Vísir - 22.05.1948, Blaðsíða 2

2
Laugardaginn 22. maí 194&
WINSTON S. CHURCHILL:
Blíku dregur á loff 20
Rússar leika tveira skjöldum í vtanrftismáíum.
í
Þ. 16. apríl bauð Utvinov Bretum og Frökkum að
gera þríveldabandalag við liússa. Siðar hefir hins
vegar komið á daginn, að næsta dag tók sendilierra
Rússa í fíerlín að þreifa fgrir sér um „batnandi“
i sambúð viö nazista. — Þótt griðasáttmáli fíússa og
Þjóðverja væri ekki undirritaður fyrr en 23. ágúst,
hafa afdrifarikusta stundirnar að líkindum verið i
öndverðúm maí, þegar Molotov tók við embætti ut-
anríkisráðherra af Lilvinov.
Nauðsynlegt er, að gefin sé nokkur lýsing á manni þeim,
sem Stalin iiafði nú (3. maí, 1939) gert að æðsta manni
utanrikisstefnu Rússa, en stjórnir Breta og Frakka þekktu
iiann ekki um þær mundir. Vyacheslav Molotov var mikiil
híefileikamaðiir og glgerjcga samvizl^ulfius. It,ann þqfð} liffsö
þær geigvænlegu iiætlur og erfiði, sem allir foringjar bol-
sxvika urðu að leggja á sig árin sem hyltingin var að sigra.
Hann Jxafði lifað og dafnað i þjóðfélagi, þar sem sibreyti-
leguni klíkum fvlgdi sifelld hætta um að verða tekinn af
hfi. Höfuð hans sem er eins og fallbyssukúla í lögun, svart
vfirskeggið, gáfuleg augu, orðheppni hans og rósemi eru
nægar sannanir fyrir getu hans og liæfileikum. Hann var
alíra manna bezl tíi þess fallinn að vera umboðsmaður
og verkfæri stjórnarstefnu óúlreiknanlegrar vélar.
Árangurslaus bréíaskipti um deiluatriði.
Eg hefi aðeins kvnnzt honum sem jafningi hans, við
samninga, þar sem örlítilli kimni brá sfem snöggvast fvrir
eða i veizlum, þar sem hann bað menn að drekka hvert
minnið af öðru, eins og venja er og enginn tekur of liátið-
lega. Eg liefi aldrei kynnzt manni, sem er eins fullkominn
persónugerfingur almennrar liugmyndar um vélinenni.
Þrátt fyrir þetta virðist liann þó sanngjarn og ákaflega
kurtcis stjórnmálamaður. Eg veih ckki, hvernig lumn er
gagnvrart þeim, sem eru honum lægra settir. Það rriá ráða
aí' frásögnum af viðraeðum hans við japanska sendiherr-
ann, Iivemig hann hefir koruið frain við liann eftir Teher-
an-fundimi, er Stalin liét þvi, að Rússar skvldti ráðast á
Japani, þegar þýzki herinn hefði verið sigraður.
Þeir áttu hvert viðtalið af öðru, ræddu viðkvæm mál,
þreifuðu fyrir sér. Alltaf var rósemin óbreytt, stefnan skýrt
mörkuð og kurteisin óáðfinnanleg. Hann gaf alcjrci högg-
stað á sér, móðgaði aldrei að ástæðulausu, hros hans var
cins og Síberiuveturinn, orðin vatullega vegin og oft vilur-
leg, framkóman kurteisleg og allt miðaði þetta í saniein-
mgu að þvi að gera harip að fullkonmum umboðsmanni
slefnu Sovétrikjanna í heimi, þar sexn hætta er við hvert
fótjnál.
Ævinlega var árangurslaust að skrifa honum um deilu-
atriði, en væri gengið liart að honuni, hrá hann fvrir sig
tygum og móðgunum, svo sem síðar mun frá greint í verki
þessu. Aðeins einu sinni virtist harin vera eðliiegur, marin-
legur. Það var vorið 1942 ,þegar hann kom við í Bretlandi
á lieiinleið frá Bandarikjunum.
"V'ið höfðunx. undirritað ensk-rússneska sáttmálann og
Molotov átti fyrir liönduin liættulega flugferð lieim. Við
txakdyrnar á Dorvningstræti, sem eg notað til þess að enginn
yrði okkar var, tök eg þétliilgsfast í handlegg lians og við
horfðumst í augu. Hann virtist slcyndilega mjög lirærður
Að baki myndarinriar birtist maðurinn.
Við tókumst fast í liendur, þegjandi. En þá var baráttán
lika í hámarki og við hlutum að sigra sameinaðir eða falla
ella.
Ifrun og eyðileggirig lvöfðu umgefið hanri alla ævi, ann-
að hvort yfírvofandi af hendi annarra eða öfugt. Það gleð-
ur mig á efri árum mínum ,að hafa elcki þnrft að Jiola
þann kviða og erfiðleika, sem liann hefir átt við að'striða.
