Vísir - 25.01.1944, Blaðsíða 2

Vísir - 25.01.1944, Blaðsíða 2
VÍSIR Það verður að tryggja fram kvæmd skipaeftirlitsius. Lög um íslenzkt flokk- unarkerfl, fyrir ný fiskiskip mjög naud- synleg. VÍSIR DAGBLAÐ Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F. Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjnnni Afgreiðsla Hverfisgötu 12 (gengið inn frá Ingólfsstræti). Símar: 1 6 0 0 (fimm línur). Verð kr. 4,00 á mánuði. Lausasala 35 aurar. Félagsprentsmiðjan h.f. Viðkvæmt mál. Y firlýsing var gefin é Alþingi í gær af hálfu ríkisstjórn- arinnar, er hné í þá átt, að rann- sókn hefði verið látin fram fara á sjólysum þeim, sem orð- ið hafa líer' við land, og myndi hún franikvæmd frámvegis eftir því, sem föng reýndust á, sérs;takiega þó með það fyrir,, t a.VLguip. að fá úr því skoríjS^hyórt telja mætti m iiuikað.Óryggi samfara breyt- mguip, á hleðslu botnvörpunga. Mun þafa verið efnt til rann- sóknar jýissarar meðfram vegna skrifá. er’ hirzt hafa hér í blað- inu. Þess 'héfir orðið vart, að sumir menn líta svo á að hér sé um óf viðkvæmt mál að ræða, þannig að aéskilegast sé að blöð- in gæti, alls hófs í umraéðum um iriálið. Vitanlega er það rétl að málið er viðlcvæmt, einkum ef meriri skýldu ætla, að blaða- skrifin miðuðust fyrst og fremst við ákveðin tilefni, en þá er rétt að lýsa því yfir i eitt skipti fyr- ir öll, að svo er ékki. Hitt vakir einvörðugu fyrir blaðinu að ræða málið almennt, á þeim grundvéílí annarsvegar hvað gera megi fyrir aukið öryggi sjómanna, en hinsvegar að gætt verði fyílsfu vöruvöndunar á út- fluttum sjávarafurðum. Ekki alls fyrir löngu Iiafa spunnizt umræður í brezkum blöðum út af innflutningi fisks til Stóra- Bretlands, en þar hefir þvi ver- ið lialdið frain að íslenzkir botnvörpungar flyttu skemmd- an fisk til landsins og í raun- inni óhæfan. Vitanlega má segja sem svo, að slíkar umræð- ur hafi við engín rök að styðj- ast, en í því felst engin trygging og þarf því níálið rannsóknar við, enda mun engum reynast affarasælt til frambúðar að byggja atvinnurekstur sinn og afkomri á slíkum vöruflutning- um. Hyer þau mistök, sem kunna að verða í Jies.su efni geta stórskáðað íslenzku þjóðina, ekki aðeins um stund heldur til Iangfrairia. . Þvi varðar það miklu að hið opinbera fylgist vel með því að hvé miklu leyti ásakanir erlendra blaða kunni að lrafa við rök að styðjast og hlutist jafnframt til um að úr verði bætt, megi sök eða mistök rekja til framleiðsluhátta hér við land eða flutning milli landa. Menn verða að hafa það hug- fast að slik mál, sem Jressi eru ekki fyrst og fremst viðkvæm einstaklingunum, sem hér eru heima fyrir, heldur ýmsum öðr- um og þá fyrst og fremst þjóð- inni í heild. Hér er um stórfellt hagsmunamál að ræða út á við og inn á við. Engunr ásökunum má beina til einstakra stétta eða manna innan Jreirra, heldur verður að rannsaka reksturinn i heild, með tilliti til almenns öryggis og beinna þjóðarhags- mrina. Þjóðviljinn hefir talið við eiga að veitast að íslenzkum út- vegsmöimum í umræðum um málið, en Jreir eiga ekki frekar sök en sjómannastéttin í heild, sem hefir talið ýmsar þær breyt- ingar eðlilegar, sem gerðar hafa verið á skipunum og fyrirkomu- lagi í fiskflutningum síðustu Sú saga er sögð frá gull- grafaratímabilinu í Alaska, að eitt sinn hafi fundizt þar álitleg náma í gljúfri einu, en sá galli var