Vísir - 11.01.1948, Blaðsíða 4

V I S I R
Laugardaginn 10. janúar 1948
DAGBLAÐ
Ctgefandi: BLAÐACTGÁFAN VlSIR H/F.
Ritstjór-ar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm Iínur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kaupsbeitan og Hvalijöiður.
Ikkert samkomulag hefir náðst milli sjómanna og útvegs-
manna, og má þá vænta að siglingar og síldveiði í
Hvalfirði verði bannað með öllu. Er illt til þess að vita,
með því að enn er afli nægur og líkindi til að flutningar
gangi greiðlegar en nokkru sinni fyrr, vegna aukins skipa-
kosts, en það ætti jafnframt að bæta afkomu síldveiði-
skipanna.
1 Morgunblaðinu birtist nýlega grein eftir vel metinn
útvegsmann, sem erlendis hefir dvalið um langt skeið.
Bendir hann á að hvalveiðar séu óheppilegar hér við land,
með því að hvalurinn reki fiskigengd á grunnmið, úr-
gangur frá hvalveiðistöðinni muni spilla svo fjöruborði
og væntanlega sjónum sjálfum, að fiskur haldist ekki við
í firðinum, en loks muni hvalveiðaskipum reynast erfitt
að athafna sig, ef síldveiði sé þar stunduð samtímis. Allt
eru þetta sannanlegar meinlokur eða hjátrú og þekking-
arskortur.
Þótt hvalur hafi veiðzt hér við land svo mjög, að heita
hafi mátt að hann væri til þurrðar genginn árið 1913,
hefir síður en svo dregið úr fiskigengd hér á landgrunn-
inu. Aflabrögð liafa breytzt svo mjög lil batnaðar, að Is-
lendingar þurf'a ekki lengur að halda sig á smábátum á
fjörðum inni, en alit landgrnnnið er þeirra veiðivangur.
Aflaskýrslur sýna, að aflinn hefir stórlega aukizt, ])ótt
hvalur væri svo lil enginn við landið, en þá hefir aflinn
revnzt mestur, er fiskurinn hefir notið friðar um árabil,
svo sem gerðist í heimsstyrjöldunum báðum. Smábátar
hafa ávallt fengið sæmilegan afla, án þess að hvalir hafi
átt nokkurn þát í að reka fiskinn upp í fjöruborð. Bygg-
ist þessi hugmynd um fiskismölun hvalanna á álika'hald-
góðri þckkingu og er Suðurnesjamenn töldu, að netalagn-
ir í Garðsjó leiddu af sér algera þurrð á fiski á innmiðum
Faxaflóa.
Varðandi úrgang frá hvalveiðistöð eða síldarverlc-
smiðjú, sem spilla myndu veiðinni, má það eitt fullyrða,
að hér er um algera vanþekldngu að ræða á nútíma verk-
smiðjurekstri. Þannig má nefna, að hvalveiðistöðin nýja
mun vinna hvern hval að fullu, þannig að enginn úr-
gangur mun berast frá stöðinni, þegar henni er að fullu
lokið. Jafnvel þótt einhvcr grútur bærist með frárennsli
stöðvarinnar, er auðvelt að sía grútinn úr vatninu, en nota
hann síðan til áburðar, sem er út af fyrir sig mikils virði.
Sama má segja um allan annan úrgang frá stöðinni. Hver
hvalur verður fullunninn á skömmum tíma, jafnt kjöt
sem bein, þannig að rotnandi hvalskrokkar munu aldrei
sjást þar í fjöruborði. Jafnvel þótt hvalur skemmdist Vegna
rotnunar, mætti vinna mjöl úr honum að fullu. Hitt er
aftur háskasamlegra, að nú eru síldveiðar stundaðar í
Hvalfirði. Skipin fá gífurleg köst, rífa nætur sínar unn-
vörpum, en vegna þessa hvílir dauð síld á mararbotni í
hundruðum tonna og rotnar þar. Slíkt getur skapað óþrif
og rotnun í firðinum frekar en nokkur atvinnurek’stur í
landi, en ósennilegt er, að aðrir vildu hanna síldveiðárnar
þrát fyrir.það, en foringjtar kommúnista, sem vilja banna
þær vegna yfirstandaudi kaupstreitu.
Loks má benda á, að hvalveiðar yrðu stundaðar hér
við land á tímabilinu frá 1. apríl til 1. október ár hvert,
en samkvæmt alþjóðasamþykktum má stunda þær í sex
mánuði frá landstöðvum.,Síldveiðar standa hinsvegar yfir
frá 1. nóvember til 1. apríl ár hvert, eða einmitt þá mán-
uðina, sem hvalveiðar eru ekki stundaðar. Flolanum ætti
því að reynast auðvelt að athal'na sig þess vegna án á-
rekstra. Færeyingar stunda hvalveiðar hér við land og
gaf sú veiði mikinn arð á síðasta siunri, en svo cr að
sjá sem fávizka eða óthnabær kaupsíreita henti íslenzkum
öfgamönnum bezt til þess að spilla fyrir þeim guðs gjöf-
um, sem lagðar eru beint í skaut þjóðarinnar. Þá er ís-
lenzka þjóðin orðin auðng, ef ekki má nytja gæði lands
og sjávar og atvinnuleysi er betra en vel borguð vinna.
