Vísir - 23.03.1950, Blaðsíða 5

s
Ftniinludaginn 23. marz 1950
V ! S I R
Ég §á Rú§§a njóta írel§i§
M*vtjar löyregltt þeiw'jríM er
hretyji wiierri9 ftwrtw þeiw* ttö
tetMfjusttjttsí tensetsrtt
þjfóöte wnewtn.
Höfundur þessarar greinar, bandarískur höfuðsmað
ur, kom til Búkárest í bað mund, er fyrstu hersveitir
Rússa komu fil borg'arinnar, eftir uppgjöf Rúmena. —
Dvaldist hann þar næstu mánuði og- kynntist Rússum
af eigin raun þann tíma, er Rússar g'átu umgengist
Vesturveldamenn frjálslega — því að rússneska leyni-
jögreglan kom ekki — einhverra orsaka vegna — á
vettvang fyrr en að 3—1 mánuðum liðnum.
hvaða gagni kemur mér| nokkrar hömlur væru á j)á
menniun min? Að hvaða j lagðar, gerl noUkurn vegiun
gagni kemur mér að lifa? Eg það, sem þá lysti, í eihni
Vér stöndum á Calea Vic-
toriei (sigurstræii) og horf-
um á hersveitir Rússa halda
inn í Búkaresí, eftir uppgjöf
iiúmena í septemher 1944. Eg
var í gagnnjósna-iiði Bttnda-
ríkjanna og af því að það
voru bandamenn, sem voru
að koma, hafði eg' smeygt
mér aftur í einkennisbúning
miun. Við vorum nokkrir
iiandarískh' liðsforingjar og
óhreyttir Kermenn, sem stóð-!
um þarna í linapp.
Þetta var endalaus fylk-
ing, ;ið því er virtist. Her-
mennirnir gátu sig vart hrært
en svo, að eg geti farið inn
í þokkalega íhúð í iötumun".
sagði hún, og tólc rólega við
vfirfrakka, sem eg i'lýtti mér
að í'étta henni. „Hafið þið
liefi átt við betri lífsskilyrði
að húa, en cg má ekki nota
menntun mína til þess að
vinna að því, að lífskjör
rússnesku þjóðarinnar kom-
ist í svipað- liorf og vestra.
Það væri landrúð.“
Hún talaði um þetta langa
Jengi, ílálítið þunglyndislega,
eins og Riissum er títt, en
undir niðri var djúp þrá
manneskju, sem vildi kenna
þjóð sinni hvað raunverulega
Ifiim gikli
líí' án
giæsilegustu höfuðbprg < álf-
unnar.
Fólk það, sem við. kcmur
sögu í þessari grein minni,
hefir allt verið til. Hér er
ekki um persónur í skáld-
sögu að ræða. Gcgnir hér
santa máli um stúlkuna, sem
var höfuðsmaður í skrið-
drekasvcit sem aðrá að-
eins nöfnum brcylt, rús’s-
nesku og rúmensku fólki til
verndar.
Hvernig geðjasl Rússiint
hann hafði tekið til siima
•nota í Búkarcst. Hvarvetna
á götunum mætti maður
llússum, körlum ög konum,
með fangið fiillt af fatnaði.
Hnííar og rakhníl'ar vom
einkum cftirsóttir. Eitt sinn
va-r félagi miníi staddur í
rakarastol'unni í Ambássador
Hotel. f einum stólnum sat
rússueskur höfuðsihaðitr og
var verið að „sápii“ hann.
Tveir rússneskir liernienn
komu inn, litu í kringum sig,
og l'óru svo að stinga á sig
skærtim, liárklippum, greið-
um og öðru . Rakarimi fór
í dögiui ldæddi húu að okkur? Vilja þeir eiga'sér hægt, en þorði ekki að
eitthvað sjálfir, fasteignir og hreyfa mótmælum. Hann
kkar
bætti
DDT i fórum y
llÚll við.
Hafði ekki séð
rafmagnseldavél.
Svo var. Við höfðum næg-
ar hirgðir af DDT-dufti og
hún stráði því ríkulega vfir
fatahrúguna á
inu. Svo vísaði eg henni a
baðherbergið og þar þvoði
hún latnað simi rtekilega.
íar hún kom aftur var
geiur
^ ótta.
I síg'. Eöt hennar voru emi rök.
1 Hún drakk svart kaffi, og'annað? Haga þeir sér eins byrjaði að raka höfuðsmann-
: við gengum méð heimi að og við, cf tækiíæri liýðst til inn. Aimar hermaðurinn
I torgimi, þar sem skriödrek-; þess að vimut sér eitthvað gekk þá að honum og tók
| arnir voru. Við ræddumst inn? Kunna þeir að mcta, að rakhnífinn úr hendi hans.
ekki við frekara. Eórum að-^geta verið út' af fyrir sig, ef Þetta þoldi höfuðsmaðurinn
cins til þess að skiptast á
Ivveðjuorðum. Hún heilsaði
að hennaimasið, er hún var
komin upp í skriðdreka sinn,
lorstolugoit - ga£ fyj'ivskijiun um að halda
af stað, hrosli iii okkar
o'g var brátt horfin sjónum
með sveit simii.
