Vísir - 23.07.1945, Qupperneq 3

Mánudaginn 23. júli 1945
VISIR
Fyrstu bátarnir frá

Tveir hing'að ©g
eisiBi til Siglta-
Sjaröar0
rír fyrstu bátarmr frá
Svíþjóð eru komnir til
íslands. Sá fyrsti kom til
Siglufjarðar á laugardag'
inn var. Er hann eign Fnð-
nks Guðjónssonar, en hm-
ír tveir komu hingað til
Reykjavíkur í morgun.
Tíðindamaður blaðsins
liitti Ingvar Pálmason, en
liánn hafði yfirumsjón nieð
kaiipunum á öðrum bátnum,
sém kom liingað í morgun,
og innti hann eftir bvernig
liefði gengið, bæði í Sviþjóð
og á leiðinni heim.
— Við lögðum frá Smögen
i Suður-Svíþjóð á mánudag-
inn var, segir Ingvar. í heild
gekk ferðalagið mjög vel.
Við ffrðum að sigla mjög ó-
venjulega leið frá Svíþjóð til
íslands og lengdi það ferð-
ina nokkuð. Urðum við að
sigla imíanskerja í norður
með ströndum Svíþjóðar og
Noregs, eða með öðrum orð-
um svipaða leið og Esja varð
að fara, Jiegar hún var að
flytja farjjegana lieim frá
Norðurlöndum á dögunum.
Bátarnir höfðu samflot
alla leið. Er fátt eitt um ferða-
lagið sjálft að segja nema að
það gekk að öllu leyti að ósk-
um og eins og upphaflega var
áformað. Bátamir eru báðir
ganggóðir og góð sjóskip.
Svíar lögðu sjálfir til skip-
stjóra á bátana en alls var 5
manna áhöfn á báðum bátun-
um. Annar báturinn, Anglía,
er tveggja ára. Eg veit ekki
alveg um stærð lians. Hinn
bálurinn, Rex, er 72 smálest-
ir. Hann er náleg.a 10 ára
gamail, samt bið bezta skip
og vel með farinn.
■ Verð bátanna er mjög við-
unandi. Er það um 120 ])ús.
sænskar krónur. Er það slór-
um mun lægra en á bátunum
sem verið er að smíða í Sví-
þjóð og ríkið hefir haft milli-
göngu um. Er talið, að þeir
muni kosta um 500 þúsund
íslenzkar krónur. Að vísu
eru þeir bátar að-sumu leyti
fullkomnari en' að öllu sam-
anlögðu munar ekld mikið
á þeim og þessum bátum,
sem þegar eru komnir til
landsins, livað gæði snertir.
gær varð rriikil spreng-
.ing í námunda við Mið-
dal í Mosfellssveit. Spreng-
ing þessi var svo mikil, að
öll bæjarhús í Miðdal nötr-
uðu. Til hennar heyrðist
austur á Þingvöll og í Star-
'dal, og reykur af spreng-
íngunm sást bera við loft í
mikilli fjarlægð.
Eftir þyí sem Vísir hefir
fregnað mun ekki bafa orðið
neitt slys af völdum spreng-
ingar þessarar, en hinsvegar
myndaðist stór sprengjugíg-
ur margar metra i þvermál
og' um 1 meter að dýpt.
Um kl. 6 síðdegis í gær
kom maður á Lögreglustöð-
ina í Reykjavík frá Tryggva
Þá hefir idaðið fcngið eft-
irfarandi upplýsingar frá
fréttaritara sinum á Siglu-
firði: Bálur Friðriks Guð-
jónssonar, sem kom til Siglu-
fjarðar á laugardaginn var
5% sólarhring á leiðinni.
Svíar lögðu lil skipstjórann
á hann, eins og hina bátana.
Ilann lagði af stað frá Gaula-
borg og sigldi svipaða leið
og liinir tveir bátarnir. Ferð-
in gekk í alla staði mjög vel
fyrir honum.
Báturinn er þriggja ára
gamall. Hann er 70 smálest-
ir að stærð og hefir 225 ha.