Qetra hefði verið að fæðast alls ekki. Hvað stjóru utan-
Hkismála snertir nnmu þeir Sully, Tallevrand og Metter-
nicli fagna honum i sinn hóp, ef til er arinar héinriir, séiri
bolsivikar leyfa sér að fara til.
Reynt að ná samkomulagi við Þjóðverja.
Fi'á.þvi augnabliki, er Molotov varð utanrikisráðherra,
vgnn liann að þvi að ná samkomulagi vjð'Þjóðverja á jkpstn-
að Eólverja. Fraklcar urðu þess brátt áskynja. Til er mcrki-
leg orðsending frá sendiherra Fraklca i Beriin, dags. 7. maí,
bh’t/i „gulu bókinni“ frönsku, Jxar ,sem I.arin kve'ðst hafa
lcomizt að þvi, að fjórða skipting Póllands ætti að vera
gnmdvöllurinn fyrýj sáttum Þjóðverja og ,J\ús5a..: j: . .o
Bretastjórn .svacaði: orðáendirigri RússarfKáíM. apríbloks,
þ. 8. mai. Texti svarsins var eltki birtur, en 9. maí skýrði
Tass-fréttastofan frá meginefni tillagna Breta.
Málgagn stjómarinnar, Izvesfia, hirti næsta dag opinljera
iilkynningu á J>á leið, að það væri eklci sannleikanum sam-
kvæmt, sem Reuter hefði sagt um uppástungur Breta, nefni-
lega, að „Sovétrikin yrðu að tryggja hvert nágrannariki út
af fyrir sig og að Stóra-Bretland skuldbindi sig til þess að
aðstoða Sovétríkin, ef þau lenda i stríði vegna skuldbind-
inga sinna.“
Sovétstjórnin, sagði í tilkynningunni, hefði fengið gagn-
tillögur Breta í hendur 8. ínai, en þar væri ekki minnzt á
skyldur Sovétrikjamia til að tryggja livert nágrannarikj-
anua, heldur að Rússar væru skyldugir til veita Bretum og
Frökkujri tafarlausa liðvci^lu, ^ef Jjeir^ drægjiist út i strið
Vegna xikuldbindinga siniia við Pólland og Rúmeniu. Hins-
vegar hei'ði livergi verið minnzt á neina lijálp þcirra Rúss-
mi til handa, ef þeir lenlu íi stríði vegna skuldbiudinga
rinna við riki i A.-Evrópu.
Tilboð, sem komíof seírit fram.
Siðar saiiia dag slcýrði Glianíberlain frá Jjví, að stjórnin
hefði tekizt á lierðar hinar nýju skuldbindingar sínar í
A.-Evrópu, án Jjess að bjóða Sovétstjórninni beina þátt-
tölcu vegna ýmissa vandlcvæða, sem á Jwi væru. Brezlca
stjórnin hafði óskað eftir Jjví, að Sovétstjórnin gæfi einnig
fyrir sitl leyti úl samskonar yfirlýsingu og tilkynnti, að
bún væri eiimig reiðubúin til að lijálpa þeim löndum, sem
vrðu fyi ir árás og væru reiðubúin til að verja liendur sínar,
ef Jjoss væri óslcað. •
„Nærri samtímis bar Sovétstjórnin fram tillögu um
fyrirkoinulag, sem var bæði umfangsineira og fast-
ara í skorðum og hlýtur, ólijákvæmilega að dómi
Brelastjórnar, að valda Jjeim erfiðleikum, sem tillög-
ur hennai' áttu einmitt aðjgirða fyrir, hverjir sem lcost-
ir Jjess kunna að vera. Vijr Sovétstjórninni því bent á
’ erfiðleika Jxessa.
Jainframl gerði Bretasljórn nokkrar breytingar á
liinum ujjphaflegu tillögimí síiiuin. Vildi liún einkum
láJca það sérstaklega fraú^. að ef Sovétstjórnin óskaði
að láta ihlutun sína veraBundna því skiiyrði, að Brel-
ar og 1' raickai' slcærust i leilcinn, J>á liefði Bretastjórn
eklcerí út á það að setja.“
Er illl til Jiess að vita, að þetta skyldi ekki hafa lcomið
ffram liálfum mánuði fyrr.
*
Sanmingunuin við Rússa nuðaði liægt áfram og þ. 19.
maí var málið rætt í heilcl i néðri málslofunni. Umræðutn-
ar, sem voru stuttar.og alY.öruJjrmignar, voru nær eingöngu
liáðar at foringjnm fiblclcannjjj^og þekktum uppgjafaráð-
herruin. Lloyd Géorge, Eden*og cg bentum stjprninni á,
að lífsnauðsyn bæri tii að icoinfc’.t yrði að eins víðtæku sam-
lcoinulági við Rússa og unnt \jvri og yrðu aðilar jafnháir.
