Vísir - 10.07.1945, Blaðsíða 4

4
VISIR
Þriðjudaginn 10. júlí 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
Ctgefandi:
BLAÐACTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Mistök, sem veiða bætt.
j^Iþýðublaðið birti þá frétt nú nýlega að
danskir frelsisvinir liefðu tekið þá fimrn
Islendinga frá borði, sem fluttir voru í land
frá Esju, er hún lá utan við Kaupmannahöfn.
Við komu skipsins og síðar við tilkynningu
frá utanríkismálaráðuneytinu hefir liins veg-
ar sannast að hér var um missögn að ræða,
þannig að Ifrez'k hernaðaryfirvöld munu
Jiafa átt hér ldut að ináli, en ekki Danir. Þótt
viðt liörmum atburðinn, gleðjumst við þó yf-
ir því, að danskir borgarar skulu ekki hafa
verið við málið riðnir og liafi fyrir sitt leyli
virt alþjóðalög. Hins vegar virðist hér vera
tim að ræða mistök brezkra hernaðaryfir-
valda i Danmörku, sem vafalaust verður bætt
fyrir á viðunandi hátt og þá öllu öðru frek-
ar þannig, að þeir menn, sem teknir voru frá
horði, fái viðunandi uppreist enda eiga þcir
ekki einir þar hlut að máli heldur íslenzka
þjóðin öll. Bretar hafa sýnt í styrjöldinni
allri að þeir virða rétt smáþjóða svo sem
við verður komið vegna alþjóða hagsmuna
og engín ástæða er til að efast um að þeir
viki frá þessari reglu nú, þótt mistök hafi
orðið Iijá trúnaðarmönnum þeirra. Stafaði
hrezka heimsveldinu eða hinum sameinuðu
þjóðum öllum hætta af íslendingum þeim,
sem frá borði voru teknir átti aldrei að
hleypa þeim um borð í Esjuna með því að
vfirgangur sá, er síðar var sýndur er mikil
móðgun gagnvart vinveittri þjóð og munu
flestir telja að um klaufaleg mistök sé að
ræða, en annað ekki. íslenzk hlöð hljóta að
harma fréttaburð, sem lagaður er til að skapa
óeiningu og úlfúð þjóða í miilum og ekkert
er þeim skyldara en að leiðrétta missagnir.
Danir virðast hér enga sök eiga, og gremja
i þeirra garð er því ástæðulaus.
Eyrr á öldum hélt rómverska ríkið vernd-
arhendi yfir horgurum sinum á þann veg, að
sómi þótti að þvi að vera rómverskur þegn.
Má segja að Bretar hafi um sumt haft svip-
aða aðstöðu síðar á öldum og þeir hafa öll-
um þjóðum frekar gætt þjóðarsóma sins og
ekki misheitt valdi sínu að óþörfu. Fj’rir
það nýtur brezka heimsveldið meiri virðing-
ar um heim allan en dæmi munu: til vera um
aðrar þjóðir en þarmeð er ekki sagt að það
hafi ekki sætt fullri gagnrýni hafi út af bor-
:ið. Smáþjóðum eru einstaklingarnir dýrmæt-
ari en stjórþjóðum. Það er staðreynd. Við
Islendingar megum enga menn missa og
viljum þar af leiðandi halda þeirri verndar-
hendi yfir þegnunum, sem við erum menn
lil að alþjóðalögum, sem.Bretar og hinar
sameinuðu þjóðir hafa barist fyrir og vernda.
Slika baráttu kunnum við vel að mela, sem
og almennt frelsi til siglinga um heimshöfin.
Til þess sendum við skip til meginlands Ev-
rópu að það mælti flytja íslenzka horgara j
hingað til lands, sem ekki hefðu til saka unn-
ið. Hinir hljóta sinn dóm. En úr því að is-
Jenzkir horgarar eru komnir um borð í ís-
Jenzkt skip og það hefir látið frá landi er
slikt framferði engum sæmandi að taka
nienn þar frá borði gegn vilja skipstjóra og
vilja þeirra. Vafalaust verður úr þessu bætt,
svo sem efni standa til. Við höfum enga á-
stæðu til að ætla annað, ef dæma má eftir
annarri afstöðu Breta í okkar garð.
