Vísir - 11.12.1944, Page 2

VÍSIR
VISI3
D A.G ULAfi
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Hristján Guðlaugsson,
x Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar. .
Félagsprentsmiðjan h.f.
Vinir lýðræðisins.
Oft hefir það veríð haft á orði,
að lítill vandi væri að verj-
ast óvinum; en hitt væri vanda-
samara að sjá við vinahópnum.
Lýðræðinu i heiminum hefir
orðið hált á þessu. Flestir ein-
ræðisherrar hafa i upphafi þótzt
vera ákafir lýðræðissinnar, en
hafa loks kastað grímunni, er
þeir voru komnir til valda,
þannig, að þeir treystust til að
brjóta einræði sínu braut. Þess-
ir menn hafa jafnvel verið svo
ákafir lýðræðissinnar, að þeir
hafa skipað sér í fylkingu lengst
til vinstri og allt viljað fyrir al-
þýðuna vinna. Slíkt framferði
er oft og einatt erfitt að var-
ast, en of lítil tortryggni hefn-
ir sín.
Forsætisráðherra Breta og
raunar ríkisstjórnin öll hefir
átt í vök að verjast að undan-
förnu, vegna skoðana sinna á
því, hvað lýðræði sé. Taldi for-
sætisráðherrann að lýðræði væri
ekki í því fólgið, að göturæn-
ingjapólitík væri í heiðri höfð,
einvörðungu af því að slíkir
menn teldu sig lýðræðissinna,
en fyrir þeim vekti hins vegár
að ná undir sig völdum með
vopnavaldi. þíitt væri fýðræði,
að óbreyttir þjóðfélagsþegnar
gæti. óáreittir og óttalaust geng-
ið að kjörborði og valið þing-
fulltrúa og stjórn skoðunum
sínum samkvæmt. Fyrir slíkt
lýðræði kvaðst forsætisráðherr-
ann vilja vinna. Það er mála
sannast og ætti hver þjóð að
athuga í tíma, að í skjóli lýð-
ræðisins starfa öfgaflokkar
beinlínis með það fyrir augum,
að bregðast því, er henta þykir j
og koma á einræði um heim all- ■
an. Er hér um stríðsfyr- |
irbrigði að ræða og annað ekki,
en fjölmargir lj’ðræðissinnar
hafa ekki gert sér grein fyrir
þessu viðhorfi svo sem skyldí.
I öllum hinum frelsuðu löndum
Evrópu eru nú háð liörð átök
milli lýðræðisflokkanna, sem
vilja halda lögum í heiðri og
öfgaflokkanna, sem vilja faTa
að hætti göturæningjanna og
gera upp sakirnar við andstæð-
ingana án laga eða dóms. Slíkt
réttarfar og réttarvitund er
ekki samrímanleg hugarfari
sannra lýðræðissinna, er leggja
öðru frekar áherzlu á að lög-
um og rétti sé haldið uppi í
landi hverju, eða með öðrum
orðum að fullt öryggi borgar-
anna sé ríkjandi í stað algers
öryggisleysis.
Engin þjóð er svo smá, að
henni beri ekki að gjalda var- ;
huga við mönnum og flokkum, ;
sem starfa innan vébanda lýð- ;
ræðisins í anda einræðis og of- j
beldis, en einkum ber borgur- ;
unum að gæta þess vandlega, '
að láta ekki ánetjast af slíkum
öfgaflokkum. Dæmin eru deg-
inum Ijósari í því efni, að þess-
ir flokkar þykjast bæði vera
þjóðlegir og stórhuga, — stefna I
dægurmálanna er látin skyggja j
á þá heildarstefnu, sem á bak
við liggur, til þess eins að ná '
tangarhaldi á sálum manna og j
vinna þá sér til fylgis. Góðu
málin eiga að vinna menn til
fylgis við vondan málstað og
vissulega hefir það víða tekizt
furðanlega. Líklegt er að átök-
Brýn þörf fyrir 20-30 nýja bygginga-
verkfræðinga hér á landi.
Viðtai við Finnltoga itiíl Þorvalds-
isoii forisiöðnmann verkfræðideildar
háskólan§.
Hé landi er nú skortur á 20—30 byggingaverkfræðing-
um, að minnsta kosti, til að starfa hjá ríkis- og bæjar-
stofnunum og hjá einkafyrirtækjum.
Þetta sýnir m. a. hvílík nauðsyn það hefir verið að koma á
stofn verkfræðideild við Háskóla Islands, þeirri er stofnuð var
1940. Þar munu nú stunda um eða yfir 30 nemendur og hefir
aðsóknin verið svo ör, að háskólaráð hefir ekki séð sér annað
fært en setja hömlur um aðgang að náminu. Tólf kennarar störf-
uðu við deildina í fyrra, en í vetur varð að bæta tveimur við,
vegna þess hve námsgreinarnar eru margþættar. Forstöðumaður
deildarinnar er Finnbogi Rútur Þorvaldsson verkfræðingur.