En myndi sá auður reynast. varanlegur ?
en
Fyrir nokkurum dögum
var frá því skýrt liér í blað-
inu, að í pakkhúsi hérna
niður við höfnina hafi
sprungið hitaveituofn. —
Margir af borgurum bæjar-
ins lögðu leið sina í þelta
pakkhús til þess að skoða
ofninn, og ég fullyrði, að ó-
hug sló á all.a þá, sem skoð-
uðu hann, og flestir gerðu
sér ljósa hættuna, sem hér
er á ferðum.
Eg var einn þeirra, sem
skoðuðu þenna ofn. Hann
var troðfullur af einhvers-
. konar gróðri, sem líktist
mosa, þegar hann var votur,
en breyttist í steinefni, ekki
óáþekt sementi, þegar hann
harðnaði. Vatnið vix-tist geta
seitlað hægt í gegnum ofn-
inn, meðan þessi gróður var
I ralcur, og þannig haldist ein-
hver velgja á honum. En
! stæði ofninn vatnslaus uni
l hríð, virtust líkur benda tíl
i þess, að hann yrði að pott-
þéttri hellu, eins og sement-
að liefði verið i alla leggi
hans og raufar. Pípurnar,
sem lágn að ofninum, voru
líka fullar af þessum gróðri.
Menn, sem kunnugir eru
hitalögnum bæjarins, sögðu,
að þetta væri ekkert eins-
dæíiii, ])essi gróðurmyndun
muni vera í allri Iiitalögn-
'inni, meira og minna eftir
aldri og aðstæðum.
Eg held, að ckki þurfi sér-
fræðinga til þess að sjá, að
hér er mjög alvarleg hætta
á ferðum. Og eg held líka,
að öllum ætti að vera ljóst,
að tjónið, sem af þessu leið-
if, féllur á alla borgara bæi-
arins, en ekki sérstaklega á
!
- !
sérfræðingana. Það mætti
frekar álítá, að ef vel færi, j
gæti það orðið vatnsleki áí
þeirra myllu. )
Borgarstjóri gerir þessaj
frétt að umtalsefni í Vísi í'
fyrradag. Hann. skýrir fráj'
því, að ii. marz Í9i6 j
liafi verið skipuð nefnd sér-:
fræðinga, til þess að rann-j
saka málið. Nefndin hefir,
skilað skýrslum öðru hverju, |
en ekki er mér kunnugt um
árangurinn. En liitaveiiu-
kerfi bæjarins hefir allan}
þennah tíma haldið áfram
að slcemmast. Og ekki er|
horgurum þessa bæjar kunn (
ugt um, að ennþá hafi neitt
verið gert, til þess að koma
í veg fyrir eða draga úr
þessari yfirvofandi hættu.
Ekki hefðu þetta þótt rögg-
; samlegar framkvæmdir hjá
ófriðarþjóðunum, ef greiða
hefði þurft úr yfirvofandi
háska.
j Forráðamenn bæjarins,
j borgarstjóri er þar engin
j undantekning, eru í þjón-
í ustu borgaranna. Og að það
| er ekki nema ofur eðlilegt,
j að borgararnir láti til sín
[ heyra, þegar þeir verða varir
við einhverjar verulegar mis
fellur á starfi þeirra manna,
■seni þeir hafa falið fram-
kvæmdir, eða liætta virðist
steðja að bæjarfélaginu. —
Það eru borgarar þessa hæj-
ar, sem hafa greitt kostnað-
inn af hitalögninni. Það eru
þeir, sem yrðu að bera skað-
ann, ef hitalögnin eyðilegð-
' ist; það eru borgararnir, sem
i yrðu að sjá hús sín rifin og
I nmturnuð utan og innan, ef
hitalögnin yx-ði ónotliæf. Það
eru -þeii% sem yrðu að sitja
í kuldanum, ef ofnarnir og
lagnirnar yrðu mosavaxnar,
rneðan sérfræðingarnir eru
að klóra sér í Iiöfðinu í leit
að úi-lausninni. Og það eru
hoi-gararnii’, sem yrðu að
leggja á sig þær byrðar, að
koma upp nýju hitakerfi,
ef svo lengi þarf að bíða úr-
lausnar þessa vandamáls, að
öll sund önnur væru lokuð.