Sjötugur í dag:
Sigurður Halldórsson
trésmíðameistarí.
Þegar eg kom unglingur
hingað til Reykjavíkur þótti
mér hún mikil I)org, og var
þó íbúalala liennar þ ' ekki
fjórði hluti þess, sem nú er.
Veitti eg þá athygli einstöku
mönnum, sém mér sýndust
að einhverju leyti auðþekktir
frá fjöldanum. Einn Jæssara
manna, sem mér sýndust þá
„setja svip á bæinn“ var Sig-
urður Halldórsson sem i dag
heldur sjötugsafmæli sitt.
Heyrði eg hans þá m. a. getið
í sambandi við stjórnmála-
haráttuna í bæhum, og Jiótti
andstæðingum hans sem þar
væri ekki við lambið að
leika sér.
Sigurður Halldórsson er
einn þeirra sona Reykjavíkur,
er gert liafa sér lar um að
taka virk.un þátt í vexti og
framförum hæjarfélagsins,
og fylgja þannig fornhelgu
lifsreglunni: „Eflið heill stað-
arins, sem eg setti yður í, því
að hans vélgengni skal vera
yðar velgengni“. Hann er
hér fæddur og uppalinn, hef-
ir ált hér heima alla ævi og
helgað bæjarfélaginu störf
sín. Mun hann af öllum sam-
horgurum sínum .talinn á-
gætur Reykvíkingur, þótt
fæddur sé austan Aðalstrætis
en elcki vestan.
Sigurður Halldórsson er
trésmiður að iðn og atvinnu
og hefir hyggt fleiri hús en
eg kann að telja. En ásamt
iðn sinni hefir hann gegnt
fjölda annarra slarfa, sem
hann hefir verið kvaddur til,
unnið margt að félagsmálum
iðnaðarmanna, og ávallt
munað um hann, livar sem
hann tók i árina. Um hygg-
ingarsögu Reykjavíkur og
aðra þætti sögu hennar er
hann margfróður, en fátt
eilt mun skráð af því sem
hann veit um þessi efni.
Þetta átti aðeins að vera fá-
orð afmæliskvcðja, en engin
ævisaga. Þess vegna kem eg
nú að þvi, sem eg tel mér
skylt að minnast sérstaklega.
En það er starf Sigurðar í
Frikirkjusöfnuðinum
Reykjavík. Hann var
stofnenda safnaðarins 19.
nóvhr. 1899, þá 2.") ára að
aldri, og hefir síðan helgað
söfnuðinum mikið starf,
einkum síðustu áratugina,
og her heill hans sífellt fyrir
hrjósti. Og eins og honum
þykir vænt um söfnuð sinn,
svo er honum Ijúft að minn-
ast með þökk og virðingu
allra þeirra karla og kvenna,
lífs og liðinna, er fórnað h.afa
söfnuðinum starfskröftum,
tíma og fjármunum, og
þannig trvggt hag hans og
heill frá upphafi.
Sigurður var
ráði árin 1924—1933, í safn-
aðarstjórn 1933—1939, og
það ár (1939) var h.ann kos-
inn formaður safnaðarstjórn-
ar, og gegnir enn því starfi.
Árið 1924 var hann formað-
ur nefndar, er sá um stækk-
un og breytingu frikirkjunn-
ar og framkvæmdarstjóri
þess verks. Síðar var h.ann
einn af livatamönnum j>ess
að söfnuðurinn reisti sér
prestsselur, og sá um bygg-
ingu þess ásamt samverka-
manni sínum í safnaðar-
stjórn, Einari Einarssyni
trésmíðameistam. Þá var það
jog að tillögu Sigurðar og
| undir forustu hans, að frí-
kirkjusafnaðarmenn héldu
hátiðlegt 45 ára afmæli safn-
aðar síns á síðastliðnum
vetri með þvi að leggja fram
i frjálsum gjöfum allt það fé
er nægði til þess að greiða
að fullu skulda-eftirstöðvar
þær, er á söfnuðinum hvíldu.