vegna þrengsla i hei'llutu- : ]u']n jn-,in þvo hár sitt og
iiigahifreiðunum, eða lieir (likama a||;ul, klærld bað-
>alu eða lágu a olart skiið-| Skikkju vinttr mins, hað mig
drekum. Allir grair iyiii , un, eitthvað til að skola
jarnum, til þess að kveða j.ver];ai,nftv ()£, cigari'ttu. \’ið
niðtir mótspyruu, sem 'engin fól.UJ11 nt j ckuu'lsið og hún
reyndist. Einni þunga-skrið- ^ straujc incg hlýju-brosi raf-;
drekasveit stjórnaði stulka, inagiiseldavéiiníi. sem
sem vár höfuðsmaður að
tign. Hún var þrekin, Ijós-
langar til, eða láta þeir ekki:
sig það engu skipta, eftir að
hafa húið við ófrelsi og höml-
>ar
ave
var, og sagði:
„Rafmagnseldavél héfi eg
hæ.-ð. Hún snéri sér við í ckki séð síðan eg’var í Banda-
s;eti sínu og glotti, þcgar ríkjmuim.“
blasið var í llautu, til merkis Hún var örugg og fram-
Áður en lögregla
Rússa kom.
Eg hefi lýst þessum at-
hurði, sem er aðeins einn af
mörgimi,.er varpa Ijósi á
kynni mín og vina minna|
við Rússa, í þessu einkennj- Eins og
„Þið verðið að vera eiálitið
sanngjarnir,“ sagði hann,
ur? Hafa þeir vanist afsldpt-l „og híða þangað til hann er
um og eftirliti leyuilögregl- búinn að raka mig,“ sagði
unnar eða kvarta.þeir yfir liarni gremjulega.
henni, þegar tækifæri hýðst? | Þeir hiðu og-hirtu svo
Og umfram allt: Hvernig líla hnífinn.
þcir á Rússland vorra, dagaj
- og menningu liius vest-
ræna heims?
Nel'num nokkur dæmi, seni
ge.ta varpað ljósi á svör við
þcssuni spurningum.
MikOl fjöldi
liðhlaupa.
inn að neraa staðar.
„Hæ, Yankee-strá-kar*
lcall-
var oriigg og
koiliíui prúðmamileg.
Eg hauð lienni til sætis i
aði hun á cnsku með amei- lrrgjndastól, og þar sat hún
iskum hreim. ,,Er Jiægt að^ og - grei(1(Ii jun. silt> lvvkti
íá sér hað hjá ykkur og eitt- amerískar cigarcttur, og Jét
dæltma ganga uin alll, scm á
Itvað að drekka ?“
„Alll til reiðu fyrir, lieill
daga heimar Jiafði drifið.
in
kallaði einn vina ininna.l kjlin saggjj mér, aðBáðst.jórn-
Hann kallaði til hennai in þgfg-j st,nt jiana iil Banda-
Itvert liuiti skyldi lara og ^llln i rílcjanpa tiEað menntasl, en
Siripaði niður utanaskiit tina. jagt ju,nni jjj leynilögreglii-
Svo gaí hun merki um að 111enn (NKVD-menn), sem
lialda al stað. Og altur kom /lttu að .gæla þess, að hún
lueyling á iy Uvinguua, hefði ekki samneyti meira en
góðu hófi gcgndi við amer-
iska karlmenn. Eftir að hún i
I
kom heim aflur varð heivnij
þungt í luig yfit' hinuni mikla
nuin, sem var á öllu i Banda-
jríkjunum og Rússlandi. O
hún lók ákvörðun
Sú var
ekki feimin.
\'ið höfðum í'engið dvalar
stað á heimiJi liankasljóra
tiokkurs þarna í horginni. I
Það vildi svo tii, að eg varð
fvrstur lieim okkar l'élaga,
var að fara úr frakkanum,
þegar harið var að dyruni.
Það var „höfuðsmaðurinn“,
■sem kominn var. Stúlkan
hrosti. „llinir ekki komnir?“
Eg hfisti höfuði'ð, sagði
eitthvað kurteislega i þá átt,
að þeir myndu koma bráð-
lega. iíún hikaði við undar-
tak þar sem hún stóð í for-
stofunni ciils og lu'ui væri í
ilálitiili óvissu, svo afldæddi
hún sig í cinni sviþan, og
slóð allsnakin á gólfinu.
„Eg er óhreinni og lúsugri
lega liléi, er þeir voru frjálsjr
gerða simia, gátu látið seni
þeir vildu, talað eins og'þeim
lijó í brjósti, án noklcurs ótta
við hina ógnvekjandi leyni-
lögregíu lands síns. Og þetta
gerðist í höfuðborgihni, sem
að mörgu hefir á sér snið
heimshorgar. þar sem meiiii-
ihg áuðV’aldsms hel'ir sett
svip í*m á állt .Þetta var hið
gullvia tækifæri margra
Bússa,. til þess að sýna sig
og s.já aðra, þeirra á meðal
Bándarík.ja«ieniaf öllum
stigum, i ýmsum stéttum og
stofmumm. Búkarest var
ekki hertekin eftir langa og
Jiarða hardaga. Rússnesku
liðsforingjarnir, sem þangað
i komu, voru ekki þreyttir, út-
taugáðir. Þeir koniu til ríkrar
borgar, sem á í'riðartímum
var mikil gleðinnar horg,
sem hauð upp á mörg þæg-
börn.