Boi-garstjóri segir í grein
sinni: „Á bæjarstjói’nai’-
fundinum næsta fimmtu-
dag mun eg gefa skýrslu uni
málið allt.“ En bæjai’húar
segja, að ef fyrir liggi ein-
hver tillaga um lausn þessa
mikla vandamáls, sem bæ.j-
arstjóx-n þarf að í’æða um,
þá er boi’garstjóra skylt að
lcalla bæjarstjórnina strax á
fund. Það hefir verið kallað-
ur saman aukafundur i bæj-
arstjóm Reykjavíkur af
minna tilefni. Ii é r e r
hætta á f e r ð u m, sem
vei’ður að gefa gaum að og
vinna bug á eins fljótt og
auðið er, og með öllum þeim
kröftum, sem við höfum á
að skipa. Og bæjai’búar
verða að fá að fylgjast með
því sem gert er. Mikill fjöldi
Reykvíkinga notar heita
vatnið jöfnum liöndum í
ýmsan mat, og vei’ði látið i
vatnið einhver efni, til þess
að koma í veg fyrir frekari
skemmdir á lögninni, eða
einhvei’jar þær ráðstafanir
gei’ðar, sem gera lieita vatn-
ið óhollt til neyslu,þá vei’ð-
ur að tryggja það, að bæjar-
lxúar hafi fulla vitneskju lúh
alla^- gang þeilrra mála.
Borgari.
ERGMAL
Sending frá velunnara.
í tilefni af því, sem hér var
sagt urn cíaginn úm' atkvæöa-
greiðslu unx merkustu fréttir
|SÍðasta árs, sem frain fór í
^ ensku tímariti og bollalegging-
ar um_slíkai atkvæöagreiöslu
hér, hefir „velunnari“ sent mér
j eftirfarandi bréf: „Mér datt i
. hug aö senda þér nokkurar lin_
;ur, er eg-las um merkustu frétt-
ir ársins í vikunni sem leið.
Þjánnig er.; • hefnilega, niál rne'ö
vexti, aö eklci alls fyrir löngu
,
sendi kixnhingi mihn, sem stadd-
■ur eF i Ameríku, mér bláÖaúr-
klippit, sem fjallar um 'sviþaö
efni.
Furðulegustu slysin.
Eins og þú munt sjá við lest-
ur úrklippunnar, fjallar hún
um furðulegustu slysin, sem
menn telja aö orðið hafi í
Bandaríkjunum á árinu, en
eins og allir vita er allt ‘mest i
Bandaríkjunum. Sumir segja,
aö þar sé líka allt vitlausast og
má það til sanns vegar færa
um sumt. -Líklega mæ-tti þá-
einnig segja meö nokkurum
rétti, að þar sé allt einkenni-
legast.“
Tennurnar bitu eigandann.
Bréf velunnar var ekki
lengra, en „fylgiskjalið" —
blaðaúrklippan — hljóðar svo:
,,Tvö einkennilegustu slys árs-
ins voru þau, að falskar tennur
bitu eiganda sinn í brjóstið og
dautt rádýr hleypti af byssu og
særði manninn, sem hafði lagt
það að velli. Er skýrt frá þessu
í skýrslu þeirri, sem „öryggis-
ráð“ Bandaríkjanna (líklega
einskonar slysavarnafélag) hef-
ir tekið saman nú, eins og und-
anfarin ár.
Árekstur og bit.
Walter Springs var á ferð í
bil sínum og hafði tekið fölsku
tennurnar út úr sér og stungið
i brjóstvasann á skyrtu sinni,
er hann rakst á annan bíl. Við
það kastaðist hann frani á stýr-
ið, tennurnar klemmdust við
það og „bitu“ hann til blóðs.
---------Veiðimaðurinn særð-
•ist, er- ■ ha-nn ■ - set-tist nioúr bjá
bráðinni og var að hlaða byssu
sína. Fóru þá dauðateygjur um
í'ádýrið og það sparkaði í byss-
una með þeirn afleiðingum, að
skot hljóp úr henni. Veiðimað-
urinn særðist á handlegg.
i
Sparkaði sér niður stiga.
Þá er sagan um manuinn,
sem sparkaði sér niður stiga.
|John Nántico í Detroit, sem er
| bakari, kom auga á kakarlakka
á stigaskör, sem var mjög hál,
af því aö „glasúr“ hafði lekið
^á hana.Nantico ætlaði að sparka
1 í kvikindið í flýti, en missti
Ijafnvægið, hrataði niður stig-
1 ann ■ og fótbrotnaði.
Sá heppnasti.
Heppnasti maður ársins telst
Charles Wilfred Arter, enskur
námamaður. Hann féll niður
1554 feta djúp námagöng, en
var svo heppinn að lenda á baki
lyftu, sem fór nærri jafnhratt
honunx niður og slapp með fót-
brot.“ Þá er „fylgiskjalinu“
lokið og þakka eg velunnara
fy r i r 'Send-ing'una; - ...