Var þetta myndarlega átak
gert án nokkurrar auglýs-
ingast.arfsemi, og varð öllum
til ánægju, er hlut áltu að
máli.
Sigurður Halldórsson er
trúmaður ákveðinn, frjáls-
lyndur í skoðunum, sterkur
og öruggur fríkirkjumaður,
en þó fús til samstarfs við
þjóðkirkjuna uin allt sem
varðar kristni lands vors al-
mennt, m. a. í sambandi við
hina almennu kirkjufundi á
undanförnum árunt. Og það
ætla eg, að Sigurður sé svo
hollur og trúr sonur hinnar
almennu, kristnu kirkju, að
hann ntundi ekki hika við að
styðja enn nánara kirkju-
legt samstarf, ef hann teldi
það kristni lands vors til
heilla og söfnuði sinum til
sónta.
Sigurður Halldórsson
kvæntist 17. júní 1910 Ingi-
björgu Magnúsdóttur, og
hefir sú ágæta kona reynzt
•lionum hinn hezti förunaut-
ur og styrk stoð i öllum
störfum hans.
Þessi fáu orð eru einkum
rituð til Jtess að óska Sigurði
Ilalldórssyni allra lteilla á
þessunt timamótum ævinnar,
í mínu nafni og annarra
samherja í Fríkirkjusöfnuð-
inunt.
Á. S.
Söngskemmtun
Birgis
Hallórssonar,
Þessi vesturíslerizki söng-
maður hélt sön^skemmlun í
Gamla Bíó siðastliðinn föstu-
dag á vegum Tónlistarfélags-
if?s og með aðstoð dr. v. Ur-
bantschitsch. Mörgum mun
liafa leikið forvitni á að heyra
hana syngja, því að hlöðin
hafa sagl deili á honum og
getið þess, að hann hafi meðal
annars sungið á óperusviðum
vestan hafs. Tónlistarfélagið
var og trygging fyrir því, að
um frambærilegan söng væri
að ræða. Þrátl fyrir óhentug-
an tiira, var hvert sæti skip-
að í húsinu.
Birgir er maður fríður sýn-
um, sem kemur vel fvrir á
söngpallinum og kann að
haga sér hið bezta. En það
mun hafa vakið nokkra furðu
áhevrenda fyrst i stað, sem
sjálfsagt hafa búizt við
hljómmikilli rödd hjá manni,
VVl U n OlSll
Fagur heim- Það var dáltíið drungalegt, þeg-
komudagur. ar Esja var á leið inn Faxafló-
ann í gænnargun. Sólin brosti
ekki við þeim, sem heim voru að koma — fyrst
í stað. Þokan hafði lagt slæðu sína yfir land
og sæ, en sólin varð sterkari, og þegar skip-
ið lagðist á ytri höfnina, var hún farin að
hella geislaflóði sínu yfir bæinn, svo sem
bezt mætti sjá allar þær breytingar, er orðið
hafa á þeim árum, sem þau rúnl þrjú hundr-
uð, er höfðu orðið að búa við hiði þunga hlut-
skipti, að vera horfin fósturjarðar ströndum,
höfðu ekki fengið að líta „landið helga“. Eg
held, að það sé óhætt að segja það, að ísland
hafi orðið herlagt land í þeirra augum.
*
Móttökurnar. En þótt náttúran byði ferða-
langana velkomna með því að
sýna þeim landið í þess fegursta skarti þá lét-
um við, sem i Jwndi sátuni, ekki það eitt nægja.