Þúsimdir
stúlkna,
Riissneskm: maður sagði
mér síðar, að fyrsta manuð-
inn eftir uppgjöfina, liefðu
200.0(K) Rússar gerst lið-
hlaupai-, þeirra meðal margir
sein liðsforingjar. Rússneskur
voni í Rauða hernum, konm höfuðsinaður, sem liafði ver-
til Bukarest, flestar á áldrin- ið lengi í Bessarabíu og tal-
um 18— 30 ára. Sumar aði rúmensku, stal skilríkjum
stjórnuðu umferð á götnn-1 Rúmena nokkurs, kvæntist
um. í hönkum og ■ húðum! riunenskri ekltjú, tók svotil
urðu menn að taka við rúbi- j sinna nota með valdi nokkrar
utn þeirra. Stúlkuimar fóru í hifi’eiðar og flutuingahifreið-
h.ópum í stórverzlanir eihs’ar, sein voru i cinkaeign,
og Galeria, Lafayelte, ogjhirti húsgögn og annað á
komu aflur barnslega glaðar j nokkrum bóndabæjum, ók
yfir því, sem þær hÖfðulþar næst með allt saman til
keypt, silkisokka, hrjósthöld j liéraðs i Karpata-ölpumun,
- sem þær settu á liöfuð sér lagði updir sig liöll noldcra í
sem hlúndukappa og ann- nafni Rauðá hersins og sett-
að, seln þær liöfðu gaman ist þar að. Þar var hann enn
af að eignast. j þegar eg fór frá Rúmcniu og
Allir imirásarlierir gera lifði í „vellystiugum praktug-
sig' seka um, einhverjar grip-j lega‘“ en hændúrnir og aðrir
(ieildir, eg undanskil ekki í Jiéraðinu þorðu hvorki að
Bandaríkjanienn. Eg íifeui æmta né skræmta. Marg-
hér aðejns það, sem sérstak- ir, er.fóru svipað að, fengu
lega einkenndi framferði j)á makleg máJagjöId, er uj)j>
Rússa í Búkarest. 1 l'áum um þá komst, og að Rauði
*» indi. Fæstir höfðu í rauinnni höfuðborgum álfunnar mun herinn bár 'ekki ábyrgð a
hafa verið eins almennt að atliæfi jieirra.
... «g
Bandaríkjanna.
... . , . ''flvfir nokkru að kvarta. Það
Inma einlivor rað tu'þess að ‘ . , .
. , . * , var ekki i yrr en um miðtnk
ílv.ia og komast aftur td . ' ,, v , ....
januarmanaðar, að leymlog-
reglan, nú kölluð MVD, en
áður NIvVD, kom á vettvang,
til þess r.Hinverulega að taka
stjórn málanna í sínar hend-
ii r.
að Stalin
að Stalin
Kvödd
til vopna.
„Þá gerisl J)að,
Þá gerist það,
fyrirskijiar árás á Einnland
og Rúmeniu og eg var lcvödd ! Frelsi, sem átti sér
til herþjónustu. Ári síðari! skamman aldur.
ræðst liitier á PóUaud, -og' 1 120 daga - i fyrstá skipli
Stalin ræðst á Pól’and. ilvaða I eftir hyltinguna gálu ann-
búa baðherbergi amerískum
tækjum sem í Búkarest. Kom
þetta vel í Jjós er gengið var
um liverfi, sem höfðu orðið
fyrir loflárásum. Bússar
liirtu allt slíkt, haðlcer og
annað, og það var eldci óal-
geng sjón, að sjá rússneslca
liermenn með baðlcer á hak-
(Bisliop nefnir fjölmörg
önnur dæmi, sem eJclci cr
lvægt að rekja, því að það
yrði of langt mál).
Mislia iiefnist uivgur rúss-
neskur liöfuðsmáður, sem eg
Icyimlist. Hamv var læklcað-
ur í tign. Kvöhl noklcurt
sagð’i hánn aðstoðannamii
tælcifæri hafði eg, til þcss aðjara
framlcvæma áform mitt? samskipti við mikinn fjölda
Eldcert. Eg cr hénnaður. Aðj Rússa og þeir gátu án
imi, öslaudi í snjó og slyddu j minum, aðjiann væri „meiri
áhrifamaður“, en ætla mætti.
Hann kvaðst liafa verið lækk-
aður í tign fyrir brot á her-
reglum.
„Og livað gerðist svo ?“
a gotunum. Morgum mun
liafa telcist að koma svona
á menn haft írjálsj ránsfeng til Rússlands.
Rússneslcur liöfuðsnvaður
þess sýndi nvér 36 ldæðnaði, seni