Vísir - 24.07.1944, Síða 3

VISIR
| Dr. Guðm. Finnbogason
Hann dó ungur.
Guðmundtur Finnbpgason j
fæddist rétt fyrir sólstöður og i
dó rétt eftir sólstöður. Það var
líka bjart yfir honum, og það
er bjart yfir minningunni um
hann. Hann stundaði ekki
myrkraverk. Svik fundust ‘ekki
í hans munni. Hann var heim-
spekingur að menntun og
skráði margt um þau efni. En
bezta verldð er lífsbók hans
sjálfs. Því hann var gæfumað-
ur og sinnar gæfu smiður.
Arnarstapi heitir fæðingar-
staður Guðmundar. Litil mun
það landkostajörð. En bæinn
ber hátt og er þaðan útsýni
gott. Og er eldd arnarstapi til-
valinn fæðingarstaður þeim,
sem hátt léitar? Guðmundur
var frumvaxta, er hann fór að
heiman til að ryðja sér braut.
Veganesti hans var hvorki silf-
ur né gull, en góðar gáfur,
menntaþrá, starfsvilj'i og at-
orka.
Hann gerðist hinn mesti lær-
dómsmaður, en aldrei þó svo
sprenglærður að hann gæti ekki
torgað meiri fróðleik. Hann var
alltaf að menntast og alltaf að
miðla öðrum af fróðleík sínum.
Fáir hafa lagt meira til ís-
lenzkra menningai’mála á hinni
nýju landnámsöld. Hann hafði
lokið miklu starfi og átti mik-
ið eftir ógert. Ekkert hygg ég
að honitm liafi verið fjær skapi
en setjast í liclgan stein. Hon-
um var fátt mannlegt óvið-
komandi og féklc því alltaf ný
og ný verkefni í hendur. Starfs-
þrekið var óbilandi. Hann var
alltaf að keppast við. Hann var
alltaf hress og glaður, stundaði
íþróttir dag hvern og var hrók-
ur alls fagnaðar á manna-
mótum.
Það er gamalt mál, að þeir
sem guðirnir elska deyi ungir.
Venjulega er átt við það, að
eftirlætisbörn guðanna verði
skammlíf. Það eru ekki nerna
sárfáir úrvaldir, sem svo eru í
náðinni á þeim háu stöðum, að
þeir fái bæði að verða langlifir
og deyja ungir. Gxxðmundxxr
Finnbogason var einn í þeirra
tölu. Hann var kominn á átt-
ræðisaldur. En engum hefir
komið til hxigar að segja: Gxxð-
mundur gamli Finnbogason.
Eg efast meira að segja um að
nokkur hafi sagt: Hann ber ell-
ina vel. Því Guðmundur komst
hjá öllxim skiptum við þann
hvimleiða millilið milli lífs og
m
y ý
daxiða. Hann bar æsknna vel.
Hann horfði fram og hlakkaði
til morgxmdagsins. Hann dó
'ungur.
Árni Jónsson.
Helztu æviatriði.
Dr. Guðmxxndur Finnbogson
prófessor verður borinn til
moldar í dag. Iiann fæddist að
Arnarstapa í Ljósavatnsskarði
6. dag júnímánaðar 1873. For-
eldrar hans voru lijónin, er þar
bjuggu Finnbogi Finnbogasoix
og Guðrún Jónsdóttir. Guð-
mundur fór í vinnumennsku
nxilli fermingar og tvítugs og
gætti meðal annars •sauða Ste-
fáns bónda í Möðrxxdal á Fjöll-
um. Þótti hann bera af ungling-
xun xini dugnað og samvizku-
semi, livort sem liann stóð við
orfife’ eða yfir fé. Hefði haixix
vafalaust orðið þi’ifabóndi. Ep
lxann kaus sér annað hlutskipti.
Brauzt til nxennta af eigin
rampileik. Lærði undir skóla
hjá séra Einari Jóiissyni á
Kirkjubæ. Lauk stúdentspi-ófi
við latínuskólann 23 ára gam-
all og varð magister í heim-
speki við Hafnarháskóla 1901.
Hann var frábær námsmaður.
Hann fékk styrk úr sjóði
Ilamxesar Árxxasonar og lagði
stund á lieimspekí við háskóla
í Berlín og París árin 1908—
1910. Er heim lcom, flutti hann
fyrirlestra um fræðigrein sína
fyrir alixxenning í Reykjavík.
Sóttu þá ungir og gamlir og
nutu allir góðs af, þvi að Guð-
mundi var sýnt xun að koma
fræðilegum efnxxm í alþýðleg-
an búning.
Hann var bókavörður við
Landsbókasafnið 1911—15,
prófessor í hagnýtri sálai’fræði
. við Háskóla "íslands 118—24.
Það ár var hann skipaður
landsbókavörður, og gegndi þvi
embætti unz hann fékk lausn
„í náð“ fyrir aldurssakir, 1.
júní 1943.