á gjöf N jarð- ar, að til þess að komast að Jiessum, góðmálmi þurfti að vaða undir vatnsmikinn foss og var sú för svo liættu- leg að aðeins tveir menn af tólf komust að gullnám- unni en 10 fórust í elfunni í fyrstu atrennu. Á leiðinni til haka drukknaði annar mannanna, sem eftir voru, en einn komst til baka nreð alla þá lryngd, sem hann gat borið af gulli. Mörgum finnst, sem islenzkir útgerðarmenn og sjómenn hafi undanfarið leik- ið sér að sama lráskanum og gullgrafararnir í Alaska, er Jreir óðu undir fossinn. Mitt í dugn- aði sínunr og ókafa eftir að afla sem mests til framtíðarinnar, hafa Jressir aðilar ekki virzt kunna að stilla í hóf. Breyting- arnar á fiskiskipununr og of- hleðsla þeirra eru í eðli sínu sama ögrunin við dauðann og gullgrafarnir i Alaska höfðu í frammi. Við breytingarnar virðist ekki tekið nægilegt tiilit til öryggis og burðarmagns skipanna, eða til hvaða notkun- ar skipin eru upphaflega smíð- uð. — Vélskipið Þormóður. Slysið, Jregar vélskipið Þormóður fórst, er enn í fersku minni. Ekki er ástæðulaust að ætla, að J>ær breytingar, sem gerðar höfðu verið á skipinu, hafi verið hyggðar á oftrú á Jrol Jjess og aldur. Opinberar skýrsl- ur frá þeirri rannsókn, sem gerð var á tildrögum slyssins, hafa ckki fengizt birtar, en sagt er að þetta skip hafi upphaflega verið byggt sem reknetabátur af Englendingum. Skyldi Jrað fara út til veiða í Norðursjóinn á kvöldin, vera úti yfir nóttina en koma inn i höfn að morgni. í samræmi við Jætta hlutverk skipsins var allur bolur J>ess úr þynnra efni og með lengra millibili milli styrktarbanda en gerist um skip, sem ætluð eru til útilegu, eða lengri siglinga. Iiitt er víst, að þegar skipið var keypt hingað til lands, var það nálega tuttugu ára. Það hafði gufuvél, og afar litla yfirbygg- ingu. Hinir nýju eigendur skipsins lrér á Islandi létu skjótt breyta J>ví í úthafsskip. Hin gamla 150 árin. Vafalaust má segja að slíkar breytingar hafi gerðar verið af illri nauðsyn, en þær geta leitt til ills og óviðunandi ástands, og þá er að hverfa frá slíku ráði, er sannanir hafa fengist fyrir því. Reynzlan er ó- lýgnust i þessu efni sem öðru. Væntanlega vinua allir að því af fullum skilningi að rann- sókn málsins gangi sem greið- ast, og að henni fram farinni verði allar þær umbætur gerðar, sem eðlilegar geta talist. Hér er á engan hátt verið að rífa niður, heldur að byggja upp, en hver er J>að, sem myndi skerast úr leik í þvi byggingarstarfi. liestafla gufuvél var tekin úr J>ví, ásamt katli og öllu tilheyr- arrdi, en 'létt 240 hestafla vél, senr brendi olíu, sett í staðinn. Hin nýja vél var hvorttveggja í senn, miklu léttari sem botn- þyngd í skipið, en ólikt afl- meiri. Auk J>ess var sett stór yfirbygging ofan Jrilfars, yfir yélarrúminu, í stað himrar gömlu og lágu yfirbyggingar, og J>ar ofan á stórt og nryndarlegt stýrisliús. Þessu til viðbótar var svo sett bátadekk fyrir tvo báta, i einn hjörgunarbát og annan minni bát á skipið. í stuttu máli að um leið og skipið er stórlega létt að neðan nreð því að taka úr því tiltölu- lega þunga gufuvél og setja í J>að létta og miklu afl- meiri vél er yfirhygging þess aukin stórkostlega, án þess að vitáð sé um, að bolur skipsins sé styrktur að nokkrum mun eða kjölfestu hætt í J>að til móts við hina rniklu viðbótar-yfirbygg- ingu. Flak úr síðu skipsins, er rekið hefir