Lloyd Georgc tók fyrstur til máls og dró upp mynd af
liáslca og iiætlúm með hinum sterkustu litum.
.Foi'sætisráðlierranii svaraði og lét okkur þá i fyrsta sinn
heyra skoðanir sínar á tiiboði Rússa. Hann tók því vissu-
lcga af litiili hrifningu:
„Ef við gelum fundið einliverja leið til að ná sam-
komúlági og aðstoð Sovétrikjanna til þess. að trvggja
friðinn, J)á fögnum við iienni; við óskum eftir
licnni og teljum liana inikils verða. Það er rakafaust,
að við fyrirlítum aðstoð Sovétríkjanna.
Þótt cklci sé lagður trúnaður á þær órökstuddu skoð.
anir, scm frarn hafa komið um kosti herja Rússa eða
livernig Jjeim yrði bezt beitt, þá getur enginn verið
sá einfeldningur að ætla, að Jjetta stórkostlega land
með fjölmenm sinu og óhemju náttúruauðæfum, muni
elclci verða þimgt á metaskálunum í vanda Jjeim. sem
nii steðjar að okkur.“
Þetta virðist bera vott um fliið sama dómgreindarleýsi
og kom fram, þcgar þafnað vajf ári áður tilboði Rooseyelts
um að sjcerast í leildiin.
Beinar útvarps-
fritíir írá
mníuleikununi
Ákveðið hefir verið að
fréttamaður *Ríkisútvarpsins
á Olympíuleikunum í sumar
útvarpi fréttum þaðan dag-
lega heim til íslands meðan á
leikunum stendur.
Hafði Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóri komizt að sam-
komulagi við brezka útvarp-
ið um Jjelta í síðustu utanför
sinni.
Fréttamaður Ríkisútvarps-
ins segir daglega fréttir með
sérsiakri hliðsjóri af Jjátttöku
Ísleridinga i leikunum. Hér
heima verða fréltirnar tekn-
ar upp á grammfónplötur og
síðan útvarpað frá stöðinni
hér, sennilega í sérstökum
fréttatíma.
Skógrækiar-
dagur á
sunnudagÍBin.
Skógræktarfélag Reykja-
víkur efnir til skógræktar-
móts í skógræktarstöðinni við
Rauðavatn eftir hádegi á
morgun.
Hefir félagið sett sér það
takmark,' að gróðursetja á
nokkurum næstu árum trjá-
plöntur i alla Rauðavatns-
stöðina með almennri þátt-
töku Reykvíkinga.
Tilgangur þéssara móta er
ekki aðeins að gróðursetja
skóg á svæðinu við Rauða-
vatn, lieldur engu síður að
vekja og glæða áhriga fólks
fyrir trjárækt og' skógráekt
og veita leiðbeiningar 'um
gróðursetningu trjáplantna.
Verður þáltlakendum í
skógræktarriiótinu ó morg-
un, þeim sem þess ' óslca,
úthlutað ókeypis plöntum,-
jFJttu þeir, sejn óska að verða
þessa áðnjótandi, að liafa
með sér ílát eða umbúðir fyr-
ir plöntuvnar.
Skógræktarfélag ’ Reykja-
víkur heitir á Reykvíkinga,
að fjölmenna að Rauðavatni
á morguri. . ý
Aulcastrælisvagnar fara að
Baldurshaga kl. 13.30 frá
Lækjartorgi og frá Baldurs-
hafa i bæinn kl. 16.30.
Bandalag gat komið í veg fyrir stríð.
Iág tóU jiú til-.múls og ságði; | • , . : /
,,Mér hefirekki tekizt að skilja,.hvað veldur þvi, að
elcki cr hægt að gera saiiikomulag Jjað við Rússa,- sem:.
Kasidiökur. í Prag
vegna flótta tékknesku
flugmannanna. —
Fjöldqhandtökur hafa far-
ið fram í Tékkóslóvakhi í
sambandi við flótta tékk-
nesku flugmannanna, er
komu til London í fgrradgg.
, Tékkneska stjónxin Ijefir
erinfremui' gert þá krqfu á
ihendur brezku stjórninni a'ð
•hún skili aftUr fiugvél þcirri,
ier Téickarnir komu i,
‘sé'm! liún liafi' veriíf
þar
eign
forsælisráðheiTann kveðst æskja eftir ög að 'éfcki-er
,'ííir.i Ixiéigt að iiaia'það á hrciðrim og eirifö'hhririigirindvéUi, í tékkriéská flrigbérsins- og
-Sririt : áb&mln r$úá ro ?,nb,. » ^radðótXi. :&■ i; d ttelánúí'.4iteimiiabrle3«i{!>8ri dt