June Munktell-vél. Hann mun
fara á síldveiðar svo fljótt
sem unnt er.
bónda Einarssyni í Miðdal.
Skýrði hann frá því, að
sprenging hefði orðið nokk-
ura kílómetra frá Miðdal,
hefðu bæjarhúsin þar nötr-
að, 'hinsvegar kvaðst hann
eklii vita til að tjón liefði
orðið né slys vegna spreng-
ingarinnar.
Varðstjórinn á lögreglu-
stöðinni lét herlögregluna
þegar vita og fóru menn frá
henni þegar á sprengjustað-
inn, en í fvlgd með þeim var
Þórður Halldórsson lög-
regluþjónn.
Sáu lögreglumennirnir för
eftir jeppabíl að sprengju-
gígnum, en ekki gálu þeir
fundið nefna orsök til spreng-
ingarinnar, nema ef vera
kynni a'ð einliverjir hefðu
kveikt í dynamiti af þorpara-
hætti.
Visir átti tal við Þórð Hall-
dórsson lögregluþjón. i morg-
Sprenging hjá Miðdal
læjðrhús nötra. Stor spr@ng|y«
gígur myndast.
Sddveiðin mun minni
®n í fyrra.
Fioiinn á ieið tii Langaness
að vestan.
Heildarsíldveiðiaflinn í ár
er enn mjög mikið minni en
á sama tíma í fyrra.
Samkvæmt heimildum,
scm blaðinu vo.ru gefnar af
Sildarverksmiðju rikisins á
Siglufirði í morgun nemur
heildaraflinn nú hjá verk-
smiðjum ríkisins á Siglufirði
55.586 málum, en 660 málum
á RaufarhÖfn. Á sama tíma í
fyrra nam heildarafli ríkis-
verksmiðjanna á Siglufirði
og Raufarhöfn samanlagt
122 þús. málum. Er því hcild-
arafli síldarverksmiðjanna
mun mnin en i fyrra á sama
tíma.
Sú sild, er þegar hefir
véiðzt hefir ýmisl veiðzt
austan Langaness, á Húna-
ílóa eða á Skagagrunni, SíkL
in héfir verið mjög treg. Mest
af þeirri síld, sem veiðst hef-
ir veslan Siglufjarðar að
undanförnu hefir verið svo-
kölluð stökksíld. Síldin veð-
ur ekki lieldur bærir aðeins á
scr eða stekkur ein og ein.
Þegar um slíka hre.yfingu
síldarinnar er að ræða er
mjög undir hælinn lagt. að
unnt sé að fá nokkur „kösl“
svo heitið geti. Skipin, sem
komið bafa að vestan til
Siglufjarðar hal’a verið með
smáslatta einuhgis. Aðeins
örfá þeirra hafa vcrið með
nokkurn afla sem heitið get-
ur.
Við Langanes Iiefir aflazt
mun betur en vestan Siglu-
fjarðar. Samt er heildarafl-
inn á Raufarhöfn mun minni
nú en á sama tíma í fyrra.
Síldveiðiflotinn mun þó vera
á hreyfingu austur eftir og
koma skipin að vestan við á
Siglufirði til að taka þar vist-
ir, kol og olíu. Þoka og súld
er nú víðast hvar vfir mið-
unum, en menn gera sér al-
mennt vonir um að síldin
aúkist með nýjum straumi i
næstu viku.
un og innti hann eftir verks-
ummerkjum og öðru í sam-
bandi við sprengjuna.
Þórður sagði að sprengju-
gígurinn væri 2—3 km. frá
Miðdal, á hæðinni skamml
þaðan, sem afleggjárinn heim
að Miðdal liggur frá Þing-
vallaveginum gamla. Gígur-
inn er þar i graslautardragi
rétt við veginii, og er lil að
sjá eins og moldarflag, en
þegar nær er komið sézl að
þetta er sprengjugígur, 4 m.
í þvermál og 1 m. á dýpt.
Auk þesS er grassvörðurinn
og grasið á margra luga
metra fjarlægð eins og skorið
burt af þrýstingntim, sem
orðið hefir við sprenginguna.