og mælt var, reyndist ekki nema tveir þumlungar á þykkt, bilið milli máttarviða 10% þumlungur og styrktarböndin sjálf 5x5 Jjumlungur. Kunnur skipasnriður telur að skip af likri stærð og I>ormóður verði að hafa þriggja þumlunga byrð- ing, styrktarbönd ekki efnis- minni en 6x6 þumlunga og að bilið nrilh Jiessara máttar- viða megi ekki vera meira en 6 þumlungar, ef styrktarlrlut- föllin eigi að samsvara stærð skipsins. Það virðist því augljóst, að þrátt fyrir að vitað var, að allur borúr Þormóðs var óvenjulega veikbyggður í upphafi, miðað við stærð skipsins, og skipið var auk þess orðið gamalt, þeg- ar J>að kom í hendur tslendinga, var ekki Irikað við að gera á því breytingu, sem hlaut að reyna miklu ineira á styrkleika J>ess Minnins Kaj Munks. Félag íslenzkra leikara stóð fyrir eftirtektarverðri og myndarlegri dagskrá í minningu um Kaj Munk, og hófst hún á snjallri ræðu Davíðs Stefánssonar. Er Davíð ákaflega á- heyrilegur ræðumaður í útvarpi. Rödd hans er djúp og þróttmikil og framlrurður skýr. Þykir mér einkum fallegur hinn norðlenzki framburður hans á nafninu Munk, enda er hann mjög nærri hinurn rétta danska framburði nafnsins. Allir aðrir báru nafnið fram upp á sunnlenzku, með órödduðu n-i. Það kann að virðast undarlegt, að harð- soðinn Sunnlendingur eins og eg skuli hafa mætur á norðlenzku tungutaki en tvennt er það einkum í tali Norðlendinga, sem mér Jinnst bera af sunnlenzkunni: raddaðir hljóðstafimir l, m og n á undan k og t (stúlka, skemmta o. s. frv.), og k borið fram sem k, en ekki sem g (tafca). En þetta er auðvitað óþarfa útúrdúr. Aðrir liðir dag- skrárinnar tókust mjög vel, enda þótt kaflarnir úr „Niels Ebbesen" fæm ekki eins vel úr hendi og sið- asL Lárus Pálsson ruglaði prest- inum í síðasta atriðinu saman við prestinn í Gissuri jarli. Haraldur Björnsson náði ekki eins góðum tökum á dauðastríði greifans og en nokkur skynsamleg ástæða var til að ætla að það þyldi. Breytingar fiskiskipanna. En J>eir, sem breyttu Þormóði úr reknetabát í skip fyrir út- hafssighngar, eru ekki þeir einu, sem blóta guð bíræfninn- ar. Margir fiskiskipaeigendur liafa fylgt dæminu um Þormóð í J>eim tilgangi, að liafa meira upp úr skipunum en nokkur efni standa til, ef tillit er tekið til stærðar skipanna og Jæirra grundvallaratriða, sem skipin eru byggð eftir í upphafi, og öryggishlutföll J>eirra byggj- ast á. Lestar togaranna eru stækk- aðar til að koma rneiri fiski i hverri ferð til Englands. En jafnfranrt eru Jressar breytingar lil að veikja skipin að miklum mun. Vatnsþétt skilrúm, senr upphaflega eru sett á sérstak- lega sterk bönd, eru færð til af hanadhófi ixrn í kolarúmið og ýmist soðin ofan í járndekkið, sem er yfir vatnsgeymunr skips- ins, eða fest í veik bönd hvar sem til næst. Jafnframt er rask- að þvi hlutfalli, senr tillit er tekið til unr stærð vatnsþéttra hólfa í skipinu, J>egar skipið er hyggt. Dæmi munu vera til, að sumir skipaeigendur hafi látð rífa steinsteypu úr kili skipanna, til að fá meira hurðarmagn fyr- ir fisk. Hinsvegar er vitað, að á flest sldpin, sem sigla á England, hefir orðið að setja ýmsar hrynvarnir. Eru þessar varnir oft mjög þungar og hafa mjög mikil áhrif á jafnvægi skipsins og stöðugleika á sjón- um. En ennjjá hættulegri verður Jiessi viðbótarjjyngd ofan J>il- fars, ef kjölfesta skipanna er létt að sama skapi. Jafnfranrt