Hann varð doktor í heim-
speki við Hafnarliáskóla 1911
fyrir bókina „Den sympatiske
Forstaaelse“.
Áxin 1901—1905 undirbjó
liann liina nýju fræðslulöggjöf,
sem gekk í gildi 1907. Voru í
henni ýms merk nýmæli.
Hann hefir skrifað ógrynnin
öll, og má þar til nefna: Lýð-
menntun (1905), Skýrsla um
fræðslu barna og unglinga
(1905), Ingólfur Arnarson
(1906), Den sjanpatiske For-
staaelse (1911), Bannmálið
(1911), Hugur og lieimur
(1912), Vit og strit (1915), Um
viðhald íslenzks þjóðemis í
Vesturheimi (1916), Vinnan
(1917), Frá sjónarheimi (1918),
Land og þjóð (1921), Islandske
Særtrælc (1923), Stjórnarbót
(1924), Vilhjálmur Stefánsson
(1927), Samlíf—þjóðlíf (1932),
íslendingar (1933), tJrræði
(1936), Mannfagnaður (1937),
Iðnsaga Islands (1943).
Auk þess, sem hér er talið,
hefir liann þýtt fjölda erlendra
bóka og ski’ifað óteljandi grein-
ar í blöð og' tímarit. Hann sá
um margar og merkar útgáfur,
einkum Ijóðabóka.
Hann var manna oftast feng-
inn til að tala á samkomum
og var jafnvígur á fræðandi er-
indi og snjallar tækifæi’is-
ræður.
Hann var löngum í stjórn
Bókmenntafélagsins og Þjóð-
vinafélagsins og þrívegis rit-
stjóri Skírnis, alls upp undir
tuttugu ár. Hann sat i mennta-
málanefnd og menntamála-
ráði. Ilann var sæmdur ýms-
um heiðursmerkjum, innlend-
um og erlendum.
Af þessari lausleg'u upptaln-
ing'u nxá nokkuð marka, hvílílc
Iiamhleypa Guðnxundur Finn-
bogason var til allra starfa.
Enda má með sanni segja urn
hann, að honum féll aldrei
verk úr hendi. Hann hélt lík-
ams- og sálarkröftum óskert-
um nxeð öllu til lxinnztu stund-
ar. • Hann var áliugamaður
mesti um íþi’óttamál og fór
daglega í Sundhöllina sér til
hressingar.
Guðnxundur var kvæníur
Laufevju Vilhjálmsdóttur frá
Rauðará, óvenju, mikilhæfri og
menntaðri konu. Eru fjögur
börn þeirra á lífi. Hann and-
aðist 17. þ. m., og varð bráð-
kvaddur.

Myndin hér að ofan gefur Ijósa hugmynd urn stærðarmuninn á liinum eldri flugvirkj-
unx Bahdaríkjamanna og hinunx nýju, sein ráðizt lxafa á Japan.
Vinnustofum vorum
verður lokað til 8. ágúst vegna sumarleyfa.
Klæðskerameistarafélag
Reykjavíkur. ■
MATSVEIN
vantar á b.v. Ólaf Bjarnason strax. — Upplýsingar í Fisk-
höllinni.
Tækifæriskaup.
Fólksbifreið, Ford 1935, til sölu. Skipti á góðum 1 y2 tonns
vörubíl koma til greina. Upplýsingar frá kl. 3—6 í dag í
bílasmiðjunni hjá Gunnari Eiríkssyni. Og síðar í kvöld á
Kírkjuteig 5.
Dagblaðið Vísir
fæst a efAirtöldnm stöðum:
Bergstaðastræti 10 — Flöskubúðin.
Bergstaðastræti W.
Ávaxtabúðin — Týsgötu 8.
Stefáns Café — Skólavörðustíg 3.
Nönnugötu 5 — Verzlun.
Hverfisgötu 69 — Flórida.
Hverfisgötu 71 — Verzlunin Rangá.
Laugaveg 45 — Kaffistofan.
Laugaveg 72 — Svalan.
Laugaveg 126 — Holt.
Laugaveg 139 —r Verzlunin Á^sbgrgi.
Þorsteinsbúð^ — Hringbraut 61.
Vesturgötu 16.
Konfektgerðin Fjóla.
Vesturgötu 45 — West End.
.Vesturgötu 48 — Svalan.
Blómvallagötu 10.
Bókastöð Eimreiðarinnar.
Þjónsnemi
getur komizt að á Hótel Borg. — Upplýsingar hjá yfir-
þjóninum.
Barnaleikföng
mikið úrval
t
k. enabsson & björnsson
Konan mín,
Valgerður H. Guðmundsdóttir,
andaðist að heimili sínu, Hringbraut 158, í dag, nxánu-
dagrnn 24. þ. m. Jai’ðarförin ákveðin síðar.
