stúlka
Okkur vantar röska stúlku
nú Jiegar.
G. Ólafsson & Sandholt.
ilístÉr
á fögrum stað skamrnt frá
bænum til sölu. Skipti á góð-
um hil geta komið til greina.
Tilboð auðkennt: „Bíll eða
bústaður“, seudist Vísi sem
fyrst.
Fðlksbill
nýlegur, í góðu standi, óskast
til kaups. Tilboð með upplýs-
ingum óskast send afgr. Vísis
fyrir þriðjudagskvöld auð-
kennt: „Göður bill“.
Vikur
HOLSTEINN
EINANGRUNAR-
PLÖTUR
fyrirliggjandi.
Pétur Pétursson
glerslípur. & speglagexð
Sími 1219. Hafnarstræti 7.
SVEFNPOKAR
BAKPOKAR
STORMBLtSSUR
(Dunlop)
SPORTHÚFUR.
VERZL.
m.
Grettisgötu 57.
Farsóttir á fsafirði.
Síðastliðið ár, og það sem af er
þessu, hefir verið eitt hið tnesta
farsóttaár, sem gengið hefir yfir
á ísafirði í langan tíma. Hafa und-
anfarið gengið þar kíghósti, bletta-
lungnabólga, barnaveiki, hettusótt,
inflúenza og nú eru mislingar þar
i næsta nágrenni.