Vísir - 26.05.1944, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálssbn
Skrifstofur:
Féiagsprentsmiðjan (3. hæð)

Ritstfórar
Blaðamenn Simli
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 ilnur
Afgreiðsla
34.
ar.
Reykjavík, föstudaginn 26. maí 1944.
116. tbl.
Lýðveldiskosningarnar:
Talningu lokið í helming
kjördæmanna.
1 gær var lokið talningu í 14 kjördæmum og eru úrslitin þessi:
Sambandsslitin....... 47.855 já 257 nei
Lýðveldisstofnun.... 46.675 já 819 nei
1 gær voru atkvæði talin í 6 kjördæmum: Gullbringu- og Kjósar-
sýslu, Borgarfjarðársýslu, Mýrasýslu, Vestur-diúnavatnssýslu,
Vestur-Skaftafellssýslu og Snæfellsness- og Hnappadalssýslu, og
urðu úrslit þessi:
Gullbringu- og Kjósarsýsla:
Sambandsslit .............
Lýðveldisstjórnarskrá ....
Borgarf jarðarsýsla:
Sambandsslit .............
Lýðveldiss tj órnarskrá ....
Mýrasýsla:
Sambandsslit .............
Lýðveldisstjórnarskrá ....
Vestur-Húnavatnssýsla:
Sambandsslit .............
Lýðveldisstjórnarskrá ....
Vestur-Skaf tafellssýsla:
Sambandsslit .............
Lýðveldisstjórnarskrá ....
Snæfellsnes- og Hnappadalssýsla:
Sambandsslit .............
Lýðveldisstjórnarskrá ....
Já Nei Auðir Ögildir
3226 8 12 30
3171 15 *
1856 6 4 22
1826 12
1101 2 5 11
1087 3
853 5 1 . 7
838 5
919 4 ? ?
916 6 ? ?
1653 9 14 26
1612 15 62 13
Pólsk »sendi-
sveií« í Moskva.
Vegna fréttakorns í Vísi i
gær þess efnis að „sendiráð hins
nýja pólska ráðstjórnarríkis“
sé komið til Moskva, vill kons-
úlatið taka fram það sem liér
fer á eftir:
Frá því að rússneska stjórnin
sleit stjórnmálasambandi við
stjórn pólska lýðveldisins, sem
nú sitnr í London og fer með
málefni Pólverja um leið og hún
stjórnar baráttu pólsku þjóðar-
innar heima fyrir, hafa Rússar
jafnan virt að vettngi tilmæli
Pólverja til að koma stjórn-
málasambandi á að nýju og
neitað að semja til sátta í deilu-
máli þvi er þeir stofnuðu til
við pólsku stjórnina þvert ofan
í gerðir Atlantshafssáttmálans
er Rússar höfðu lýst sig aðila
að.
Hinsvegar hafa Rússar léit-
ast við að ala pólska quish'nga í
Rússlandi, en slikra manna
heflr hvergi gætt Póllands meg-
in við landamærin, og mun
„sendiráð“ þetta eitt afsprengi
slikra tilrauna.
Reykjavík, 25. maí 1944.
Pólska konsúlatið,
B<b)op /iit
I.O.O.F. 1^126526872 =9.0.
Sjúklingar á Vífilsstöðum
biðja blaðið að bera þakkir til
Glímufél. Ármanns fyrir fé það, kr.
2801.24, sem formaður þess afhenti
bókasafni okkar, sem var ágóði af
dansleik, er haldinn var 17. þ. m.
Ennfremur þakkir til hr. Egils
Benediktssonar fyrir að lána hús-
næði endurgjaldslaust.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 2030 Erindi: Landbúnaðar-
vélar og íslenzkur búskapur, I (Jó-
hannes Bjarnason vélaverkfræðing-
urf). 22.55 Strokkvartett útvarps-
ins: Kvartett nr. n í D-dúr eftir
Mozart. 21.10 Upplestur (Árni Óla
'blaðamaður). 21.30 Hljómplötur:
Söngvar eftir Schubert. 21.50
Fréttir. ‘ 22.00 Symfóníutónleikar
(plötur): a) Dýrðarnóttin eftir
Stravinsky. b) Brúðkaupið eftir
Stravinsky.