eru gerðar ýmsar ráðstafanir í lestunr skipanna, til að koma sem mestum fiski i J>ær. Hillur eru hafðar færri, fiskurinn er hausaður, ís er minni en áður. Jafnframt J>ví sem skipunum er hreytt Jjannig og þau veilct, virðist engrar hófsenri gætt um hleðslu þeirra. Afleiðingin verð- ur J>ví í mörgúnr tilfellum of- hleðsla og ofraun fyrir skipin. Að minnsta kosti er J>að staðreynd, að nú kemur svo J>úsundum skiptir fleiri körfur upp úr togurunum í erlendri höfn“ en áður en skipunum var breytt. hann gerði áður. Hinsvegar lék Þor- I steinn Stephensen aðalhlutverk sitt | nreð hinum sama myndugleik og fyrr, og meðferð hans á prédikun eftir Munk var mjög hugnæm. Það I var til nokkurra lýta, að ýmsir þulir skýrðu einstök atriði, en sum atriði skýrðu þeir sjálfir, er fluttu. Jón Aðils annaðist þulshlutverkið í „Niels Ebbesen" mjög röggsamlega, og hefði hetur farið, ef hann hefði kynnt hver einasta atriði. En þetta eru auðvitað smávægilegar að- finnnslur, og er ekki ætlunin að kasta neinni rýrð á dagskráná sem heild, því að hún fór vel fram. Hinsvegar var þar svo margt gott og tilefnið slíkt, að maður hlaut að krefjast mikils. Davíð Stet'ánsson. Eg get ekki stillt mig um að setja þá ósk fram, að Davíð Stefánsson lesi eitthvað upp í útvarpið, áður en hann hverfur aftur norður. Frú Að- albjörg Sigurðardóttir benti mjög réttilega á það í útvarpsþætti sínum á dögunum, hversu mörg mistök verða um lestur kvæða. Er auðvitað ekki um að fást, þegar skáldin lesa sjálf, en hörmulegt er, þegar mis- jafnir upplesarar taka að sér aÖ myrða góð kvæði. Þegar svo vel En livar er eftirlit ríkisins með sldpum? Hefir J>að ekki aðstöðu til að koma í veg fyrir Jjessar ráðstafanir? Eru lögin um skipaeftirlit svo léleg, að þau nái ekki út yfir þessa ráða- breytni? Eða eru kannske bæði lögin og framkvæmd þeirra svo léleg, að liver og einn geti rokið í að breyta skipum sínunr án nokkurs orðs frá Skipaeftirliti ríkisins, lrvað fráleit, sem breyt- ingin kann að vera, miðað við styrkleika, hlutföll og stærð skipsins. Ný skip. Hér í Reykjavík er ekki hægt að fá leyfi til að byggja húskofa án Jiess að margir sérfræðingar geri þar um áætlanir og lrafi eftirlit með verkinu. En allt öðru mál virðist gegna með skipabyggingar. Þar fær hver og einn að hjálpa sér sjálfur án ónæðis frá opinberu eftirliti. Enda hefir komið í Ijós, að sunr stærri skip, byggð hér á landi, hafa hvergi nærri reynzt nægilega vel byggð. Er þar skemmst að minnast vélskipsins Hilnris. Virðist svo sem öll hlut- föll hafi verið röng í þvi skipi. Að nrinnsta kosti er ekki önnur ástæða sjáanleg fyrir að það lajgðist á hliðSna i sæmilegu veðri og skipverjar voru lengi i vafa um hvort hann mundi nokkurntíma rétta sig við. Það er ekki mikið unnið við að byggja efnismikil og dýr skip, ef öryggishluföll og jafn- vægi þeirra er svo mikið út i bláinn, að þau fljóta varla á ' réttum kili í sléttum sjó. Að sjálfsögðu verður íslenzka rikið að setja hér lögbundið flokkun- j arkerfi, undir eftirliti sérfræð- inga, fyr-ir skip, er byggð eru innan lands, ef íslendingar hyggjast að byggja skip í fram- tíðinni, senr séu traust og sam- bærileg við skip annarra Jrjóða af sömu stærð. En jafnframt verður hið opinbera að hlutast til urn nýja löggjöf um skipaeft- irlit og tryggja að framkvæmd hennar sé örugg, svo að ráðstaf- anir, eins og breytingar