Fyrir Alþingi liggur nú frumvarp til laga frá menntamála-
nefnd neðri deildar Alþingis um Háskóla Islands, þar sem meðal
annars eru sérstök lagafyrirmæli'um verkfræðideildina. Gera má
ráð fyrir að frumvarp þetta nái samþykkt, því að engum þeim,
er ber hag þjóðarinnar fyrir brjósti, dylst nauðsyn þess að verk-
fræðideild verði rekin álram við háskólann.
Vísir hefir farið þess á leit
við Finnboga Rút Þorvaldsson
verkfræðing, að hann skýrði
blaðinu frá verkfræðideildinni,
stofnun hennar og störfum,
erfiðleikum hennar og við-
fangsefnum.
Fyrstu tildrög að stofnun
vcrkfræðideildar við háskólann
kom fram i frumvarpsformi á
Alþingi 1931, en áður liafði
Verkfræðingaíelag Islands
hreyft þessu máli.
Það var þó fyrst og fremst
hið breytta viðhorf vegna
ófriðarins, er nýir stúdentar
gátu ekki sótt háskóla á Norð-
urlöndum og í Þýzkalandi,
sem leiddi til þess, að háskóla-
ráð ákvað í samráði við V.F.I.
að hefja undirbúningskennslu i
verkfræði við Háskóla Islands
haustið 1940.
Til þess að fyrrihlutapról' í
verkfræðideild Háskóla Islands
gæti veitt aðgang að fram-
haldsnámi 'við erlenda tækni-
iiáskóla, varð að miða námið
við fyrrihlutapróf þess há-
skóla, sem gerir mestar kröf-
ur um bóklegt nám. Meðal ann-
ars af þeim ástæðum var ákveð-
ið að taka Danmarks tekniske
Höjskole til fyrirmyndar.
in í liinum frelsuðu löndum á
meginlandi Evrópu veki menn
til umhugsunar og glæði skiln-
ing þeirra i þessum efnum.
Ekki hefir okinu fyrr verið létt
af l^essum þjóðum, en að öfga-
flokkarnir rísa upp til þess að
vinna gegn málstað banda-
manna, sem fyrst og fremst
berjast fyrir lýðræðinu i heim-
inum, og allt atferli flokka þcss-
ara er slíks eðlis, að það getur
stofnað þeim herjum í beinan
voða, sem fórnað hafa blóði
sínu fyrir frelsi þeirra og sjálf-
stæði. Allt öðru máli gegndi, ef
gengið hefði verið á rétt þess-
ara þjóða og þeim meinað að
skipa málum sínum sjálfar, en
því fer víðsfjarri að svo sé.
Þjóðirnar eiga einmitt að rétt-
um lýðræðisreglum að mynda
sér stjórnarform, en aðkomu-
lierinn reynir ekly að hafa
nokkur áhrif i þvi efni, hversu
innanlandsmál hlutaðeigandi
þjóða snúast, þótt hann verði
að sjálfsögðu að vernda öryggi
sitt.
Við Islendingar getum engin
áhrif haft á gang málanna á
meginlandi Evrópu, en við get-
um margt af þessú lært og vær-
um heimshir og hlindir, ef við
gerðum það ekki. Ilið nýfengna
sjálfstæði og ríkjandi stjórnar-
form verðum við að tryggja.
Hyer yfirsjón i því efni og all-
ur dráttur getur orðið þjóðinni
dýrkeypt og hættuleg revnsla
og raun. Minnumst þess, að
ekki eru allir viðhlægjendur
vinir, og ekki allir þeir, sem
hæst gala um lýðræðið sannir
lýðræðissinnar.
Fyrra liluta námsins er unnt
að ljúka á tveim árum, en til
siðari hluta þarf tvö og hálft
til þrjú ár, en fæstir slúdentar
ljúka námi á svo skömmum
tima.
Það eru einkum tveir erfið-
leikar, sem hinni nýju liáskóla-
deild hefir veitt erfitt að ryðja
úr vegi. Annað er að fá kenn-
ara að deildinni, en hitt er að
fá kennslubækur erlendis frá.
Verkfræðingar eru fáir i
landinu og auk þess eru þeir
störfum lilaðnir. Þetta veldur
því, að erfitt er að fá kennara
að deildinni, en hinsvegar lögð
á það megináherzla, að fá hæf-
ustu menn í hverri grein.