Næturlæknir:
Kjartan R. Guðmundsson, Lækj-
argötu 6 B. Simi 2929.
Næturakstur:
Aðalstöðin, sími 1383.
Rakarastofur
verða opnar til kl. 6 síðdegis á
morgun.
Arnesingafélag 10 áira:
Samsæti haldið að
Hótel Borg.
Þann 27. þ. m. eru 10 ár lið-
in frá því Árnesingafélagið var
stofnað hér í Reykjavík. 1 til-
efni af því hafa félagsmenn á-
kveðið að halda samsæti að
Hótel Borg þ. 3. júní næstkom-
andi og munu þar verða flutt
minni félagsins og sýslunnar,
ræður fluttar, sungið og leikið.
Aðalmarkmið þessa félags-
skapar er, eins og annara slíkra
félaga, að stuðla að einingu og
kynningu sýslubúa, scm búsett-
ir eru hér í bæ.
Auk þess hefir félagið tekið
sér fyrir hendur að gefa út sögu
Árnesinga og er þegar kominn
út fyrri hluti fyrsta bindis, en
ætlunin er sú hjá félaginu, að
gefa út stórt og merkilegt heim-
ihlarrit um sýsluna.
Það fyrsta af þessu verki, sem
þegar er út komið, er Jarðfræði
Árnessýslu, sem Guðmundur
Kjartansson jarðfræðingur hef-
ir ritað og „Gróður og jurta-
líf“ eftir Steindór Steindórsson
á Akureyri.
Seinni hluti bindisins mun
væntanlega koma út seinni
hluta næsta vetrar og eru það
lýsingar á sýslunni og annað, er
hana varðar. Mun Guðni Jóns-
son magister skrifa þennan
hluta, en hann verður jafn-
framt ritstjórj alls ritsins.
Svíum fjölgar.
Barnsfæðingum hefir farið
ört fjölgandi í Svíþjóð undan-
farin fimm ár.
Eftir siðasta stríð fækkaði
fæðingum mjög og urðu fæstar
85,000 árið 1933. Átta árum síð-
ar voru þær aftur orðnar 100,-
000, en á siðasta ári náðu þær
metfjöldanum 125,000. Á tíu
ára tímabilinu, sem lauk um
síðustu áramót, hækkaði fæð-
ingatalan úr 13,7 í 19,2 á þús-
und ibúa. — Dánartalan hefir
haldizt nokkurnveginn óbreytt
á sama tíma, um 70,000 árlega.
Roosevelt hefir beðið þingið
að veila 20.000 milljónir dollara
aukafjárveitingu til liersins. Áð-
ur var búið að veita samtals
40.000 milljónir til hans á næsta
fjái'hagsári.
Silðarfraileiieiður
StBfll SllBSIllll.
Síldarframleiðendur stofnuðu
með sér sölusamlag í gær. Hefir
þessi nýja stofnun þegar farið
fram á að verða löggiltur út-
flytjandi á saltsíld.
Um tíma hefir undirbúnings-
nefnd unnið að þessum málum
af liálfu síldarframleiðenda,
sem í voru þrir menn, þeir Ing-
var Vilhjálmsson, Óskar Hall-
dórsson og Ólafur Þórðarson.
Stofnendur samlagsins fram-
leiddu samanlagt um 84% af
saltsíld síðasta árs og eru allir
stærstu síldarsaltendurnir þar
meðlimir.
Stjórn samlagsins sldpa:
Ingvar Vilhjálmsson formaður,
og meðstjórnendur eru Sveinn
Jónsson forstj., Sandgerði,
Gunnlaugur GuÁjónsson útgerð-
armaður, Siglufirði, Jón Þórð-
arson forstjóri, . Siglufirði,
Gunnar Larsen forstjóri^Ákur-
eyri og Óskar Halldórsson úf-
gerðarmaður, Reykjavik.