fiski- skipanna undanfarið, endurtaki sig ekki i framtíðinni. Þannig verður auðveldast að koma í veg fyrir óhöpp og slysfarir, sem í einu valda óbætanlegu tjóni og sorg. A. Drukkið eitur. Fjórir menn, sem allir voru undir áhrifum áfengis, drukku lýsól s.l. sunnudag, í þeirri trú, a'Ö þaÖ væri áfengi. Mennirnir voru fluttir á spítala og var dælt upp úr tveim- ur þeirra. ber i veiÖi, aÖ skáldi'Ö sjálft er af- burða upplesari, eins og Davíð er, þá fer ekki hjá því að mann langi til að heyra skáldið sjálft, Fréttaþulur. Sú nýbreytni hefir verið tekin upp í nokkra daga, að sérstakur þulur les fréttimar, og er J>að til mikilla bóta. Það er Axel Thor- steinsson fréttamaður, sem lesið hefir, og er hann að flestu leyti mjög vel til þess fallinn. Það er miklu minni hætta á ónákvæmum lestri eða hikandi, þegar sá maður les, sem átt hefir drjúgan þátt í að búa fréttirnar til lesturs. Þurfi af einhverjum ástæðum að lesa í málið, er auðvitað enginn betur til þess fallinn. Það er alsiða víða um lönd, að sérstakir þulir hafi frétta- lestur með höndum, og gera margir þeirra ekki annað, þar' sem sá lest- ur er sérstaklega vandaður. Margir munu kannast við Alvar Lidell, Bruce Belfrage og Derek Prentice úr brezka útvarpinu. Virðist það mjög heppileg ráðstöfun að fela fréttamönnunum að lesa fréttirnar, því að þeir hafa öll skilyrði til að kynna sér þær miklu betur en þulirnir, sem oft fá þær ekki í hendur fyrr en á síðustu stundu. Scrutator: v TIgucUvl áÉMjMMWfyS Rannsdkn á ofhleðsln fiskiskipa. Atvinnumálaráðuneytið hefir lagt fyrir Sjódóm Reykjavíluir að láta sjó- próf fará fram í tilefni af hvarfi b.v. Max Pemberton, til Jiess að leitast við að finna orsök að hvarfi skips- ins. Var J>ess óskað að aflað verði m. a. skýrslna um: 1. Rvort breytingar hafi ver- ið gerðar á skipinu, senr hafi rýr-t það sem sjóskip, og sér- staklega hvort breytingar hafi verið gerðar á fiskirúmum skipsins, sem leitt gætu til of- hleðslu J>ess. 2. Hvort Ioftvarna- og björg- unarútbúnaður skipsins hafi verið þannig að ætla megi að hann hafi gefið skipinu óeðlilega yfirvigt, og 3. að Sjódómur láti framt fara próf i síðustu höfn, er skipið kom á, til þess að fá upp- lýst unr hleðslu J>ess J>á og ann- að, sem máli mætti skipta. Jafnfranrt, og í þessu sam- liandi, liefir ráðuneytið óskað að Sjódómur Reykjavikur at- hugi og leiti skýrslna um, hvemi~ ig ástatt er með íslenzka. togara og önnur fiskiskip, sem, sigla milli landa, hvað snertir breyt- ingar gerðar á þessum skipum, með tilliti til þess, sem fram tekið er hér að ofan undir attiði 1. og 2. Ennfremur, og alveg sérstak- lega óskar ráðuneytið þess, að rannsókn sé gerð á því, hvernig hleðslu þessara skipa hefir ver- ið og er háttað í veiðiferðum og millilandasiglingum, með tilliti til öryggis skipanna. Peningalán 30 þúsund krónur óskast, gegn i'vrsta veðrétti í arðvæn- legu í/rirtæki. Fyllstu þag- mælsku heitið. Tilboð leggist ínn á afgr. Vísis fyrir fimmlu- dagskvöld, merkt: „Pening- Hefi ennþá fyrirliggjandi. karlmaiiiia- nærbniur meðalstærðir, með gamla : Jága verðinu. n. Toft Skólavörðustíg 5. Sími 1035. Kona óskast til gólfjivotta. n.f. Leiít^r Tryggvagötu 28, efstu hæð. Sími 5379. Nýkomið: Ensk MmmM (einhneppt). Verð kr. 255.00. SKlÐABUXUR. llltíma I Skólavörðustig 19. Sími 3321.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.