Vegna þess, hve kcnnslan er
fjölþætt, þurfa kennararnir að
vera margir og s.l. vetur voru
þeir 12, en bætt var tveim-
ur við i haust. I þessu sam-
bandi er rétt að geta þess, að
af því að deildin hefir ekld náð
staðfestingu með lögum, hefir
ekki neinn fastur kennari verið
ráðinn við hana. Er það mikl-
um erfiðleikum buildið, og enda
naumast dæmi þess annarsstað-
ar, að jafn mikilvægri kennslu
sé lialdið uppi í fjögur ár með
stundakeunurum einum. En
væntanlega verður ráðin bót á
þessu með hinu nýja frumvarpi.
Annar höfuðerfiðleikinn er
að útvega kennslubækur, sem
verður að fá erlendis frá. Hef-
ir verið lögð á það áherzla,
að fá kcnnslubækur frá Dan-
mörku, þar eð kennslan er mið-
uð við tækniháskólann danska,
enda fyrra hluta námið miðað
við að nemendur héðan stundi
framlialdsnám á Norð’urlönd-
um eða í Þýzkalandi.
Vegna þess meðlram, live lít-
ið hefir fengizt af kennslubók-
um til landsins hefir háskóla-
ráð ekki séð sér annað fært en
takmarka aðgang að verkfræði-
deildinnd. Hefir þessi ráðstöfun
sætt nokkurri gagnrýni meðal
stúdenta, en hliðstæðar ráðstaf-
anir eru þó algengar við erlenda
háskóla. —- IIinsvegar/ væri
það í sjálfu sér mjög æskilegt,
að engum stúdent — og yfir-
leitt engum manni — þyrfti að
bægja frá því námi, sem hann
kýs sér að stunda, og þá engu
fremur frá verkfræði en öðrum
greinumt, *
Þcgar tillit er tekið til þess-
ara og annara erfiðleika, sem
verkfræíiideildin hefir átt í
höggi við, má fullyrða, að ár-
angur hafi orðið mjög góður5|
nemendnrnir yfirleitt ánægðir
og aðsólknin mjög mikil.
Fyrrit tlutaprófi hafa nú lolc-
ið 8 nemendur. Af þeim fór
einn til framhaldsnáms í skipa-
verkfrælli í Ameríku, en hinir,
sjö ljúkí i væritanlega námi hér
við deil dina í bvsgingaverk-
fræði o| t mundi háskólinn þá
útskrifa fyrstu vcrkfræðingana
1946—47. Nemendur fyrrihluta
eru yfir 30, og eru þá alls um
10 stúdentar í deildinni.
Samkvæmt lauslegri athug-
un, sem gerð hefir verið, má
fullyrða, að nú vanti 20—30
byggingaverkfræðinga á ríkis-
stofnanir, .bæjastofnanir og til
einstaklinga, enda er Island
þannig land, að hverjum manni
má ljóst vera, að verkefni eru
hér óteljandi, sem bíða úr-
lausnar.
Það er nærtækt dæmi um
það, hve þörfin er milcil fyrir
verkfræðinga hér á þmdi, að
allir nemendur verkfræðideild-
arinnar hafa fengið atvinnu á
sumrin við einskonar verk-
fræðistörf, svo sem mælingar
o. fl.
Svo er eitt atriði i þessu sam-
bandi, sem getur haft allveru-
það er að beita nemendum verk-
fræðideildarinnar á ýms verk-
cfni, sem bíða úrlausnar, sem
prófverkefpi. Mætti þar tilnefna
landmælingar, virkjanir, brýr
o. s. frv. og mundu þá nem-
endur og kennarar vinna sam-
eiginlega að úrlausn verkefnis-
ins til að koma í veg fyrir að
í því fælust veilur. Gæti þetta
flýtt mjög fyrir úrlausn marg-
háttaðra verkefna, sem orðin
eru aðkallandi hjá þjóðinni.
Mætti gjarnan greiða nemend-
unum eitthvað fyrir vel leyst
verkefni, er yrði þeim nokkur
stvrkur, þcgar þeir kæmu frá
skólaborðinu og legðu lit í lífs-
baráttuna.
Nú hefir menntamálanefnd
neðri deildar Alþingis borið
fram frumvarp til laga um
breytingar á háskólalögunum,
þar sem gert er ráð fyrir lög-
festingu verkfræðideildarinnar,
og að þrjú prófessorsembætti
verði stofnuð við hana.
Háskólaráð hefir sent Alþingi
álitsskjal um stofnun verk-
fræðideildar, þar sem þetta er
m. a. tekið fram:
1. Með stofnun verkfræðideild-
ar fengist innlend miðstöð í
mörgum tekniskum fræði-
greinum' ,en það mundi hafa
viðtæk og örvandi áhrif á
athafnir og verklegar fram-
kvæmdir í landinu.
2. Með því næðist aukið menn-
ingarlegt sjálfstæði, og
kennslumál ríkisins væru þá
ekki með öllu ósjálfbjarga
í jafnmikilvægum atriðum
og teknisk málefni eru nú
og munu verða framvegis.