Mikil óánægja hefir verið
ríkjandi með störf Sildarút-
vegsnefndar síðastliðið ár. —
Grein um það mál er á annarj
síðu.
Spren§r| nbrot,
eða livað?
Fyrir nokkurum dögum voru
tveir menn á gangi hér í bæn-
um, sem ekki er í frásögur fær-
andi; en þegar minnst varir
gefur annar þeirra frá sér
ámátlegt hljóð og kippir
upp öðrum fætinum, því hann
fann allt í einu ti lnokkurs sárs-
auka í honum.
Þegar hetur er að gáð, sér
maðurinn sér til ólýsanlegrar
undrunar, að örlítið gat er kom-
ið á skóinn — sem var þykkur
leðurskór — á þeim fætinum,
sem hann fann til í, og þegar
hann hefir farið úr skónum sér
hann að einnig er komið lítið
«at ofan á sokkinn og sár kom-
ið á eina tána af fimm sem voru
í skónum.
Ekki er vitað, livað það var
sem hafði sært liann, en enginn
vafi er þó á því, að þessi fiári
kom úr háa lofti, því liann féll
beint niður á skóinn og mikill
kraftur hefir verið á honum,
þar sem hann, eins og fvrr get-
ur. fór í gegnum hykkt leður og
sokk og skildi eftir sár á tánni.
Er ekki ólíklega tilgetið, að hér
hafi verið um sprengjubrot eða
annað því um líkt áð ræða og
má það kallast hin mesta mildi
að ekki skyldi hljótast meira
slys af þessu.
Knattspyrnan.
2 flokks mótið:
llrslit í kvöld.
1 kvöld kl. 9 fer fram úrslita-
kappleikur í 2. flokki milli K.R.
og Vals, en þessi tvö félög eru
nú jöfn að stigum.
Leikur enginn vafi á því, að
þessi leikur verður spennandi,
því leikirnir milli Vals og K.R.
eru það alltaf. Hefir oft komið
fyrir, að félögin hafi þurft að
keppa fleiri en einn leik til úr-
slita.
öldungadeild þingsins í
Washington hefir framlengt
láns- og leigulögin urn eitt ár
með 63:1 atkv.
Sisterna og Aqiuno fallnar
Bandamönnum í hendur.
Ellefu Norðmenn
líflátnir,
Skemmdastörf og njósnir
Frá Stokkhólmi er símað að
11 Norðmenn hafi veiið dæmd-
ir til dauða af SS-lögreglurétti í
Oslo, en aftökurnar hafi þegar
farið fram, eftir að Quisling
hafði neitað um náðun.
Níu mannanna voru ákærðir
fyrir skemmdastarfsemi, en 2
fyrir að senda upplýsingar úr
landi og vinna að njósnum. —
Höfðu þeir faiáð til Bretlands
með flotadeild, sem gerði árás á
Svoldur í marzmánuði 1941.
Þar í landi höfðu þeir numið
loftskeytafræði og komizt ólög-
lega aftur til Noregs. Er talið að
þeiri hafi þá haft meðferðis
fullkominn loftskeytaútbúnað
frá Englandi og sent fréttir
vai'ðandi hernaðarráðstafanir í
Norður-Noregi, enda rekið þar
njósnir. Reynist þetta í'étt að
vera, hafa menn þessir unnið að
njósnum árum saman í Noregi,
og vekur það allmikla athygli
út um heim.
Báturinn, sem óttast
var um kominn fram.
í gærkvöldi auglýsti Slysa-
varnafél. eftir m.b. „Trausta“
því menn voru farnir að óttast
um afdrif hans:
Seinna í gærkvöldi náði svo-
loftskeytastöðin í Vestmanna-
eyjum sambandi við hann og
lónaði hann þá út af Portlandi
við Dyrhólaey.
Ilafði báturinn hreppt versta
veður og snúið aftur, er hann
var kominn austur undir Meðal-
Jand, því eitthvað hafði festst í
skrúfunni, en hann gat þó siglt.