Sprengingin liafði orðið
um tvöleytið og að þyí er
Tryggvi í Miðdal skýrði lög-
reglunni frá lagði þykkan
reykjarstrók hátt lil lofts og
hélt hann í fvrstu að flugvél
Iiefði hrapað og væri að
brenna þarna. Lagði hann
strax af stað þangað, sem
sprengingin varð, en varð þar
einskis vísari. Ilinsvegar
mætti hann 2 jeppabílum
með hermönnum á leiðinni.
Lögreglumennirnir sáu
dynamitsprengjuþráð og púð-
ursót í og við giginn, er bend-
ir ótvírætt til þess að þárna
hafi verið kveikt í dynamiti.
Ennfremur sáust þar í grennd
för eítir menn og jeppahjól.

Skip til Græniands
Framh. af 1. síðu.
verið að flvtja þær loftleiðis.
Hefir það stöðugt verið gert.
Þannig hafa þeir fengið póst
og aðrar nauðsynjar til Scor-
esby Sound þetta ár. Eina
verulega samband þeirra við
umheiminn befir samt verið
í gegnum útvarpstæki þeirra.
Engin leið er að komast á
skipi til Scoresby Sound frá
miðjum September á liaust-
in þangað lil í júlí næsla
sumar, og stundum er meira
að segja illt að komast þang-
að þessa tvo mánuði. Mein-
ingin er samt, að freista þess
að komast þangað í þella
sinn einmitt á þessu tímabili.
Yfirleilt bel'ir mönnunum,
sem dvalið hafa þarna, liðið
alveg sæmilega, eftir því,
sem þeir tjá umheiminum í
gegnum útvarp silt. Samt
urðu þeir fyrir allmiklu
tjóni á lækjum sínum í nóv-
ember síðastl., er hríðarbyl-
ur feykti burtu einni aðal-
byggingunni á veðurstöð-
inni. Nokkrum dögum seinn
eyðilagðist vatnsefnisgeym-
ir stöðvarinnar af eldsvoða.
Af þessum sökum varð stöð-
in að hætta útsendingum
veðurskeyta í bili. Tjón á
inönnum mun ekki hafa orð-
ið neitt.
Tilgangurinn með ferð
„Belle Isle“ norður á þessar
slóðir, er i fyrsta lagi sá, að
endurbyggja stöðina og auk
þess að skilja þar eftir nýj-
an flokk til velursetu þar
næsta tímabil. Að þessu sinni
verða ])ó sennilega ekki
skildir þar eftir nema 12
menn í staðinn fyrir 14 áður.
Af þeim verða 6 veðurfræð-
ingar og einn matsveinn.
5 rnenn og 18 hundar.
— Þá eru hér um borð,
segir major Sykse, 5 menn
aðrir. Af þeim eru 2 Danir
og 3 Grænlendingar. Menn
þessif hafa með sér 18 mjög
vel æfða hunda. Þessi flokk-
ur á að fara til mjög einangr-
aðs staðar á austurströnd-
inni, nokkru fyrir sunnan
Scoresby Sound. Veðurat-
bugunarstöð liefir ekki verið
þar áður, en rannsóknarferð-
ir hafa verið farnar til þessa
staðar að undanförnu, af
jarð- og veðurfræðingum. Er
staður þessi vel til ])ess fall-
inn að mörgu leyti, meðal
annars vegna þess, að einn
slærsti skriðjökull Græn-
lands er þar rétl bjá.
Þessi staður er mun ein-
angraðri en Scoresby Sound.
Næsta lifandi mannvera
við þann stað, er meira en
300 km. í burtu. Áður en
binir 5 menn verða skildir
þarna eftir, mun skipshöfn-
in á „Belle Isle“ byggja þar
vetrarsetustöð og koma fyrir
nauðsynlegustu tækjum til
þess að liafa samband við
umheiminn, áður en skipið
fer lengra suður á bóginn.
Til Skjöldungen.