3. Með því sparaðist erlendur
gjaldeyrir, sem næmi 2ja
ára náms- og dvalarlcostn-
aði állra þeirra stúdenta,
sem lykju fyrrahlutaprófi
liér við liáskólann, en stund-
uðu framhaldsnám erlendis
í véla- og rafmagnsverk-
fræði, stærðfræði, stjörnu-
fræði o. fl. En auk þess spar-
aðist að miklu leyti erlendur
gjaldeyrir í 4—5 ára náms-
kostnað þeirra stúdenta,
sem lykju námi í byggingar-
verkfræði hér við háskól-
ann, en mundu ella stunda
allt sérnám sitt erlendis.
4. Þótt námið sé fyrst og
fremst fræðilegt og að því
leyti alþjóðlegt, væri unnt
að haga sérnámi byggingar-
verkfræðinganna eftir verk-
efnum og aðstæðum hér á
landi.
5. Þeim stúdentum, sem stund-
uðu nám í framangreindum
fræðigreinum, yrði miklum
mun léttara að kljúfá kostn-
að við námið hér en erlendis.
I sambandi við fjölgun ís-
lenzkra verkfræðinga, sem að ,
sjálfsögðu leiddi af stofnun
verkfræðideildar við háskólann,
má benda á, að miðað við íbúa-
tölu munu vera færri verkfræð-
ingar hér á Islandi en í nokkru
öðru menningarlandi. Þannig
eru á Norðurlöndum um tvö-
falt fleiri starfandi verkfræð-
ingar miðað við íbúatölu en hér
heima.
SKRIFSTOFUSTÚLKA.
Stúlka, vön vélritun, getur fengið vinnu á skrifstofu nú þegar.
Æskileg væri kunnátta í ensku. Sömuleiðis gott, en ekki nauð-
synlegt, áð hraðritunarkunnátta sé fýrir hendi. Eiginhandar-
'Umsóknir með upplýsingum um menntun og fyrri vinnu
vmerkist: „Vön vélritun“, og sendist á afgreiðslu blaðsins fyr-
ir 17. þ. m.
BRUNATRYGGINGAR
með beztu íáaulegum kjemm.
Þér getið keypt viðbótar (hækkunar) tryggingu, þótt þér
hafið tryggingu annars staðar fyrir.
Það nægir að biðja um trygginguna í síma og gengur hún
í gildi við pöntun.
Flsemeu's Istsumnee €o.
Cazl D. Tulinius & Co. h.L
Austurstræti 14. ■— Símnefni: „Carlos“.
Síml 1730. '
Ungir
sem
menn og
vilja læra
konur
iðn
Á allsherjarþingi Vinnuveitendafélags Islands, sem haldið var í Rcykjavík 24.-T-27. nóv.
s.l. var kosin nefnd til að athuga „með hverjum hætti lielzt væri unnt að bæta lir þeim
brýna skorti, sem nú er á faglærðum iðnaðarmönnum, og afnema þær hömlur, sem nú eru
á því að ungir menn hafi frjálsan aðgang að fullkominni iðnmenntun“.
Nefnd sú, sem kosin var, telur æskilegt, að afla upplýsinga um það, hversu margir séu
þeir ungu menn og konur, sem myndu óska að læra ákveðna iðn, ef kostur gæfist.
Öskar nefndin þvi hér með eftir, að allir þeir, sem slikan áhuga hafa, styðji ncfndina
í starfi sínu, með því að senda henni nafn sitt, aldur og heimilisfang, ásamt upplýsingum
um undirbúningsmenntun og taki fram hvaða iðngrein af þeim, sem hér eru nefndar, þeir
myndu vilja ncma:
Vélsmíði
Módelsmíði
Rennismíði
Frystivélavirkjun
Rafvirkjun
Húsasmíði
Húsgagnabólstrun
Klæðskeraiðn
Pípulagningar
Blikksmíði
Eldsmíði
Málmsteypa
Flúgvélavirk j un
Útvarpsvirkjun
Múrsmíði
Söðlasmíði
Gullsmíði
Veggfóðrun
Plötusmíði
Vélvirkjun
(þar undir mótorgæzla)
Bifvélavirkjun
Skipasmiði
Húsgagnasmíði
Skósmiði
Crsmiði
Málaraiðn o. fl.
Upplýsingar þær, sem nefndin fær, munu væntanléga geta stuðlað að því að leysa það
vandamál, sem hér er um að ræða.
Bréf séu send til skrifstofu Félags íslenzkra iðnrekenda, Skólastræti 3, Reykjavík, fyr-
ir 1. janúar 1945, merkt: „IÐNNÁM“.
Iðnaðarmálanefnd Vinnuveitendafélags Islands,, kosin 27. nóvember 1944.
Gísli Halldórsson
Sigurjón Pétursson
Eiríkur Ormsson
{