— Var báturinn á leið frá ver-
stöð við Faxaflóa til Norðfjarð-
ar.
Ármann vann Snnd-
knattleiksmótið 5:0.
Sundknattleiksmót íslands
lauk í gærkveldi í Sundhöllinni
með leik milli Ármanns og K.R.
og sigraði Ármann með 5 mörk-
um gegn engu.
Allmikið kapp var í leiknum
og bjuggust áhorfendur við
nokkuð jöfnum leik, þar eð tvo
ágæta menn úr sveit Ármanns
vantaði, þá Stefán Jónsson og
Þórstein Hjálmarsson, en Ár-
menningar unnu samt með of-
angreindum markafjölda. Stað-
setningar og samleikur Ármenn-
inga var með ágætum.
í liði Ármanns voru Ög-
mundur Guðmundsson, Sigurð-
ur Árnason, Lárus Þórarinsson,
Sigurjón Guðjónsson, Guð-
mundur Guðjónsson, Gísli
Jónsson og Magnús Kristjáns-
son.
Að leikslokum afhenti Er-
lingur Pálsson formaður Sund-
ráðs Réykjavikur sigurvegurum
Sundknattleiksbikar íslands, en
þetta er í 5 skipti af 7 sem Ár-
mann hefir unnið þetta lands-
mót.
Hitler-línan úr sög-
unni og hröð fram
sókn Bandamanna
Fimmti hennn hefir tekið
Cisterna, eftir harða Bardaga
og sækir örugglega fram. Þá
hafa borgirnar Aquino og
Piedmonte einnig falliS í
greipar bandamanna, en Aqu-
ino vár talið eitthvert örueg-
asta vígi ÞjóSverja innan Hitl-
erslínunnar, sem nú er rofin
meS öllu. 8. herinn fvleir sigri
sínum eftir, en ÞióSveriar
hrekjast norSur eftir á undan
brynvagnasveitum og fót-
eönguliði bandamanna. Loft-
árásum er stöSuot haldiS uppi
á herstöðvar ÞiöSveria, sam-
gönguæðar að baki herjum
heirra oe horpir, sem eru á
beirra valdi og Þeir hafa mik-
ilvæg not af.
Framsveitir fimmta hersins,
sem sóttu fi'am frá Terrachina,
hafa sameinazt Iandgönguliðinu
við Anzio og komið sér örugg-
lega fyrir í hinum nýju stöðvum
sínum. I f jóra mánuði hefir lier-
liðið við Anzio haldið uppi
harðri og erfiðri baráttu, en er
nú ekki lengur einangrað. Clark
hershöfðingi heimsótti Anzio-
liðið þegar í gær, og þakkaði því
góða framgöngu. Itorio er nú
fallin bandamönnum í hendur.
Átökin í Cisterna og Aquino
voru mjög hörð, og varð að taka
bæina hús fyrir hús. Leyniskytt-
ur Þjóðverja höfðu komið sér
þar vel fyrir og varð að upp-
ræta þær í harðvítugum bardög-
um. Allmargir fangar liafa ver-
ið teknir og Þjóðverjar hafa
orðið fyrir stórfelldu hergagna-
tjóni.
Fimmti hei'inn heldur nú á-
fram sókn sinni í áttina til Róm-
ar. Framsókn herjanna allra er
hraðað sem mest, þannig að
Þjóðverjum gefist sem minnst-
ur tími til að koma sér fyrir
í hinum nýju stöðvum sínum.
Er viðurkennt í þýzkum fregn-
um, að þunginn í sókn banda-
manna sé mjög mikill, og hafi
þeir yfir að ráða ógrynni véla-
hergagna af öllum tegundum,
sem þeir beiti mjög fyrir sig.
Alger yfirráð heirra í lofti hafa
einnig úrslitaþýðingu.
Verður Róm hlíft?