— Siðasti áfanginn á lei’ð
okkar að .þessu sinni, segir
major Sykes, er Skjöldun-
gen. Tilgangurinn með að
lara þangað, er að endur-
byggja veðurstöðina þar, þvi
hún var raunverulega eyði-
lögð i snjóflóði í janúar 1044.
Snjóflóðið orsakaði 25—30
feta djúpt snjólagv þar sem
bvggingarnar ;stóðu áður.
Tjón á mönnum varð þó ckk-
ert.
Éftir snjóflóðið íiafa
mennirnir, sem eru 11 að
tölu, haldizt við í snjóhús,-
uxn. Hefir samband verið
baft við þá um útvarpsend-
ingar, og láta þeir vel yfir
högum sínum. Stöð þessi var
mjög mikilvæg, en strax eft-
ir snjóflóðið varð meginhluti
af starfsemi stöðvarinnar að
hælta. Vörugeymslai og véla-
liús var á kafi i snjó, og ekki
unnt að halda útsendingum
áfram. En nokkru semna
tókst mönnununi að grafa
sér göng inn í vélahúsið.
Gátu þeir 'svo gert við túr-
bínuna, að þeir voru færir
um að liefja veðurathuganir
og skeytaútsendinagr á nýj-
an leik. Pósti og öðrum
helztu nauðsynjum, hefir
verið kastað niður til þeirra
úr flugvélum. Einnig hafa
Iieir fcngið kvikmyndir lofl-
leiðis.
Skipsliöfnin á „Belle Islc“
mun , endurbyggja allar
nauðsýnlegar byggingar í
Skjöldungen, svo sem afl-
stöð og birgðaskemmu, og
þá um leið reyna að finna-
þeim hentugri stað. Vonumst
við til að hafa lokið þessum.
störfum í septembérmánuði,
áður cn vetrarísinn við
ströndina lokasl aftur. Eftir
það munum við, ef lími
vinnst til vegna^ísanna, gera
okkar ýtrasta til að komast
til vetrarstöðvar með skipið
i Suður-Grænlandi. Þessar
fyrirætlanir eru allar háðar
því, að áætlanir okkar með
veður og aðrar kringumstæð-
ur bregðist ekki. En norður
á þessum slóðum er ekki á
neitt að treysla í þeim'efn-
um. Við Yonum samt Iiið
bezta. Skipsliöfnin er vön
volkinu. Við höfum byggt
flestar veðurstöðvar Banda-
rikjanna á auslurströndinni,
eða að minnsta kosli verið
þar með í störfum, ásamt
öðrum, og við vonum, að
okkur takisl að leysa það af
liendi, sem fyrir okkur liefir
verið lagt i ])etla sinn. Hvað
snertir menn þá, sem nú eru
á Skjöldungen, vonum við að
einhverju skipi Bandaríkja-
fiotans hafi tekizt að brjót-
ast þangað og ná mönnun-
um, og setja þar nýja til
bráðabirgða, áður en við
koinum þangað, segir major
Sykes að lokum.
Skipstjóri á “Belle Isle“ er
ErlingNvenningsen. Ilann er
Norðmaður að ælt, en liefir
verið i flotaliði Bandáríkj-
anna síðustu ár, aðallcga við
Grtenland.
Danir innkalia
bankase5la.
Allir danskir bankaseðlar
eru innkallaðir í dag, sam-
kvæmt tilkynningu, sem
Landsbankanum hefir bor-
izt.
Hefir bankinn ferigið um
þetta tilkynningu frá þjóð-
bakanum danska og liefir í
þvi tilefni livatt menn hér á
landi lil að afhenda alla
danska seðla, sem þeir kunna
að eiga i fórum sinum, fyrir
30. þ. 111. 'Otibú bankans til-
kynna honum síðan, livcrsu
mikið af seðlum þeim liafi
verið afhent.
Pani á Sikiley.
Forsætisráðherra ftalíu
fór til Sikileyjar fyrir fáum
dögum.
í fréttum.i morgun var frá
því skýrt, að hann væri kom-
inn þangað .Qg myndi ræða
þar stjórnmálaviðhorfið á
eyjunni.