Við reyndum að láta ekki okkar hlut eftir
liggja. Við reyndum að húa þeim svo virðuleg-
ar. viðtökur, sem kostur var á. Þeim var fagn-
að með ræðuhöldum og söng og þeim gafst
Iíka kostur á að ávarpa þjóð sína. En það
voru ekki aðalviðtökurnar. Þær fékk hver og
einn hjá vinum þeim og vandamönnum, sem
hiðu þeirra á bryggjunni. Vera má, að viðtök-
ur alls almennings hafi ekki haft á sér blæ
taumlauss fagnaðar, enda eru fslendiiígar van-
ari að dylja frekar tilfinningar sínar, en þó
var fögnuður allra fölskvalaus.
Nóg að starfa. En það getur þó verið, að nokk-
urrar eigingirni gæti i gleði
okkar, því að við höfum fulla þörf fyrir þá
starfskrafta, sem Esja hefir nú fært að landi.
Okkur vantar verkfræðinga, lækna og starfandi
menn í mörgum öðrum greinum, og þær áttu
allar sína fulltrúa, einn eða fleíri, meðal far-
þeganna á Esjunni . Við höfum ekki séð það
fyrr en rgtt núna á síðuslu árum, þegar við
höfum komizt í nokkur efni, hversu mikið er
ógert i landi okkar. ,
*
Margar hcndur Það er til gamalt íslenzkt mál-
vinna létt verk. tæki, sem segir, að margar
hendur vinni létt verk. Við
höfum tmnið mikið á síðustu áratugum, en það
heíir í rauninni ekki verið annað en undir-
búningur að því, sem koma skal. Það er eins
og við höfum verið að þreifa fyrir okkur unt
það, hvar við eigum helzt að leggja til atlögu
á atvinnusviðinu. Og nú fer sá timi að koma,
þegar ið getum fyrir alvöru látið til skarar
skríða, farið að hefjast handa um framkvæmd-
ir á ýmsum sviðum. Við eigum peningana, hg
við erum að byrja að heimta heim mennina,
sem vinna eiga verkin, kunna þau og eiga að
kenna þau þeim, sem heima hafa setið.
* "
Sumir eru Það var stungið upp á því hér í
snauðir. Bergmáli í vikunni sem leið, að
eitthvað yrði gert til þess að hjálpa
þeim, sem mundu að líkindum koma heim með
létta pyngju cftir langa útivist. Það er nú kom-
ið á daginn, að nokkur hópur farþega er lijálp-
ar þurfi, og hefir því verið beint til ríkis-
sljórnarinnar, að hún greiddi götu þeirra fyrst
um sinn. En ríkið er ekki alltaf örlátt, þótt
það láti eitthvað af hendi rakna og vel mættu
' einstaklingar bæta einhverju við það, sem það
leggur af mðrkum. Við hér heima höfum varla
þurft yfir nokkuru að kvarta síðustu ár og
gctum vel séð af því, sem þetta fólk skortir.
•
Kunna frá Farþegarnir á Esju kunna frá
mörgu að seg-ja. mörgu að segja, eins og líeyk-
víkingar munu komast að nú á
•næstunni. Þeir hafa ekki síður kynnzt ógnum
ófriðarins en annað fólk í löndum þeim, sem
þeir hafa dvalið í. Þeir hafa átt i brösum við
lögreglu Þjóðverja, margir hverjir. Þeir hafa
lcnt í loftárásum og hrakningum, og þeir hafa
orðið að þola skort og allskonar harðrétti, eins
og það fólk, sem þeir hafa umgengizt.
•
Stríðið hcfir Striðið i Evrópu er að vísu húið,
nálgazt. en þó má segja með nokkurum
rétti, að það hafi nálgazt okkur
nokkuð, nú við komu Esju. Við höfðum kynnzt
striðinu á sjónum, stríðinu, sem einnig hefir
orðið að bana mörgum góðum Islendingi, en
nú kynnumst við — þegar það er um garð
gengið, — hvernig það hefir verið háð á meg-
inlandinu, bæði á vígstöðvunum og að baki
þeirra. Við getum vafalaust lært af þvi.
1
einn
í safnaðar-