Stórskotahríðin frá Anziovíg-
stöðvunum heyrist greinilega til
Rómar, og berst nú leikurinn
nær og nær þeirri borg. I um-
ræðum, sem fram fóru í brezka
þinginu varðandi utanríkismál,
kom fram fyrirspurn um hvort
vænta mætti að Róm yrði hlíft
við hörmungum styrjaldarinn-
ar. Gaf Eden þá yfirlýsingu, að
engar ráðstafanir hefðu verið
gerðar til að hlífa þessari forn-
frægu borg, og mundi það velta
á því, hver nauðsyn Banda-
mönnum reyndist á að beita
borgina hörðu eða ekki, en það
ylti á herstjórn Þjóðvcrja. Tal-
ið er, að gífurlegt tjón hafi
orðið á Italíu á margvíslegum
menningarverðmætum, sem
ekki verða bætt, enda má heita
að flestar þær borgir, sem tekn-
ar hafa verið, séu rústir einar,
brenndar og sundurskotnar.
Ræða Edens
Eden u tanríkismálaráðherra
hélt mikla ræðu í neðri deild
brezka þingsins í gær og er hún
nú aðalefni heimsblaðanna. —
Lagði liann áherzlu á endur-
skipulagningu heimsmálanna
undir forystu Bandaríkjanna,
Sovétríkjanna, Kína og Bret-
lands. Þessar þjóðir allar yrðu
að taka liöndum saman og
koma í veg fyrir að Þjóðverjar
og Japanar gætu stofnað til
frekari stórvandræða í heimin-
um. Frakkland yrði að reisa við
að nýju og koma öruggri stjórn
á i landinu. Stjórnarnefnd de
Gaulle væri aðeins til bráða-
birgða, en þjóðinni yrði sjálfri
falið að ákveða, liversu stjórn-
in slcyldi skipuð. Stórveldi
heimsins yrðu að taka úpp nána
samvinnu við allar aðrar þjóð-
ir og sjálfsákvörðunararrétti
þjóðanna yrði að skipa í æðsta
sess. Blöðin fara öll lofsamleg-
um oi'ðum um ræðuna og leggja
ríka áherzlu á þá yfirlýsingu
ráðherrans að sjálfsákvörðun-
arrétturinn verði virtur, þannig
að þjóðir heims geti skipað
málum sínum á þann veg, scm
þeim hentar bezt.
ILoftsóknin.
Loftárásum var lialdið uppi
í gær á borgina Antwerpen í
Belgíu og Aaclien í Vestur-
Þýzkalandi. Kom til harðra á-
taka í lofti, og mátti heita að
brezku flugvélarnar ættu í stöð-
ugum viðureignum allt frá því,
er þær komu inn yfir megin-
landið, og þar til þær héldu það-
an heimleiðis að nýju. Telja
brezkir flugmenn, að þeir hafi
skotið niður fjölda þýzkra flug-
véla, en sjálfir segjast Bretar
hafa misst 28 sprengjuflugvél-
ar.
Veðurskilyrði til árásanna
voru ekki góð. Talið er að árás-
irnar liafi verið rnjög liarðar
og náð tilætluðum árangri.
Skemmdarverk
í Danmöxku.
Unnin hafa verið stórfelld
skemmdarverk í skipasmiða-
stöð Burmeister og Wain í
Kaupmannahöfn. Hafði sprengj-
um verið komið þar l'yrir, sem
ollu stórfelldu tjóni á stöðinni,
en þar mun að updanförnu hafa
verið unnið að skipasmíðum
fyrir Þjóðverja. Fleiri skemmd-
arverlc hafa verið unnin í land-
inu að undanförnu, aðallega
skemmdir á járnbrautarlínum.
Óeirðir í Búlgaríu
Búlgörum hefir enn ekki tek-
izt að mynda nýja stjórn, en
stöðugar umleitanir fara þó
fram i þó átt.. Allmikil ó-
kyrrð virðist vera í landinu, og
hefir þýzkum og búlgörskum
| hermönnum lent saman í skær-
um.
Á laugardag var brczk flug-
vél neydd til að lcnda á tyrk-
neslcri grund. Flugvélin var á
flugi yfir Bosporus-sundi, er
, sketið var á hana.