Fyrir rnína hönd og annara aðstandenda.
Kristján Helgason.
Það tilkynnist vinum og ættingjum, að móðir okkar,
Guðrún Þorsteinsdóttir,
andaðist að heimili sínu, Neðrihrepp, Skorradal, 22. þ. m.
Börn-hinnar látnu.
Grasaferð
Náttúrulæknafélags íslands.
Náttúrulaeknafélag íslands
efndi til gi’asaferðar til Hvera-
valla laugard. 5. júlí. í förinni
tóku þátt 22 manns, þar af 15
konur. Lagt var af stað kl. 14 og
komið til Hvei-avalla Id. tæpL
11 um kvöldið, eftir tæpl. 7
tínxa akstur. Við Kei’ið í Gríms-
nesi var staðnæst um stund; viS
Gullfoss var klukkutíma töf til
að skoða fossinn og fá sér hress-
ingu, og loks var staðið við
sxmdarkorn í Hvítárnesi. Þar
var fyrir starfsfölk Sjúkrasam-
lags Reykjavíkur á skemmti-
ferð; hafði gist nóttina áður í
sæluhúsinu á Hveravöllum og
skilið við þar Iireint og fágað.
Sumt af grasafólkinu reisti
tjöld á Hvei’avöllum, en flestir
gistu í sæluhúsinu í liinu bezta
yfirlæti. Ái-la næstamorgunsvar
gengið til grasa. Talsvert er aff
fjallagi’ösum í grennd við sælu-
húsið og mikið norður viði
Hvannavallakvisl, 15—20 mín— ‘
útna gang frá sæltthúsinu..
Grasatekja varð þó lítil, vegna-
þess hve veður var þurt, ekki-
einu sinni náttfall.
Það sannaðist þó hér sem off—
ar, að „sveltur sitjandi králca,
en fljúgandi fær“. Jónas Krist-
jánsson læknir aidcaði af stað kL
8 unx morguninn, einn síns liðs,.
nxeð sín 73 ár á herjðunra ©g;
grasapoka um öxl. Hann hél«
inn i Þjófadali, 2—3 tima gang
fi’á sæluhúsinu og fréttist elck-
ert til ferða lians fyrr exx kl. 6
um lcvöldið. Þát kom hanu
lilaupandi við fót með úttroðinn
poka á balci, fullan af liinum
álitlegustu slcæðagx’ösum. Hafði
liann tínt þau á hálfum öðrum
tíma í Þjófadölum og bak við
Stélbi’att, því að liann lét sér
eklci fyrir bi’jósti brenna að
talca á sig þann lcrók í heimleið-
inni. Elcki sá á honum þreytu-
vott eftir þessa 10 tíma göngu,
þótt hann bragðaði lxvorlci vott
né þurrt allan timami.
Kl. 5 á mánudagsnxorgun var
fai’ið á fætur og lagt af stað lcl.
7 „sanxlcv. áætlxxn“. í heimleið-
inni var gengið niður í hinn dá-
samlega fagra hvanxm við Hvítá,
í’étt fyrir norðan Gullfoss, liinn
svoixefnda „Pjaxa“ (sennilega
afbökun úr latneslca oi’ðinu
„Pax“, sem þýðir fi-iður). Þá
voru skoðuð gljúfrin hjá Bi’úar-
hlöðum. Elcið var heim að
Slcálholti, þar sem Jörundur var
svo vingjarnlegur að sýna grasa-
fóllcinu staðinn. Loks var ekið
til Reykjvikur viðstöðulaust,
upp nxeð Sogi og um Þingvöll,
og höfðu allir liaft mikla
ánægju af ferðinni, sem ekkí
livað minnst nxá þakka liinni
öi’uggu leiðsögu og stjórn
Steindórs Bjöi’nssonar frá Gröf.
B. L. J.

Kappreiðar við
Akureyri
Kappreiðar hestamannafé-
lagsins Léttis fóru frarn við Ak-
ureyi’i í gær.
í 300 m. stökki urðu xírslit
þessi:
1. Haulcxir (skagfirzkur},
eign Guðbjarnar Ai-nljótssson-
ar, Alc., á 23.3 selc.
2. Fálki (eyfirzlcur), eign
Jóns H. Kristinssonar, Möðru-
felli, á sama tíma, því að aðeins
sjónarmunur var á hestunum.
3. Litli-Rauður (borgfirzkur)
eign frú Mariu Ragiiai’s, Alc.
Þessir hestar urðu fljótastir
á 250 m. stÖlcki:
1. Bóath’ (hxxnvetnskur), eigxx
Gunnbjai’rnar Arnljótssonar, á
20.4 sek.
2. Sjúss (eyfirzknr), eigxa
Tómasar Jónssonar, Ak., á sarná
tima. . x
3. Þytur (éyfirzlcUr), eign
Sig. .Tónssonar, Torfufelli.